سفارش تبلیغ
صبا ویژن
خدای سبحان، هر آن که را دینش استوار ودستانش گشوده باشد، دوست دارد . [امام علی علیه السلام]
لوگوی وبلاگ
 

دسته بندی موضوعی یادداشتها
 
شعر ، دنیز ، آذربایجان ، ارومیه ، علیار ، قلیزاده ، مصطفی ، غربی ، امام ، ترکی ، علی ، ترکی ، شاعر ، دنیزنیوز ، حوزه ، هنری ، حسین ، اسلامی ، حمیدی ، غزل ، محمد ، حاج ، ایران ، فارسی ، باکو ، قرآن ، کتاب ، نشریه ، اسلام ، تبریز ، طنز ، کتاب ، عاشیق ، شهریار ، اکبر ، انقلاب ، مصطفی قلیزاده علیار ، نخجوان ، شهید ، سایت ، سید ، باکو ، اهل بیت ، ابراهیم ، سفر ، دریاچه ، فخری ، ادبیات ، تصویر ، خمینی ، دفاع ، رضا ، پیغمبر ، جمعه ، اسرائیل ، مقدس ، نامه ، مهدی ، حوزه هنری ، حمید ، صادق ، فاطمه ، پیامبر ، بهرام ، اکبر ، اهر ، فاطمه زهرا ، نارداران ، مقاله ، عاشورا ، عکس ، زهرا ، ترکیه ، کربلا ، همایش ، واقف ، ترکیه ، بسیج ، بیت ، جمهوری ، اهل ، انتظار ، امام علی ، ادبی ، در ، عراق ، صابر ، شهر ، شامی ، خامنه ای ، خدا ، دوستی ، زن ، سعید ، اسدی ، آیت الله ، امام حسین ، هنرمندان ، ورزقان ، هفته ، مردم ، موسیقی ، نقد ، قم ، محمود ، کانون ، امام خمینی ، جنبش ، جشنواره ، خاطرات ، حافظ ، حجاب ، حسنی ، حسن ، تاریخ ، سال ، رستمی ، شیخ ، عکس ، فرهنگی ، فرهنگ ، فضولی ، عید ، عشق ، سیاسی ، رمضان ، زبان ، سلیمانپور ، شاعران ، سوریه ، ترجمه ، تهران ، به ، حاج علی اکرام ، ایرانی ، آمریکا ، وبلاگ ، واحدی ، نویسنده ، مدح ، محفل ، مجلس ، مجتبی ، میرزا ، مرثیه ، مصر ، آمریکا ، آراز ، احمد ، استاندار ، اکرام ، حیدر ، تبریزی ، پیامبر اسلام ، سلبی ناز ، روز ، زندگی ، زینب ، رضوانی ، دو ، داستان ، صراف ، عظیم ، علی یف ، علیزاده ، علمیه ، علمدار ، فتح الهی ، فرانسه ، فلسطین ، فیلم ، شاهرخ ، شجاع ، دو هفته نامه ، دیدار ، رسول ، رجبی ، زلزله ، پیام ، بهمن ، حزب ، جواد ، ادب ، اردوغان ، آذربایجان غربی ، آثار ، مطبوعات ، مشهد ، مهدی موعود ، محمداف ، کانون ، نویسندگان ، هفته نامه ، هنر ، وطن ، ولی ، یاد ، هادی ، نوروزی ، نماز ، قیام ، کرکوک ، محسن ، مثنوی ، ماه ، مایل ، ملی ، آذری ، آزادی ، ارشاد ، از ، اسماعیل زاده ، انگلیس ، اورمیه ، اکرام ، جاوید ، حدیث ، حسینی ، حضرت ، بهرامپور ، بعثت ، روزنامه ، رهبری ، سعدی ، رباعی ، رزم آرای ، دینی ، دانشگاه ، شب ، غدیر ، غفاری ، علامه ، عرب ، عرفان ، فارس ، فرزند ، صمداف ، صادقپور ، صدر ، طلعت ، طلاب ، خوی ، دوزال ، رهبر ، بزرگ ، بیداری ، تبلیغات ، حمایت ، حماسه ، حاجی زاده ، جعفری ، توهین ، امین ، انتخابات ، انجمن ، امام زمان ، الله ، استاد ، اخلاق ، آیت الله خامنه ای ، آران ، آغدام ، آقازاده ، منظومه ، مسلمان ، مراغه ای ، مسئولان ، موعود ، موسی ، ماهر ، محمدی ، هریس ، یادداشتهای ، وفات ، یحیی ، یک ، کردستان ، کربلا ، نوروز ، نمایندگان ، وحید ، مایل اوغلو ، گرمان ، مولانا ، میلاد ، نباتی ، مسجد ، مرگ ، مرسی ، مسئول ، معلم ، آغری ، آذربایجانی ، اسلامگرایان ، اسماعیل ، ارمنستان ، ارمنی ، ارزشها ، اشغال ، باکو 10 ،

آمار و اطلاعات

بازدید امروز :226
بازدید دیروز :64
کل بازدید :2866068
تعداد کل یاداشته ها : 881
102/12/29
9:53 ص
مشخصات مدیروبلاگ
 
قلیزاده علیار[263]

خبر مایه
پیوند دوستان
 
سرچشمه ادب و عرفان : وب ویژه تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید شقایقهای کالپوش بچه مرشد! سکوت ابدی هم نفس ►▌ استان قدس ▌ ◄ نغمه ی عاشقی جریان شناسی سیاسی - محمد علی لیالی سرچشمه همه فضـایـل مهــدی(ع) است ساده دل ماییم ونوای بینوایی.....بسم الله اگرحریف مایی ....افسون زمانه طراوت باران تنهایی......!!!!!! جـــیرفـــت زیـبا سارا احمدی بیصدا ترازسکوت... .: شهر عشق :. پیامنمای جامع شهر صبح ماتاآخرایستاده ایم سایت روستای چشام (Chesham.ir) وبلاگ گروهیِ تَیسیر منطقه آزاد محمدمبین احسانی نیا رازهای موفقیت زندگی مرام و معرفت یامهدی Dark Future امام خمینی(ره)وجوان امروز عشق ارواحنا فداک یا زینب سیاه مشق های میم.صاد مهاجر مردود دهکده کوچک ما گروه اینترنتی جرقه داتکو بسیج دانشجویی دانشکده علوم و فنون قرآن تهران هفته نامه جوانان خسروشهر آتیه سازان اهواز بیخیال همه حتی زندگیم عمو همه چی دان پـنـجـره صل الله علی الباکین علی الحسین تینا شهید آوینی Chamran University Accounting Association پدر خاک فقط خدا از یک انسان ع ش ق:علاقه شدید قلبی تبریک می گوییم شما به ساحل رسیدید!!!!! گاهنامه زیست جوک و خنده دهاتی دکتر علی حاجی ستوده قلب خـــــــــــــــــــــــــــاکی کشکول sindrela شیدائی تنها عاشقانه سیب آریایی نیروی هوایی دلتا ( آشنایی با جنگنده های روز دنیا ) به یاد تو آخوند مالخر و تمام طرفدارانش در سیستم حکومتی فروشگاه من قاضی مالخر یا قاضی طمع کار کدامیک ؟؟؟؟ پایگاه خبری،قرآنی، فرهنگی آذربایجان غربی عاشقانه زنگ تفریح

شهرستان ورزقان در یک نگاه 

  شهرستان  ورزقان در شمال استان آذربایجان شرقی با وسعت 2368 کیلومتر مربع از شرق به شهرستان اهر، از غرب به شهرستان مرند، از شمال به شهرستان‌های کلیبر و جلفا و از جنوب به شهرستان‌های هریس، تبریز محدود شده‌ است. نام دیگر شهرستان ورزقان ارسباران است و این نام به دلیل واقع شدن بسیاری از جنگل‌های ناحیه? سرسبز ارسباران در این شهرستان است. این شهرستان براساس آخرین تقسیمات کشوری دارای دو بخش (مرکزی و خاروانا)، 7 دهستان و 2 نقطه شهری به نام های ورزقان و خاروانا می‌باشد. جمیعیت شهرستان ورزقان در آخرین سرشماری سال 1385، در حدود 833،46 نفر بوده است. این شهرستان سابقاً از بخش‌های شهرستان اهر و یکی از پهناورترین بخش­های آذربایجان­شرقی بود که در دهه­ی 60و در تقسیمات جدید کشوری تجزیه و تعداد روستاهای بخش از 300 روستای تابعه به حدود 110روستا کاهش یافت. شهرستان ورزقان با 2368 کیلومتر مربع وسعت، به دلیل قرار گرفتن در منطقه­ی زیبای قره­داغ، دارای مناظر بدیع و بکر طبیعی است که ویژگی‌های خاصی به طبیعت ورزقان بخشیده است

آب و هوای ورزقان در تابستان معتدل تا گرم و در زمستان سرد و یخبندان و پربرف است. به عبارت ساده­تر، به طور کلی ورزقان منطقه­ای کوهستانی است و اطراف آن را کوه­های آق داغ، مشکعنبر، کامتال، جوشون، جله­داغ، ایری­داغ، کیامکی، خاروانا و پیرسقا فرا گرفته­اند. همین امر سبب شده تا کشاورزی و دامداری در این شهرستان رونق بیشتری داشته باشد، به گونه ای که همه ساله ورزقان در فصل تابستان شاهد حضور دام­های عشایر قره­داغ است. شهرستان ورزقان در تولید عدس مقام اول استانی و در تولید عسل مقام سوم را به خود اختصاص داده است.

آثار تاریخی و دیدنی شهرستان ورزقان

منطقه چیچکلی: منطقه زیبای چیچکلی در 35 کیلومتری شمال غرب ورزقان قرار گرفته ‌است. در این منطقه کوه‌ها پوشیده از گل و درخت و چمن است و عشایر قره­داغ در فصل تابستان از آن به عنوان مراتع ییلاقی بهره می­گیرند.

مسجد جامع خاروانا: این مسجد در مرکز بخش خاروانا در 60 کیلومتری شهر ورزقان واقع شده ‌است. قدمت این مسجد به سده‌های 6 و 7 هجری قمری می‌رسد و گویا دختر بایندرخان حاکم قره­داغ که در روستای دوزال ساکن بوده ساخته است.

خانه امیر ارشد: خانه­ی امیر ارشد که در 12 کیلومتری غرب ورزقان در روستای اوخارا واقع شده است. این ساختمان سنگی که به «داش عمارت» مشهور است از بناهای زیبا و منحصر به فرد شهرستان ورزقان است. خانه امیر ارشد با بهره­گیری از شیوه­ی معماری تاریخی منطقه و سبک ویژه­ی ابنیه قاجاری طراحی و ساخته شده است تا نمایانگر تفکرات و باور ها و نحوه زندگی مردم منطقه باشد.

قلعه تاریخی جوشین: قلعه تاریخی جوشین یا جوشون در 26 کیلومتری غرب ورزقان بسوی جلفا و در 6 کیلومتری روستای جوشین واقع شده و راه آن بسیار سخت و کوهستانی است. قلعه بر فراز کوهی است که سه طرف آنرا شیب‌های دیوار مانند احاطه کرده است و تنها راه ارتباطی آن یک گذر کوهستانی تنگ است که فقط یک یا دو نفر می‌توانند به زحمت از آن بالا روند، به این علت، نگاهبانی و دفاع از این قلعه حتی با تعدادی معدود هم ممکن بوده است. قلعه­ی جوشون دارای استخرهای متعدد که در دل سنگ­های خارا کنده شده است، می­باشد. سفال‌هایی که در محوطه‌ی قلعه پیدا شده مربوط به هزاره اول قبل از اسلام و قرون اولیه اسلام تا قرن ششم هجری قمری است.

امامزاده سیدخلیل جوشین: زیارتگاه امامزاده سید ابراهیم خلیل در 35 کیلومترى راه ورزقان به خاروانا و در روى تپه‌اى در زیر قلعه‌ی جوشون قرار دارد. این زیارتگاه از راه انشعابى به مناطق سر سبز و زیباى چیچکلى 10 کیلومترى فاصله دارد. امامزاده سید ابراهیم خلیل فاقد سنگ نبشته بر روى مزار شریف بوده و نسب‌نامه‌اى مشاهده نشده است ولى اهالى منطقه اعتقاد راسخ و محکمى به این امامزاده دارند و ایشان را از نوادگان حضرت امام موسى بن جعفر (ع) می‌دانند. در طول سال علاوه بر زائرین این مکان مقدس، هزاران نفر از گردشگران منطقه و کوهنوردان از امامزاده بهره می‌برند. همچنین با توجه به قرار گرفتن آن در بین راه شهر ورزقان به شهر خاروانا و روستاهاى منطقه، از این محل به عنوان نمازخانه‌ی بین راهى و استراحت‌گاه استفاده می‌گردد.

گنبد الله الله: گنبد الله الله در قبرستان قدیمی روستای کبودگنبد بخش خاروانا واقع شده است. پلان مقبره دایره و قطر آن 75/4 متر می‌باشد. بنا دارای دو طبقه شامل سردابه و طبقه اول بوده است. گنبدهای طبقه فوقانی ریخته است. ازاره بنا سنگی و ساقه بنا با آجر چهارگوش قرمز بنا شده که کلمات الله با آجرکاشی فیروزه‌ای تزئین شده است. کتیبه‌ها و اسلیمی‌های حاشیه درب‌های چهار طرف طبقه اول با کاشی معرق می‌باشد. تاریخ بنای برج را با توجه به رج‌های آجری با تزئینات اسماء الله در آذربایجان می‌توان به اواخر دوره ایلخانان مغول تا صفویه نسبت داد. خصوصیات بارز وعوامل تزئین شده بنا برج مقبره است. تاریخ و کتیبه‌ای روی آن باقی نمانده است. ترکیب آجرکاشی فیروزه‌ای در متن ساقه بنا که سبب شده است به کبودگنبد شهرت پیدا کند، زیبایی خاصی به آن بخشیده است. متن کلمات روی بدنه الله و محمد می باشد. شاعران و دانشمندان بلند آوازه ای از این منطقه ظهور کرده اند از جمله فقیه رجالی محقق علیار، شاعر مشهور و عارف معروف سید ابوالقاسم نباتی و ...

معادن ورزقان

شهرستان ورزقان از حیث معادن بسیار غنی است. این شهرستان با قرار گرفتن بر روی کمربند آلپ ـ هیمالیا دارای اندیس‌های متعدد مس و عناصر فلزی دیگر نظیر سرب، روی و آهن می‌باشد. کمربند یاد شده از کوه‌های آلپ در اروپای‌غربی شروع شده و پس از عبور از کشورهای اروپای‌شرقی از ناحیة مرزی جلفا وارد ایران می‌شود و در نهایت با عبور از کشورهای پاکستان و هندوستان به کوه‌های هیمالیا ختم می‌گردد. در ناحیه­ی ورزقان بر روی این کمربند بیش از30 اندیس معدنی مس شناسایی شده است. کانسار مس سونگون که در شمال ورزقان قرار گرفته است، بزرگترین اندیس مس در شمال‌غرب ایران است.

مس سونگون: فاصله این معدن از تبریز 130 کیلومتر و از ورزقان 25 کیلومتر بوده و در مجاورت روستای سونگون واقع است. معدن مس سونگون در یک منطقه کوهستانی با متوسط ارتفاع 2000 متر بالای سطح دریا واقع شده است

زلزله مرداد ماه 91 در ورزقان

بیش از دو قرن است که زلزله ای قابل توجه در تاریخ جغرافیایی منطقه ارسباران – قره داغ که اهر و ورزقان هم در این منطقه واقع شده، به ثبت نرسیده بود تا اینکه زلزله ویرانگر اخیر در 21 مرداد 91 و پس لرزه های مخرب آن موجب تخریب 70 الی 100 در صد برخی مناطق ورزقان و دهستانهای آن و مرگ ناگوار صدها نفر از اهالی و مجروح شدن هزاران نفر دیگر گردید و این مصیبت تلخ نام ورزقان را جهانی کرد!

منبع: دو هفته نامه دنیز، شماره 20 مورخ 26/5/91

  


  

  

هاشم بیگ ثاقب دن ایکی غزل

        غزل

هئچ بیلمدیم کیم ائتدی منی مبتلا سنا

نادیده ائیلدیم دل و جانی فدا سنا

بیر من اسیر اولمامیشام دام زلفووه

حیران اولوبدو گؤر نئجه شاه وگدا سنا

اغیار یئتدی وصلووه، قان ائتمه باغریمی

سیندیرما قلبیمی، اوتورور چوخ بها سنا

ای دل دولانما کویینه اول ماهپاره نون

پیوسته یوز وئرور غم و درد و بلا سنا

لعلوندن آلدی کام دل ای شوخ، هر یئـتـن

دل قانه دؤندی کیم، دئیه جک بی وفا سنا

ای قان اولان کؤنول، بو مَهَه اویما، ال گؤتور

اویموش رقـیبه ائیلمه ییر اعـتنا سنا

گیسوی زلف یاره اسیر اولماغـین یئتـر

بخت قـرا اودور، دئیه بخت قرا سنا

دست تملق هئچ کسه آچما زمانه ده

گر کاسه – کاسه خون دل اولسا غذا سنا

حالیندان اولمادون گئنه آگاه ثاقبین

عشقون یولوندا اولدی عجب خاک پا سنا.

 

غزل 2

گؤردی عمرینده نه لذت او کی دونیا دوتدی؟

چکدی بوش زحمت بیجا، رهِ بیجا دوتدی

گؤردی باشدان آیاغا غصه و غمدور بو جهان

دئمه مجنون نه ایچون دامن لیلا دوتدی

نفسوون دوشمنی فرعون کیمی اولما ، حذر ائت

وئرمه دی دقت او، بیر دم اونی دریا دوتدی

رتبه سین ائیله دی کم، سؤیله دی « رَبی اَرنی»

باخ بو موسی یه، عجب گؤر نه تمنا دوتدی

دولانور گؤز قاباغیندا او پری چهره مدام

گؤمه یور الده نچون بس یدِ بیضا دوتدی

کیشی عیسی کیمی اولسون گره ک، ای واعظ شهر

قاچدی بو خلقدن، افلاکده مأوا دوتدی

ای خلیله اودی گلزار ائله ین شیرین لب

داغ هجرین دل دیوانه ده مین جا دوتدی

عالمی ائیله دی بیر قان چان چاناغی اهل غرض

نه ایچون عالمی بس بیر بئله غوغا دوتدی؟

گؤسترور یول منه چوخسی:«بو یول ایله گئده سن!»

نچون ای دل، اؤزی ایمدی ره دونیا دوتدی؟!

باد? کوثره بالمرّه دخی میل ائله مز

لبوون فکری ایلن کیم می ِ مینا دوتدی.

منبع: دو هفته نامه دنیز، شماره 14- مورخ 17/2/91. چاپ ارومیه

 

  

 

 


  

هاشم بیگ ثاقب ین شعرینه

بیر باخیش (2)

مصطفی قلیزاده علیار

ایکینجی قسمت:

1-           «نَمل» آیه سینون بحثینی ائتمک سنا بسدور

کسب ائیله گیلن اوندا دور هر کشف و کرامت (دیوان، ص638)

   «نَمل» آیه سی 18- جی آیه «نمل»(قاریشقا) آدلی سوره دن: بیر قاریشقا دئدی: ای قاریشقالار، اؤز یووالارینیزا داخل اولون، سلیمان پیغمبر و اونون قوشونو سیزس بیلمه دن آیاقلاماسینلار!

     ثاقب بو بیتده «تلمیح» صنعتی واسطه سی ایله قرآندا گلن حضرت سلیمان و قاریشقا حکایتینه اشاره ائدیبدیر.

 همچنین دیوانین 366 – جی صحیفه سینده «دوتدی» ردیفلی 10 بیت دن تشکیل اولان بیر غزلین 6 بیتینده، قرآن آیه لریندن تلمیح واسطه سی ایله استفاده ائدیلمیشدیر.

 نمونه اوچون ثاقبین قرآندان نهایت استفاده ائتمه سیندن بو قدره کفایتله نیرم.دئیه بیلرم کی، اوست – اوسته ثاقب شعرلری نین بئشده بیرینده قرآندان الهام آلیبدیر. بودا اونون قرآنلا درین اُنس و اُلفتینی ثبوت ائدیر.

همچنین عزیز پیغمبریمیزحضرت محمد(ص) و اونون خلیفه لری اولان معصوم اماملاریمیزین دا سؤزلری ثاقبین بیر سیرا شعرلری و سؤزلرینه حکمت نورو ساچیبدیر. مثال اوچون:

   حبِّ وطـن کـؤنـولـدن محـو اولـدی، محـو یکـسـر

   صرف ائتدین عمری ثاقب، صد حیف خطّ و خاله – ص 330

چوخ آشکاردیر کی، بو بیتده گلن درین اجتماعی معنا( وطن سئوگیسی) پیغمبرین « حُبّ الوطن من الایمان»( وطنی سئومک ایماندان دیر) حدیثیندن آلینیبدیر.

و مستزاد بیر قصیده ده اولان بو بیتی:

   دوشمنلیک ایله پاره لنور پرده عصمت

   «المؤمن اخوه» دئییب اول سرور اکرم(ص)

                             ملت نه یاتیبسان؟! (ص431)

شاعر، حضرت پیغمبرین « المؤمنُ اخُ المؤمن»( مؤمن، مؤمنین قارداشی دیر) حدیثیندن اقتباس ائتمیشدیر.

ب – شاعرلرین ادبی ارثی

شاعرلرین تأثیری ده ثاقبده چوخدور. بورادا آذربایجان دیلینده یازیب، یارادان بئش بؤیوک کلاسیک شاعرین و ایکی بؤیوک فارس دیلینده اولان داهی لردن ثاقبین شعرینه تأثیر ائتدیک لرینه، نمونه اوچون مثال لار گتیریرم:

1-       فضولی:

زهی ذاتین نهان و اول نهاندان ماسوا پیدا

بحار صنعینه امواج پیدا، قعر ناپیدا

ثاقب:

     اگر ذاتین نهاندورف هئچ نهان ائتمز عیان پیدا

     عیاندور، بس اولوبدور اول عیاندان آسمان پیدا (ص22)

البته فضولی نین تأثیری ثاقبین شعرینده اولدن آخره دک معلومدور.

 

2-       سید ابوالقاسم نباتی:

بیرجه باخ گؤر آچیلوب اول گل حمرا، حمرا

که بئله واله اولوب بلبل شیدا، شیدا

     ثاقب:

وصف رخسارین اوخور «لیلة الاسرا» اسرا

گؤز سرون خسته سی دور، نرگس شهلا، شهلا (ص22)

 

بو بیتده قرآنین دا تأثیری( اسرا سوره سی، آیه 1) آشکاردیر.

 

3-        میرزا ابوالحسن راجی تبریزی:

عالم نیه بس اولمادی ویران علی اکبر

اول گون که سنی ییخدیلار آتدان علی اکبر؟

   ثاقب:

     عالمده مکر یوخدو مسلمان علی اکبر؟

     کسدی باشیوی ظلم ایله عدوان علی اکبر (ص415)

 

4-       حاج رضا صراف تبریزی:

دئیردیم قامت سرون قیامتدن علامتدور

بئله بیلمز ایدیم قامت دئگول، مطلق قیامتدور

   ثاقب:

      قیامت ماجراسی سنده کی بو سرو قامتدور

      قیامت بیرده الماز گر قیام ائتسه قیامتدور (ص139)

 

5-       میرزا علی اکبر صابر:

فعله سن اؤزون داخل انسانمی سانیرسان؟!

پولسوز کیشی انسانلیغی آسانمی سانیرسان؟!

    ثاقب:

      قان تؤکمه گی ناحق یئره آسانمی سانیرسان؟

     قان ایچمه گی سن دردیوه درمانمی سانیرسان؟ (ص605)

 

 

6-       حافظ شیرازی:

من دوستدار رو خوش و وی دلکشم

مدهوش چشم مست و می صاف بیغشم

   ثاقب:

     زاهد، شرابخانه ده رند صبوکشم

     مست و خراب باد? گلفام بیغشم (218)

دئملی یم کی، ثاقب فارس دیللی شاعرلرده حافظدن داها چوخ الهام آلیب و تأثیر قبول ائدیبدیر. گؤردویوموز کیمی اوسته کی غزلده ثاقب، حافظین فارسی غزلینه ترکی نظیره یازیبدیر. نئجه کی، ترک دیللی شاعرلرده ده فضولی ثاقبه هامیدان چوخ تأثیر ائدیبدیر.

7-       سعدی شیرازی:

شرف مرد به جود است و کرامت به سجود

هرکه این هر دو ندارد، عدمش به ز وجود

   ثاقب:

     رام اولور خلق سالارسان الیوه دنیانی

     «شرف مرد به جود است و کرامت به سجود» (530)

بونو دا دئملی یم کی، ثاقب هر شاعر کیمی بؤیوک شاعرلردن الهام آلسادا، هئچ وقت صرف تقلیدچی اولمامیشدیر. اونون مستقل فکرلری و اؤزونه مخصوص سؤز طرزی وار.

منبع: دو هفته نامه دنیز، شماره 14- مورخ 17/2/91. چاپ ارومیه

 

  


  

 

هاشم بیگ ثاقبین شعرینه

بیر باخیش (1)

مصطفی قلیزاده علیار

 

        شاعرین حیاتی باره ده بیر نئچه سؤز

        1870– میلادی ( 1287 – جی هجری قمری) ده باکونون «بزُونا» کندینده، تاجر عایله سینده دونیایا گلن شاعر «هاشم بیگ ثاقب» حاجی بیگ اوغلو هدایت بیگ اف، اوشاقلیق و جوانلیق دؤورونده جدی تحصیل آلماقلا یاناشی، ذاتی استعداد و شخصی مطالعه، درین تفکر و گئنیش چالیشمالاری نتیجه سینده ، یاشا دولدوقدا آذربایجان ادبیات و مدنیت سما سی نین پارلاق اولدوزلاریندان بیری اولموشدور؛ نئجه کی، اؤزونه سئچدیگی تخلص یعنی«ثاقب» سؤزو ده ائله پارلاق اولدوز معناسیندادیر!

     اونون حیاتی باره ده یازانلار قید ائدیبلر کی، ثاقب فارس، عرب، ترک، روس دیللرینی  مکمل اؤیرنمیش، شرق ادبیاتی، تاریخ، الهیات علملرینی ده چوخ گئنیش و کامل بیلرمیش. اونون شعرلری ده البته بو حقیقتی آیدین صورتده ثبوت ائدیر.

    ثاقب، «محمد جرمی»نین باکودا تأسیس ائتدیگی «مجمع الشعراء» آدلی ادبی انجمنی نین قعال عضولریندن اولموش، او مجلسین ده ثاقبین شعر و صنعتده پخته لشمه سینه بؤیوک تأثیر ائتمیشدیر.

   غزل، قصیده، مثنوی، ترجیع بند، ترکیب بند قالبلرینده عرفانی، دینی، عاشقانه ، اجتماعی و سائره موضوعلاردا چوخلو شعرلر یازیب، یارادان استاد شاعر ثاقب 61 ایل معارف پرورلیک و خیریه چیلیکله افتخارلی حیات سوردوکدن سونرا، 1931 (1352 هـ .ق / 1310 هـ . ش) ده اجل منزلینه چاتیب، دونیاسینی ده ییشدی و باکی نین «بی بی هیبت» قبرستانیندا تورپاغا تاپشیریردی. رحمه الله علیه.

    ثاقبین شعری ایله ایلک آشنالیغیم ( بیر خاطره)

   من نخجواندا اولان ایللر ده (1996 – 2000 ) هاشم بیگ ثاقبین آدی و شعری ایله تانیش اولموشدوم. اونون دا سببی بوندان عبارت ایدی کی،96 – جی ایلده نخجواندا ساکنلشندن آز سونرا اورا شاعرلری ایله آشنا اولوب، «اهل بیت ادبی مجلسی» نی اورادا تأسیس و دؤرد ایل اونو ایران مدنیت شعبه سی نین یانیندا اداره ائتدیم. بو مناسبته آذربایجان شعر و ادبیاتی و ادبی مجلس لرینه عاید یازیلمیش کتابلاری دا اوخویوردوم. اونلاردان بیری ده «پوئتیک مجلسلر» کتابی ( نصر الدین قارایف، باکو، یازیچی،1987) ایدی. او کتابدا (ص 397 – 300 ) ثاقبین باره سینده 4 سطرلیک قیسا معلومات و 2 غزل درج و بو سؤز ده قید ائدیلمیشدی کی :« اثرلریندن آز نمونه قالمیشدیر».

   او زماندان 7- 8 ایل سونرا « دئییلن سؤز یادگاردیر» کتابی (جعفر رمزی اسماعیل زاده، باکو، یازیچی، 1987 ) الیمه چاتدی. اوکتابدا دا ( ص62 – 64 ) ثاقب باره سینده قیسا معلومات، بیر مثنوی و ایکی غزل چاپ ائدیلمیشدی.آنجاق بو قدر آز معلومات آز سونرا بلکه ده بوتولوکله یادداشیمدان محو اولموشدور.

 

     ثاقبین دیوانی

ایکی ایل بوندان اول ثاقبین دیوانی ( ترتیب ائدن: حاج مصطفی مایل اوغلو، باکو، نورلان،2009 ) الیمه چاتدی. بو دیوانی گؤردوکده چوخ حیرتلندیم! چون یادیما دوشدو کی، بو شاعر حاقدا یازیبلار : « اثرلریندن آز نمونه قالمیشدیر». اونا گؤره بو حجمده (680 صحیفه لی) دیوان، بو قدر عالی، قدرتلی، گؤزه ل شعرلر منی تعجبلندیردی. بزونالی هاشم بیگ ثاقبین دیوانینی ترتیب ائدن حؤرمتلی عالم ، ادیب دوستوم حاج مصطفی مایل اوغلو طرفیندن نوروز بایرامی گونو (یکشنبه، فروردین آیی نین اول گونو 1389 – بازار گونو 21 مارت 2010) گلیب منه چاتدی. ( او زمان بو مقاله نی یازیب، ایلک دفعه اولاراق ثاقبی و اونون شعرینی ایرانلی آذربایجانلی لارا  تانیتدیردیم و مقاله تبریزده "سرخاب" روزنامه سینده 1389، اردیبهشت آیی نین 14 ده چاپ اولدو.)

   بو نفیس ، معنوی نوروز هدیه سی منی چوخ سئویندیردی. دیوانین گؤزه ل و نفیس چاپی دا دقتی چکن ایدی. دیوانین اولینده ایکی اؤنملی مقدمه چاپ ائدیلیب: بیری زیاد صمد زاده دن، دیگری ایسه ثاقبین لیازما شعرلرینی بیر یئره توپلاییب، شاعرین اؤلوموندن 80 ایل سونرا اونون دیوانینی تدقیق، ترتیب ائدیب، چاپا حاضرلایان حاج مصطفی مایل اوغلوندان دیر.

هر ایکی یازی شاعرین حیات و یارادیجیلیغینا عاید اولور و ثاقبین یاشاییب، یاراتدیغی دؤوردن و اونون ادبی علاقه لری و اثرلرینه دایر اوخوجویا قیمتلی معلومات وئریر.

            دیوان اوچ حصه دن تشکیل اولور: غزللر، نوحه لر، مختلف شعرلر.دیوان بوگونون ضرورتینه گؤره لاتین الفباسی ایله چاپ اولونسادا،غزللرین شاعرین اؤز یازدیغی اصیل الفبا یعنی عرب الفباسی اساسیندا ترتیب ائدیلمیشدیر.

      داها علمی بیر شیوه بو دیوانین چاپیندا اوندان عبارتدیر کی، بوتون شعرلر شاعرین اؤز یازدیغی شیوه و لهجه ده یازیلیب، معاصرلشدیریلمه ییبدیر. حورمتلی عالم ترتیبچی نین بو اصولا رعایت ائتمه سی، تاریخ، دیل و ادبیات شناسلیق باخیمیندان چوخ اهمیت کسب ائدیر.

 آرزو ائدیریک ثاقبین دیوانی یاخین گله جکده شاعرین اؤز یازدیغی اصیل عرب الفباسی ایله ده چاپ اولونا و ایرانلی اوخوجولارا تقدیم ائدیله.

     ثاقبین الهام منبع لری

     ثاقبین شعرلری عموماً درین محتوالی، حکمت آمیز، عرفانی، دینی و اجتماعی مضمونلاری اؤزونده عکس ائتدیریر و اوخوجونون وقتینی هدر ائتمیر. شاعرین دیلی ساده، صنعتکارلیق باخیمندان چوخ زنگین دیر. بو حاقدا چوخلو دانیشماق اولار، اما من بورادا ثاقبین الهام آلدیغی مهم منبع لره و اونون شعر و دوشونجه لرینه تأثیر ائدن اساس قایناقلارا اؤتری بیر باخماق ایسته ییرم. منجه ثاقبین شعرینده اولان فکرلره الهام باغیشلایان سرچشمه لر و منبع لر عمومیتله بونلاردان عبارتدیر: قرآن کریم، پیامبر (ص) و معصوم اماملارین سؤزلری، اسلام تاریخی، دنیا تاریخی، معاصر دونیا حادثه لری، اسلام معارفی، عرفانی فکرلر، فلسفی دوشونجه لر، اسطوره لر، افسانه لر،ضرب المثل لر، آذربایجان خلقی نین دئییملری و دویوملاری.

     اما او شعری نین فرمالاشماسیندا و اؤزونو صنعتکارلیق ذیروه سینه قالدریماقدا هئچ بیر شبهه یوخدور کی، ذاتی استعداد و بیر عمر جدی چالیشماقدان علاوه، کئچمیش لردن و معاصرلریندن اولان بؤیوک فارس دیللی و تورک دیللی شاعرلری اؤزونه اؤرنک سئچمیشدیر. دقتله باخساق چوخلو بؤیوک شاعرلرین تأثیرینی لفظ و مضمون باخیمیندان اونون شعرینده آیدن شکیلده گؤره ریک. البته بو دا آیدین دیر کی، هئچ بیر شاعر الهامسیز و اؤزوندن قاباقداکیلارا باخمادان، نه شاعر اولابیلر، نه ده ذیروه یه چاتابیلر. شاعرین الهام قایناقلاری نه قدر بؤیوک، درین، گئنیش، مقدس، الهی و انسانی اولسا، شعری ده او قدر تأثیرلی، سحرانگیز اولار و دونیا بویدا گئنیش بیر ساحه نی احاطه ائده بیلر. نظامی، فردوسی، فضولی،حافظ، سعدی، مُتـَنـَبّی، آلمانیالی اوته، شکسپیر، پوشکین، میرزا علی اکبر صابر،شهریار و...بونا جانلی مثال اولابیلر.

    عکسینه اولورسا شاعرین فکری آنجاق داریسقال افقلرده ال - آیاق چالار و  اوخوجولارینی دا کیچیک بیر دونیادا حبس ائدر.

 الف - قرآن کریم و حدیث لر

    هاشم بیگ ثاقبین قرآندان الهام آلماسیندا هر شئین اول اونون «ثاقب» تخلصی دیر. چون کی، «ثاقب» عرب سؤزودئر و نورلو، پارلاق و نفوذلو معناسیندا ایشله نیر.

   اما هاشم بیگ ثاقب هئچ بیر شبهه سیز «ثاقب» کلمه سینی قرآندان گؤتوروبدور: النّجم الثّاقب (او پارلاق اولدوز) – طارق سوره سی، آیه 3

 ثاقبین شعرلری گؤستریر کی، او دوغروداندا آذربایجان شعر و ادب سماسیندا بیر پارلاق اولدوزدور و بو تخلص حقیقتاً ده اونا یاراشیر.

   دئمک اولار کی، ثاقب شعرلری نین اکثریتینده قرآندان بهره له نیبدیر. او دا ایکی یول ایله دیر: یا «اقتباس»(تضمین) صنعتی اساسیندادیر، بئله کی، قرآن آیه لری نین اؤز جمله و کلمه سینی عیناً اولدوغو کیمی شعرینده گتیریب و یا « تلمیح» شیوه سیندن اسفاده ائدیب، یعنی آیه لرین مضمونوندان فایدالانیب، یا اونلارا اشاره ائتمکله شعری نین معناسینی زنگین لشدیریب.

   هر حالدا بو مسلمان و عارف شاعر قرآنین سونسوز معنا اقیانوسوندان حکمتلی گوهرلر اله گتیریب، اؤز شعرینه ابدی عمر، الهی علویت و انسانی   ده یر قازانمیشدیر. نمونه اولاراق:

1-        لـَن تـَرانی دئمه سیدین سن اگر موسایه

سالماز ایدی یوزوه ماهوشیم، مو سایه! (دیوان، ص353)

    «لن ترانی»: منی هئچ وقت گؤرنمرسن ای موسی.

                                                (اعراف سوره سی، آیه 143)

2-        جام وحدتدن ایچوب باده می آلوده ایدیم

آی? «فـَاجتـَنِـبوا»، نار جهنـم یـوخ ایدی  ( دیوان، ص370 )

    «فـَاجتـَنِـبوا»: قماردان، شرابدان اوزاق اولون، چکینین.

                                                ( مائده سوره سی، آیه 90)

3-       ملیت ایچون یول وئریلیب « قالوا بلی» دن

گـؤزلــر قـابـاغـیـندا دولانـیـر آغ و قـرادن   (دیوان،ص549)

    «قالوا بلی»: آدم اولادی دئدیلر: بلی سن بیزیم ربّیمیزسن.

                                            (اعراف سوره سی،آیه 172 )

4-       باخ «کید عظیم» آیه سینه ائیله بیر عبرت

قــرآنـده نفـرت ائـله یـوب خـتـم نـبـوت    (دیوان، ص618)

 «کید عظیم»( اِنَّ کیدکنّ عظیم): سیز قادینلارین حیله سی دوغروداندا چوخ بؤیوکدور.  ( یوسف سوره سی، آیه 28)

 

قالانی ایکینجی قسمتده

منبع: دو هفته نامه دنیز، شماره 14- مورخ 17/2/91. چاپ ارومیه

 

 


  

نباتی نین عرفانی شخصیتی (اختصارلا)

اکبر حمیدی علیار

آذربایجانین آدلیم عارفلریندن و باجاریقلی و گوجلو شاعرلریندن اولان حکیم سید ابوالقاسم میر یحیی اوغلو نباتی1191 -نجی ه.ق قره داغین دوغو دیزمار ماحالیندان اولان اوشتوبون کندینده حضرت پیغمبره منسوب اولان محترم بیر عائیله ده دونیایه گؤز آچدی :

محترم اوغلویام آدیم نباتی / ذاتیمیز هاشیمی اصلیمیز عرب

هاشیمی یم وارث فخرالکلام /   بیزلره بو شیوه آباییمیش

حکیم نباتیدن 5000 بیت دن آرتیق شعر، فارس و تورک دیللرینده بیزه یادگار قالمیش و او اؤز شعرلرینده نباتی، مجنون، مجنونشاه و خان چوبانی تخلصلری ایله اؤزونو تقدیم ائتمیشدیر.

عرب، فارس و تورک دیللرینی مکمل بیلمک حکیم نباتی یه مختلف فلسفی و عرفانی مکتبلری آراشدیریب اؤیرنمه یی ممکن ائتمیشدیر، مقدس قرآنی ازبردن بیلن حکیم جوشغون هوشو واسطه سی ایله کلاسیک ادبیاتی دا دریندن اؤیره نیب و غزل شعرینه اؤز دامغاسینی وورموشدور، البت کی اونون شعرینده اولو فضولی نین عرفانی، حکیم خیامین فلسفی ادراکی و آذربایجانین شفاهی خالق ادبیاتی تأثیرسیز اولماییب آمما شاعر، حافظه اؤزللیکله ارادتینی وورغولاییر :

 جورعه کش مئیکده حافظم /  وه نه عجب گؤوهر غرراییمیش

دئمه لی ایک حؤرمتلی حکیم، شاعیر اولوب معنوی مقاملارا چاتماغی بیر آلله وئرگیسی آدلاندیریر:

گوجونن دگول عزیزیم بو شهاب عشق دور عشق       

کی او برق نخل ایمن هر اودون ییغانه گلمز

بیلدیگیمیز کیمی اسلام عرفانی آلتی اساس مرحله دن عبارتدیر کی هر بیر مرحله اؤزو ده آلتی پیلله یه بؤلونور، بو اساس مرحله لر بونلاردیرلار: حرکتی باشلاماق و هدایت ائله مک - علاقه لری غئیردن کسیب یولدا اولان مانعه لری قالدیرماق- باشلانیشدان مقصده یولا دوشوب گئتمک- بو یولدا(سلوک یولوندا) اوز وئرن حاللار- وصال و اوندان سونراکی حاللار- حرکتین سونو و فنادا دایانماق(توحید یا وحدت)؛ بو مرحله لری حکیم اوغورلا بیر - بیر گئریده قویوب و بو اونون شعرلرینده کسگینلیکله حس اولونور، او عشق یولونا قدم قویماغینی بئله افاده ائدیر:

یار اتگیندن الون اوزمه بودور راه عشق                      

گؤزله اونی عالمی تابع و مینقاد قیل

و بو مرحله نین پیلله لریندن اولان ایسته مک(ارادت) و توکل مقاملارینا بئله توخونور:

توشه راه فنا بیرجه توکّلدو بس           

سو یئرینه گؤزلرین دجله ی بغداد قیل

سن بئیله بیلوردون کی اؤزون عاشیق اولوبسان   

کول باشینه اولسون

دور پوفله اوجاقی بو اودون یاشدور آلیشماز      

 اؤز باشینه یانماز

او سئوگی نین مکانی اولان اوره یی و اوره یین صاحبی اولان انسانی بو سایاق دیه رلندیریر:

سجده ی حق اولدو چون زومره ی انسانه فرض   

 سجده ی انسان اولوب جومله ی امکانه فرض

غافیل ایدیم بو دیلِ دیوانه دن      

دیل دئمه اوغلان بو کی دریاییمیش

بعضیلر عرفاندا گاهدان بیر شک و شوبهه و شرکه اوغراییرلار و بو مرحله نی بیر پیلله ساناراق اوندان اؤتوب یوکسه لیرلر، حکیم نباتی نین ده حیاتیندا بئله حاللار دفعه لرله اوز وئریب و او یول بویو چوخ ائنیش-یوخوشا دوشموشدور:

پر و بال خسته دارم هله لنگ لنگ لنگم          

 تن زار و خسته دارم هله لنگ لنگ لنگم

نه ز کافم و نه از نون نه ازین دو حرف بیرون    

نه نباتی یم نه مجنون هله لنگ لنگ لنگم

 البته بو ایلکین مرحله لرده دیر، قطعاً حکیم بونلاری گئریده قویوب موراقبت، مواظبت و گؤزله مک پیلله لرینه کئچمیش و شریعتله عینی استقامتده اولان اصیل اسلامی عرفانینی داوام ائتمیشدیر:

دوتگینن دامن شریعتدن /  ائیله حفظ مراتب اسلام

حکیم نباتی بو  مقاملاردان دا اؤتدوکده شوق و تسلیم مقامینا چاتمیشدیر:

صنعان کیمی تسبیح و ردانی اودا سالدیم

ترسا دئدین اولدوم

 شیمدی دییه سن دور اوده گیر منده نه یارا

موقوف بر ایما

و بو تسلیم اولماق اونون معرفتیندن یارانمیش و  نئجه دئیه رلر بهیشت- جهنم اونون داورانیشیندا و عملینده ائتگیسیز اولموشدور:

بیری صهبادن اولور مست بیری مینادن             

منی دیوانه قیلوب بیر گؤزو شهلا شهلا

نه بیلوردوم کی پنیر هانسی دو یا ماست ندور         

 ائیله دون سن منی بیر عاریف دانا دانا

بوتون عارفلر و بو یولو باشا وورانلار -عرفان یولوندا رهبرسیز و باشچی سیز مقصده چاتماق ممکن دئییل-دئییرلر ، حکیم نباتی ده بو قایدادان غافل اولماییب :

گؤرجک ابدالی اؤپ ایاغیندان        جان فدا ائیله قوم اوتاده

قورخمه موج دن، ناخدا کیمی کئچ بو کشتی دن/شهریاره باخ

سن گئدنمه سن اول قره نلیقه خیضری تاپگینن/سال قباقینه

عرفانین سون مرحله لرینده عارفین گؤزو، قولاغی، دیلی و بوتون وارلیغی اؤز اختیاریندان چیخیب یارادانین ایستگی و اراده سی ایله داورانیر، باشقا سؤزله دئسک بو یئره چاتان عاشق و عارف "اناالحق" سؤیله ییر، گؤرک نباتی حضرتلرینده بو نئجه دیر:

بئیله مستم بیلمرم کیم مئی ندور مینا ندور   

 گول ندور بولبول ندور سونبول ندور صحرا ندور

یئتدی عؤمرون آخیره سن بیر نباتی بیلمدون   

کیمدو گؤزدن او باخان یا دیلده بو گویا ندور

مؤعجزات همه پیغمبر اولور مندن عیان       

بیلمک اولماز منی بیر سیرر هوئیدایم من

اولو شاعر و عارف حکیم سید ابوالقاسم نباتی عمرونون سون ایللرینده محتشم عارف شیخ شهاب الدین اهری حضرتلری نین مرقدینده اعتکاف و عبادته مشغول اولوب معنوی مقاملاری الده ائتیکدن سونرا اؤز دوغما کندینه قاییدیر و دونیادا هئچ بیر آرزیسی نین قالماماغینی آشاغیداکی بیتلرینده وورغولایاراق "یا ایتهاالنفس المطمئنه ارجعی الی ربک راضیه مرضیه" شریفه سینه سس وئریر و 1262-نجی ه.ق ایلینده اوشتوبون کندینده دونیاسینی ده ییشیر و اؤز سئوگیلیسینه قوووشور :

- نباتی دور هر سحرگاه        اوخو حمد و قل هو الله   

قالمادی الحمد لله              آرزون دونیاده دونیاده

منبع: دنیز نشریه سی، نؤمره 8 – تاریخ 28/10/90 – اورمیه شهری

 


90/11/2::: 3:37 ع
نظر()