شهریار و آیین نوروز در آذربایجان
(چکیده یک مقاله پژوهشی)
هیچ شاعری در ادبیات آذربایجان به اندازه استاد شهریار درموضوع عید نوروز و آداب و رسوم ملی و محلی آن به شکل زنده و پوینده و تأثیر گذار شعر نگفته است نه در آذربایجان ایران و نه در جمهوری های آذربایجان و داغستان و گرجستان که همگی مال ایران بود و هنوز هم مال ایران است اما هنوز هم جدا از پیکر مام وطن، ایران بزرگ مانده اند. به هر حال، سخن بر سر نوروز است، نه اراضی اشغالی و از دست رفته ایران در نتیجه خیانت و زورگویی همسایه همیشه خاین ما دولت روس. بلی شهریار بیشتر و بهتر از اسلاف خود در این باره سخن گفته به ویژه در منظومه جاودانه «حیدر بابایه سلام». سابقه موضوع نوروز در شعر آذربایجان به سید عماد الدین نسیمی (قرن هشتم) می رسد و شاید به قبل از آن هم. اما شهریار ملک سخن نوروز ایرانی را با رنگ و روح آذربایجانی آن جهانی کرد و باعث شد که شاعران بسیاری در این موضوع شعرها بگویند هم در این سوی ارس و هم در آن سوی ارس. هرچند هیچکدام به عظمت شعر شهریار نرسیده و ظاهر این است که از این پس نیز نخواهد رسید. شهریار در «حیدر بابا» از چشمه و آب و آیینه و کوه و ترانه و عاشیق های آذربایجان و هندوانه و پونه و تخم مرغ رنگ کردن و قاب بازی و آیین شال و گلهای نوروزی و جشن عروسی داماد و مهمانی ها و نیت کردن و ...و دیگر آداب مرسوم نوروزی در بین مردم آذربایجان به زبان مؤثر شعر داد سخن داده است و ....
ماه شعبان و حافظ
ماه شعبان از ماههای خدایی است و سرشار از پیامها و برنامه ها وحضورهای معنوی و الهی و انسانی. میلاد آموزگار آزادی و آزادگی حضرت امام حسین، فزندش حضرت امام زین العابدین، برادر وفادارش حضرت ابوالفضل العباس و میلاد نهمین فرزند نژاده اش خاتم الاولیاء و الاوصیاء حضرت امام زمان مهدی موعود – علیهم السلام . همین مناسبتها کافی است تا شعبان را به یکی از خجسته ترین ماههای خدایی تبدیل نماید.
در فرهنگ اهل بیت (ع) ماه شعبان آداب و مناجاتی ویژه دارد که روح آدمی را تا به اوج پاکی و الهی شدن پرواز می دهد و این ماه بهار عارفان است. شاید برای همین است که حافظ بزرگ باده ماه شعبان را توصیه می کند و بی شک به عظمت این ماه از دیدگاه مهدویت و فلسفه غیبت و ظهور مهدی موعود واقف است و جوان شدن عالم پیر و سعادت بشریت را در این ماه و در سپیده دم بهار ظهور آن غایب از نظر می بیند و می جوید:
نفس باد صبا مشک فشان خواهد شد
عالم پیر دگر باره جوان خواهد شد...
ماه شعبان مده از دست قدح،کاین خورشید
از نظر تا شب عید رمضان خواهد شد...
حافظ از بهر تو آمد سوی اقلیم وجود
قدمی نـِه به وداعش، که روان خواهد شد!