میلاد فاطمه زهرا (س)
شاعر: مرحوم استاد حاج علمدار ماهر (باکو 1950 - 2014)
السلام، ای هر ایکی دونیایه زینت فاطمه
السلام، ای گؤوهر دریای عصمت فاطمه
السلام، ای مصطفینین جسمینین بیر پارهسی
السلام، ای حیدر کراره نسبت فاطمه
حق یولوندا صادق اولدون، صبر ائدیب هر محنته
ای آلان مین شؤوق ایله جامشهادت فاطمه
وئرمهمیشدی کیمسه اسرار وجودوندان خبر
ای وجود پاکی باشدان باشه حکمت فاطمه
سن لیاقت، سن نزاکت، سن صداقت رمزیسن
ای نهال بوستان عزّ و غیرت فاطمه
کیم سنین تک اولدو اونبیر اولیانین مادری
هانسی مادردیر قویان نسل امامت فاطمه
عید مولودون سعادت بخش ائدر، بیر لطف قیل
تا تاپاق بیز ده بو بایرامدا سعادت فاطمه
ای گلیب مولود زهرایه، عبادتدن قاچان
سؤیله ائتمیشدیر هاچان دینه خیانت فاطمه؟
اجنبینین قویدوغو یولدان اوزاقلاش، ای باجیم
سیز قادینلارچون قویوبدور راه عفت قاطمه
دختر کبری حجابین الده محکم ساخلایین
اؤز حجابین سیزلره وئرمیش امانت فاطمه
زینب و کلثوم تک مردانه اول اسلامده
بلکه ائتسین آخرت گونده شفاعت فاطمه
بیعمللردن کنیز اولماز خانیملار شاهینه
یاددا ساخلا ائیلهمیش حقه عبادت فاطمه
ماهرم، چوخدور گناهیم، گر شفاعت ائتمهسن
بیلمیرم حالیم نولور روز قیامت، فاطمه
منبع: «دنیز» نشریه سی، شماره 50 - تاریخ 31 فروردین 1393
ادبیات صندوقی آذربایجان
اصطلاح «ادبیات صندوقی» (صندوق ادبیاتیSandiq adabiyyati : ) در جمهوری آذربایجان به ادبیات دینی و سنتی مردمی و غیر دولتی این کشور در دوره استبداد استالینی اطلاق می شود که توسط شاعران و نویسندگان متعهد و متدین آذری آفریده شده اما اجازه چاپ و نشر نیافته بود و در صندوقها و زیر زمین خانه های اشخاص به صورت مخفی نگهداری می شد تا در آینده ای نا معلوم به دست نسلهای آتی ایشان برسد و آنان بدانند که ادبیات مردمی کشورشان در آن دوره نیز توسط شاعران و نویسندگان غیر وابسته به دولت کمونیستی شوروی، در مسیر خود در حال رشد و حرکت بوده و متوقف نشده است. این آثار با الفبای اصیل آذربایجان یعنی الفبای عربی و فارسی به وجود آمده و نمونه های عینی ادبیات دینی و شعر پایداری و مقاومت اسلامی در اتحاد جماهیر شوروی در برابر گسترش و تبلیغ رسمی ادبیات کمونیستی محسوب می شده است. اکثر نویسندگان و شاعران مسلمان ادبیات صندوقی، از سوی عمال حکومتی و سازمانهای امنیتی استالینی دستگیر، تبعید، اعدام گشته و یا به سرنوشتی نامعلوم دچار شده بودند از این میان می توان به شهید آیت الله شیخ عبدالغنی بادکوبه ای (عالم و شاعر دارای اشعار فارسی و ترکی)، حسین جاوید (شاعر و متفکر مسلمان)، جعفر رمزی(ادیب و نویسنده) و...اشاره کرد.از دهه 1980 به بعد برخی از آثار خطی پنهان مانده در صندوقها به طرق مختلف در آذربایجان منتشر شد.اما پس از فروپاشی شوروی و از اواخر دهه 1990 به بعد بسیاری از نمونه های عالی ادبیات صندوقی آذربایجان با محتوای دینی، عرفانی، ملی، اجتماعی و سیاسی به همت پژوهشگران و نویسندگان این کشور مورد تحقیق و تصحیح قرار گرفت و با معرفی مؤلفان و صاحبان این قبیل آثار چاپ و منتشر شد و در این عرصه فرهنگستان ملی علوم جمهوری آذربایجان در باکو نقش مهمی داشته و بسیاری از آثار مربوط به ادبیات صندوقی را با الفبای جدید ( لاتین ) منتشر ساخته است. به عنوان نمونه می توانم به دیوان اشعار و مجموعه های آثارشاعران و ادیبانی چون: حاج علی پریشان، صمد منصور، حاج شیخ علی طوطی، جعفر رمزی، ثاقب باکویی،عبدالخالق حقیقی و... اشاره کنم که در سالهای اخیر در باکو انتشار یافته و به لطف دوستان باکویی به دست بنده نیز رسیده است. در این رابطه دوست فاضل و دانشمندم مصطفی علی یف (مایل اوغلو) و شاعر برجسته اهل بیت (ع) حاج علمدار ماهر بیش از دیگران بر من لطفها داشته اند و دارند. کتاب « نارداران، مهد سخنوری و موسیقی مقامی» (Söz ve mugam beshiyi Nardaran ) از حاج علمدار ماهر (باکو، انتشارات نورلان،2009، درقطع رقعی و 536 صفحه) مشتمل بر نمونه های خوب ادبیات صندوقی به وجود آمده در محیط ادبی وهنری شهرک مذهبی نارداران در اطراف باکو همراه با زندگی نامه مؤلفان و شاعران است.
در ایران، موضوع ادبیات صندوقی آذربایجان را برای نخستین بار اینجانب در مصاحبه ای با حاج علمدار ماهر مطرح کردم که در یکی از هفته نامه های محلی ( آراز آذربایجان، شماره 125، مورخ 24/5/1388- ارومیه) تحت عنوان « برگی از ادبیات صندوقی آذربایجان» چاپ و منتشر گردید و قبل از آن با این اصطلاح ندیده بودم که کسی در مطبوعات و کتابهای ادبی منتشر شده در ایران عنوان کرده باشد. شاخص های اصلی ادبیات صندوقی آذربایجان عبارت است از ارزشهای دینی و معنوی، مسائل ملی ، اجتماعی و موضوعات تاریخی.این هم گفتنی است که پدید آورندگان ادبیات لزوماً شخصیتهای مبارز و سیاسی بر ضد استبداد استالینی نبودند، بلکه آنان شخصیتهای علمی، ادبی، دینی و فرهنگی فعال بودند و به نشر فرهنگ و ادبیات کلاسیک و اصیل آذربایجان می پرداختند و البته این روش آنان در واقع به نوعی مبارزه بر ضد ادبیات رسمی ماتریالیستی و دولتی حاکم بر ممالک شوروی تلقی می شد، از این دیدگاه ایشان مورد تعقیب و تحت نظر بودند و در نتیجه گرفتار شدند. اغلب آنان آثارشان را به دو زبان ترکی و فارسی می نوشتند. بنده چند سال پیش در یکی از نشریات محلی به نشر و ارائه زندگی نامه و نمونه آثار فعالان عرصه ادبیات صندوقی موفق شدم ( ن.ک: دوهفته نامه « دعوت»، ارومیه 1385-1386 ). در یادداشتهای بعدی به ارائه نمونه هایی از ادبیات صندوقی آذربایجان خواهم پرداخت ان شاءالله تعالی.