آرازباری کتابی نین تقدیمات مراسمی اورمیادا کئچیریلدی
تانینمیش آذربایجانلی معاصر شاعره «سونا ولییوا»نین «آرازباری» آدلی شعر کتابی ایرانلی شاعر و یازیچی اکبر حمیدی علیارین واسطه سیله اسکی الفبایه کؤچورولوب، بو ایل ایراندا، قم شهرینده آوای منجی نشریاتینین تشبثیایله چاپ اولوب.
دنیزنیوز سایتینین وئردیگی خبره گؤره، بو کتابین تقدیمات مراسمی شهریور آیینین 5 ده اورمیه شهرینده حوزه هنری طرفیندن برپا ائدیلدی. بو مراسمده 50 یه یاخین شاعر و ادبی تنقیدچی اشتراک ائتمیش، نئچه نفر اؤز فکیرلرینی کتاب حاقدا سؤیلهدیلر. مراسمین باشلاغیجیندا، حوزه هنرینین ادبیات شعبهسینین مدیری مصطفی قلیزاده علیار، شاعره «سونا ولییوا»نین شعر و فکیرلرینی مترقی قیمتلندیریب، دئدی: سونا خانم ولییوا چاغداش دونیامیزین احوال روحیه سینی تانیمیش، بیر متفکر شاعر کیمی اؤز مترقی و انسانی فیکیرلرینی شعر دیلی و شاعر دویغوسو ایله بیان ائدیبدیر.
-« سونا ولییوانین شعر دونیاسی چوخ اینجه دویغولو و محبتدن دولودور، اونون اؤز ملتینه، وطنینه و دوغما تورپاغینا سونسوز عشقی وار»، دئین م. قلیزاده علیار وورغولادی: «سونا ولییوا وطن تورپاغینین بؤیوک حصهسی اوزون مدت ائرمنی اشغالیندا قالماسی، شاعرهنین اورهینی سیخیب، اؤز شعرلرینده نالهیه گتیریر و اوخوجونو دا اؤزو ایله بیرگه آغلادیر.»
تانینمیش اورمیهلی شاعر حمید واحدی ده بو مراسمده اؤز فکیرلرینی مجلس اهلی ایله بؤلوشدو. او سونا خانمین شعرلرینی فیکیر باخیمیندان دقته لایق بیلدی و دئدی: سونا خانمین شعرلری ساده دیلده اوسادا، فیکیر باخیمیندان چوخ دهیرلیدیر و یئنی دوشونجه وار.
او «کیمسه یوخدو آغی دئسین بو کنده» آدلی شعری درین اجتماعی بیر فکیر کیمی دهیرلندیردی.
اوستاد محمود شامی ده، اکبر حمیدی علیارا آذربایجان شاعرلرینین اثرلرینی کؤچوردویونونه گؤره اؤز تشکرونو بیلدیریب، دئدی: اکبر حمیدی علیار بو گون آذربایجان ادبیاتینا بویوک قایغی گؤستریر و اونلاردان بیری بو دهیرلی و درین فیکیرلی «آرازباری» کتابیدیر.
رویا شاه حسین زاده، علی شجاع، خلیل شیخلو، شاهرخ رضوانی، زهرا کریمزادگان، علی رزم آرای، قنبر حاجیوند و اسماعیل مددی اؤز نقطعه یی نظرلرینی «آرازباری» کتابی حاقدا بیلدیردیلر.
تهراندان بو مراسمه تلفون واسطهسیله قوشولان اکبر حمیدی علیار دا اؤز تشکرونو غربی آذربایجان ولایتینین حوزه هنری ادارهسینه و مراسم اشتراکچیلارینا بیلدیریب، سؤیلهدی: منجه سونا خانمین شعرلری بوگونون شعریدیر و بو گونکی اجتماعی - انسانی حال- هوانی عکس ائتدیریر.
قید ائدک کی، اورمیه عاشیق مکتبینین گؤرکملی صنعتکاری عاشیق نباتعلی علیزاده ده بو مراسمده سونا خانمین ایکی شعرینی ساز ایله اوخودو.
بهادر و سونا (رمان ترکی)
بدیعی نثر خزینه لری
آذربایجانین بدیعی نثر تاریخینده نریمان نریمانوفون (1870 – 1925) فخری یئری واردیر. او سیاستچی، انقلابچی، معلم و دولت خادمی اولماقلا برابر، اجتماعی حیات عالمینه بیر یازیچی - ادیب کیمی قدم قویموشدور. ن – نریمانوفون سیاسچی و دولت خادمی اولماغی باره ده مختلف سؤز- صحبتلر دئییلسه ده، بؤیوک یازیچی اولماغیندا هئچ بیر سؤز یوخدور. یازیچی پیئس لرینده اولدوغو کیمی، مقاله لر، حیکایه لر و دیگر نثر اثرلرینده ده اجتماعی حیاتین بؤیوک مسئله لرینی قلمه آلمیشدیر. اونون بو نوع بدیعی نثر اثرلرینه نمونه اولاراق « بهادر و سونا» ( سُنا بر وزن مُنا) آدلی قیساجا رُمانی(1899) یاخشی مثالدیر. رمانین مضمونی و مناقشه سی، بهادرایله سونانین فجیع سئوگیسی اوزرینده قورولموشدور. بهادر آذربایجانلی مسلمان و سونا ارمنی دیر. ایکیسی ده گؤزو آچیق ضیالیدیرلار. ایکسی ده اؤز خلقلرینی سونسوز محبتله سئویرلر. لاکین بو اونلارین دیگر خلقلره اولان دوستلوق مناسبتینه مانع اولمور. اونلار باشقا خلقلره ده حؤرمت بسله ییرلر. اثرین جانینا، قانینا و ایلیگینه، قهرمانلارین وارلیغینا خلقلر دوستلوغو مفکوره سی، حقیقی هومانیزم روحی ( حسّ نوع دوستی) حاکم دیر. ن- نریمانوف یارادیجیلیغینا خاص اولان انسان سئورلیک، « بهادر و سونا» رمانیندا اؤزونو داها آچیق گؤسترمیشدیر ...
بهادر و سونا
(اختصارلا)
یایین ایستی گونلریندن بیری ایدی، گونون آخیرینجی شفقی اوجا آغاجلارین باشینی قیزیل رنگده ائتمیشدی و نازیک یئل یاوش – یاواش اسیب یاپراقلاری ترپه دیردی. بئله بیر گؤزل وقتده آغاجین آلتیندا، اوتون اوستونده بیر اونیوئرسیتت طلبه سی (دانشجو) اگلشمیشدی و هردن بیر اؤز اطرافینا نظر یئتیریب فکره گئدیردی... آخشام یاواش – یاواش آرایا گلددی، گون مغربه یووقلاشدی، قالین مئشه، یاشیل اوت آدام بویوندا، گؤزل قوشلارین نغمه لری، ایتی بولاقلارین قیژیلتیسی، هوانین تمیزلیگی انسانا لذت وئریب، ... بهادر دفترچه سینی خیلاق یازاندان سونرا مئشه ده گزیردی....
بهادر ماهوت آلماق فکری ایله بیر مغازایا وارد اولدو. مغازا صاحبی ایکی آرشین یاریم اؤلچوب کسدی، سونرا کاغاذا قویوب وئردی و بیر آز فکردن سونرا بهادردان سؤال ائتدی: جنابینیز طلبه سینیزمی؟
- بلی؛ بهادر جواب وئردی.
- سیزین یولداشلاردان بورادا چوخدورمی؟
- خیر، آنجاق اوچ نفریک.
- بس سیزلردن هئچ مسلمان وارمی؟
- بلی، آنجاق بیر نفر وار.
- سیز بویوردوغونوز شخص فارسجا بیلیرمی؟
- بلی، بیلیر.
- بس نه واقت زحمت چکیب منی اونونلا آشنا ائدرسینیز؟
بهادر بیر آز فکردن سونرا جواب وئردی: او منم! سیزین قوللوغونوزدا دورموشام .... سیز نئچون فارسجا بیلن آختاریرسینیز؟
مغازا صاحبی جواب وئردی: منیم بیر قیزیم وار، «قیز اینیستوتونو» قورتاریب تورکجه دخی یاخشی بیلیر و حتی یازیردا. ایندی فارسجا اوخوماق ایسته ییر، اونا گؤره من ده آدام آختاریردیم، سیزه راست گلیب، نهایت خوشحال اولدوم، امیدوارم کی، بو باره ده منه کؤمک لیک ائدرسینیز.
بهادر: چوخ عجب! ... بو باره ده من سیزه کؤمک لیک ائدرم....
+ + + + +
بهادر: سونا خانم! سیزده درد اولونجا قویون منده اولسون! ... بیزیم ملت غیر ملت لردن دالدا قالیبدیر.
سونا: سیزین ملت یعنی نئجه دالدا قالیبدیر؟
- دخی نئجه دالدا قالماسین بیر ملت کی، دونیا علم لریندن قاچاق دوشوبدور؟
- حق بویورورسونوز.
سونا بو سؤزلردن سونرا، بیر آز فکره گئدیب دئدی: حقیقت چوخ چتین مسئله دیر. مسلمان ملتی نین و یا مسلمان دولت لری نین هر یئرده تنزلده یاشاماقلارینا سبب نه اولا عجبا!؟ من بیر نئچه فیلاسوف انشالاریندا (یازیلاریندا) اوخوموشام گویا اسلام اؤزو علمین انتشار تاپماغینا مانع دیر!
بهادر بو سؤزلردن سونرا دقتله باخیب گولومسوندو و دئدی: سونا خانم ظاهرده بئله گؤرنور، فقط بو مسئله یه بیر آز احتیاطلی گیریشمک لازمدیر... اسلامین باره سینده مذکور بد گمان اولانلار دئمک اولار کی اؤز سهولرینی دوشونورلر. اسلام حقیقت ترقی یه یعنی علمه دوشمن اولسایدی بنی عباسیلر اسپانیادا اولان وقت ترقی یولوندا بولونمازدیلار. همان عربلر و همان اسلام! عجبا نه سببه اول وقت اسلام اونلارین علم یولوندا ترقی لرینه مانع اولموردو؟... بونا بر عکس گرک دئییله: هر دین جماعتین ترقیسی ایچون گلیر. دین گتیرن ( پیغمبر) جماعتین خیرینی البته نظرده توتور...
بو منوال ایله بهادر و سونا هر گون درسدن سونرا بو طور صحبتلره جدی صورتده گیریشیردیلر.... او گون بیر آز صحبتدن سونرا، سونا بهادرین یانینا گلیب عادته گؤره آقوقشقانین قاباغیندا اوتوردولار. درسدن سونرا بهادر بو شعری آواز ایله اوخودو:
مرغ صیاد توام، افتاده ام بر دام تو
یا بکش، یا دانه ده، یا از قفس آزاد کن!
سونا بو سؤزلری آنلاییب، اورکدن بیر آه چکیب، یاناقلاری اود کیمی پاریلدادی....
منبع: دو هفته نامه دنیز، شماره 4 ، ص 7