سفارش تبلیغ
صبا ویژن
آن که خود را پیشواى مردم سازد پیش از تعلیم دیگرى باید به ادب کردن خویش پردازد ، و پیش از آنکه به گفتار تعلیم فرماید باید به کردار ادب نماید ، و آن که خود را تعلیم دهد و ادب اندوزد ، شایسته‏تر به تعظیم است از آن که دیگرى را تعلیم دهد و ادب آموزد . [نهج البلاغه]
لوگوی وبلاگ
 

دسته بندی موضوعی یادداشتها
 
شعر ، دنیز ، آذربایجان ، ارومیه ، علیار ، قلیزاده ، مصطفی ، غربی ، امام ، ترکی ، علی ، ترکی ، شاعر ، دنیزنیوز ، حوزه ، هنری ، حسین ، اسلامی ، حمیدی ، غزل ، محمد ، حاج ، ایران ، فارسی ، باکو ، قرآن ، کتاب ، نشریه ، اسلام ، تبریز ، طنز ، کتاب ، عاشیق ، شهریار ، اکبر ، انقلاب ، مصطفی قلیزاده علیار ، نخجوان ، شهید ، سایت ، سید ، باکو ، اهل بیت ، ابراهیم ، سفر ، دریاچه ، فخری ، ادبیات ، تصویر ، خمینی ، دفاع ، رضا ، پیغمبر ، جمعه ، اسرائیل ، مقدس ، نامه ، مهدی ، حوزه هنری ، حمید ، صادق ، فاطمه ، پیامبر ، بهرام ، اکبر ، اهر ، فاطمه زهرا ، نارداران ، مقاله ، عاشورا ، عکس ، زهرا ، ترکیه ، کربلا ، همایش ، واقف ، ترکیه ، بسیج ، بیت ، جمهوری ، اهل ، انتظار ، امام علی ، ادبی ، در ، عراق ، صابر ، شهر ، شامی ، خامنه ای ، خدا ، دوستی ، زن ، سعید ، اسدی ، آیت الله ، امام حسین ، هنرمندان ، ورزقان ، هفته ، مردم ، موسیقی ، نقد ، قم ، محمود ، کانون ، امام خمینی ، جنبش ، جشنواره ، خاطرات ، حافظ ، حجاب ، حسنی ، حسن ، تاریخ ، سال ، رستمی ، شیخ ، عکس ، فرهنگی ، فرهنگ ، فضولی ، عید ، عشق ، سیاسی ، رمضان ، زبان ، سلیمانپور ، شاعران ، سوریه ، ترجمه ، تهران ، به ، حاج علی اکرام ، ایرانی ، آمریکا ، وبلاگ ، واحدی ، نویسنده ، مدح ، محفل ، مجلس ، مجتبی ، میرزا ، مرثیه ، مصر ، آمریکا ، آراز ، احمد ، استاندار ، اکرام ، حیدر ، تبریزی ، پیامبر اسلام ، سلبی ناز ، روز ، زندگی ، زینب ، رضوانی ، دو ، داستان ، صراف ، عظیم ، علی یف ، علیزاده ، علمیه ، علمدار ، فتح الهی ، فرانسه ، فلسطین ، فیلم ، شاهرخ ، شجاع ، دو هفته نامه ، دیدار ، رسول ، رجبی ، زلزله ، پیام ، بهمن ، حزب ، جواد ، ادب ، اردوغان ، آذربایجان غربی ، آثار ، مطبوعات ، مشهد ، مهدی موعود ، محمداف ، کانون ، نویسندگان ، هفته نامه ، هنر ، وطن ، ولی ، یاد ، هادی ، نوروزی ، نماز ، قیام ، کرکوک ، محسن ، مثنوی ، ماه ، مایل ، ملی ، آذری ، آزادی ، ارشاد ، از ، اسماعیل زاده ، انگلیس ، اورمیه ، اکرام ، جاوید ، حدیث ، حسینی ، حضرت ، بهرامپور ، بعثت ، روزنامه ، رهبری ، سعدی ، رباعی ، رزم آرای ، دینی ، دانشگاه ، شب ، غدیر ، غفاری ، علامه ، عرب ، عرفان ، فارس ، فرزند ، صمداف ، صادقپور ، صدر ، طلعت ، طلاب ، خوی ، دوزال ، رهبر ، بزرگ ، بیداری ، تبلیغات ، حمایت ، حماسه ، حاجی زاده ، جعفری ، توهین ، امین ، انتخابات ، انجمن ، امام زمان ، الله ، استاد ، اخلاق ، آیت الله خامنه ای ، آران ، آغدام ، آقازاده ، منظومه ، مسلمان ، مراغه ای ، مسئولان ، موعود ، موسی ، ماهر ، محمدی ، هریس ، یادداشتهای ، وفات ، یحیی ، یک ، کردستان ، کربلا ، نوروز ، نمایندگان ، وحید ، مایل اوغلو ، گرمان ، مولانا ، میلاد ، نباتی ، مسجد ، مرگ ، مرسی ، مسئول ، معلم ، آغری ، آذربایجانی ، اسلامگرایان ، اسماعیل ، ارمنستان ، ارمنی ، ارزشها ، اشغال ، باکو 10 ،

آمار و اطلاعات

بازدید امروز :449
بازدید دیروز :64
کل بازدید :2866291
تعداد کل یاداشته ها : 881
102/12/29
2:52 ع
مشخصات مدیروبلاگ
 
قلیزاده علیار[263]

خبر مایه
پیوند دوستان
 
سرچشمه ادب و عرفان : وب ویژه تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید شقایقهای کالپوش بچه مرشد! سکوت ابدی هم نفس ►▌ استان قدس ▌ ◄ نغمه ی عاشقی جریان شناسی سیاسی - محمد علی لیالی سرچشمه همه فضـایـل مهــدی(ع) است ساده دل ماییم ونوای بینوایی.....بسم الله اگرحریف مایی ....افسون زمانه طراوت باران تنهایی......!!!!!! جـــیرفـــت زیـبا سارا احمدی بیصدا ترازسکوت... .: شهر عشق :. پیامنمای جامع شهر صبح ماتاآخرایستاده ایم سایت روستای چشام (Chesham.ir) وبلاگ گروهیِ تَیسیر منطقه آزاد محمدمبین احسانی نیا رازهای موفقیت زندگی مرام و معرفت یامهدی Dark Future امام خمینی(ره)وجوان امروز عشق ارواحنا فداک یا زینب سیاه مشق های میم.صاد مهاجر مردود دهکده کوچک ما گروه اینترنتی جرقه داتکو بسیج دانشجویی دانشکده علوم و فنون قرآن تهران هفته نامه جوانان خسروشهر آتیه سازان اهواز بیخیال همه حتی زندگیم عمو همه چی دان پـنـجـره صل الله علی الباکین علی الحسین تینا شهید آوینی Chamran University Accounting Association پدر خاک فقط خدا از یک انسان ع ش ق:علاقه شدید قلبی تبریک می گوییم شما به ساحل رسیدید!!!!! گاهنامه زیست جوک و خنده دهاتی دکتر علی حاجی ستوده قلب خـــــــــــــــــــــــــــاکی کشکول sindrela شیدائی تنها عاشقانه سیب آریایی نیروی هوایی دلتا ( آشنایی با جنگنده های روز دنیا ) به یاد تو آخوند مالخر و تمام طرفدارانش در سیستم حکومتی فروشگاه من قاضی مالخر یا قاضی طمع کار کدامیک ؟؟؟؟ پایگاه خبری،قرآنی، فرهنگی آذربایجان غربی عاشقانه زنگ تفریح

  

هاشم بیگ ثاقب دن ایکی غزل

        غزل

هئچ بیلمدیم کیم ائتدی منی مبتلا سنا

نادیده ائیلدیم دل و جانی فدا سنا

بیر من اسیر اولمامیشام دام زلفووه

حیران اولوبدو گؤر نئجه شاه وگدا سنا

اغیار یئتدی وصلووه، قان ائتمه باغریمی

سیندیرما قلبیمی، اوتورور چوخ بها سنا

ای دل دولانما کویینه اول ماهپاره نون

پیوسته یوز وئرور غم و درد و بلا سنا

لعلوندن آلدی کام دل ای شوخ، هر یئـتـن

دل قانه دؤندی کیم، دئیه جک بی وفا سنا

ای قان اولان کؤنول، بو مَهَه اویما، ال گؤتور

اویموش رقـیبه ائیلمه ییر اعـتنا سنا

گیسوی زلف یاره اسیر اولماغـین یئتـر

بخت قـرا اودور، دئیه بخت قرا سنا

دست تملق هئچ کسه آچما زمانه ده

گر کاسه – کاسه خون دل اولسا غذا سنا

حالیندان اولمادون گئنه آگاه ثاقبین

عشقون یولوندا اولدی عجب خاک پا سنا.

 

غزل 2

گؤردی عمرینده نه لذت او کی دونیا دوتدی؟

چکدی بوش زحمت بیجا، رهِ بیجا دوتدی

گؤردی باشدان آیاغا غصه و غمدور بو جهان

دئمه مجنون نه ایچون دامن لیلا دوتدی

نفسوون دوشمنی فرعون کیمی اولما ، حذر ائت

وئرمه دی دقت او، بیر دم اونی دریا دوتدی

رتبه سین ائیله دی کم، سؤیله دی « رَبی اَرنی»

باخ بو موسی یه، عجب گؤر نه تمنا دوتدی

دولانور گؤز قاباغیندا او پری چهره مدام

گؤمه یور الده نچون بس یدِ بیضا دوتدی

کیشی عیسی کیمی اولسون گره ک، ای واعظ شهر

قاچدی بو خلقدن، افلاکده مأوا دوتدی

ای خلیله اودی گلزار ائله ین شیرین لب

داغ هجرین دل دیوانه ده مین جا دوتدی

عالمی ائیله دی بیر قان چان چاناغی اهل غرض

نه ایچون عالمی بس بیر بئله غوغا دوتدی؟

گؤسترور یول منه چوخسی:«بو یول ایله گئده سن!»

نچون ای دل، اؤزی ایمدی ره دونیا دوتدی؟!

باد? کوثره بالمرّه دخی میل ائله مز

لبوون فکری ایلن کیم می ِ مینا دوتدی.

منبع: دو هفته نامه دنیز، شماره 14- مورخ 17/2/91. چاپ ارومیه

 

  

 

 


  

هاشم بیگ ثاقب ین شعرینه

بیر باخیش (2)

مصطفی قلیزاده علیار

ایکینجی قسمت:

1-           «نَمل» آیه سینون بحثینی ائتمک سنا بسدور

کسب ائیله گیلن اوندا دور هر کشف و کرامت (دیوان، ص638)

   «نَمل» آیه سی 18- جی آیه «نمل»(قاریشقا) آدلی سوره دن: بیر قاریشقا دئدی: ای قاریشقالار، اؤز یووالارینیزا داخل اولون، سلیمان پیغمبر و اونون قوشونو سیزس بیلمه دن آیاقلاماسینلار!

     ثاقب بو بیتده «تلمیح» صنعتی واسطه سی ایله قرآندا گلن حضرت سلیمان و قاریشقا حکایتینه اشاره ائدیبدیر.

 همچنین دیوانین 366 – جی صحیفه سینده «دوتدی» ردیفلی 10 بیت دن تشکیل اولان بیر غزلین 6 بیتینده، قرآن آیه لریندن تلمیح واسطه سی ایله استفاده ائدیلمیشدیر.

 نمونه اوچون ثاقبین قرآندان نهایت استفاده ائتمه سیندن بو قدره کفایتله نیرم.دئیه بیلرم کی، اوست – اوسته ثاقب شعرلری نین بئشده بیرینده قرآندان الهام آلیبدیر. بودا اونون قرآنلا درین اُنس و اُلفتینی ثبوت ائدیر.

همچنین عزیز پیغمبریمیزحضرت محمد(ص) و اونون خلیفه لری اولان معصوم اماملاریمیزین دا سؤزلری ثاقبین بیر سیرا شعرلری و سؤزلرینه حکمت نورو ساچیبدیر. مثال اوچون:

   حبِّ وطـن کـؤنـولـدن محـو اولـدی، محـو یکـسـر

   صرف ائتدین عمری ثاقب، صد حیف خطّ و خاله – ص 330

چوخ آشکاردیر کی، بو بیتده گلن درین اجتماعی معنا( وطن سئوگیسی) پیغمبرین « حُبّ الوطن من الایمان»( وطنی سئومک ایماندان دیر) حدیثیندن آلینیبدیر.

و مستزاد بیر قصیده ده اولان بو بیتی:

   دوشمنلیک ایله پاره لنور پرده عصمت

   «المؤمن اخوه» دئییب اول سرور اکرم(ص)

                             ملت نه یاتیبسان؟! (ص431)

شاعر، حضرت پیغمبرین « المؤمنُ اخُ المؤمن»( مؤمن، مؤمنین قارداشی دیر) حدیثیندن اقتباس ائتمیشدیر.

ب – شاعرلرین ادبی ارثی

شاعرلرین تأثیری ده ثاقبده چوخدور. بورادا آذربایجان دیلینده یازیب، یارادان بئش بؤیوک کلاسیک شاعرین و ایکی بؤیوک فارس دیلینده اولان داهی لردن ثاقبین شعرینه تأثیر ائتدیک لرینه، نمونه اوچون مثال لار گتیریرم:

1-       فضولی:

زهی ذاتین نهان و اول نهاندان ماسوا پیدا

بحار صنعینه امواج پیدا، قعر ناپیدا

ثاقب:

     اگر ذاتین نهاندورف هئچ نهان ائتمز عیان پیدا

     عیاندور، بس اولوبدور اول عیاندان آسمان پیدا (ص22)

البته فضولی نین تأثیری ثاقبین شعرینده اولدن آخره دک معلومدور.

 

2-       سید ابوالقاسم نباتی:

بیرجه باخ گؤر آچیلوب اول گل حمرا، حمرا

که بئله واله اولوب بلبل شیدا، شیدا

     ثاقب:

وصف رخسارین اوخور «لیلة الاسرا» اسرا

گؤز سرون خسته سی دور، نرگس شهلا، شهلا (ص22)

 

بو بیتده قرآنین دا تأثیری( اسرا سوره سی، آیه 1) آشکاردیر.

 

3-        میرزا ابوالحسن راجی تبریزی:

عالم نیه بس اولمادی ویران علی اکبر

اول گون که سنی ییخدیلار آتدان علی اکبر؟

   ثاقب:

     عالمده مکر یوخدو مسلمان علی اکبر؟

     کسدی باشیوی ظلم ایله عدوان علی اکبر (ص415)

 

4-       حاج رضا صراف تبریزی:

دئیردیم قامت سرون قیامتدن علامتدور

بئله بیلمز ایدیم قامت دئگول، مطلق قیامتدور

   ثاقب:

      قیامت ماجراسی سنده کی بو سرو قامتدور

      قیامت بیرده الماز گر قیام ائتسه قیامتدور (ص139)

 

5-       میرزا علی اکبر صابر:

فعله سن اؤزون داخل انسانمی سانیرسان؟!

پولسوز کیشی انسانلیغی آسانمی سانیرسان؟!

    ثاقب:

      قان تؤکمه گی ناحق یئره آسانمی سانیرسان؟

     قان ایچمه گی سن دردیوه درمانمی سانیرسان؟ (ص605)

 

 

6-       حافظ شیرازی:

من دوستدار رو خوش و وی دلکشم

مدهوش چشم مست و می صاف بیغشم

   ثاقب:

     زاهد، شرابخانه ده رند صبوکشم

     مست و خراب باد? گلفام بیغشم (218)

دئملی یم کی، ثاقب فارس دیللی شاعرلرده حافظدن داها چوخ الهام آلیب و تأثیر قبول ائدیبدیر. گؤردویوموز کیمی اوسته کی غزلده ثاقب، حافظین فارسی غزلینه ترکی نظیره یازیبدیر. نئجه کی، ترک دیللی شاعرلرده ده فضولی ثاقبه هامیدان چوخ تأثیر ائدیبدیر.

7-       سعدی شیرازی:

شرف مرد به جود است و کرامت به سجود

هرکه این هر دو ندارد، عدمش به ز وجود

   ثاقب:

     رام اولور خلق سالارسان الیوه دنیانی

     «شرف مرد به جود است و کرامت به سجود» (530)

بونو دا دئملی یم کی، ثاقب هر شاعر کیمی بؤیوک شاعرلردن الهام آلسادا، هئچ وقت صرف تقلیدچی اولمامیشدیر. اونون مستقل فکرلری و اؤزونه مخصوص سؤز طرزی وار.

منبع: دو هفته نامه دنیز، شماره 14- مورخ 17/2/91. چاپ ارومیه

 

  


  

 

هاشم بیگ ثاقبین شعرینه

بیر باخیش (1)

مصطفی قلیزاده علیار

 

        شاعرین حیاتی باره ده بیر نئچه سؤز

        1870– میلادی ( 1287 – جی هجری قمری) ده باکونون «بزُونا» کندینده، تاجر عایله سینده دونیایا گلن شاعر «هاشم بیگ ثاقب» حاجی بیگ اوغلو هدایت بیگ اف، اوشاقلیق و جوانلیق دؤورونده جدی تحصیل آلماقلا یاناشی، ذاتی استعداد و شخصی مطالعه، درین تفکر و گئنیش چالیشمالاری نتیجه سینده ، یاشا دولدوقدا آذربایجان ادبیات و مدنیت سما سی نین پارلاق اولدوزلاریندان بیری اولموشدور؛ نئجه کی، اؤزونه سئچدیگی تخلص یعنی«ثاقب» سؤزو ده ائله پارلاق اولدوز معناسیندادیر!

     اونون حیاتی باره ده یازانلار قید ائدیبلر کی، ثاقب فارس، عرب، ترک، روس دیللرینی  مکمل اؤیرنمیش، شرق ادبیاتی، تاریخ، الهیات علملرینی ده چوخ گئنیش و کامل بیلرمیش. اونون شعرلری ده البته بو حقیقتی آیدین صورتده ثبوت ائدیر.

    ثاقب، «محمد جرمی»نین باکودا تأسیس ائتدیگی «مجمع الشعراء» آدلی ادبی انجمنی نین قعال عضولریندن اولموش، او مجلسین ده ثاقبین شعر و صنعتده پخته لشمه سینه بؤیوک تأثیر ائتمیشدیر.

   غزل، قصیده، مثنوی، ترجیع بند، ترکیب بند قالبلرینده عرفانی، دینی، عاشقانه ، اجتماعی و سائره موضوعلاردا چوخلو شعرلر یازیب، یارادان استاد شاعر ثاقب 61 ایل معارف پرورلیک و خیریه چیلیکله افتخارلی حیات سوردوکدن سونرا، 1931 (1352 هـ .ق / 1310 هـ . ش) ده اجل منزلینه چاتیب، دونیاسینی ده ییشدی و باکی نین «بی بی هیبت» قبرستانیندا تورپاغا تاپشیریردی. رحمه الله علیه.

    ثاقبین شعری ایله ایلک آشنالیغیم ( بیر خاطره)

   من نخجواندا اولان ایللر ده (1996 – 2000 ) هاشم بیگ ثاقبین آدی و شعری ایله تانیش اولموشدوم. اونون دا سببی بوندان عبارت ایدی کی،96 – جی ایلده نخجواندا ساکنلشندن آز سونرا اورا شاعرلری ایله آشنا اولوب، «اهل بیت ادبی مجلسی» نی اورادا تأسیس و دؤرد ایل اونو ایران مدنیت شعبه سی نین یانیندا اداره ائتدیم. بو مناسبته آذربایجان شعر و ادبیاتی و ادبی مجلس لرینه عاید یازیلمیش کتابلاری دا اوخویوردوم. اونلاردان بیری ده «پوئتیک مجلسلر» کتابی ( نصر الدین قارایف، باکو، یازیچی،1987) ایدی. او کتابدا (ص 397 – 300 ) ثاقبین باره سینده 4 سطرلیک قیسا معلومات و 2 غزل درج و بو سؤز ده قید ائدیلمیشدی کی :« اثرلریندن آز نمونه قالمیشدیر».

   او زماندان 7- 8 ایل سونرا « دئییلن سؤز یادگاردیر» کتابی (جعفر رمزی اسماعیل زاده، باکو، یازیچی، 1987 ) الیمه چاتدی. اوکتابدا دا ( ص62 – 64 ) ثاقب باره سینده قیسا معلومات، بیر مثنوی و ایکی غزل چاپ ائدیلمیشدی.آنجاق بو قدر آز معلومات آز سونرا بلکه ده بوتولوکله یادداشیمدان محو اولموشدور.

 

     ثاقبین دیوانی

ایکی ایل بوندان اول ثاقبین دیوانی ( ترتیب ائدن: حاج مصطفی مایل اوغلو، باکو، نورلان،2009 ) الیمه چاتدی. بو دیوانی گؤردوکده چوخ حیرتلندیم! چون یادیما دوشدو کی، بو شاعر حاقدا یازیبلار : « اثرلریندن آز نمونه قالمیشدیر». اونا گؤره بو حجمده (680 صحیفه لی) دیوان، بو قدر عالی، قدرتلی، گؤزه ل شعرلر منی تعجبلندیردی. بزونالی هاشم بیگ ثاقبین دیوانینی ترتیب ائدن حؤرمتلی عالم ، ادیب دوستوم حاج مصطفی مایل اوغلو طرفیندن نوروز بایرامی گونو (یکشنبه، فروردین آیی نین اول گونو 1389 – بازار گونو 21 مارت 2010) گلیب منه چاتدی. ( او زمان بو مقاله نی یازیب، ایلک دفعه اولاراق ثاقبی و اونون شعرینی ایرانلی آذربایجانلی لارا  تانیتدیردیم و مقاله تبریزده "سرخاب" روزنامه سینده 1389، اردیبهشت آیی نین 14 ده چاپ اولدو.)

   بو نفیس ، معنوی نوروز هدیه سی منی چوخ سئویندیردی. دیوانین گؤزه ل و نفیس چاپی دا دقتی چکن ایدی. دیوانین اولینده ایکی اؤنملی مقدمه چاپ ائدیلیب: بیری زیاد صمد زاده دن، دیگری ایسه ثاقبین لیازما شعرلرینی بیر یئره توپلاییب، شاعرین اؤلوموندن 80 ایل سونرا اونون دیوانینی تدقیق، ترتیب ائدیب، چاپا حاضرلایان حاج مصطفی مایل اوغلوندان دیر.

هر ایکی یازی شاعرین حیات و یارادیجیلیغینا عاید اولور و ثاقبین یاشاییب، یاراتدیغی دؤوردن و اونون ادبی علاقه لری و اثرلرینه دایر اوخوجویا قیمتلی معلومات وئریر.

            دیوان اوچ حصه دن تشکیل اولور: غزللر، نوحه لر، مختلف شعرلر.دیوان بوگونون ضرورتینه گؤره لاتین الفباسی ایله چاپ اولونسادا،غزللرین شاعرین اؤز یازدیغی اصیل الفبا یعنی عرب الفباسی اساسیندا ترتیب ائدیلمیشدیر.

      داها علمی بیر شیوه بو دیوانین چاپیندا اوندان عبارتدیر کی، بوتون شعرلر شاعرین اؤز یازدیغی شیوه و لهجه ده یازیلیب، معاصرلشدیریلمه ییبدیر. حورمتلی عالم ترتیبچی نین بو اصولا رعایت ائتمه سی، تاریخ، دیل و ادبیات شناسلیق باخیمیندان چوخ اهمیت کسب ائدیر.

 آرزو ائدیریک ثاقبین دیوانی یاخین گله جکده شاعرین اؤز یازدیغی اصیل عرب الفباسی ایله ده چاپ اولونا و ایرانلی اوخوجولارا تقدیم ائدیله.

     ثاقبین الهام منبع لری

     ثاقبین شعرلری عموماً درین محتوالی، حکمت آمیز، عرفانی، دینی و اجتماعی مضمونلاری اؤزونده عکس ائتدیریر و اوخوجونون وقتینی هدر ائتمیر. شاعرین دیلی ساده، صنعتکارلیق باخیمندان چوخ زنگین دیر. بو حاقدا چوخلو دانیشماق اولار، اما من بورادا ثاقبین الهام آلدیغی مهم منبع لره و اونون شعر و دوشونجه لرینه تأثیر ائدن اساس قایناقلارا اؤتری بیر باخماق ایسته ییرم. منجه ثاقبین شعرینده اولان فکرلره الهام باغیشلایان سرچشمه لر و منبع لر عمومیتله بونلاردان عبارتدیر: قرآن کریم، پیامبر (ص) و معصوم اماملارین سؤزلری، اسلام تاریخی، دنیا تاریخی، معاصر دونیا حادثه لری، اسلام معارفی، عرفانی فکرلر، فلسفی دوشونجه لر، اسطوره لر، افسانه لر،ضرب المثل لر، آذربایجان خلقی نین دئییملری و دویوملاری.

     اما او شعری نین فرمالاشماسیندا و اؤزونو صنعتکارلیق ذیروه سینه قالدریماقدا هئچ بیر شبهه یوخدور کی، ذاتی استعداد و بیر عمر جدی چالیشماقدان علاوه، کئچمیش لردن و معاصرلریندن اولان بؤیوک فارس دیللی و تورک دیللی شاعرلری اؤزونه اؤرنک سئچمیشدیر. دقتله باخساق چوخلو بؤیوک شاعرلرین تأثیرینی لفظ و مضمون باخیمیندان اونون شعرینده آیدن شکیلده گؤره ریک. البته بو دا آیدین دیر کی، هئچ بیر شاعر الهامسیز و اؤزوندن قاباقداکیلارا باخمادان، نه شاعر اولابیلر، نه ده ذیروه یه چاتابیلر. شاعرین الهام قایناقلاری نه قدر بؤیوک، درین، گئنیش، مقدس، الهی و انسانی اولسا، شعری ده او قدر تأثیرلی، سحرانگیز اولار و دونیا بویدا گئنیش بیر ساحه نی احاطه ائده بیلر. نظامی، فردوسی، فضولی،حافظ، سعدی، مُتـَنـَبّی، آلمانیالی اوته، شکسپیر، پوشکین، میرزا علی اکبر صابر،شهریار و...بونا جانلی مثال اولابیلر.

    عکسینه اولورسا شاعرین فکری آنجاق داریسقال افقلرده ال - آیاق چالار و  اوخوجولارینی دا کیچیک بیر دونیادا حبس ائدر.

 الف - قرآن کریم و حدیث لر

    هاشم بیگ ثاقبین قرآندان الهام آلماسیندا هر شئین اول اونون «ثاقب» تخلصی دیر. چون کی، «ثاقب» عرب سؤزودئر و نورلو، پارلاق و نفوذلو معناسیندا ایشله نیر.

   اما هاشم بیگ ثاقب هئچ بیر شبهه سیز «ثاقب» کلمه سینی قرآندان گؤتوروبدور: النّجم الثّاقب (او پارلاق اولدوز) – طارق سوره سی، آیه 3

 ثاقبین شعرلری گؤستریر کی، او دوغروداندا آذربایجان شعر و ادب سماسیندا بیر پارلاق اولدوزدور و بو تخلص حقیقتاً ده اونا یاراشیر.

   دئمک اولار کی، ثاقب شعرلری نین اکثریتینده قرآندان بهره له نیبدیر. او دا ایکی یول ایله دیر: یا «اقتباس»(تضمین) صنعتی اساسیندادیر، بئله کی، قرآن آیه لری نین اؤز جمله و کلمه سینی عیناً اولدوغو کیمی شعرینده گتیریب و یا « تلمیح» شیوه سیندن اسفاده ائدیب، یعنی آیه لرین مضمونوندان فایدالانیب، یا اونلارا اشاره ائتمکله شعری نین معناسینی زنگین لشدیریب.

   هر حالدا بو مسلمان و عارف شاعر قرآنین سونسوز معنا اقیانوسوندان حکمتلی گوهرلر اله گتیریب، اؤز شعرینه ابدی عمر، الهی علویت و انسانی   ده یر قازانمیشدیر. نمونه اولاراق:

1-        لـَن تـَرانی دئمه سیدین سن اگر موسایه

سالماز ایدی یوزوه ماهوشیم، مو سایه! (دیوان، ص353)

    «لن ترانی»: منی هئچ وقت گؤرنمرسن ای موسی.

                                                (اعراف سوره سی، آیه 143)

2-        جام وحدتدن ایچوب باده می آلوده ایدیم

آی? «فـَاجتـَنِـبوا»، نار جهنـم یـوخ ایدی  ( دیوان، ص370 )

    «فـَاجتـَنِـبوا»: قماردان، شرابدان اوزاق اولون، چکینین.

                                                ( مائده سوره سی، آیه 90)

3-       ملیت ایچون یول وئریلیب « قالوا بلی» دن

گـؤزلــر قـابـاغـیـندا دولانـیـر آغ و قـرادن   (دیوان،ص549)

    «قالوا بلی»: آدم اولادی دئدیلر: بلی سن بیزیم ربّیمیزسن.

                                            (اعراف سوره سی،آیه 172 )

4-       باخ «کید عظیم» آیه سینه ائیله بیر عبرت

قــرآنـده نفـرت ائـله یـوب خـتـم نـبـوت    (دیوان، ص618)

 «کید عظیم»( اِنَّ کیدکنّ عظیم): سیز قادینلارین حیله سی دوغروداندا چوخ بؤیوکدور.  ( یوسف سوره سی، آیه 28)

 

قالانی ایکینجی قسمتده

منبع: دو هفته نامه دنیز، شماره 14- مورخ 17/2/91. چاپ ارومیه

 

 


  

عاشورای رضوی

به مناسبت صدمین سال حمله قشون روس به حرم امام رضا (ع)

پِژوهش و نگارش: احمد رنجبری حیدر باغی

اشاره: جریان به توپ بستن گنبد مطهر حرم امام رضا (ع) توسط نظامیان جنایتکار دولت روسیه تزاری در سال 1291 شمسی از وقابع فاجعه آمیز تاریخ ایران و عالم اسلام است. این واقعه تأسف بار و جنایت روسها در شعر شاعران نیز انعکاس یافته و شعر ترکی سید موسی صاحب الزمانی یکی از اشعار مهم آن زمان است که فقط یک بار به سبک چاپ سنگی در زمان شاعر منتشر شده است. اخیراً از سوی محقق ارجمند جناب "احمد رنجبری حیدر باغی" با توضیحاتی تازه در اختیار نشریه دنیز قرار گرفت و بعد از صد سال برای اولین بار چاپ می شود:

قال الرضا (ع):

»و قبرٍ بطوس یا لها من مصیبةٍ /اَلَحَّتْ علی الاْحشاء بالزفراتِ

الی الحشرِ حتّی یبعثُ الله قائماً /یُفَرَّجُ عنّا الهَمَّ و الکرباتِ« (1)

ای فاطمه! و قبر یکی از فرزندانت در طوس است وای از این مصیبت! غصه‌ها و غم‌ها فشار آورده است به احشاء و اعضای صاحب آن قبر، تا آن زمان که خداوند قائم آل محمد (ع) را برانگیزد و او غصه‌های ما را از میان ببرد.حرم مطهر امام رضا (ع) در طول زمان، رخدادهاى تلخ و شیرین فراوانى را شاهد بوده است. این بناى بزرگ مذهبى، رنج‌ها و گوارایى‌هاى بسیارى را چشیده تا به وضعیت کنونى خود رسیده است. یکى از زشت ترین حوادثى که حرم مطهر رضوی، شاهد آن بوده، واقعه معروف به «توپ‌بندى گنبد مطهر» توسط روسها بوده است. این جریان در روز نهم فروردین 1291ش (نهم ربیع‏الثانی 1330ق برابر با 29 مارس 1912م) اتفاق افتاد. از آن روز تا روز نهم فروردین امسال، صد سال شمسی از این واقعه دهشتناک می‌گذرد. شایسته بود در این باره مقالات و کتب مختلف و گوناگونی به چاپ برسد و اطلاع‌رسانی شایسته و به هنگام صورت بگیرد.

گزارش مختصری این جریان اسفناک

پس از تشکیل ژاندارمری مخصوص خزانه‌داری کل ایران توسط مورگان شوستر آمریکایی، دولت روسیه که این اقدام را مخالفت مطامع خود در ایران می‏دانست، طی اولتیماتومی به دولت ایران، خواستار اخراج شوستر از ایران و نیز استخدام اتباع خارجی با اجازه دُوَل روس و انگلیس شد. در پی ردّ این اولتیماتوم دخالت‏آمیز توسط مجلس شورای ملی، قوای روسی مستقر در تبریز وارد قزوین شدند. همچنین یکی از دست‌نشاندگان دولت روس در مشهد به نام یوسف هراتی به تحریک روس‏ها، شورشی مصنوعی در مشهد به پا کرد. قوای روس نیز به بهانه‏ این که جانِ اتباع آن‏ها در خطر است به شهر مقدس مشهد وارد شدند و سپس برای تهدید دولت ایران و نیز بی‏احترامی به عقاید و احساسات مذهبی مردم، حرم مطهر امام رضا (ع) را در روز نهم فروردین 1291ش به توپ بستند. در اثر شلیک توپخانه، به سَردَرها، گلدسته‏ها و گنبد حرم رضوی، خسارات فراوانی وارد آمد. هم ‏چنین روس‌ها خزانه حضرتی را به بانک روس منتقل کرده و اشیای قیمتی حرم را به غارت بُردند. پس از آن، مقداری از اموال را برگرداندند و متولّی حرم را با تهدید به مرگ وادار کردند که تصدیق کند تمام خزانه را تحویل گرفته است. علاوه بر این، عده‏ بسیاری از زائران ، مجاوران و مردم مشهد در این تهاجم وحشیانه کشته و مجروح شدند.در مورد احصاء دقیق گلوله‌ها و خسارات وارده به آستان مقدس حریم رضوی در کتاب انقلاب طوس (واکاوی جسارت ارتش تزار به حرم مطهر رضوی)، ص 132 اطلاعات درخور توجهی آمده است.در اینجا فقط به گوشه‌ای از این جنایت بر اساس نوشته ادیب هروی اشاره می‌شود: «تعداد گلوله‌هاى توپ بولمطر و گرناد که به گنبد مطهر و دیگر مواضع مقدسه زده شد: گنبد مطهر آنچه تشخیص داده شد غیر از گلوله‌هاى بولمطر گلوله و گرناد هفده عدد؛ ایوان طلاى مسجد جامع گلوله گرناد نه عدد؛ ایوان مقصوره مسجد جامع گلوله گرناد یازده عدد؛ سردر ایوان صحن جدید گلوله گرناد سه عدد؛ سردر کارخانه خدام یازده عدد؛ گنبد مسجد جامع گلوله گرناد یازده عدد؛ به صحن جدید و عتیق و همچنین ایوان عباسى و صحن کهنه نیز چند تیر خالى شده بود که خرابى فاحشى وارد آورد. عدد گلوله‌هاى توپ بولمطر که به اطراف مسجد و صحنین خالى شده بود از تحت احصاء خارج بوده است.» (2)نکته جالب اینجاست که روس‌ها پس از به توپ بستن حرم تلاش می‌کردند این موضوع را به شدت سانسور کنند و از رسیدن اخبار به گوش جهانیان جلوگیری کنند. (3) علی رغم تمام تلاش‌های آنان، این جریان آن قدر مشهور گشت که افزون بر نوشته‌های ایرانیان و مسلمانان، دیگران نیز در کتب و نوشته‌های خود به این جریان اشاره کرده‌اند. یکی از آنها ژنرال سایکس (مأمور رسمی انگلیس در مشهد) می‏نویسد: «نحوست و مشئومیتی که نصیب دولت روسیه شد در هیچ مورد زیادتر از موقع بمباران حرم مطهر حضرت رضا (ع) در مشهد مقدس نبود.» (4) علاوه بر این، گزارش‌هایی نیز در برخی از مطبوعات (5) به چاپ رسید. بازتاب این خبر تا بدان پایه بود که حتی به نقل برخی از روزنامه‌ها، مانند حبل المتین (چاپ کلکته) مسلمانان در شهرهای مختلف از جمله لکهنو، بنارس، پانی‌پت و کلکته با تجمع و صدور بیانیه‌هایی اقدامات وقیحانه روس را محکوم کردند. (6)

تألیفات مرتبط با این قضیه

نویسندگان بسیاری درباره این موضوع، از آن روز تا کنون به خلق آثاری به نثر و نظم در شکل‌های مختلف کتاب (مشتمل و مستقل)، رساله و مقاله پرداخته‌اند. در ذیل به برخی کتب و نوشته‌های مستقل در این زمینه اشاره می‌شود:

1.عاشورای رضوی، فضل الله آل داود ملقب به بدایع نگار (متوفای 1304 ش) . (7)

2. آشوب آخر الزمان، شیخ حسین اولیا بافقی؛ این اثر به صورت نسخه خطی در قالب یک نامه در 13 برگ در بخش مخطوطات کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می شود. (8)

3. انقلاب طوس ، (9) محمد حسن ادیب هروی خراسانی   (10)(متوفای 1347 ش)؛

 4. حدیقة الرضویة، محمد حسن ادیب هروی خراسانی (متوفای 1347 ش)؛

5. الفوادح الجلیة فی هتک حرم الرضویة، شیخ ابوالحسن مرندی (م 1349ق).  (11)

6. تاریخ انقلاب خراسان، میرزا رجبعلی تجلی (12) (ایشان از نزدیک شاهد ماجرای حمله بوده است).

7. بازتاب این واقعه در اشعار شاعران

شاعران نیز در اشعار خود به این جریان تاریخی اسف بار اشاره داشته‌اند. از جمله آنها میرزا رجبعلی تجلی، ملک الشعرای بهار و ادیب الممالک فراهانی است. (13) در الکشکول آقا بزرگ تهرانی نیز از چند شاعر مرد و زن شعرهایی در این باره نقل شده است. (14) این واقعه در شعر شاعران آذری‌زبان نیز بازتاب داشته است. به عنوان نمونه می‌توان از نادم نخجوانی (15) و سید موسی موسوی صاحب الزمانی نام برد. در این قسمت مقاله به درج شعر ترکی سید موسی موسوی صاحب الزمانی متخلص به «سید» می‌پردازیم. سید موسی موسوی صاحب الزمانی متخلص به »سید« در سده چهارده هجری می‌زیسته و به دو زبان ترکی و فارسی شعر می‌سروده است. (16) سید در شعر ترکی خود پس از اشاره به فضائل امام رضا (ع) و حرم مطهر به واقعه توپ‌بندی و کشتار مردم به دست روسهاست و در مصرع « شاها! نه وقت اولور امام زمان گلور» تمنای ظهور حضرت صاحب الامر (عج) دارد. وی در ادامه به مصائب امام حسین (ع) و غارت خیام و آتش‌افروزی به خیام آل الله گریز می‌زند.

ای قبر طوس، عالمه سندن امان گلور / سنده نه‌ وار که عطر بهشت هر زمان گلور

شخص عزیزه ائیله‌دی مدفن خدا سنی/ اولدون سعید ائتدی نشیمن رضا سنی

چوخ رتبه‌یه یئتوردی او نور هدا سنی/ باعث اودور زیارتیوه شیعیان گلور

هر کیمسه ناخوش اولسا اگر، سنده وار شفا/ سنده اولان وجود، ائدر عالمه عطا

فیّاض فیضینه نئجه مانع اولار خطا؟! / یا رب سبب ندور او حرمدن فغان گلور؟

عورت اوشاق تمامی‌سی پیر و جوانلارون / قطع اولدی چاره‌سی، حرمه جمع اولانلارون

تؤکدیله قانلارین نئجه بیوه‌زنانلارین؟!! / روس دولتی گئدوب ائله‌دی امتحان گلور

انصافدور که دارالامانه قوناق گله / دشمن سالا امان ائوینه شور و ولوله

بئش یوز قوناقی اؤلدوره مین نسل حرمله / شاها! نه وقت اولور امام زمان گلور

بیر سیّدی، بالاسی یانیندا نماز قیلا / بالای سرده اؤلدوره‌لر بی‌کفن قالا

بیر کس تاپولمیا بو زمان انتقام آلا / صحن امامه باغلانا آتلار، کمان گلور

دوشدی خیالیمه گئنه بیر غملی ماجرا / ذبح ائیلدی حسینی سوسوز شمر بی‌حیا

توپراقلار اوسته قالدی شهیدان کربلا / لشکر تؤکولدی خیمه‌یه غارت‌کنان گلور

زینب خانم دئیردی او بیماره چاره‌ وار / سعد اوغلی قصد ائدوب که وورا خیمه‌گاهه نار

فرمایش ائتدی عمه! »علیکنّ بالفرار«/ تاراج و غارته ال آچوب شامیان گلور

یوز قویدی چؤللره او زمان آل مصطفی / وئردیله سس سسه دئدیلر وا محمدا

قالدی یانان چادردا او بیمار کربلا / ضعف ائیلدی، آییلدی گؤروب کوفیان گلور

نیم‌خیز اولوب ییخلدی ایاقه دورانمادی / یاندی تالاندی خیمه او ناخوش قاچانمادی / سجّاده نار برد سلام اولدی یانمادی

گؤز آچدی گؤردی زینب بی‌خانمان گلور / «سید» بس ائت بو نوحه‌نی، پیغمبر آغلادی

بیلمم نه گؤردی غارت ائدن لشکر آغلادی / زینب اود ایچره ووردی اؤزون مضطر آغلادی

اوددان چیخاندا گؤردیله بیر ناتوان گلور (17)

منابع و پاورقی ها در نشریه دنیز چاپ شده است و در قسمت دوم این مقاله تحقیقی(منابع و پاورقی ها) در این وبلاگ آمده که بخاطر حجم مقاله در اینجا نگنجید. لطفاً در قسمت دوم مشاهده فرمایید

منبع: دو هفته نامه "دنیز" شماره 12 – مورخ 16/ 1/ 91 – چاپ ارومیه

  


91/1/20::: 7:31 ع
نظر()
  

هاشم بیگ ثاقـب دن ایکی غزل

نمایش تصویر در وضیعت عادی

 (ثاقبین شکلی)

یازان:مصطفی قلیزاده علیار

هاشم بیگ ثاقب (1870- 1931) آذربایجانین گؤرکملی معارف پرور شاعرلریندن دیر. اونون دیوانی ایکی ایل بوندا اول باکو دا حؤرمتلی عالم، تدقیقاتچی دوستوم حاج مصطفی مایل اوغلونون علمی تشبثی ایله چاپ اولوبدور. حاج مصطفی بیر جلد منه گؤندردی و من او دیوانی حاقدا بیر تدقیقاتلی مقاله یازدیم و « ثاقب باکویی نین الهام منبع لرینه بیر باخیش» آدی آلتیندا تبریزده چاپ اولونان « سرخاب» روزنانه سینده و اورمیه ده چاپ اولان « آراز آذربایجان» هفته نامه سینده ( هر ایکی سینده 1390- جی ایل اردیبهست آییندا) چاپ اولدو. مقاله نین سونوندا ایکی غزل ده ثاقب دن گتیرمیشدیم. بئله لیکله ایلک دفعه اولاراق الله تعالی نین توفیقی ایله من ثاقبی ایراندا تانیتدیردیم و بیرینجی دفعه او باره ده مقاله یازیب، چاپ ائتدیم و شاعرین شعرلریندن و ال یازمازلاریندان دا نمونه گتیردیم. سونرالار بعضی لری همان شعر لر و ال یازمالاری اؤز کتابلاریندا گتیریدیلر و اصلی قایناغا هئچ بیر اشاره ده ائتمه دیلر!... الله انصاف وئرسین! .. هر حالدا، بورادا ثاقبین همان ایکی غزلینی گتیریرم:

1) غزل

هئچ بیلمدیم کیم ائتدی منی مبتلا سنا

نادیده ائیلدیم دل و جانی فدا سنا

بیر من اسیر اولمامیشام دام زلفووه

حیران اولوبدو گؤر نئجه شاه وگدا سنا

اغیار یئتدی وصلووه، قان ائتمه باغریمی

سیندیرما قلبیمی، اوتورور چوخ بها سنا

ای دل دولانما کویینه اول ماهپاره نون

پیوسته یوز وئرور غم و درد و بلا سنا

لعلوندن آلدی کام دل ای شوخ، هر یئـتـن

دل قانه دؤندی کیم، دئیه جک بی وفا سنا

ای قان اولان کؤنول، بو مَهَه اویما، ال گؤتور

اویموش رقـیبه، ائیلمه ییر اعـتنا سنا

گیسوی زلف یاره اسیر اولماغـین یئتـر

بخت قـرا اودور، دئیه بخت قرا سنا

دست تملق هئچ کسه آچما زمانه ده

گر کاسه – کاسه خون دل اولسا غذا سنا

حالیندان اولمادون گئنه آگاه ثاقبین

عشقون یولوندا اولدی عجب خاک پا سنا.

 

     2) غزل

گؤردی عمرینده نه لذت او کی دونیا دوتدی؟

چکدی بوش زحمت بیجا، رهِ بیجا دوتدی

گؤردی باشدان آیاغا غصه و غمدور بو جهان

دئمه مجنون نه ایچون دامن لیلا دوتدی

نفسوون دوشمنی فرعون کیمی اولما ، حذر ائت

وئرمه دی دقت او، بیر دم اونی دریا دوتدی

رتبه سین ائیله دی کم، سؤیله دی « رَبی اَرنی»

باخ بو موسی یه، عجب گؤر نه تمنا دوتدی

دولانور گؤز قاباغیندا او پری چهره مدام

گؤرمه یور الده نچون بس یدِ بیضا دوتدی

کیشی عیسی کیمی اولسون گره ک، ای واعظ شهر

قاچدی بو خلقدن، افلاکده مأوا دوتدی

ای خلیله اودی گلزار ائله ین شیرین لب

داغ هجرین دل دیوانه ده مین جا دوتدی

عالمی ائیله دی بیر قان چان چاناغی اهل غرض

نه ایچون عالمی بس بیر بئله غوغا دوتدی؟

گؤسترور یول منه چوخسی:«بو یول ایله گئده سن!»

نچون ای دل، اؤزی ایمدی ره دونیا دوتدی؟!

باده کوثره بالمرّه دخی میل ائله مز

لبوون فکری ایلن کیم می ِ مینا دوتدی.

 


90/12/20::: 12:11 ص
نظر()