عاقل عزت اوغلو زینال اف - 2
ایکینجی حصه
یازان: اکبر حمیدی علیار
عاقلین باشقا شعرلریندن نمونه
شوشانین داغلاری
قوی گزیب دویونجا کام آلیم سندن،
باشی آغ چالمالی ووقارلی داغلار.
بیلیرم گؤزللر کئچیب سینهندن،
آتلاس دونلو، قیشی آغ قارلی داغلار.
باش-باشا قایالار قاتار-قاتاردی،
مختلف فورمالی سال داشلار واردی.
تاپیلمیر کیم یونوب، بو نئچه حالدی
یایی دا، قیشی دا باهارلی داغلار.
شوشانین بئلینه کمر اولموسان،
اونونلا بؤیویوب یاشا دولموسان.
نه پاییز، نده کی قیشی سولموسان،
قیرقووول، توراجلی، ماراللی داغلار.
اولموسونوز منیم اؤز قیبلهگاهیم،
عاقلین سؤزلری، سؤز قیبلهگاهیم.
آیریلاندا دئدیم دؤز قیبلهگاهیم،
سن ائه خوشآخارلی، باخارلی داغلار.
1970- جی ایل، شوشا شهری.
شوشا
داغلاریندا ایزیم واردیر،
قیزلاریندا گؤزوم واردیر،
سنده صؤحبت-سؤزوم واردیر،
نئجه گئدیم سندن شوشا؟
نئجه گزیم گئندن شوشا.
اؤولادلاریندان کئچمیشم،
سرین سویونو ایچمیشم،
اؤزومه وتن سئچمیشم،
بس آیریلیم ندن شوشا؟
سسله دایان گئدن شوشا.
وار تعریفلی جاوانلارین،
دونیادا تکدیر جانلارین،
قایالیدیر هر یانلارین
هر معرفتی گودن شوشا
صاف هاوالی، بدن شوشا.
هر داشیندا بیر تاریخ وار،
دیل دئییب دانیشان داشلار،
ائشیدنی چوخ سیررین وار،
ائی آلینماز وطن شوشا،
کئچمیشلری ایتن شوشا.
عاقل دئییر سن آباد اول،
یاریشلاردا دؤن فرهاد اول،
آبادلاشیب سئوین شاد اول،
تویلو جنّت وطن شوشا،
گلهجگه گئدن شوشا.
منی
دونیا گؤزلریمده دهییشمز جنّت،
هله اَیمهمیشدیر منی بیر خلقت،
توتمازدی آرزومو آنان طبیعت،
دئییرم: خؤشبختمیش یارادار منی.
کؤنلومو وئرمیشدیم چیچهیه گوله،
عؤمرو کئچیرمیشدیم شن گوله-گوله،
وورغوندوم وطنه، وورغوندوم ائله،
آلداتمازدی دؤولت نه ده وار منی.
یاندیرما عاقلی، یاخما عاقلی
قلبینی آچماغا گلمهییر دیلی،
محبت دوشگونو، غملی-گیلئیلی،
یئتیرهر تئز سنه بیر چاپار منی.
1975- جی ایل آغدام شهری.
منبع: "دنیز" نشریه سی، 17- جی نؤمره،تاریخ: 7/4/1391 – اورمیا شهر
عاقل عزت اوغلو زینال اف - 1
یازان: اکبر حمیدی علیار
عاقل عزت اوغلو، زینال اف. ایرانین قرهداغ ماحالینین ایزهوان کندینده آنادان اولوب،آناسی علییئوا فاطما حمید قیزی دا ایرانین قرهداغ ماحالینین علیار کندینده آنادان اولوب. علیارلی حمید مرحومون اوشاقلاری (اوچ اوغلو و بیر قیزی) بیر چوخ قرهداغلیلار و علیارلیلار کیمی واختی ایلا آغدام شهرینه ایشلهمهیه گئدرمیشلر و موقتی اولاراق اوردا آیلارلا ساکنلشرمیشلر. ایران-شوروی مرزلری و سرحدلری باغلاندیقدا حمید اوشاقلاریندان مرحوم نوری کی اهل- عیالی علیاردا ایمیش قاییدیر و باشقالاری اوردا قالمالی اولورلار، عزت مرحوم دا ایزهوان خانلیغی قوللوقچولاریندان ایمیش کی خانین غضبینه گرفتار اولدوقدا ایزهواندان قاچیر و آغداما پناه آپاریر و علیارلیلارلا تانیش اولدوقدا فاطما حمیدی قیزی ایله عائیله قورور و عاقل مرحوم 1927-نجی ایلده آغدامدا بو عائیلهده دونیایا گؤز آچیر؛
آذربایجان پئداقوژی اینستیتوتونون فیزیکا-ریاضیات فاکولتهسینی بیتیرن عاقل زینالاوف آغجابدی رایونوندا معلیملیک فعالیتینه باشلاییب. پئداقوژی فعالیتی دؤورونده او، بیر نئچه مکتبده تدریس-حیصهمودیری، مکتب مودیری و رایون معارف شعبهسینین موفتّیشی وظیفهسینده ایشلهییب.نمونهوی پئداقوژی فعالیتینه گؤره اونا "قاباقچیل معارف خادیمی"،"امکدار معلیم" فخری آدلاری وئریلیب. فیزیکا-ریاضیات معلیمی اولماسینا باخمایاراق او، همیده یاخشی ادبیاتچی ایدی. خصوصی طبعه و استعدادا مالک اولان عاقل معلیمین تئز-تئز او دؤورکو قزئت و ژورناللاردا شعرلری، مقالهلری و دیگر یازیلاری چاپ ائدیلیردی.
ایشلهدیگی مکتبلرده، یاشادیغی آغجابدی، دوغولدوغو آغدام و دیگر قونشو رایونلاردا خصوصی حؤرمت و نفوذا مالک اولان عاقل زینالوو 1976-جی ایلده 49 یاشیندا اورک چاتیشمامازلیغیندان دونیاسینی دهییشیب.بو گون اونون 7 اؤولادی، 12 نوهسی و 6 نتیجهسی آتا و بابالاری عاقل معلیمین آدینی و عزیز خاطیرهسینی یاشادیرلار.
عاقل زینالاوفون اوستاد شهریارا خطاب "شهریار" پوئماسی اثری، تاریخی باخیمدان اؤنملی دیر، او بو پوئمادا آتاسینین نئجه و نییه ایراندان قاچماسینی و خانلیق دؤورونون حاقسیزلیقلارینی آچیقلاییر، قارداشی نصرالدین علییئفین دئدیگینه گؤره ،او بو پوئمانی یاخین دوستو پروفسور غلامحسین بیگدلینین واسطهسی ایله اوستاد شهریارا گؤندرمیشایمیش، آنجاق شهریارین الینه چاتیب چاتمادیغیندان خبرسیزیک؛ آشلغیدا بو پوئمادان بیر حیصهسینی اوخویوروق :
شهریار پوئماسیندان
شهریاریم، کتابینی آلمیشام
اوخوموشام واللاه حئیران قالمیشام
هر سؤزونه خیلی فیکره دالمیشام
نه صاف، تمیز اورهگین وار شهریار
هر شعیرین مین سیرر آچار شهریار.
بیر سیخایدیم تبریزده اؤز الینی
ائشیدهیدیم شیرین اؤتن دیلینی
بیر گؤرهیدیم منیم، سنین ائلینی
من اؤپئیدیم تورپاغیندان، داشیندان
بو بیر سئودا اولوب کئچیر باشیمدان..
تبریزینده بیر شن مجلیس قورایدین
شعیرینله صؤحبته دوز وورایدین
مجلیسلرین باشیندا سن دورایدین
دینلهیهیدیم صؤحبتینی، سؤزونو
من اؤپئیدیم اللرینی، اوزونو.
ساوالانین کئچیدینی کئچهیدیک
اصفاهانی گزمهیه یئر سئچهیدیک
ماراغانین بوز سویوندان ایچهیدیک
بیر دادایدیم ایزهوانین دوزونو
سیندیرایدیم علیارین صاف قوزونو..
دده یوردوموزدو سیزین ایزهوان
ددم قوجالیبدی او قالیب جاوان
حسرتیندن قالماییب تابو-توان
ننهم تئز-تئز خاطیرلاییر علیاری
اوردا کئچیب شن اوشاقلیق چاغلاری.
...
"جبی دؤوله"، "جبی سلطنه" وار ایمیش
ایزهواندا اونلار حکمدار ایمیش
آجیقلی ایمیش دئمزمیش یاز یا دا قیش
هر کیمی ایستهسه پیس-پیس سؤیرمیش
چوبوق ایلا دؤیدورهرمیش، دؤیرمیش.
مهتر ایمیش آتام جوان یاشیندا
بیر اؤلمز محبت وارمیش باشیندا
عشقین جیدیریندا، یار ساواشیندا
جبی دؤوله کمک ائتمیش آتاما
خسته دوشوب یار دئییبن یاتانا.
خان دؤیرکن بیرگون مهتر یولداشین
زورلا قاچیردیبدی آتام سیرداشین
غضبلهنمیش خان ایتیرهرکن باشین
اؤلوم حکمو وئرمیش یازیق آتاما
مکافات آییرمیش اونو توتانا.
دوستونو قورتاریب چتیندن، داردان
ال اوزموشدو آتام دوغما دیاردان
خانا بسلهدیگی کؤهلن آتلاردان
مینیب قاچمیش او "میر یوسف" آتینی
جبدؤولهنین قاچیرمیش قاناتینی.
قاچقین آتام قاراباغا گلیبدی
جنّت کیمی بیر بوجاغا گلیبدی
بول نعمتلی اود-اوجاغا گلیبدی
اؤز اوغلو تک یئر وئرهرک قاراباغ
آتامی ساخلامیش قلبی، اوزو آغ.
..
قالانینی ایکینجی حصه ده اوخویون
منبع: "دنیز" نشریه سی، 17- جی نؤمره،تاریخ: 7/4/1391 – اورمیا شهر
سلیمان رستمه جواب
شوروی دؤورو آذربایجان کمونیست حزبی نین تانینمیش شاعری سلیمان رستم واختی ایلا اؤز ملتی اولان مسلمان آذربایجان خلقی نین دینی اینامینا و قرآن کریمه تحقیر ائتمیش و دئمیشدیر: شعریمین بیر سطرینه قرآنی وئرسن وئرمه رم تبریزین بیر داشینا ایرانی وئرسن، وئرمه رم
قرآنین بیر سطرینه شیروانی وئرسن وئرمه رم
دُرّ ایله مملوّ اولان دریانی وئرسن وئرمه رم
شعریوی ای بی خبر گر موفته وئرسن آلمارام
قرآنین بیر حرفینه دیوانی وئرسن وئرمه رم
باشیوی گر یوللاسان قرآنه قیمت، آلمارام
صوت قرآنه اگر سن جانی وئرسن، وئرمه رم
سن کی، زندای سن، آمما من گولوستان بولبولو
شهریمین بیر کونجونه اوروپانی وئرسن، وئرمه رم
سینه وه چوخ وورما تبریزین داشین، هذیان دئمه
چون مسلمان شهری دیر، دونیانی وئرسن وئرمه رم
تبریزیم دیر سسله میش آزاده انسانلار بو گون
بیر شهیدین قانینا مین کانی وئرسن، وئرمه رم.
اهر- ابراهیم حائری
منبع: دو هفته نامه "دنیز" چاپ ارومیه، شماره 15
اونودولماز بیر خاطیره
یازان: کریم گول اندام
هرکیمین حیاتیندا هردن راستلاشدیغی بیرنفردن آجیلی – شیرینلی خاطیره لر اولا بیلر.حیاتیمین ان آغیر گونلرین یاشادیغیم ایللرده بیرمعجیزه کیمی الیمدن توتوب، انسانلیق و کیشیلیک نامینه یاردیم الینی مندن کسمه ین بیر کیشیدن سؤز آچیرام! اولسون کی اونون ابدیته قووشموش روحو بو صداقتلی ایفاده دن راضی قالمیش اولسون!
1364-نجو ایل (1985) میلادی تاریخی ایله برابر باکیدا اولان فارس دیلی مکتبینه تدریس ائتمک ایچون مراجعت ائتمیشدیم. دیل، ادبیات ودانیشیق جهتدن قات - قات اوستونلویومه باخمایاراق تدریس ایمکانی منه وئریلمه دی!غوربت آجیلاریندان دوغولموش حسلریم، عائیله معیشتی نین چتینلییی، آنامین، باجیمین حسرتلی اؤلومو اورییمی سیخدیغی بیر حالدا مکتبین قاپیسیندان چیخیردیم کی، بیرجوان اوغلانین سسی منی گئری دؤندردی:
- باغیشلایین سیز فارس دیلی معلیمیسیز؟مثبت جواب آلدیقدا سؤزونه بئله دوام ائله دی: نارداران کندینده درس وئرمه یه حاضیر سینیزمی؟ راضیلیغیمی گؤره رک، کیمسه یه تلفون آچیب اوغلونا فارس دیلی معلیمی تاپدیغیندان سؤز آچدی! سونرا منه اوز توتوب دئدی: معلیم صاباحدان نارداران کندینده علی اکرام کیشی نین ائوینده اوغلو حسینه درس دئیه جکسیز، هم ده نیگران اولمایین اوکیشی سیزی راضی سالاجاق!
علی اکرامین ائوینی تاپدیقدا 40 یاشینا یاخین بیر خوش گؤرکملی و ایلک گؤروشوندن دیندار نظره گلن بیر کیشی ایله قارشیلاشدیم. بیرتک اوغلو حسین له ده تانیش اولدوم. اوگون معین مناسیبته گؤره قوربان کسیلمیشدی. بیر ساعات یاریم درسه مشغول اولوب اوغلانین یاخشی قاوراماق قابیلیتیندن خوشلاندیغیمی بیلدیردیم والیمدن گلنی یاپاجاغیما سؤز وئردیم. قارشیلیقلی بیر حؤرمت – احترام یارانماقدا ایدی. آخشام کنددن دؤندوکده، قوربان اتیندن بیرپای دا منه دوشموشدو! آمما اقتصادی سیخینتیلیغیما باخمایاراق نه من ، نه ده علی اکرام کیشی درسه گؤره زحمتیانادان بیرسؤز آچمادیق! هرهفته آراسی ایکی گون او کیشی نین ائوینده اوغلو حسینله درس کئچیردیک. گئدن باشی من اؤزوم گئدیب، قاییدان باش، علی اکرام یا دوستلاری، قوهوملاری و کیمسه اولمادیقدا ایسه تاکسی توتوب خرجینی اؤده مکله منی ائویمه یولاسالیردیلار! آخشام آذان چاغلاری علی اکرام ائوین دامینا چیخیب، اوجا سسله آذان وئریب ! سونوندا شیرین تورک لهجه سیله (مرگ بر آمریکا، مرگ بر شوروی، مرگ بر اسرائیل ) شعارلاری ایله دامدان آشاغی ائنیردی!! منی دریندن حیرتلندیرن ایکی شئی ایدی: علی اکرام کیشیده اولان جسارت! بیر ده 1985 ده شوروینین قدرتلی زامانلاریندا یاریمچیلیق دموکراسینین ایزلری! علی اکرام کیشی منیم کیم اولدوغومو، هانسی سیاسی باغلیلیغیمی، ندن یوردومدان- یووامدان دیدرگین دوشدویومو یاخشی بیلیردی! من ده آرزیلاییردیم کاش اونون کیمی عقیده صاحیبلری، ریاکارلیقدان اوزاق ، صمیمی- صداقتلی جانفشان، اسلاما، قرآنا، انسانیته، عزتلی، حؤرمته لاییق مسلمانلار، هرکیمین عقیده سینه گئنیش چرچیوه ده باخیب، سهولرین متانتله خاطیرلادان کیشیلر بیزیم مملکتده ده بول اولایدی! او دا منه دئیردی معلیم واللاه گؤرورم سن ده اوز توتدوغون یولدا صداقتلی سن، آمما کاش سنین تایین حکومتین مرکزی کومیته سینده بیر نئچه نفر اولایدی! آ کیشی بورادا رشوت وئریب حزبه گیریرلر، نه قویوب نه آختاریرسان؟! منجه سونرالار بیز بیری- بیری نین سؤزلرینه اینانیب وتصدیقله دیک!!
او سونرالار اؤز ائوینده اون بئش نفره قدر فارس دیلی اؤیره نن یاشلی کیشیلردن عبارت شاگیرد توپلامیشدی. بو هم منه آرتیق گلیر ومعاش حاصیل ائدیردی، هم ده علی اکرمین تشبوثو ایله فارس دیلی اوخونوردو. بوگل- گئت، بو دوستلوق 2 ایلدن آرتیق دوام ائتدی وحسین کیشی کیفایت قدر اوخویوب اؤیرندی.
او ایللردن خیلی زامان اؤتسه ده من وعائیلم نارداران کندی اهالیسی نین قوناق پرورلیگین، قارداشلیق احوال روحیه سین وکیشی صفتلی اولدوقلارینی عموما وعلی اکرام کیمی جسارتلی، عقیده لی وتمیز بیرکیشینی خصوصا اونوتماییب دائیما یاخشیلیقلا یادا سالیریق.
سیاسی عقیده سی وموقعیندن آسیلی اولمایاراق عقیده آزادلیغی نین ، دینی نین، دیلی نین، وطنی نین، مللتی نین اوغروندا سارسیلماز دویوش آپاران، هئچ بیر قدرتدن چکینمه ین هر انسان هاردا بو مقدس آمالی یورودورسه، تقدیره لاییق دیر!
ایستر – ایسته مز هر دیری انسان سهوه یول وئرر، ان اؤنملی بودورکی، سهولریمیزدن عبرت آلیب، دوزه لیش وئریب ایرلی گئتمک قابلییتینه مالک اولاق!
آرتیق بیر ایلدیر کی حاج علی اکرام کیشی آللهین رحمتینه قووشوب، دوزدور کی، او عقیده سی اوغروندا سیاسی محبوس دا اولوب، آمما اونودمایاق او زنداندان یازدیغی مکتوبلاردا نئجه آزاد دیندارلیغی یولوندا تبلیغات آپاردیغیندان، زندان اهالیسینی اسلاما تشویق وترغیب ائتدیگیندن، زنداندا اوچ وعده رژیمده (دایت)اولدوغو اوچون مخصوص یئمکلردن قیدالاندیغیندان و دادگاها گئدنده تزه آیاققابی، تزه کاستیوم (کت و شالوار) ایسته دیگیندن سؤز آچمیشدی! بو اوزاماندی کی، بعضی اؤلکه لرده محبوسی دمپایی و پیژاما ایله آپاریرلار! البته دموکراسی بوتون اؤلکه لرده اولدوغوکیمی نیسبی دیر .!! آللاه اوکیشیه رحمت ائله سین.
منبع: دو هفته نامه دنیز، شماره 11- دوشنبه 22 اسفند 1390- اورمیه
لنین خارج از موزه تاریخ
به این عکس خوب دقت کنید، در آن گوشه چه می بینید؟
حالا به تصویر دوم نگاه کنید:
بله این دومی حالت زوم شده و بسته همان تصویر اول است. آیا در این تصویر مجسمه نیم تنه جناب لنین را نمی بینید؟! بله درست است. خب، به نظر شما اینجا کجاست؟... اینجا حیات خلوت «موزه تاریخ حاج زین العابدین تقی یــِف» شهر باکو پایتخت آذربایجان است و زمان شهریور سال 1387 (2008م). با دوستانم به این موزه ارزشمند و دیدنی رفته بودم. اما مجسمه جناب لنین را از موزه بیرون گذاشته بودند کاملاً خارج از میدان دید بازدید کنندگان! در گوشه ای از حیات و زیر باد و باران و گرد و خاک... راستی تاریخ چه سریال بلند و پر از عبرتهاست!! نزدیک به هفتاد سال این مجسمه و امثال آن در جمهوری های شوروی سابق خدایی کرده است بی آنکه مردمان به آن دل ببندند. اکنون از میان آثار تاریخی موزه هم بیرونش گذاشته اند، شاید منتظر ند که رفتگران زحمتکش شهرداری بیایند و زحمت بیرون بردن از محوطه موزه را تقبل نمایند!..... سقوط فرعونها همیشه در تاریخ دیدنی و عبرت آموز بوده ، اما در عصر حاضر دیدنی تر است،لنین، استالین،هیتلر، صدام، پهلوی ها،زین العابدین بن علی،حسنی مبارک،... لابد زمان منتظر سقوط فراعنه دیگر است، معمر قذافی،آل سعود، آل خلیفه و ...! انّ فی ذالک لعبره لاولی الالباب!
فقط ترس از این است که مجسمه های فراعنه جدید آن هم از نوع غربی اش، در ممالک شوروی سابق و سرزمین های عربی و ... جای مجسمه های پیشین را بگیرد!
مصطفی قلیزاده علیار