ادبی بیرلیک
یازان: اکبر حمیدی علیار
-اؤلن عاشیقلارین روحونا صلوات !..
-اؤلن مداحلارین روحونا صلوات !..
بو، قوجامان بیر دین خادمی و روحانی دوستومون، هر منبره چیخدیقدا، بیرینجی چئویرتدیردیگی صلواتلاردیرلار. او – بیزیم دیلیمیزی ایندی یه قدر قورویوب ساخلایان بو ایکی طایفا اولوبدور- دئیه، همیشه اؤز منتدارلیغینی بو سایاق اونلارا بیلدیره ر؛ من بو کئچیددن باشقا بیر قونویا کئچمک قراریندایام، البته اؤتن عصری نظره آلدیقدا، منیم دوستومون سؤزو یئرلی دیر، منحوس پهلوی دؤنمیندن تورکجه یازیب اوخوماق یاساقلانارکن، تکجه عاشیقلار و نوحه چیلر ائده بیلیبلر خلقین ایچینده اؤز دیللرینده ادبی اثرلر یازیب اوخوسونلار و تورک ادبیاتینی ساخلاماقدا یئترینجه ائتگی بوراخسینلار.
هرحالدا او چاغلار ایندی سوووشوب و بیز بو سون 15-20 ایلده ادبیاتیمزین ایره لیله ییشی و گلیشمه سی نین شاهدی اولموشوق، آنجاق بیز بیر مسلمان خلق اولالی مرثیه و نوحه ادبیاتینی ادبیاتیمزین اؤنملی بیر قولو حساب ائتمکدن قاچا بیلمریک و بو ادبیاتین بیزیم یاشامیمیزدا درین یئر توتماسی دانیلمازدیر. آنجاق وورغولایاجاغیمیز مسئله، مرثیه ادبیاتی نین کلاسیک و عمومی ادبیاتلا آیاقلاشا بیلمه مه سی و اوندان آیریلماسی دیر و بو مسئله دیل باخیمیندان داها دا اسفلی بیر دورومدادیر. بیز بیلیریک کی ایندی بیزیم غزل دیلیمیز، غزلیمیزین و لیریکامیزین داهیسی ساییلان فضولی نین دیلی ایله تام فرقلی دیر و هابئله باشقا شعر نوعلری ده؛ دئمک اولار اؤتن عصرین اول لرینه کیمی نوحه و کلاسیک ادبیات قوشا آددیملاییب سونرالارسا ، خصوص ایله بو سون ایللرده، نوحه ادبیاتی تأسف له هم مضمون همی ده دیل باخیمیندان ایره لی آددیملاماقدان گئری قالیب، ایندی نوحه کتابلارینی واراقلایاندا بوتون قافیه لر و ترکیبلرین عربجه و فارسجادان قایناقلانماسینی و قیدالانماسینی گؤروروک و بو – بیزیم رادیو - تلویزیونوموزدا دانیشیلان تورکجه! قده ر – آدامین قانین قاچیران دیر.
و آما ندن لری دوشوندوکده بئله نظره گلیر کی شاعرلر تک بویوتلو (تک بُعدی) اولاندان ادبیاتدا دا آیریلیق یارانیب، یعنی کئچمیشه باخاندا شاعرلر هم اجتماعی همی ده مذهبی دوشونجه لری آراسیندا بیر وحدت و بیرلیک یاراتمیش ادبیاتین سؤزو گئدن هر ایکی قولونو بیرگه اؤنه سورموشلر، مثال اوچون صراف تبریزینی گؤتورسک، او هم غزل شاعری همی ده نوحه شاعری دیر، هر ایکی سینده ده گوجلو چیخیش ائتمیش، آنجاق سونرالار شاعرلرین ایچینده ایکی لیک یاراندیقدا ادبیات پارچالانیر، یعنی ملی و اجتماعی بیر شاعر اؤزونو دینی و مذهبی دوشونجه لردن یان ائدیر، باشقا جوره دئسک، مذهبی دوشونجه لرینی اؤز شعریندن یان ائدیر و هابئله نوحه شاعری اؤزونه، یئنی ادبیاتدان بیر نمونه لر اوخوماغا زحمت وئرمه ییر، ادبی انجمنلرده -–هئچ اولماسا من شاهدی اولدوغوم تهراندا – نوحه شاعرینه و حتی مذهبی آنلاملاردا شعر یازان بیر شاعره باشقا بیر گؤزله باخیلیر و نوحه شاعری بونو دویاراق ادبی ییغینجاقلارا گلمکدن چکینیر و ترسینه، یعنی توپلومسال بیر شاعر، نوحه شاعری ایله قارشیلاشاندا شعر اوخوماقدان چکینیر، اؤرنک اولاراق اثر صاحبی اولان، اجتماعی شعرلر یازان بیر شاعر دوستوم وار، اؤزو بیر حسینی هیئتی نین باشچیسی، بیر نئچه حسینیه نین ده امنا هیئتی نین عضوودور آما هله بوگونه قده ر بیر مذهبی هیئتده اؤز شعرلریندن اوخوماغا جسارت تاپماییب و چوخ آزراق دوستلاری نین (حسینیه دوستلاری) اونون شاعر اولماغیندان خبرلری واردیر خبری اولانلار دا اؤنم وئرمه ییرلر!
بیز قونشو اؤلکه میز آذربایجان جمهوریتی ادبیاتینا دا باخدیقدا اوردا اولان ادبی بیرلیگی گؤرور و دویوروق، یئنه ده نمونه اولاراق حسین جاویدین بدیعی اثرلری کناریندا داهیانه سؤیله نمیش "پیغمبر پؤئماسی"نین دا شاهدی ایک و یا بوگون مرحوم حاج مایل علی یئوین گؤزل غزللری یانیندا مذهبی شعرلری نین ده شاهدی ایک، داها بیر اؤرنک گؤزللیکلر شاعری زلیم خان یعقوبون دیللر ازبری اولان قوشمالاری نین کناریندا، اؤزو اؤز عؤمرونون بهره سی آدلاندیران قالین- قئییم " پیغمبر " کتابی نین دا تانیغی (شاهدی) اولوروق؛
سؤزون قیساسی بیزیم ادبیات عالمینده بو اسفلی دورومون داوامی ایلا سونوج بو اولور کی بیر یاندان نوحه ادبیاتیمیزدا ایشله نیلن یانلیش و خسته دیل، اوخوجویا و دینله ییجی یه آشیلانیر و صاف، دورو و تمیز بیر ادبی دیلی ساخلاماق، اوخوماق و یازماق عموم خلقه چتین گلیر و بیر یاندان دا نوحه ادبیاتیمیز یوز ایلدن بری کی دورغونلوغوندان خلاص یولو تاپماییر، منجه بو ایکی اؤنملی تورک ادبیاتی قولونون، آرتیق، باریشماق زمانی و مقامی گلیب چاتیب و بوتون شاعرلر، یازیچیلار، ادبی درنک لر و درگی لر بو اؤنمه دقت یئتیرمه لی دیرلر.
منبع: دنیز نشریه سی، نؤمره 25 - نشر تاریخی 1/9/91 - دنیز نیوز سایتی ( Daniznews.ir )