سفارش تبلیغ
صبا ویژن
مصطفی قلیزاده علیار
دشمن ترینِ آفریدگان نزد خداوند، غیبت کننده است . [امام علی علیه السلام]
صفحه نخست
پیام رسان
پست الکترونیک
اوقات شرعی
لوگوی وبلاگ
 

دسته بندی موضوعی یادداشتها
 
شعر ، دنیز ، آذربایجان ، ارومیه ، علیار ، قلیزاده ، مصطفی ، غربی ، امام ، ترکی ، علی ، ترکی ، شاعر ، دنیزنیوز ، حوزه ، هنری ، حسین ، اسلامی ، حمیدی ، غزل ، محمد ، حاج ، ایران ، فارسی ، باکو ، قرآن ، کتاب ، نشریه ، اسلام ، تبریز ، طنز ، کتاب ، عاشیق ، شهریار ، اکبر ، انقلاب ، مصطفی قلیزاده علیار ، نخجوان ، شهید ، سایت ، سید ، باکو ، اهل بیت ، ابراهیم ، سفر ، دریاچه ، فخری ، ادبیات ، تصویر ، خمینی ، دفاع ، رضا ، پیغمبر ، جمعه ، اسرائیل ، مقدس ، نامه ، مهدی ، حوزه هنری ، حمید ، صادق ، فاطمه ، پیامبر ، بهرام ، اکبر ، اهر ، فاطمه زهرا ، نارداران ، مقاله ، عاشورا ، عکس ، زهرا ، ترکیه ، کربلا ، همایش ، واقف ، ترکیه ، بسیج ، بیت ، جمهوری ، اهل ، انتظار ، امام علی ، ادبی ، در ، عراق ، صابر ، شهر ، شامی ، خامنه ای ، خدا ، دوستی ، زن ، سعید ، اسدی ، آیت الله ، امام حسین ، هنرمندان ، ورزقان ، هفته ، مردم ، موسیقی ، نقد ، قم ، محمود ، کانون ، امام خمینی ، جنبش ، جشنواره ، خاطرات ، حافظ ، حجاب ، حسنی ، حسن ، تاریخ ، سال ، رستمی ، شیخ ، عکس ، فرهنگی ، فرهنگ ، فضولی ، عید ، عشق ، سیاسی ، رمضان ، زبان ، سلیمانپور ، شاعران ، سوریه ، ترجمه ، تهران ، به ، حاج علی اکرام ، ایرانی ، آمریکا ، وبلاگ ، واحدی ، نویسنده ، مدح ، محفل ، مجلس ، مجتبی ، میرزا ، مرثیه ، مصر ، آمریکا ، آراز ، احمد ، استاندار ، اکرام ، حیدر ، تبریزی ، پیامبر اسلام ، سلبی ناز ، روز ، زندگی ، زینب ، رضوانی ، دو ، داستان ، صراف ، عظیم ، علی یف ، علیزاده ، علمیه ، علمدار ، فتح الهی ، فرانسه ، فلسطین ، فیلم ، شاهرخ ، شجاع ، دو هفته نامه ، دیدار ، رسول ، رجبی ، زلزله ، پیام ، بهمن ، حزب ، جواد ، ادب ، اردوغان ، آذربایجان غربی ، آثار ، مطبوعات ، مشهد ، مهدی موعود ، محمداف ، کانون ، نویسندگان ، هفته نامه ، هنر ، وطن ، ولی ، یاد ، هادی ، نوروزی ، نماز ، قیام ، کرکوک ، محسن ، مثنوی ، ماه ، مایل ، ملی ، آذری ، آزادی ، ارشاد ، از ، اسماعیل زاده ، انگلیس ، اورمیه ، اکرام ، جاوید ، حدیث ، حسینی ، حضرت ، بهرامپور ، بعثت ، روزنامه ، رهبری ، سعدی ، رباعی ، رزم آرای ، دینی ، دانشگاه ، شب ، غدیر ، غفاری ، علامه ، عرب ، عرفان ، فارس ، فرزند ، صمداف ، صادقپور ، صدر ، طلعت ، طلاب ، خوی ، دوزال ، رهبر ، بزرگ ، بیداری ، تبلیغات ، حمایت ، حماسه ، حاجی زاده ، جعفری ، توهین ، امین ، انتخابات ، انجمن ، امام زمان ، الله ، استاد ، اخلاق ، آیت الله خامنه ای ، آران ، آغدام ، آقازاده ، منظومه ، مسلمان ، مراغه ای ، مسئولان ، موعود ، موسی ، ماهر ، محمدی ، هریس ، یادداشتهای ، وفات ، یحیی ، یک ، کردستان ، کربلا ، نوروز ، نمایندگان ، وحید ، مایل اوغلو ، گرمان ، مولانا ، میلاد ، نباتی ، مسجد ، مرگ ، مرسی ، مسئول ، معلم ، آغری ، آذربایجانی ، اسلامگرایان ، اسماعیل ، ارمنستان ، ارمنی ، ارزشها ، اشغال ، باکو 10 ،

آمار و اطلاعات

بازدید امروز :68
بازدید دیروز :330
کل بازدید :2946179
تعداد کل یاداشته ها : 881
103/9/2
3:9 ص
مشخصات مدیروبلاگ
 
قلیزاده علیار[263]

خبر مایه
بایگانی وبلاگ
 
مهر 89[6] آبان 89[10] آذر 89[3] دی 89[3] بهمن 89[6] اسفند 89[14] فروردین 90[4] اردیبهشت 90[13] خرداد 90[26] تیر 90[26] مرداد 90[11] شهریور 90[14] مهر 90[17] آبان 90[27] آذر 90[27] دی 90[21] بهمن 90[20] اسفند 90[27] فروردین 91[23] اردیبهشت 91[28] خرداد 91[41] تیر 91[42] مرداد 91[30] شهریور 91[35] مهر 91[31] آبان 91[16] آذر 91[21] دی 91[29] بهمن 91[23] اسفند 91[11] فروردین 92[4] اردیبهشت 92[13] خرداد 92[10] تیر 92[7] مرداد 92[6] شهریور 92[15] مهر 92[12] آبان 92[9] آذر 92[8] دی 92[15] بهمن 92[6] اسفند 92[14] فروردین 93[10] اردیبهشت 93[9] خرداد 93[5] تیر 93[7] مرداد 93[14] شهریور 93[12] مهر 93[8] آبان 93[9] آذر 93[5] دی 93[8] بهمن 93[5] اسفند 93[8] فروردین 94[3] اردیبهشت 94[4] خرداد 94[1] تیر 94[3] مرداد 94[1] شهریور 94[3] بهمن 94[1] اردیبهشت 95[1] تیر 95[1] شهریور 95[3] آبان 95[1] آذر 95[1] اسفند 95[3] بهمن 95[1] فروردین 96[1] مهر 96[2] اردیبهشت 96[1] دی 96[4] اسفند 96[1] بهمن 96[1] خرداد 97[1] مرداد 97[5] شهریور 97[1] مهر 97[2] آبان 97[4] آذر 97[1] دی 97[1] فروردین 98[1] بهمن 97[1]
پیوندهای روزانه
 
http://pahlavani.persianblog.ir/ [8] افسون زمانه [5] پایگاه خبری استان آذر بایجان غربی [232] قنبر حاجی وند [88] اکبر حمیدی علیار [88] آرشیو پیوند روزانه [5]
لوگوی دوستان
 

پیوند دوستان
 
سرچشمه ادب و عرفان : وب ویژه تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید شقایقهای کالپوش بچه مرشد! سکوت ابدی هم نفس ►▌ استان قدس ▌ ◄ نغمه ی عاشقی جریان شناسی سیاسی - محمد علی لیالی سرچشمه همه فضـایـل مهــدی(ع) است ساده دل ماییم ونوای بینوایی.....بسم الله اگرحریف مایی ....افسون زمانه طراوت باران تنهایی......!!!!!! جـــیرفـــت زیـبا سارا احمدی بیصدا ترازسکوت... .: شهر عشق :. پیامنمای جامع شهر صبح ماتاآخرایستاده ایم سایت روستای چشام (Chesham.ir) وبلاگ گروهیِ تَیسیر منطقه آزاد محمدمبین احسانی نیا رازهای موفقیت زندگی مرام و معرفت یامهدی Dark Future امام خمینی(ره)وجوان امروز عشق ارواحنا فداک یا زینب سیاه مشق های میم.صاد مهاجر مردود دهکده کوچک ما گروه اینترنتی جرقه داتکو بسیج دانشجویی دانشکده علوم و فنون قرآن تهران هفته نامه جوانان خسروشهر آتیه سازان اهواز بیخیال همه حتی زندگیم عمو همه چی دان پـنـجـره صل الله علی الباکین علی الحسین تینا شهید آوینی Chamran University Accounting Association پدر خاک فقط خدا از یک انسان ع ش ق:علاقه شدید قلبی تبریک می گوییم شما به ساحل رسیدید!!!!! گاهنامه زیست جوک و خنده دهاتی دکتر علی حاجی ستوده قلب خـــــــــــــــــــــــــــاکی کشکول sindrela شیدائی تنها عاشقانه سیب آریایی نیروی هوایی دلتا ( آشنایی با جنگنده های روز دنیا ) به یاد تو آخوند مالخر و تمام طرفدارانش در سیستم حکومتی فروشگاه من قاضی مالخر یا قاضی طمع کار کدامیک ؟؟؟؟ پایگاه خبری،قرآنی، فرهنگی آذربایجان غربی عاشقانه زنگ تفریح
عناوین یادداشتهای وبلاگ
ملامحمد فضولی از شکسپیر برتر است معتبرترین نسخه متن حیدربابای شهریار مظفر خداوندگار در جمع شاعران آموزگار - نکوداشت، گؤروش 14 تا چه حد می توان به تاریخ منقول اعتماد کرد؟ یادداشت عناوین یادداشتها[881]
شاعر الحسین (ع)، فضولی بغدادی
قلیزاده علیار
 

 

  شاعر الحسین (ع)، فضولی بغدادی

(نگاهی به زندگی و شعر حکیم ملا محمد فضولی بغدادی، عارف و شاعر بزرگ قرن دهم هجری)

 

مصطفی قلیزاده علیار

 اشاره: مقاله ذیل سال گذشته در مجله فرهنگ زیارت چاپ شد و اینک – روز عاشورای حسینی 1435 - با ویرایشی نو آن را در سایت دنیزنیوز

( www.daniznews.ir )   منتشر کردم. در اینجا خلاصه آن را می آورم، علاقمندان متن کامل را در سایت مزبور مشاهده نمایند:

بی گمان یکی از شاعران اندیشمند و عارف قرن دهم هجری ملا محمد بن ملا سلیمان بغدادی متخلص به «فضولی» است که از بزرگ­ترین سخنوران سراسر تاریخ ادبیات آذربایجان به شمار می­رود. او معاصر شاه­اسماعیل صفوی و مجاور حرم حسینی در کربلای معلی بود. فضولی ستایشگر فرزانه­ی اهل بیت (ع)، از اندیشمندان شیعی زمانش و صاحب نظر در علوم و معارف عرفانی، قرآنی، فلسفی و کلامی محسوب می­شد و آثار ماندگارش در زمینه­های فوق دلیل این ادعاست. در این نوشتار مختصر –، ابتدا به معرفی زندگی و آثار این شاعر بزرگ می­پردازیم سپس نگاهی به آثار عاشورایی جاودانش می­اندازیم:

 

نگاهی به زندگی شاعر

محمد بن­سلیمان بغدادی از قبیله ایرانی تبار و ترک زبان «بیات» بود. این قبیله از آذربایجان به عراق عرب مهاجرت کرده و در شهر حلّه سکنی گزیده بود. در باره تاریخ دقیق ولادت و محل تولد فضولی اتفاق نظر وجود ندارد، اما با تکیه بر قراینی صارفه می­توان گفت فضولی به احتمال قوی در سال 890 هـ.ق در بغداد به دنیا آمده است

 گفته شده پدرش ملا ­سلیمان حلی از علمای بزرگ و مفتی شهر حله بود بنابر این سخن، محمد فضولی در خانواد­ه ای دانش­پرور و دیندار و روحانی بزرگ شد و پرورش یافت. او از کودکی دروس ابتدایی را پیش پدرش آموخت. از دیگر اساتید وی ملا رحمت­الله را نام برده­اند. از تفصیل تحصیلات وی بیش از این اطلاعی در دست نیست، ولی همین قدر معلوم است که از آثار فضولی بر می­آید که باعلوم مرسوم زمانش مثل فقه و منطق و فلسفه و حدیث و تفسیر و کلام و ریاضی و طب به خوبی آشنا بوده و برخی از آنها را در حد تخصص می دانسته، مثل علم کلام که حتی کتابی هم در آن موضوع نوشته (مطلع الاعتقاد فی معرفة المبدأ و المعاد). همچنین در برخی تذکره ها از شاعری به نام «فضلی» ذکری به میان آمده و گفته شده که فرزند فضولی بوده است.

درباره سال مرگ شاعر اهل بیت (ع) نیز اختلاف نظر وجود دارد، عهدی بغدادی معاصر و همشهری فضولی و از تذکره نویسان معروف عهد صفوی سال 963 هـ. ق را سال وفات فضولی و علت مرگش را بیماری طاعون نوشته و برخی هم سال 970 را تاریخ درگذشت او دانسته­اند.

پیکر فضولی این شاعر دلسوخته اهل بیت (ع) بنا به وصیت خودش در جوار بارگاه مولایش امام حسین (ع) در کربلا به خاک سپرده شد. طی چهار قرن قبر او مورد زیارت زائران حسینی واقع بوده، اما در سال 1975 به دلیل تعریض خیابانهای اطراف حرم امام حسین (ع)، قبر شاعر را به محوطه کتابخانه آستان قدس حسینی انتقال دادند.  و سنگ قبری بزرگ هم نهادند و به زبان عربی نام و مشخصات تاریخی فضولی را روی آن حک کردند که هنوز هم توسط زائران مرقد حسینی زیارت می­شود و اهل ادب بعد از زیارت حرم سید الشهداء، با پرس و جو مرقد شاعر الحسین فضولی را هم پیدا و زیارت می­کنند.

جایگاه والای فضولی در ادبیات ترکی

همچنانکه اشاره کردیم، ملا محمد فضولی بغدادی شاعری سه زبانه و در هر سه زبان هم موفق است، البته هنر والا و اندیشه­های ارجمند این شاعر متفکر شیعی بیشتر در زبان مادری­اش نمود و ظهور دارد، او در سراسر تاریخ ادبیات آذربایجان شاعری بلارقیب و بزرگ­ترین شاعر ترک زبان تاریخ است. با این حال در هر سه زبان، جایگاه شاعری و دانشوری­اش مورد توجه اهل نظر است. استاد شهریار به عنوان یکی از قله­های بلند شعر فارسی و ترکی معاصر، در بیان مقام فضل و هنر فضولی می گوید:

فارسی، ترکی، عربی­دَه نَه فضایل وار ایمیش/ کی فضولی کیمی بیر شاعر فاضل دوغولور (چه فضایل والایی در زبان فارسی و ترکی و عربی هست/ که شاعر فاضلی همچون فضولی در دامان آن سه زبان متولد می­شود)

استعداد کم­نظیر و نبوغ سرشارش همراه با توفیقات الهی در خلق آثار پرمایه ادبی، فکری، دینی و عرفانی او را به شاعری اندیشمند و صاحب مکتب ادبی و فکری تأثیرگذار در تاریخ ادبیات مسلمانان تبدیل کرده و برخی از آثارش به حق حیرت­آور و شورانگیز است. نظم و نثر ترکی فضولی در موضوعات متنوع اجتماعی، عرفانی، اخلاقی، عاطفی، فلسفی و دینی است و بی شک در صدر ادبیات آذربایجان قرار دارد. فضولی را به خاطر اشعار و آثار ادبی و علمی و تاریخی که به سه زبان ترکی، فارسی و عربی در شناخت، ستایش و سوگ پیامبر اکرم و خاندان پاک و معصوم ایشان – علیهم السلام – سروده و یا به نثر نوشته، می­توان شاعر اهل بیت (ع) خواند و به کثرت اشعار و آثار منظوم و منثوری که در سه زبان به معارف و مدایح و مصائب حضرت سید الشهداء و موضوع کربلا اختصاص داده و آفریده است، می توان او را «شاعر کربلا» و «شاعرالحسین» (ع) نامید. او به زبان فارسی و ترکی اشعار عاشورایی زیادی دارد. در اینجا برای نمونه ابیاتی از اشعار ترکی و فارسی­اش را در مرثیه امام حسین (ع) می­خوانیم. ابتدا دو بند از ترکیب بند معروف عاشورایی فضولی را با ترجمه اش:

 

ای شمع بزم بارگه کبریا حسین!

بند 1)

ماه محرم اولدی مسرّت حرام­دیر/ ماتم بو گون شریعته بیر احترام­دیر

تجدید ماتم شهدا نفع­سیز دگول/ غفلت­سرای دهرده تنبیه عام­دیر

غوغای کربلا خبرین سهل سانما کیم/ نقص وفای دهره دلیل تمام­دیر

هر درّ اشک کیم تؤکیلور ذکر آل ایله/ سیاره­ی سپهر علوّ مقام­دیر

هر مدّ آه کیم چکیلور اهل بیت ایچون/ مفتاح باب روضه­ی دارالسلام­دیر

شاد اولماسین بو واقعه­دن شاد اولان گؤنول/ بیر دم ملال و غصه­دن آزاد اولان گؤنول

 

بند 4)

ای دردپرور الم کربلا حسین!/ ای کربلا بلالرینه مبتلا حسین

غم پاره پاره باغرینی یاندوردی داغیله/ ای لاله­ی حدیقه­ی آل عبا، حسین

یاقدی وجودینی غم ظلمت سرای دهر/ ای شمع بزم بارگه کبریا حسین

دور فلک ایچوردی سنا کاسه - کاسه قان/ ای تشنه­ی حرارت برق بلا حسین

یاد ائت «فضولی»، آل عبا حالین ائیله آه/ کیم برق آهله یاقیلور خرمن گناه.

 

ترجمه:

بند 1)

- ماه محرم از راه رسید، دیگر شادمانی کردن حرام است/ امروز سوگواری، احترام به شریعت اسلام است.

- تجدید یاد و خاطره شهدا، بیهوده نیست/ یاد شهیدان در سرای غفلت­آمیز دنیا، هشدار است

- خبر واقعه­ی کربلا را سهل مپندار/ این نشان کاملی از نقص وفای دهر است

- هر درّ اشکی که به یاد آل محمد (ص) نثار شود/ موجب علو مقام می­گردد

- هر مدّ آهی که در غم اهل بیت (ع) کشیده می­شود/ کلید در باب روضه­ی دارالسلام است

- الهی که هرگز شاد مباد آن دلی که در این واقعه شاد شد/ شاد مباد آن دلی که در این ماتم دمی از غصه آزاد شد.

بند 4)

- ای پرورده آلام کربلا، حسین!/ مبتلای بلاهای کربلا، حسین!

- آتش غم، دل پاره پاره ات را داغدار کرد/ ای لاله­ی باغ آل عبا، حسین

- وجودت را غم ظلمت سرای دهر شکست/ ای شمع بزم بارگه کبریا حسین

- ساقی دور فلک کاسه خون نصیب تو کرد/ ای تشنه ی حرارت برق بلا حسین!

- ای فضولی یاد کن از حال زار آل عبا و آه بکش/ چرا که شعله آه بر خرمن گناهت آتش می­زند.


 

قصیده کربلا (فارسی)

السلام ای ساکن محنت سرای کربلا/ السلام ای مستمند و مبتلای کربلا

السلام ای رشک برده زنده­های هر دیار/ در جوار مرقدت بر مرده­های کربلا

یا شهید کربلا! کردم به گرد طوف تو/ رغبت سیر فضای غم فزای کربلا

یا شهید کربلا از من عنایت کم مکن/ چون تو شاه کربلایی، من گدای کربلا...

روزگاری شد که مأوای فضولی کربلاست/ نیست او را میل مأوایی ورای کربلا...

 

مقتل «حدیقة السعداء»

اشاره کردیم که فضولی کتاب «حدیقة السعداء» را به نثر ترکی در موضوع مقتل و مصائب انبیاء و اولیاء نوشته، کتاب دارای یک مقدمه و ده باب و یک خاتمه و به شیوه روضة الشهداء کاشفی است که فضولی با افزودن مطالب جدید به سبک خود و مطابق اعتقادات شیعی – مذهبی­اش آن را کتابی مستقل و مفید ساخته. این کتاب شاید اولین مقتل ترکی است که یک دانشمند و شاعر بزرگ تحریر کرده و مزیّن به آیات و احادیث و مرصّع به نکات بکر و مفید و اشعار ترکی و فارسی و عربی است.

 فضولی در مقدمه این کتاب ارزشمند ادبی – تاریخی می نویسد: « مردمان در ایام محرم از اطراف و اکناف به کربلا می آمدند و در سوگ سالار شهیدان امام حسین به سوگواری می پرداختند، تمام اشعار به فارسی و عربی بود و اکثریت مردمان که ترک زبان بودند، از آن اشعار چیزی متوجه نمی شدند. لذا من تصمیم گرفتم که در مقتل امام حسین (ع) کتابی به زبان ترکی بنویسم... و این کتاب را تألیف کردم.» ((ترجمه با تلخیص)

 سخن را با کلام خود فضولی به پایان می برم که به کربلایی بودن و عاشورایی بودن شعرش افتخار می کند:

چون خاک کربلاست فضولی مُقام من/ نظمم به هر کجا که رود حرمتش رواست

زر نیست، سیم نیست، گهر نیست، لعل نیست/ خاک است شعر بنده، ولی خاک کربلاست!

 

  


92/8/25::: 11:42 ع
نظر()
  
ترجمه از www.persiangfx.com به پارسی بلاگ توسط تیم پارسی بلاگ