پیغمبر (ص)
اکبر حمیدی علیار
بو ایلین خرداد آیی نین سون گونلرینده، عزیز دوستوم مصطفی قلیزاده علیار جنابلاری ایلا باکی سفریندن گتیردیگیمیز ارمغانلاردان بیری ده آذربایجانین قدرتلی شاعری زلیمخان یعقوبون «پیغمبر» (ص) کتابی اولموشدور کی شاعر آغیر خستهلیگینه باخمایاراق بیزی آچیق قاباقلا قبول ائدهرک بیزه باغیشلامیشدی..
کتاب وزیری اؤلچوسونده، چوخ نفیس شکیلده، 320 صحیفهده، 18000 تیراژدا و 2009-نجو ایلده باکی «پئداقوگیکا» نشریاتی طرفیندن چاپ ائدیلمیشدیر.
کتابدا گلن شعرلرده شاعرین حسیاتی ایلا برابر عقلیاتی دا داخل دیر، بو معناده کی حؤرمتلی شاعر هر بیر شعرین مایاسینی باشدا گتیردیگی بیر قرآن آیهسی و یا بیر حدیثدن آلمیش و اؤز شاعرلیک قدرتی و دویغوسویلا اونا قول- بوداق وئرمیشدیر. یازدیغی «پیغمبری نییه یازدیم» مقدمهسینده اشاره ائدیر کی بو پوئمانی یاراتماغا دؤنه- دؤنه قرآن کریمی اوخویوب، نهج البلاغه نی اوخویوب، هوته نین غرب- شرق دیوانینی، پوشکین ین محمد درامینی، بونینین قرآنلا باغلی شعرلرینی، تولئستویون اسلاملا باغلی فکرلرینی، داستایئفسکی نین قرآنا مناسبتینی، انگلیسلی نئالا دونالد والسین ایکی جلدلیک «تانری ایلا صحبت» کتابینی، جواهر لعل نهرونون «دونیا تاریخینه بیر نظر» کتابیندا اسلام و پیغمبر حاقدا فکرلرینی، هانری ماسسئ نین اسلام اثرینی، رومینین مثنوی سینی، محمد عاکف ارسویون "صفحات"ینی، محمد اقبال لاهوری نین شعرلرینی، حسین جاویدین "پیغمبر"ینی، نجیب فاضل قیساکورهکین "پیغمبر دایرهسی" کتابینی، سئزای قاراقوچون "خضر ایلا 40 ساعت" پوئماسینی، عبدالباقی گولپینارین "حضرت پیغمبر و اون ایکی امام"ینی، مصطفی عاصم کؤکسالین چوخ جلدلیک "اسلام تاریخی"نی و باشقا کتابلاری اوخویوب و اؤز افادهسی ایله دئسک اله ییب و الکدن کئچیریب و سونسوز علم و فضیلت دریاسینا باش ووروب.
اونلار جلد لیریک و بدیعی اثرلرین صاحبی اولان زلیمخان، بیزیمله دانیشیقدا بویوردو کی منیم باشقا کتابلاریم بیریانا، آنجاق عؤمرومون بهرهسی بو پیغمبر کتابی دیر و من سیزه باشقا کتاب یوخ، عمرومون بهره سینی اتحاف ائدیرم.
بو کتابا گؤره آرتیق دانیشماق ایستهمیرم، ان شاءالله اوخوجولار بو کتابی الده ائدیب اؤزلری دیهر وئرهجکلر، آنجاق شاعرین یازدیغی جمله-جملهسی و کلمه-کلمهسی حیرتلندیریجی و دوشوندوروجو اولان مقدمه سینی چوخ اؤنملی دیر.
منبع: دنیز نشریه سی، شماره 37، تاریخ نشر 30/5/92 - اورمیه
شهید فلسطینلی
شاعر: رفیق ذَکا خندان ــ باکو (1939ــ 1999)
کؤچورن: مصطفی قلیزاده علیار
فلسطین تورپاغی اولوندو یغما
سنسیز یاشامارام، آی وطن دئدی.
یابانچی اولانلار اولورمو دوغما ؟
اولارمی یادلارا پای وطن، دئدی؟
دئدی دوشمنلرله چارپیشمالی ییق،
داغیندان، داشیندان یاپیشمالی ییق.
یئنه قووشمالی، تاپیشمالی ییق،
غملی گونلرینی سای وطن، دئدی.
دئدی غربت ائلده اودا آتیلساق،
اجل قیلینجی ایلا ایکی چاتیلساق،
درمانی اولمایان درده قاتیلساق،
سسینیه وئره ریک های وطن، دئدی.
فلسطین اوغروندا جانینی یاخدی،
باشیندا آیریلیق شومشه یی چاخدی،
گؤز یاشی چای اولوب دنیزه آخدی،
دنیز وطن دئدی، چای وطن دئدی.
اونو هئیدن سالیب، هئی قووردولار،
گئرچه یین گؤزونه کول سوورودولار،
بیر گئجه غربتده اونو ووردولار،
غربت سون نفسده وای وطن، دئدی!
1984 ــ باکی
قید: مرحوم رفیق ذَکا خندانین 1992 ــ جی ایل باکیدا کریل الفباسی ایله چاپ اولان «سئچیلمیش شعرلر» کتابیندان (ص 28) کؤچورولدو.
منبع: سایت: دنیزنیوز
مناجات
حاج علمدار ماهر- باکو
ای بو عالم لرین بؤیوک شاهی
کایناتین یگانه آللاهی
ای بوتون وارلیغی قوران معمار
واری یوخ سنسن ائیله ین، یوخو وار
ای وئرن زینت عرش اعلایه
گؤز وئرن خلقت تماشایه
او میثیلسیز جمالین حؤرمتینه
عقله سیغماز کمالین حؤرمتینه
لطفونو بیزلره عنایت ائله
بیزی دوزگون یولا هدایت ائله
باتمیشیق چوخ گناهه هر بیریمیز
رحمتیندیر فقط اومید یئریمیز
اولما راضی کی ای خدای احد
تا اولام بعضیلر تک اهل حسد
قُوورولوب رشک ایله بو دونیاده
وئرمه یییم عؤمرو جهل ایلن باده
بدگمانلیق، حسد پیس عادتدیر
بو ایشین آخری ندامتدیر
اؤزگه یه هر کیمین نه آرزوسو وار
یاخشیلیق، پیسلیک اؤز اؤنونه چیخار
هر کیم هر نه اکیب اونو بیچه جک
هر کس اؤز بیلدیگی قدر چکجک
بیر مثل ائل ایچینده چوخ دئییلر
«هر کس اؤز قازدیغی قویویا دوشر»
منبع: سایت دنیزنیوز www.Daniznews.ir
آنار – 75 ( Anar Rzayev )
مصطفی قلیزاده علیار
آذربایجان یازیچیلار بیرلیگی نین صدری، مشهور خلق یازیچیسی، متفکر عالم و اجتماعی خادم «آنار رضایف» 75 یاشینا دولدو.
آنار 1938 – جی ایلده باکی دا دونیایا گؤز آچمیشدیر. اونون آتاسی دونیا شهرتلی مدرن شاعر «رسول رضا» (1910- 1981)، آناسی ایسه تانیمیش شاعره «نگار رفیع بیگلی»دیر. او شعر و ادب عایله سینده بویا باش چاتیب، ادبیات ساحه سینده عالی تحصیل آلیب، 1991 ایلدن اعتباراً نئچه دوؤره ملی مجلسین نماینده سی سئچیلمیش، و همین ایلدن آذربایجان یازیچیلار اتفاقی نین صدر مسئولیتینده دیر.
آنار دفعه لر ملی و بین المللی جایزهلره لایق گؤرونموشدور. آناردان چوخلو اثرلر رمان، کینوفیلم، مقالات و تدقیقات ژانریندا چاپ اولوب. «آلیشقاندا ایشله ین قادینین صحبتی»، «قاراگیله»، «کئچن ایلین سون گئجه سی»، «من، سن، او و تلفن»، »آنلاماق دردی»، «ملا نصرالدین – 66»، «دده قورقود»، «غم پنجره سی»، «سیزسیز»، «مین بئش یوز ایلین اوغوز شعری» (آنتولوژی، 2 جیلید) و ...
اونون «دده قورقود» کتابیندان یازدیغی کینو- داستانلار ایراندا فارس دیلینه ترجمه و نشر ائدیلیب (آنار، حماسه ی دده قورقود، ترجمه ابراهیم دارابی، تهران، نشر نوپا، 1355).
نظامی جعفراف آنار معلمین معاصر آذربایجان مدنیتی و ادبیاتی ساحه لرینده آپاردیغی تاریخی رول حاقدا یازیر: «آنارین آذربایجان دیلی، ادبیاتی، مدنیتی، باره¬ده آراشدیمالار اونو بیر دیلچی، ادبیات شناس، مدنیت شناس، صنعت شناس کیمی سجیه لندیرمه گه امکان وئریر. آنارین علمی اثرلری آذربایجان فیلولوگیاسی نین، مدنیت شناسلیغی نین بلاواسیطه ترکیب حیصه سی دیر».
آنارین فیکیرلریندن:
تورک دوؤلتلری نین اورتاق (مشترک) تورک دیلی نین یارادیلماسی خولیادیر و بو باش توتا بیلمز. اورتاق دیلی نین یارادیلماسینا احتیاج یوخدور... من حاب ائدیرم کی، هر بیر تورک دیللی خلق اؤز دیلینی قورویوب ساخلامالی، تورک دیلینی ایسه بینالخلق دیل کیمی اؤیرهنرک قارداش خلقلرله راحات اونسیتده اولمالیدیر.
اؤلوم حقدیر ... آنجاق حقّ اولمایان اودور کی، گونوموزون انسانی اؤلومون قارشیسینا آلچادیلمیش، تحقیر اولونموش، یاخشی حالدا ایسه، آلدادیلمیش شکیلده چیخیر... حقیقتاً آغیر بیر زمان، آغیر بیر دوؤر گلمیشدیر؛ اونون ایچیندن سییریلیب چیخماق،گؤره سن ممکن اولاجاقمی؟
منبع: « دنیز» نشریه سی، نؤمره 32 – نشر تاریخی 92/2/31 – 2013/5/21 - ارومیه
سایت دنیزنیوز www.daniznews.ir
جمهوری آذربایجان، ریشه در تاریخ ایران
نوشته: علی رزم آ رای
مردم جمهوری آذربایجان، دین مبین اسلام و مذهب تشیع را چون اذانی که در بدو تولد به گوش نوزاد زمزمه میکنند، با ترنم مداوم در گوش جان خود، پاس داشت و از این پاس داشتن خود هویت گرفت! شاید پایمردی بزرگانی چون، شهید شیخ عبد الغنی بادکوبه ای، حسین جاوید، شیخ عبد الغفار اردوبادی، حاج علی اکرام علی یف ناردارانی و دیگران در زندانهای جور سرخ و اعقاب معاصر آن و زندگی سراسر فضیلت و مجاهدت آنان، گواه این هویت یافتن و پاس داشتن باشد.
مذهب تشیع به هر زبان، به هر زمان و به هرمکان نشانهای بر پرچم خود دارد و این نشانه همچون رازی است که بقا و مقاومت این دژ مستحکم دین خدا را ضمانت کردهاست و آن قدرت بزرگ، نه گفتن! است. نه گفتن به ظلم و باطل. مردم جمهوری آذربایجان این درس و این راز را به دل و جان خوب فرا گرفتهاند که هم شبح کمونیسم و هم شبح صهیونسیم و اعقاب آن، پای تا زانو در برابر آنان کمر خم کردهاند.
باری با این پیشینه است که باید بخشی از تاریخ شیعه را لااقل به شکل معاصر در این کشور جسم، که روحش هر چه کنند ایرانی است و ایرانی، جستجو کرد.
خانم فاطمه صغری ( بی بی هیبت)
خانم فاطمه صغری (ع) مشهور به «بیبی هیبت» در مدخل شهر باکو پایتخت جمهوری آذربایجان مدفن دارد. او یکی از چهار دختر حضرت موسیبنجعفر (ع) و از خواهران امام غریب موسیالرضا (ع) است. خواهران دیگر او به ترتیب خانم فاطمه معصومه(ع) در قم، خانم فاطمه وسطی(ع) در اصفهان وفاطمه آخری(ع) در رشت مدفن دارند.
آستانه مبارکه بیبی هیبت در طول اعصار و قرون مورد توجه خاص شیعیان در داخل و خارج خاک جمهوری آذربایجان بوده و هست. پس از پیدایش کمونیسم حرم مطهر این خواهر بزرگوار امام رضا(ع) به دستور استالین در سپتامبر سال 1936 میلادی با دینامیت منفجر شد و روی قبر مطهر آسفالت گردید. عوامل مستبد استالینی با این عمل قصد داشتند که مردم مؤمن و شیعه جمهوری آذربایجان را مجبور کنند که از روی قبر مطهر جگر گوشه آقا موسیبنجعفر عبور کنند! اما مردم که یارای مقابله نداشتند فقط با رد شدن از کناره خیابان سعی میکردند که حرمت این قبر مطهر را نگه دارند و از روی آن عبور نکند. نظام استبدادی استالینی برای مجبور ساختن مردم به این کار از دو طرف محل حرم بی بی ، ستونهای قطور نصب کرده و بر فراز آن طاق نصرت زدند تا دیگر گریزی از عبور مردم ازروی قبر مطهر وجود نداشته باشد. اما مردم آگاه و مومن جمهوری آذربایجان در صفهایی طولانی با حوصله و تحمل بسیار میایستادند تا از گذرگاه باریکی که در دو طرف طاق نصرت برای عبور پیادهها منظور شده بود، عبور کنند....
ادامه (متن کامل) مقاله را در سایت دنیزنیوز (www.daniznews.ir) و نشریه «دنیز»، شماره 28- مورخ 11/11/91 بخوانید