یادی از استاد عابد تبریزی
امروز 14 آذر – مطابق با تاسوعای حسینی 1433- سالروز وفات شاعر برجسته ی معاصر و ستایشگر دلسوخته و فاضل آل محمد (ص) شادروان استاد محمد عابد تبریزی است که پنج سال پیش در تهران و در منزل دوست ارجمندش حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ جواد علامی وفات کرد و بنا به وصیت خودش در وادی رحمت تبریز به خاک سپرده شد. رحمت واسعه خدا بر روح پر فتوحش باد. گاهی من خودم که برای شرکت در مراسم شعر حوزه هنری مختص به اهل بیت (ع) دعوتش می کردم، می گفت: «حوصله ندارم اما استشفائاً به نام حضرات اهل بیت (ع) می آیم و می نشینم». اینگونه هم می کرد. و این درس بزرگی بود و ترویج برکت اسامی اهل بیت (ع) که از اسماء الحسنی خداست. خدا رحمتش کند. در جریان برگزاری همایش بزرگداشت صدمین سال وفات مرحوم حاج رضا صراف تبریزی شاعر اهل بیت (ع) در تبریز و باکو در اسفند 1383 او و مرحومین استاد یحیی شیدا و استاد عزیز دولت آبادی خیلی تشویقم کردند. رحمه الله علیهم اجمعین. در باره استاد عابد درهمان ایام وفاتش مقاله ای نوشتم تحت عنوان: « استاد عابد رفت» که در ارومیه در هفته نامه های «دعوت» و «امانت» و در تبریز در هفته نامه «آذرپیام» چاپ گردید. و چون برخی یادنامه ها اغلب مختص به نوشته های بی نظیر برخی «استادهای نوظهور»! بود، مقاله های من و امثال من اجازه ورود به آنها را نیافته بود، باری به جهت... رحمت خدا به روان استاد عابد باد. یادش گرامی.
اشاره: انجمن ادبی آراز عنوانی است که نشریه هفتگی « آراز آذربایجان» ( چاپ ارومیه به مدیر مسئولی ابراهیم آقازاده) به یادداشتهای خود از مطالب مطرح شده در جلسات ادبی کانون شعر و ادب حوزه هنری استان آذربایجان غربی داده و روزهای شنبه از مهر ماه 89 منتشر می کند و نوعی ستون ادبی است اما به سیاق انجمنهای ادبی سنتی. انجمن ادبی آراز -11 شماره 191 (شنبه 27 آذر 89 برابر با 12 محرم 1432) را به دلیل داشتن مطالب عاشورایی آن دراین وبلاگ می خوانید:
انجمن ادبی آراز- 11
تالار صفی الدین اورموی حوزه هنری آذربایجان غربی این هفته هم چهارشنبه بعد از ظهر شاهد حضور شاعران عضو کانون شعر و ادب حوزه هنری بود و به مناسبت ایام عاشورای حسینی(ع) اشعاری خوانده شد. سید حیدر علی آران ابیاتی از شعر « تودیع امام حسین» علیه السلام سروده زنده یاد استاد شهریار را خواند:
گشودی چشم در چشم من و رفتی به خواب، اصغر
خدا حافظ، خدا حافظ، بخواب اصغر- بخواب اصغر
گلوی تشنه ی بشکافته بنمای با زهرا (س)
بگو کز زهر پیکانها به ما دادند آب، اصغر...
این شاعر عرصه ی شعر اهل بیت (ع) و ادبیات دفاع مقدس در باره استاد شهریار افزود: زبان شعری استاد شهریار مخصوصاً در اشعار ثنا و رثای اهل بیت (ع) در عین استادانه بودن، ساده و سرشار از عواطف و احساسات شاعرانه و آتشین است و برای همین خصوصیت، هم در بین عموم مردم و هم در میان اهل ادب بی نهایت تأثیرگذار و جذاب است.
آنگاه آران ابیاتی از شعر مشهور عاشورایی شهریار را برای حاضران قرائت کرد:
شیعیان دیگر هوای نینوا دارد حسین
روی دل با کاروان کربلا دارد حسین
از حریم کعبه ی جدش به اشکی شست دست
مروه پشت سر نهاد اما صفا دارد حسین...
« شعر رثایی آذربایجان » و نقش برجسته ی شاعران آذربایجانی در عرصه ی مدایح و مناقب اهل بیت پیامبر (ص) موضوعی بود که مصطفی قلیزاده علیار به طرح آن پرداخت و گفت: شاعران آذربایجانی در این عرصه شاهکارهایی ماندگار و بسیار تأثیرگذار آفریده اند. وی افزود: اکثر شاعران بزرگ و مشهور این عرصه ی مقدس از شهرهایی چون تبریز، مراغه و اردبیل ظهور کرده اند ودر بین آنان هم تبریز البته سهم مهمی دارد و شاعران بزرگ و برجسته ای همچون: میرزا ابوالحسن راجی، حاج رضا صراف تبریزی، کریم آقا صافی، ذهنی زاده و استاد عابد تبریزی از نورانی ترین سیماهای ادبیات مرثیه در آذربایجان بوده اند و هیچ کس نتوانسته جای آنان را بگیرد. البته دخیل مراغه ای، حاج عباسقلی تاج الشعراء اردبیلی، میرزا محمد تقی قُمری دربندی هم بی رقیب بوده اند و هستند.
وی در باره شاعران مرثیه سرای جمهوری آذربایجان و نخجوان گفت: گرچه جمهوری آذربایجان و نخجوان بنا به قضایای تلخ تاریخی و به دست امپراطوری متجاوز روس و عوامل داخلی آن از حدود دویست سال پیش از پیکر ایران عزیز و بزرگ جدا شده و جمهوری خود مختار نخجوان عزیز هم بعدها به دست اشغالگران داشناک و غاصب از پیکر آذربایجان بریده شده، اما مردم شریف و مسلمان این دو دیار هیچ وقت از ارزشهای دینی و معنوی خود دور نمانده اند و در این میدان نقش شاعران و نویسندگان و عالمان آن دیار شیعی مهم بوده است و شاعران برجسته ی نوحه سرا و ثناگستران آل محمد (ص) در حفظ هویت اسلامی سرزمین « آران» که بعدها نام « جمهوری آذربایجان» را در سال 1918 برای خود انتخاب کرد، بیش از دیگران بوده است.
قلیزاده علیارافزود: قدسی وَنَندی، حاج علی پریشان، حاج شیخ علی طوطی، حسین نادم نخجوانی، سالک اُردوبادی، حاج مایل و حاج علمدار ماهر از این گروه شاعران متعهد و متدین هستند و قمری دربندی راهم از دیار « دربند» در جمهوری داغستان – که بی شک از نظر تاریخی و جغرافیایی در حوزه فرهنگ و تمدن ایران اسلامی قرار دارد، می توان نام برد که از مشاهیر ادبیات مرثیه ی آذربایجان و در ابیات نمایشی عاشورایی منحصر به فرد است .
وی در پایان سخنانش اییاتی از شعر « تطور سیر عاشق» مرحوم استاد محمد عابد(1314- 1385) را در « ذکر حالات منادی عشق از کعبه تا کربلا» از کتاب «ستاره سحرگاهی» ایشان برای شاعران حاضر قرائت کرد:
شراب عشقدن سرمست اولان دنیانی ترک ایلر
حریم وصل جانان آختاران دل، جانی ترک ایلر
نشان جذبه ی حسن جهانسوزون تاپان عاشق
اگر مجنون اولا اوزعقلی تک لیلانی ترک ایلر
حقیقتده رضای خاطر یار آختاران سالک...
هوای کربلائیله شهنشاه حجاز اوغلی
باشیندا اهل بیتی یثرب و بطحانی ترک ایلر...
حمید اکبری علی بیگلو نوحه ای می خواند به سبک و سیاق خود از زبان حضرت ابوالفضل العباس (ع) خطاب به امام حسین (ع):
قارداش حسین لطف ائله گل دادیمه
گلدی آنان فاطمه فریادیمه
یوللارا باخیر گؤزوم
محضریوه وار سؤزوم...