مهدی موعود ( عج) در شعر معاصر جمهوری آذربایجان- مصاحبه
«شوق دیدار» منتشر شد
منبع: خبر گزاری کتاب ایران (ایبنا IBNA مورخ 4/4/90)
|
«شوق دیدار» عنوان کتابی درباره حضرت مهدی(عج) در شعر معاصر جمهوری آذربایجان است. این کتاب با انتخاب و ترجمه مصطفی قلیزاده علیار و توسط انتشارات نور ولایت منتشر و راهی بازار کتاب شد.
قلیزاده علیار در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره این کتاب گفت: تاکنون از شاعران جمهوری آذربایجان مجموعه مذهبی ترجمه و منتشر نشده بود و این کتاب نخستین اثر مذهبی منتشر شده با محوریت حضرت مهدی(عج) در آثار شاعران این کشور است.
وی ادامه داد: در این کتاب نمونه اشعاری از 23 شاعر آذربایجانی که در حال حاضر 21 تن از آنان در قید حیات هستند به صورت دو زبان ارائه شده است.
این مترجم در پاسخ به پرسشی مبنی بر تفاوت شاعران ایرانی و آذربایجانی در پرداختن به شخصیت حضرت مهدی(عج) توضیح داد: شاعران آذربایجانی به موضوع مهدویت و حضرت مهدی(عج) بیشتر نگاه اجتماعی دارند. آنها از بیعدالتیها ناله میکنند و منتظر ظهور آن حضرت هستند. در اشعار آنها عموما شرح حال جامعه و دنیایی که این شاعران در آن زندگی میکنند آمده است.
وی اظهار داشت: این شاعران راه حل تمامی مسائل و مشکلاتی که در جامعه با آن روبرو هستند را تنها در ظهور حضرت مهدی(عج) میبینند. اما در شعر شاعران ایرانی بیشتر جنبه های فلسفی، دینی و دیدگاههای فلسفی دیده میشود
قلیزاده علیار به قالب اشعار شاعران آذربایجانی اشاره و تشریح کرد: بخش اعظم اشعار این مجموعه در قالب اوزان عروضی و بحور متعارف در شعر کلاسیک ترکی سروده شده است؛ یعنی همان بحوری که در عرصه شعر شاعران متقدم و معاصر فارسی نیز کاربرد بسیاری داشته است و دارد. امروز در باکو شاعران زیادی به شیوه متقدمان و در قالبهای غزل، قصیده و مثنوی شعر میسرایند و انجمنهای ادبی متعددی را به سبک گذشتگان فعال نگاه داشتهاند.
وی در ادامه گفت: آن دسته از شاعران آذربایجانی که در ایران شناخته شدهاند بیشتر در زمان شوروی سابق مشهور بودهاند و شاید بتوان گفت بیشتر دیدگاههای کمونیستی در اشعار آنها دیده میشده است
این مترجم ادامه داد: این در حالی است که جمهوری آذربایجان دومین کشور شیعی دنیاست و شاعران بسیاری با این دیدگاه در عرصه شعر فعالیت میکنند. این کتاب میتواند فضاهای جدید شعر آذربایجان را نیز به علاقهمندان حوزه شعر نشان دهد.
کتاب «شوق دیدار» به معرفی و نمونه اشعار 23 شاعر از شاعران معاصر آذربایجان اختصاص دارد که پیرامون موضوع حضرت مهدی(عج) و مهدویت شعری سرودهاند.
مترجم در تدوین این مجموعه ابتدا اشعار را از الفبای امروزی آذربایجان(لاتین) به الفبای اصیل و تاریخی آن یعنی الفبای فارسی- عربی برگردانده است؛ سپس به زبان فارسی ترجمه کرده و در کتاب هر دو متن را به همراه زندگینامه کوتاهی از شاعران به صورت دو زبانه ارائه کرده است.
این کتاب همچنین مقدمهای به قلم علمدار ماهر، شاعر باکویی، پیرامون موضوع «پیشینه شعر انتظار فرج در ادبیات آذربایجان» دارد.
حسین راضی، مایل علییف، علمدار ماهر، کامل سربندی، سلطان علیزاده، غضنفر طالب، سیدآقا رحیم، خالده افندی، سید نورالدین، میرزا داهی، گلناره لمان، مهرعلی عاصم، خاطره واقف، دلشاد آراز، الناره شمس، جسور، عوض قربانلی، گل بالا، واله روحی، صبیره، اشرف حاجیزاده، عارف بوزونالی و یاشار جاهد شاعرانی هستند که زندگینامه و نمونه اشعار مهدوی آنها در این کتاب آمده است.
کتاب «شوق دیدار» در 141 صفحه و شمارگان هزار نسخه توسط انتشارات نور ولایت منتشر و راهی بازار کتاب شد
مسأله اسرائیل و فلسطین ازچند قرن پیش آغاز شده بود نه از قرن بـیستم.
آیا می دانیم مسأله فلسطین و اسرائیل اصلاً از چند قرن پیش آغاز شده؟ تشکیل وطن یهودی در فلسطین طی چند صد سالی با یهودیان بوده است. محققان در این موضوع پژوهش های علمی – تاریخی انجام داده اند. اما من چندی پیش درجلد دوم کتاب «دریا گوهر» (ترجمه مقالات، اشعار و داستانهای نویسندگان و شاعران اروپایی و آمریکایی به قلم مترجمان ایرانی و گردآوری توسط مرحوم دکتر مهدی حمیدی، چاپ پنجم از انتشارات امیر کبیر، 1349) شعری تحت عنوان « کوری شِمشون»از «میلتون» شاعر انگلیسی قرن 17 م. (1608 – 1674) خواندم :
« به من وعده دادند که فرزندان اسرائیل (یهودیها) را از تعدی فلسطینیان نجات خواهم داد.... اما بگذار در این پیشگویی خداوند شک نداشته باشم ...» - (همان، ص 120)
می بینیم که شاعر یهودی چهار صد سال پیش مسأله غصب فلسطین توسط یهود را در هاله ای مقدس پیچیده و آن را وعده الهی نامیده و نا امید از نیل به این آرزو هم نیست... و نشان به آن نشان که سیصد و پنجاه سال بعد ، آرزوی آن شاعرقرن 17، در اواسط قرن 20 و در سال 1948 با تجاوز یهود غاصب در سرزمین فلسطین تحقق یافت. «هرتزل یهودی» صهیونیست از اواخر قرن 19 موضوع تشکیل دولت یهود و کشور یهودی در سرزمین اسلامی فلسطین را پیشنهاد کرد و کتاب « دولت یهود» را نوشت. دهها سال گذشت و در این مدت یهودی ها با پشتیبانی سرمایه داران بزرگ و دولت انگلیس و لابی گریها و تشکیل کنگره های مختلف در ممالک اروپایی، بالاخره دولت غاصب صهیونیستی یهود در سال 1948 در خاک فلسطین تشکیل گردید و صهونیستها در سرکوبی فلسطینی ها و اخراج آنها از وطنشان، از هیچ گونه خونریزی و ظلم و جنایت و تجاوزفروگذار نکردند...
می خواهم بگویم که یهود در آرزوی ساختگی خود طی قرنها اصرار ورزید و مقاومت کرد و فرهنگ سازی نمود و از هیچ گونه همت و هزینه و فریب و تظلم باز نایستاد تا بالاخره به آرزوی باطل خود دست یافت ... خب مسلمانان! ما را چه شده که گاه در رسیدن به آرزوهای طبیعی و بحق و انسانی کوچک خود هم ناکام می مانیم و وا می رویم؟! با این حساب آیا بازپس گیری فلسطین از صهیونیستهای غاصب آرزویی ممکن نیست؟ قطعاً که ممکن است. پس آرزوهای بلند و بزرگ داشته باشیم با همتهای سترگ و تلاشهای بیشتر و مقاومت روز افزون و وحدت برادرانه. پایداری و وحدت ملت ایران در هشت سال دفاع مقدس ( 1359- 1367) نمونه ی عالی چنین ادعایی است که در مقابل دنیا ایستادگی کرد و دشمن را باز پس راند و کشورش را حفظ کرد. یا حق!
مصطفی قلیزاده علیار
دوست شاعر ارجمندم آقای «جعفر احمدیه» امروز قطعه زیر را به اینجانب فرستاده که ملاحظه می فرمایید.البته با زبان و بیان خاص خود:
شاعیر کیم دیر جناب مصطفی
شاعیر کیم دیر سوز بوخچاسین آچمیشام
گوز ئونونده سویوموزا یایمیشام
سوز بوخچاما یاخینلاشیب باخیب سان؟
سن اوخویوب سوزلریمی دادیب سان؟
اوخومامیش جبهه نییه آچیب سان
قاشا باخیب گوزه ماققاج ووروبسان
مومن کیشی سن ده گتیر بوخچایین
شاعیر کیم دیر آچدیر گینان سوفرایین
آنا دیلده یازدیقلارین بیللنسین
سویوموزون وارلیقیندا گورسن سین
قوی سنین ده سوزلرین بارلی اولسون
سؤز کوزه سی ملی وارلیقدان دولسون
آنا دیلی بیر آیه دیر بللی دیر
و من فعلاً فقط این چند بیت را جهت عرض ارادت به ایشان تقدیم می کنم تا بعد تکمیلش گردانم ان شاءالله تعالی:
شاعرین اوچ شرطی واردیر بونو بیل
اول فیکر،سونرا احساس، سونرا دیل
بونلارین هانسیسی اولماسا اوندا
اونون آدینی گل بو دفتردن سیل
شاعر گره ک دیل اؤیره نه، دیل بیله
بو یولدا دیل اونا اولاجاق دلیل
یوخسا ائله بئله دئییب، دانیشسا
نه سؤزو، شعر اولار، نه ده دیلی دیل
سؤز یوخدور کی سنین فکرین عالی دیر
قوی سو کیمی دورو آخسین، ائتمه لیل ...
29 خرداد 90 - ساعت: 20 / ارومیه
عشق به امام علی (ع) درون مایه ی ادب و اندیشه و هنر و عرفان مسلمانان است.
انجمن ادبی آراز- 26
امروز تقریباً همه شاعران – جز دو - سه نفری – به مناسبت فردا (13 رجب) در اشعارشان به ساحت امام علی بن ابی طالب (ع) ادای احترام و اظهار عشق کردند. قبل از شروع شعر خوانی شاعران، دبیر کانون شعر و ادب حوزه هنری آذربایجان غربی طی سخنانی به شخصیت الهی و جامع امیر المؤمنین علی (ع) اشاره کرد و افزود: شخصیت جامع الاطراف علی (ع) در ادبیات همه مسلمانان و حتی غیر مسلمانان تأثیر عمیق گذاشته است، عشق به امام علی (ع) درون مایه ی ادب و اندیشه و هنر و عرفان مسلمانان بوده است. بعد از آن روح الله قنبرپور تجنیس (دستان) خواند و علی صلاحلو دو شعر ، یکی فارسی و دیگری ترکی:
نئیله رم من اؤزگه یاری، اؤز نگاریم وار منیم/
هر گؤزل گولدن گؤزل بیر گلعذاریم وار منیم...
شاعر جوان، نجیب محمد عابدینی چند رباعی تقدیم مولا (ع) نمود:
وقتی همه بیچاره ی شرمندگی اند/
دستان نوحیثیت بخشندگی اند/
امروز تمام شهر اذعان دارند:
پیش تو گرفتار سر افکندگی اند.
عابدینی یک شعر ترکی آزاد هم خواند که مثل اشعار فارسی اش پر از طراوت و تازگی بود.
هنرمند مشهور «عاشیق نباتعلی علیزاده» مهمان ویژه کانون شعر و ادب بود که با اجرای یک آهنگ حماسی عاشیقی ( محترمی)، در مدح امیر مؤمنان علی داد سخن داد و حاضران را بر سر شوق و ذوق آورد:
جمالین شعله سی آی ایله گوندور/
گونشلندی کلّ جهان یا علی/
آدین ابجد حسابیندا یوز اون دور/
ارنلر سروری جانان یا علی!
بیر آدین اوخودوم فاتح خیبر/
بیر آدین سسله دیم حیدر صفدر/
بیر آدین چاغیررام شافع محشر/
بیر آدین ناطق قرآن یا علی!
و در آهنگ «مصری» شعری از خسته قاسم خواند:
قالمیشام غملر ایچینده/ یئتیش دادیما یا علی/
لشکر کفار ایچینده/ یئتیش دادیما یا علی .
سید حیدر علی آران هم عرض ارادتی به جدش علی مرتضی نمود:
سلام/ ای زیباترین نام/ مولای عاشقان/
ای بوتراب/ که تراب از تو آبرو گرفت...
زمزم به نام نامی تو/ عطر و بو گرفت/
و کعبه با نام تو زاده شد دوباره...
خانم مهناز صابونی غزلی تازه تقدیم کرد که حاکی از تلاش تازه او در عرصه شعر است به مطلع:
صدایت می کند تکرار، بگو حاضر، بگو حاضر...
جعفریه احمدیه، ترکی می نویسد که از نظر اندیشه حرفی برای گفتن دارد، اما از نظر زبان شعری و ساختار زبان ترکی، جای چون و چرای بیشتری دارد وبه نظر می رسد هنوز آن زبان لازم را نیافته با این حال اصرار در روش نا هماهنگ و غیر مرسوم و گاه ناصواب انتخابی خود دارد! ایشان این هفته عرض ارادتی به امام علی (ع) کرد پر محتوا، اما در قالب همان زبانی که گفته شد. قلیزاده علیار دبیر کانون شعر و ادب، با احترام تمام به احمدیه نکته مزبور در باب زبان شعری وی را متذکر شد و اضافه کرد: شاعر برای دست یافتن به زبان مورد پسند خواص و قابل فهم عموم باید ادبیات و آثار بزرگان آن زبان را بخواند و امروز آثار و کتب خیلی مفیدی در دسترس هست که آقای احمدیه باید اندیشه های خوبش را در این شیوه بیانی بزرگان آذربایجان ارائه نماید و گر نه، به خشت خام می ماند با عرض معذرت!... دیگر شاعران و منتقدان نیز اظهار نظرهای مشابهی کردند که البته احمدیه ظاهراً زیر بار نمی رفت!
استاد علی محمدیان سر ارادت به درگاه عشق مولا علی فرو آورد:
به تقوا مظهر اعجاز یزدانی تو ای مولا /
همانا معنی آیات قرآنی تو ای مولا...
غلامرضا دانش فروز شاعر فاضل و محقق ادبی فروتن و بی ادعا، در قالب مخمس، شعری تقدیم مولا علی کرد به مطلع:
دل من به نغمه بنشین به طراوت بهاران...
زهرا کریم زادگان (مجری کانون شعر) شعری از خود نثار آستان امام علی کرد.
علی آزاد قوشچی دبیر بازنشسته ادبیات و شاعر که برخی از کلمات نهج البلاغه را به نظم کشیده و در کتاب « زلال معرفت» منتشر کرده بی هیچ حمایتی از سوی بنیاد نهج البلاغه و ... پشت تریبون قرار گرفت و تعدادی از آن آثار علوی اش را خواند و چند جلد از کتابهایش را به رسم اهدا روی میز گذاشت تا علاقمندان بردارند. خب، تقبل الله!
شاهرخ رضوانی هم غزلی با مضامین اجتماعی خواند به مطلع:
حاصل جمع من و تو در جهان ما می شود/
با همآوایی ما در شهر غوغا می شود
و غزلی به مطلع: عطش عشق تو را می طلبم، می خواهم ...
علی غنی زاده با چند شعر آمده بود، عرض ارادت به امام علی (ع):
چون رائحه گلاب ناب است علی ..
یک ملمع ترکی – فارسی از « علی ای همای رحمت» استاد شهریار ساخته بود و یک شعر دیگر به یاد شهیدان و با یادی از شهید حاج مهدی امینی خواند.
محمود عالمی، بابا علی جوانمرد، گریم کل اندام و حاج کامل نوروزی هم شعر خواندند. در پایان استاد محمود شامی شعری دل انگیز و لطیف خواند به مطلع:
ای حاییف، عؤمرومون کئچدی بهاری/
سولور یاناغیمدا گول یاواش – یاواش
یاغیر قوجالیغین باشیما قاری/
گؤر نئجه آغاریر تئل یاواش – یاواش!
در کانون ادبی حوزه هنری آذربایجان غربی مطرح شد:
تأثیر امام خمینی در ادبیات ایران و دنیا بسیار عمیق و گسترده است
چهارشنبه 11 خرداد 1390 کانون ادبی حوزه هنری آذربایجان غربی در ارومیه و در سالن صفی الدین اُرموی؛ برنامه هفتگی اش را ساعت 5 بعد از ظهر شروع می کند. مصطفی قلیزاده علیار مسئول واحد آفرینشهای ادبی و دبیر کانون شعر و ادب ضمن سخنان کوتاهی به سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) و نقش ایشان در احیای هویت دینی مردم ایران و بیداری ملل مسلمان در جهان اشاره کرد و گفت: بی هیچ شکی حضرت امام خمینی روح بیداری اسلامی و بازگشت به خویشتن خویش را در کالبد بی تحرک جوامع اسلامی قرن بیستم دمید و مژده آزادی و آزادگی از قید و بند استکبار شرق و غرب را به همه مسلمانان و مستضعفان عالم داد و شوری الهی در جان انسانهای مستعد برانگیخت که امروز نتایج آن را آشکارا در تمام کشورهای اسلامی می بینیم و امروزه همه آزادگان جهان به امام خمینی و میراث ماندگار او که بازگشت به اسلام ناب محمدی (ص) است، عشق می ورزند.
قلیزاده علیار افزود: تأثیر گسترده و عمیق امام خمینی نه تنها در ادبیات متنوع اقوام ایرانی، بلکه در آثار همه شاعران و نویسندگان، اندیشمندان و هنرمندان آزاده و انقلابی جهان اسلام و حتی اغلب ملل دنیا که صدای امام به آنان رسیده، قابل مشاهده است و این تأثیر البته ماندگارتر خواهد بود.
وی آنگاه یکی از رباعیات خود را که در مرثیه امام سروده است، پایان بخش سخنان خود قرار می دهد:
تو مظهر عشق ناب بودی ای مرد/
آیینه آفتاب بودی ای مرد/
در شام سیاه عاشقان بیدل/
چون جلوه آفتاب بودی ای مرد.
استاد غلامرضا دانش فروز نخستین شاعر بود که دعوت شد ولی او این هفته از خود شعری نخواند و به بررسی مضامین عرفانی و فلسفی در شعر سهراب سپهری پرداخت و افزود: شعر «خانه دوست کجاست» از سپهری با هفت وادی عرفان اسلامی خودمان منطبق است.
رحیم حامدنیا شعری ترکی خواند:
زنجیرلنمیش شکایتچی/ دوشونجه لر، دویغولاریم ...
نازلی پری/ من چؤره گی دوغرایارکن/
قانادلانیب هاچان دوشدون/
گئری قاییت ساریل منه....
شاعر جوان فرشید فرشیدفر هم حاضران را به این شعر خود مهمان کرد:
سو کیمی قوما هوپماق/ ساده بیر لکه قالماق/
اود کیمی داشلانماق/ بیردن بیره سؤنمک/
قیغیلجیم لیق/ یارامازلیق/ بیز لر/
طبیعتین اؤتری چاغلاری/
رسیمچی نین (رسامین) آمپرسیون اثرلری/
و خومارلانان گؤزلری نین
بارماق اوجو قاچاراق/ اؤزگور
بیزلر/ اؤزگور بیر مودل.
سید حیدر علی آران را دهها سال است که اهالی شعر و ادب این حوالی به عنوان شاعر متعهد آئینی و دفاع مقدس و انقلاب اسلامی می شناسند. استاد آران شعری با نام « در کوچه باغهای مرثیه» به یاد امام خمینی می خواند:
آن روز در کوچه باغهای مرثیه/
با تن پوشی از سیاهی ماتم و غم به تن/
بر سر و سینه زنان خاک غم به سر کردم/
در هجرت آن خوب، آن عزیز، آن یاور/
و در کویر صورت من جویبار باران بود...
علی غنی زاده دیگر شاعر عرصه دفاع مقدس و آیینی، غزلی تقدیم به امام راحل می کند:
عطش عشق تو در جان جهان مانده هنوز/
موج فریاد تو در گوش زمان مانده هنوز/
نرود تا به ابد یاد تو از خاطر ما/
شور عشقت به سر پیر و جوان مانده هنوز/
سر زمین دل ما جایگه عشق تو شد/
مقدم سبز تو در خاطرمان مانده هنوز...
حاج علی صلاحلو هم شعری تحت عنوان « تجدید بیعت» تقدیم رهبر معظم انقلاب آیت الله خامنه ای کرده بود به مطلع:
ای آشنا بر حال ما، ما با سر و جان آمدیم/
ازخطه علامه ها، از شهر یاران آمدیم...
خانم مهناز صابونی در مسیر ترقی و تعالی شعرش بیشتر تلاش می کند و پس از هفته های طولانی،این هفته با دو شعر فارسی و ترکی آمده بود و غزل فارسی اش تداعی کننده وزن رباعی بود:
در شهر خیال خانه داری مهتاب/
در برکه عشق یادگاری مهتاب/
سنجاق شدی به سقف شب تا فردا/
بر چشم زمین تو پرده داری مهتاب/
هر شب همه پنجره ها می پرسند/
در بسته خود بگو چه داری مهتاب؟...
سیاوش جمال زاده سعی در نوآوری در تصویرسازی و احساس در شعرش دارد و این سعی را در غزل ذیل که در انتظار مهدی موعود امام زمان (ع) سروده می توان دید و برای مجلسیان خواند:
ای سبزتر از حس بهاران نمی آیی؟
وی روح دم افزایی باران نمی آیی؟
چشمی که هر آیینه به راهت نگران است/
تاول زده از سوزش هجران، نمی آیی؟...
زهرا کریم زادگان (مجری) اشعاری از استاد شهریار و مهرداد اوستا و محمود ثنای (شهرآشوب) و... را در فواصل برنامه برای حاضران خواند و شاعران دیگر هم اشعار خود را برای حاضران قرائت کردند، استاد شامی،مرتضی مولایی، کریم گل اندام،اتابک تیموری، درگاهقلی عطارد، حسن حاتم، شریفی و ...