<!-- /* Font Definitions */ @font-face {font-family:Calibri; panose-1:2 15 5 2 2 2 4 3 2 4;} @font-face {font-family:Tahoma; panose-1:2 11 6 4 3 5 4 4 2 4;} /* Style Definitions */ p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal { mso-style-parent:""; margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:10.0pt; margin-left:0cm; text-align:right; line-height:115%; direction:rtl; unicode-bidi:embed; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif";} .MsoChpDefault { font-size:10.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif";} @page WordSection1 {size:612.0pt 792.0pt; margin:72.0pt 72.0pt 72.0pt 72.0pt;} div.WordSection1 {page:WordSection1;} -->
خانه از پای بست ویران است
نوشته: میزرا سرگردان
امروز (91/12/5) باز هم سران قوا دیداری با هم داشتند و لابد گفتگویی و لابد مفید بوده و لابد لازم بوده و لابد در فضایی صمیمی انجام گرفته! و لابد ... و از این ادبیات تو خالی خبرنگاری!! ... به یاد داریم که چند ماه پیش هم چنین دیداری بین حضرات انجام گرفت و نتایج درخشان آن را چند روز پیش در مجلس دیدیم!... الله یامان گؤزدن ساخلاسین! ( خدا از چشم بد نگه دارد – ضرب المثل آذربایجانی)
اما امشب از فیلم – گزارش خبر ساعت 19 شبکه اول تلویزیون و از طرز نشستن و حرف زدن اعزه و اجله سران قوا نیک معلوم بود که این دیدار چه قدر صمیمی بوده یا از سر مجبوری و ناچاری؛ و عارفان را اشارتی کافی است. باید منتظر نتایج درخشان این دیدار زورکی هم باشیم، به قول ما آذری ها: « زورونان قربه الی الله» یعنی کاری – مثلاً نمازی – انجام دادم به زور قربه الی الله! ... تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
اینک یک حقیقت را باید صریح تر گفت و آن اینکه: بابا، چرا خودتان را به کوچه علی چپ می زنید؟!... عزیز دل برادر، خانه از پای بست ویران است / خواجه در بند نقش ایوان است (؟؟) خدا بیامرزاد شیخ عارف عطار نیشابوری را، که اگر این شعرش نبود، ما این جور مواقع چگونه مقصد و مرادمان را به این روشنی و در عین حال در لفافه کنایه و استعاره بیان می کردیم؟ باری، آقاجان، یارو به فکر بلند پروازی های هیتلر مأبانه خود است و شما می خواهید با تذکر و اندرز و یا یک دیدار تصنعی زمینگیرش کنید؟!... زهی خیال محال! به تعبیر سعدی بزرگ: بیدل گمان مبر که نصیحت کند قبول/ من گوش استماع ندارم لمن یقول؟!
البته الحق و الانصاف، همانا، بی شک و بی گمان، به درستی که شما خوتان با آن هندوانه های گنده ای که از اوایل سال 88 تا اوسط سال 89 زیر بغلش دادید و فوتش کردید و گنده ترش کردید، چنان بلند پرواز شد این جناب، که اکنون خودتان هم نمی توانید به هیچ صراطی مستقیمش کنید؛ نه؟! خدا آخر عاقبتش را به خیر کند، گر چه مشکل است!!
منبع: سایت « دنیزنیوز» : www.daniznews.ir
عظمت اشعار شهریار
آبروی شعر کهن را حفظ کرد
(گفتگوی مصطفی قلیزاده علیار با دو هفته نامه «شهامت» چاپ ارومیه، شماره 27 (نیمه دوم شهریور 91)
گفتگو از : سولماز جلیلی
اشاره
روز 27 شهریور، سالروز وفات یکی از شاعران بزرگ استاد شهریار عرصه ادبیات ترکی آذربایجانی و فارسی (تسلط زیاد به هر دو زبان در سردون اشعار) به عنوان روز شعر و ادب فارسی نامیده شده که دلیل نامگذاری این مناسبت، به دلیل عظمت شهریار و تاثیرگذاری او در شعر فارسی بوده است. سید محمد حسین بهجت تبریزی در سال 1285 هجری شمسی در یکی از مناطق زیبای آذربایجان به نام خشکناب متولد شد. شهریار تنها شاعری است که در زمان خود قبل از مرگ و در زمان حیاتش در دو زبان ترکی و فارسی بسیار مشهور شد . بنابراین جا داشت که در ایران روزی به نام روز بزرگداشت شهریار نامگذاری می شد . به مناسبت روز بزرگداشت شعر و ادب فارسی و همچنین روز بزرگداشت مرحوم استاد شهریار به سراغ مصطفی قلی زاده علیار؛ مسئول کانون آفرینش های ادبی حوزه هنری آذربایجان غربی رفتیم و گفتگویی به بهانه همین مناسبت با وی انجام دادیم .
چرا روز 27 شهریور به نام روز بزرگداشت شعر و ادب فارسی و همچنین روز بزرگداشت استاد شهریار نامگذاری شده است؟
به دلیل تاثیرگذاری و نوآوری هایی که استاد شهریار در شعر فارسی دارد و جایگاه بلندی که این شاعر فرزانه و هنرمند ملی در شعر فارسی و ترکی دارد این روز به همین مناسبت نامگذاری شده است .
استاد شهریار را در مقایسه با دیگر شاعران بزرگ چگونه توصیف می کنید؟
در مقایسه غزلیات حافظ با اشعار استاد شهریار می توان گفت آن شور و حالی که در غزلیات حافظ موج می زند بعد از حافظ شهریار توانست آن شور و حال را دراشعارش در زمان خود احیا کند. یعنی در قرن بیستم، زمانی که شعر مدرن و شعر نو ، شعر نیمایی، شعر آزاد و شعر نثر در ایران رواج پیدا می کرد و شعر کلاسیک در قالب های کهن تحقیر می شد و شاعرانی که بیشتر کهن سرا بودند نمی توانستند در مقابل موج نوگرایی شعر مقاومت بکنند، شهریار ظهور کرد و با غزلهای شورانگیز و با مثنوی ها و شعرهایی که حتی در قالب نو می گفت، شوری و حالی حافظانه در شعر فارسی آفرید، که از جمله آن می توان به اشعار مکتب شهریار و افسانه شب اشاره کرد که از هر جهت دارای نوآوری بودند و محتوا و بینش و اندیشه ای که در این شعرها است نو است، هرچند در قالب کهن است .
شعرهای «هذیان دل» و «دو مرغ بهشتی» از شعرهای شاهکار شهریار است. شعرهای دیگر او، غزلهای عاشقانه اش، غزلهای مذهبی او از جمله غزل «علی ای همای رحمت»، همه نوآوری بود. بنابراین در مقابل موج شاعران نوگرا و پیروان نیما، شهریار خود عظمتی را در شعرفارسی آفرید که آبروی شعر فارسی و شعر کهن را حفظ کرد .
به نظر شما چرا استاد شهریار جایگاه منحصر بفردی دارد؟
هیچ شاعر کهن سرایی در بین معاصران به اندازه شهریار آثار فراگیر نداشته است، ما می بینیم در بین شاعران معاصر فارسی، بزرگانی همچون ملک الشعرای بهار که به حق شاعری بزرگ است همچنین استاد امیری فیروزکوهی و مرحوم رهی معیری که از شاعران کهن سرا بوده و از خود نام و نشانی در عرصه ادبیات و شعر فارسی به جا گذاشته اند، هیچ کدام به اندازه شهریار نه مشهورند، نه تاثیرگذار و نه شعرهایشان را به اندازه شعرهای شهریار عامه مردم می خوانند. امروز شاعران بزرگ فارسی اغلب در بین اهل ادب شناخته می شوند اما استاد شهریار هم در بین شاعران کهن سرا، هم نوگرا، هم پیروان نیما و هم قدیمی ها از جمله شاعرانی است که مشهور و شناخته شده است و عموم مردم از جمله دانش آموزان، دانشجویان، اساتید، اهل فلسفه، اهل سیاست، اهل ریاضیات، روستایی و شهری همه او را می شناسند و شعرهایش هر روز خوانده می شود و اشعارش در مجالس مذهبی، محافل عرفانی، در جامعه، صدا و سیما، رسانه، در ایران، در افغانستان، در تاجیکستان و اشعار ترکی او هم در آذربایجان، ترکیه و جاهای دیگر خوانده می شود .
از مهم ترین ویژگیهای شعر و سخن شهریار چه می باشد؟
یکی از رازهای موفقیت شهریار زبان ساده اوست. شهریار با اینکه شاعری بزرگ است اما زبانی ساده دارد همین سادگی زبانش باعث می شود اشعارش عامه گیر باشد و همه مردم شعر او را فهم کنند بخوانند و هر کس سهم خود را از اشعار او بردارد یک عالم دینی، فقیه، فیلسوف، ریاضیدان، سیاستمدار، عاشق، عارف همه از شعر شهریار سهم خود را بر می دارند و این خود خیلی مهم است و با توجه به اینکه جامعه ما جامعه مذهبی و شیعی است شعرهای مذهبی شهریار هم برخلاف همه نوحه ها و اشعار مذهبی دیگر، شعرهای موفقی است «علی ای همای رحمت»، «علی و شب» ، شعر «محمد»، شعر «امیرالمومنین»، یا «شیعیان دیگر هوای نینوا دارد حسین»، شعری است خیلی زیبا که هرسال محرم خوانده می شود .
یا شعر معروف شهریار :
آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا / بی وفا حالا که من افتاده ام از پا چرا
این شعر، سهل و ممتنع است و در عین حال بسیار عامه گیر است که هیچ کس نتوانسته است مثل آن را بسراید، تمامی جنبه های شعر شهریار، پرش خیال یا گستردگی خیال، رقت عاطفه، رقت قلب، رقت حال در شعر شهریار واقعاً منحصر بفرد است کمتر شاعری در طول ادبیات هزار ساله فارسی می توان یافت که مانند شهریار رقت قلب داشته باشد، شکستگی روحی و عاطفی در شعر شهریار موج می زند و هر کس شعر او را می شنود یا می خواند بلافاصله تارهای روحی و عاطفی دلش به صدا در می آید و با دلش همنوا می شود، «نالد به حال زار من امشب سه تار من ...» این شعر با این عظمت و با این سادگی دل همه می نوازد و همه را به سوی خود می کشد.
آیا قبول دارید که راز موفقیت شهریار اشعار فارسی اش بوده است؟
به نظر من شهریار هم در عرصه شعر فارسی و هم در عرصه شعر ترکی منحصر بفرد و موفق بوده، و همانطور که مقام معظم رهبری و سایر صاحب نظران هم گفته اند از عوامل موفقیت این شاعر بزرگ و جهانی شدنش اشعار ترکی او و منظومه بی سابقه «حیدر بابایه سلام» است. به هر تقدیر شهریار هم در شعر فارسی و هم در شعر ترکی شاعری صاحب سخن بوده و کم نظیر است و در برخی جاها بی نظیر، گرچه اغلب اشعار او فارسی است ، همچنین به جرات می توان گفت 30 درصد از آثار او شاهکار است .
تا هستم ای رفیق ندانی که چیستم /روزی سراغ وقت من آیی که نیستم
پیداست از گلاب سِرشکم که من چو گل / یک روز خنده کردم و عمری گریستم
شعری با این تاثیرگذاری روحی کمتر شاعری در این حد گفته است.
در مورد عقاید و اندیشه های این شاعر بزرگ بفرمایید.
انس و الفت شهریار با قرآن کریم و اهل بیت نشاندهنده آراستگی او به کمالات و فضایل اخلاقی بود، این شاعر بیشتر اشعار مذهبی خود را در دهه 20 و 30 گفته است و این نشان می دهد که شهریار یک مسلمان انقلابی نیست که بعداز انقلاب اظهار اسلام و یا اظهار دین بکند و تمامی شعرهایی که با الهام از قرآن کریم گفته، همه را در دهه های 20 و یا 30 سروده است.
این نشان می دهد که شهریار در طول زندگی به حق به قرآن ایمان داشته و از کتاب خدا الهام گرفته است.
سخن آخرتان ...
ما از نزدیک دیدیم که مرحوم شهریار ده سال آخر عمرش را وقف امام، رهبری، رزمندگان و انقلاب اسلامی کرد که اینها برای نسل امروز سند زنده ای است .
27 شهریور ماه سال 1376 شمسی سالروز وفات آن شاعر عاشق و عارف بزرگ است و در آن روز پیکرش بر دوش ده ها هزار تن از دوستدارانش تا مقبره الشعرای تبریز حمل شد و در جوار بزرگان ادب و هنر به خاک سپرده شد. اینکه روز وفات شهریار را روز شعر و ادب فارسی نامگذاری کردند سبب پاره ای اختلافات شد چراکه اگر روز وفات شهریار روز شعر و ادب فارسی باشد پس جای شاعران بزرگ دیگر از قبیل حافظ، فردوسی، سعدی و.... کجاست؟
لذا بهتر بود که روزی به عنوان روز بزرگداشت استاد شهریار نامگذاری می شد تا سبب برخی اختلافات و عوامل جاذبه و دافعه نمی شد چراکه شهریار خود عامل وحدت اقوام ایرانی بود.
کنفرانس بین المللی "سعدی شیرازی " در نخجوان برگزار شد
کنفرانس بین المللی "سعدی شیرازی شاعر تمامی دورانها" از سوی وابسته فرهنگی سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در جمهوری خود مختار نخجوان با همکاری وزارت آموزش و پرورش این جمهوری، روز یکشنبه 21 خرداد 91 در دانشگاه دولتی نخجوان با حضور ادبا و دانشجویان برگزار شد. به گزارش خبرنگار ما از نخجوان، در این کنفرانس که صاحب نظرانی از کشورمان شرکت داشتند، ابتدا عیسی حبیب بیگلی رئیس دانشگاه نخجوان خیر مقدم گفت. محمد تقی محمد علی سرکنسول ایران در نخجوان در موضوع سعدی شاعر تمامی دوران ها سخنرانی نمود. اسماعیل حاجی یف رئیس آکادمی علوم نخجوان در موضوع دوران تاریخی سعدی به ایراد سخن پرداخت. موضوع مقاله بهرام اسدی محقق، نویسنده و شاعر ارومیه ای "محبت الهی در شعر سعدی" بود که برای حاضران قرائت کرد. ابوالفضل قلی یف استاد دانشگاه نخجوان، محمد رضایف معاون تربیتی آن دانشگاه، عیسی عابدینی محقق و استاد دانشگاه زنوز، احمد محمدی استاد دانشگاه تبریز و علی اکبر طالبی متین وابسته فرهنگی سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در جمهوری خود مختار نخجوان به ترتیب در موضوع شعر جهانی و انسانی سعدی شیرازی سخن گفتند.
بر اساس همین گزارش در آغاز این کنفرانس ادبی – علمی ویدئو فیلمی کوتاه در خصوص شعر و اندیشه سعدی با نماهنگ هایی مناسب و مرتبط پخش شد.
منبع: دو هفته نامه "دنیز" شماره 16- مورخ 22خرداد 91 ، چاپ ارومیه
هاشم بیگ ثاقب دن ایکی غزل
غزل
هئچ بیلمدیم کیم ائتدی منی مبتلا سنا نادیده ائیلدیم دل و جانی فدا سنا بیر من اسیر اولمامیشام دام زلفووه حیران اولوبدو گؤر نئجه شاه وگدا سنا اغیار یئتدی وصلووه، قان ائتمه باغریمی سیندیرما قلبیمی، اوتورور چوخ بها سنا ای دل دولانما کویینه اول ماهپاره نون پیوسته یوز وئرور غم و درد و بلا سنا لعلوندن آلدی کام دل ای شوخ، هر یئـتـن دل قانه دؤندی کیم، دئیه جک بی وفا سنا ای قان اولان کؤنول، بو مَهَه اویما، ال گؤتور اویموش رقـیبه ائیلمه ییر اعـتنا سنا گیسوی زلف یاره اسیر اولماغـین یئتـر بخت قـرا اودور، دئیه بخت قرا سنا دست تملق هئچ کسه آچما زمانه ده گر کاسه – کاسه خون دل اولسا غذا سنا حالیندان اولمادون گئنه آگاه ثاقبین عشقون یولوندا اولدی عجب خاک پا سنا. غزل 2 گؤردی عمرینده نه لذت او کی دونیا دوتدی؟ چکدی بوش زحمت بیجا، رهِ بیجا دوتدی گؤردی باشدان آیاغا غصه و غمدور بو جهان دئمه مجنون نه ایچون دامن لیلا دوتدی نفسوون دوشمنی فرعون کیمی اولما ، حذر ائت وئرمه دی دقت او، بیر دم اونی دریا دوتدی رتبه سین ائیله دی کم، سؤیله دی « رَبی اَرنی» باخ بو موسی یه، عجب گؤر نه تمنا دوتدی دولانور گؤز قاباغیندا او پری چهره مدام گؤمه یور الده نچون بس یدِ بیضا دوتدی کیشی عیسی کیمی اولسون گره ک، ای واعظ شهر قاچدی بو خلقدن، افلاکده مأوا دوتدی ای خلیله اودی گلزار ائله ین شیرین لب داغ هجرین دل دیوانه ده مین جا دوتدی عالمی ائیله دی بیر قان چان چاناغی اهل غرض نه ایچون عالمی بس بیر بئله غوغا دوتدی؟ گؤسترور یول منه چوخسی:«بو یول ایله گئده سن!» نچون ای دل، اؤزی ایمدی ره دونیا دوتدی؟! باد? کوثره بالمرّه دخی میل ائله مز لبوون فکری ایلن کیم می ِ مینا دوتدی. منبع: دو هفته نامه دنیز، شماره 14- مورخ 17/2/91. چاپ ارومیه
هاشم بیگ ثاقب ین شعرینه
بیر باخیش (2)
مصطفی قلیزاده علیار
ایکینجی قسمت:
1- «نَمل» آیه سینون بحثینی ائتمک سنا بسدور
کسب ائیله گیلن اوندا دور هر کشف و کرامت (دیوان، ص638)
«نَمل» آیه سی 18- جی آیه «نمل»(قاریشقا) آدلی سوره دن: بیر قاریشقا دئدی: ای قاریشقالار، اؤز یووالارینیزا داخل اولون، سلیمان پیغمبر و اونون قوشونو سیزس بیلمه دن آیاقلاماسینلار!
ثاقب بو بیتده «تلمیح» صنعتی واسطه سی ایله قرآندا گلن حضرت سلیمان و قاریشقا حکایتینه اشاره ائدیبدیر.
همچنین دیوانین 366 – جی صحیفه سینده «دوتدی» ردیفلی 10 بیت دن تشکیل اولان بیر غزلین 6 بیتینده، قرآن آیه لریندن تلمیح واسطه سی ایله استفاده ائدیلمیشدیر.
نمونه اوچون ثاقبین قرآندان نهایت استفاده ائتمه سیندن بو قدره کفایتله نیرم.دئیه بیلرم کی، اوست – اوسته ثاقب شعرلری نین بئشده بیرینده قرآندان الهام آلیبدیر. بودا اونون قرآنلا درین اُنس و اُلفتینی ثبوت ائدیر.
همچنین عزیز پیغمبریمیزحضرت محمد(ص) و اونون خلیفه لری اولان معصوم اماملاریمیزین دا سؤزلری ثاقبین بیر سیرا شعرلری و سؤزلرینه حکمت نورو ساچیبدیر. مثال اوچون:
حبِّ وطـن کـؤنـولـدن محـو اولـدی، محـو یکـسـر
صرف ائتدین عمری ثاقب، صد حیف خطّ و خاله – ص 330
چوخ آشکاردیر کی، بو بیتده گلن درین اجتماعی معنا( وطن سئوگیسی) پیغمبرین « حُبّ الوطن من الایمان»( وطنی سئومک ایماندان دیر) حدیثیندن آلینیبدیر.
و مستزاد بیر قصیده ده اولان بو بیتی:
دوشمنلیک ایله پاره لنور پرده عصمت
«المؤمن اخوه» دئییب اول سرور اکرم(ص)
ملت نه یاتیبسان؟! (ص431)
شاعر، حضرت پیغمبرین « المؤمنُ اخُ المؤمن»( مؤمن، مؤمنین قارداشی دیر) حدیثیندن اقتباس ائتمیشدیر.
ب – شاعرلرین ادبی ارثی
شاعرلرین تأثیری ده ثاقبده چوخدور. بورادا آذربایجان دیلینده یازیب، یارادان بئش بؤیوک کلاسیک شاعرین و ایکی بؤیوک فارس دیلینده اولان داهی لردن ثاقبین شعرینه تأثیر ائتدیک لرینه، نمونه اوچون مثال لار گتیریرم:
1- فضولی:
زهی ذاتین نهان و اول نهاندان ماسوا پیدا
بحار صنعینه امواج پیدا، قعر ناپیدا
ثاقب:
اگر ذاتین نهاندورف هئچ نهان ائتمز عیان پیدا
عیاندور، بس اولوبدور اول عیاندان آسمان پیدا (ص22)
البته فضولی نین تأثیری ثاقبین شعرینده اولدن آخره دک معلومدور.
2- سید ابوالقاسم نباتی:
بیرجه باخ گؤر آچیلوب اول گل حمرا، حمرا
که بئله واله اولوب بلبل شیدا، شیدا
ثاقب:
وصف رخسارین اوخور «لیلة الاسرا» اسرا
گؤز سرون خسته سی دور، نرگس شهلا، شهلا (ص22)
بو بیتده قرآنین دا تأثیری( اسرا سوره سی، آیه 1) آشکاردیر.
3- میرزا ابوالحسن راجی تبریزی:
عالم نیه بس اولمادی ویران علی اکبر
اول گون که سنی ییخدیلار آتدان علی اکبر؟
ثاقب:
عالمده مکر یوخدو مسلمان علی اکبر؟
کسدی باشیوی ظلم ایله عدوان علی اکبر (ص415)
4- حاج رضا صراف تبریزی:
دئیردیم قامت سرون قیامتدن علامتدور
بئله بیلمز ایدیم قامت دئگول، مطلق قیامتدور
ثاقب:
قیامت ماجراسی سنده کی بو سرو قامتدور
قیامت بیرده الماز گر قیام ائتسه قیامتدور (ص139)
5- میرزا علی اکبر صابر:
فعله سن اؤزون داخل انسانمی سانیرسان؟!
پولسوز کیشی انسانلیغی آسانمی سانیرسان؟!
ثاقب:
قان تؤکمه گی ناحق یئره آسانمی سانیرسان؟
قان ایچمه گی سن دردیوه درمانمی سانیرسان؟ (ص605)
6- حافظ شیرازی:
من دوستدار رو خوش و وی دلکشم
مدهوش چشم مست و می صاف بیغشم
ثاقب:
زاهد، شرابخانه ده رند صبوکشم
مست و خراب باد? گلفام بیغشم (218)
دئملی یم کی، ثاقب فارس دیللی شاعرلرده حافظدن داها چوخ الهام آلیب و تأثیر قبول ائدیبدیر. گؤردویوموز کیمی اوسته کی غزلده ثاقب، حافظین فارسی غزلینه ترکی نظیره یازیبدیر. نئجه کی، ترک دیللی شاعرلرده ده فضولی ثاقبه هامیدان چوخ تأثیر ائدیبدیر.
7- سعدی شیرازی:
شرف مرد به جود است و کرامت به سجود
هرکه این هر دو ندارد، عدمش به ز وجود
ثاقب:
رام اولور خلق سالارسان الیوه دنیانی
«شرف مرد به جود است و کرامت به سجود» (530)
بونو دا دئملی یم کی، ثاقب هر شاعر کیمی بؤیوک شاعرلردن الهام آلسادا، هئچ وقت صرف تقلیدچی اولمامیشدیر. اونون مستقل فکرلری و اؤزونه مخصوص سؤز طرزی وار.
منبع: دو هفته نامه دنیز، شماره 14- مورخ 17/2/91. چاپ ارومیه