نسیمینین قیزیل عرفانی – ایکینجی حصه
یازان: بهرام اسدی
عارفلر دونیانی، دونیا زینتلرینی و دونیا مقاملارینی نه قدر ده بؤیوک اولسالار اللرینده بولدوقلاری بیر دم ایله دگیشمزلر.
شول باشا کی تاج دولت ائندی / نئیلر کمری نئدر کلاهی
××××
گل ای سلطان عالم عارف اوْل کیم / ملیک معنیده عارفدیر نه فغفور
اسلام پیغمبری بویورموشدور: الفقر فخری. فقیر اولماق منیم افتخاریمدیر. من یوخسوللوغوما اؤیونورم همین سؤز بیر چوخ عارفلرین تایی نسیمی دیلینده ده گؤزل ترنّم اولور :
ای کی سلطان اولماق ایسترسن فقیر اول کیم یقین
کیم کی سلطان اولدو درویش اولمادی سلطان دگیل
عرفان مکتبینده و مذهبی آنلاملاردا دونیا دارالغرور آدلانیر یعنی دونیا آلدادیجی بیر ائودیر، اونا آلدانان آماجینا چاتماقدان گئری قالیر:
چون جمله قیل و قالایمیش دارالغرورون حاصلی
شول بی ثباتین دوشمهگیل بیهوده قیل و قالینا
عشق ائله بیر وارلیقدیر کی ایلک باشدا آسان گؤرونسه ده اونو باشا وئرمک چوخ دا آسان اولمور :
گر چه آسان سانیر ای جان عشقینی هر بیهنر
هر کیم اول سودایا دوشدو بیلدی کیم آسان دگیل
آنجاق بو عشق یولونون چتینلیگی عارفی مرامیندان گئری قایتارمیر و ترسینه اونو آرتیق ماراقلاندیریر و عارف بیر یئره چاتیر کی عاشق اولمایانین دردین درمانسیز بیلیر:
چکمهین عشقین بلاسین گؤرمهین هجرین غمین
دردی درمانسیزدیر آنین چاره یوخ درمانینا
عرفان عالمینین بیر سیرا سیررلری ده اولور. عارف او اسراری ائشیگه وئرمز. او سیررلری باشا دوشنلر اؤزلری عارف اولور باشا دوشمهین ایسه، عارفلرین عالمین دانیر اؤزلرین ده یولسوز سانیر، اونا گؤره ده عارف هر کس ایله همصحبت اولمور و هر کیمسه ایله اوتوروب دورمور :
تحقیق خبردیر بو کی الجنس معالجنس / انسانا ایریش صحبت عرفان طلب ائیله
ارکانسیز اولانلارلا رفیق اولما نسیمی / یول اهلینه گؤزله ادب، ارکان طلب ائیله
نسیمی اؤز همجنسین تاپاراق اوندان عرفان صحبتین طلب ائتمکده چتینلیک چکیر:
وار رازینی فاش ائتمه نسیمی بو عوامه / عالمده بو گون محرم اسرار بولونماز
او گاهدان اؤز اسرارینی دان یئلینه دانیشیر:
سن نسیمی رازینی ای دان یئلی یاره یئتیر/ سنسیزین حالی پریشان بیقرار اولدو یئنه
بو بیقرارلیق ایسه اونو دینج قویمور و نهایت اسراری فاش ائتمگه یؤنهلدیر:
غمزهلرین سیررینی جاندا دئدیم ساخلارام / داشه بوراخدی کؤنول پردهدن اسراریمیز
××××
منصور اولدوم چون بوگون عالمده فاش اولدوم سیزه
من اناالحق سؤیلرم عرفانه خوشدور یاخشیدیر
نسیمی زاهدین افسانهسینه قولاق وئرمیر و آللاه کلامی اولان قرآنین معناسینین اونا آچیلدیغین بیلدیریر:
چون بیزه معلوم اولوبدور معنی امّالکتاب / عارفم سمعیمه سیغماز زاهدین افسانهسی
بئله بیر خزینهنی گیزلتمگه بیر خارابا و بیر ویرانه لازمدیر و بئلهلیکله عارف فنا مقامینا واصل اولور یعنی اؤزون محو ائدرک آللاهی اؤزونده گؤرور :
سرّ عشقین گنجایمیش آنین یئری ویرانهدیر
ییخدی عشقین کؤنلومو اول گنجی ویران ائیلهدی
و بورادادیر کی نسیمینین عرفانی باشقا عارفلرین عرفانلاریندان فرقلنیر. نسیمی آیریلاری کیمی بیر خانقاها گئدهرک ورد اوخویوب ذکر ائتمکایله کفایتلنمیر. او گرک اولورسا اینامی و دوشونجهسی یولوندا قیلینج دا گؤتورور و قانینا دا بلشه بیلیر.
خانقاهلارداکی عارفلرین عرفانلارین یاشیل عرفان آدلاندیرماق اولسا نسیمینین عرفانی قیزیل عرفاندیر قانلی - قادالی عرفاندیر :
کیم کی ایستر دلبرینین خلوتینه یول بولا / جان فدا قیلماق گرکدیر مین کره در پای عشق
او ایسه اؤز دلبرینین وصلینه قانی قیمتینه چاتیر :
دلبر الینده عاشقین قتلی نهدن حرام اولا / عاشقه چون حلال ائدر وصلینی قان بهاسینه
نسیمی عشقی اوغروندا اؤلمگی شهادت بیلیر و بو شهیدین قانبهاسی تانری تعالا اؤزودور :
گل ای عاشق شهید اول عشق ایچینده / کی حقدیر اول شهیدین قان بهاسی
و بئلهلیکله بو یولدا اؤز جانین وئرن عارف سیررلرین خزینهسینه محرم اولور:
یارا نسیمی بو گون جانینی قوربان قیلان / محرم اولور تا ابد مخزن اسرارینا
و بونونلا دا آذربایجانین بؤیوک عارفی اؤز مسلکی، اینامی ، دوشونجهسی و داورانیشی یولوندا اؤز جانین الدن وئریر، حقّینه واصل اولور و اونونلا یاناشی قیزیل عرفانی اؤز قیزیل قانی ایله آذربایجان ادبیاتینین قیزیل صحیفهلرینه یازیر. بیر بارماغینین هایینا قالان زاهد ایسه اؤز افسانهلریایله چالیشیر:
زاهدین افسانهسیندن سویدولار ناحق منی / حق بیلیر سندن شها صاحبنظرلر آغریماز
زاهدین بیر بارماغین کسسن دؤنر حقدن قاچار / گؤر بو گرچک عاشقی سرپا سویارلار آغریماز.
(منبع: دو هفته نامه «دنیز» - شماره 5 – مورخ 6/ 9/ 90 – چاپ ارومیه)