استاد وثوقی
الگوی عالمان وارسته و سرمشق مُدرسان برجسته
نگاهی به زندگی و سیره علمی - عملی استاد میرزا ابراهیم وثوقی مدرس برجسته حوزههای علمیه
نوشته: مصطفی قلیزاده علیار
نگاهی به زندگی: عالم عامل و فاضل کامل، استاد برجستهی حوزه علمیه، مدرس توانمند و محقق متون فقه و اصول، مبلغ دانشور معارف اسلامی و معلم اخلاق و معنویت، حضرت حجت الاسلام والمسلمین آقای «میرزا ابراهیم وثوقی» یکی از مفاخر روحانیت تشیع و مثالی عالی از ذخایر علمی مکتب حیاتبخش اهل بیت عصمت و طهارت (ع) در خطه آذربایجان به شمار می رود. ایشان در سال 1317 در شهرستان جلفا و در ساحل زیبای ارس (روستای داران) چشم به دنیا گشوده و در خانواده ای مذهبی و زحمتکش بزرگ شده است. وی تا سال ششم ابتدایی قدیم در زادگاهش درس خوانده، سپس بنا به گرایش مذهبی خانوادگی و علاقه شخصی خود، مقدمات علوم دینی و ادبیات عرب را نزد روحانی فاضل محلی مرحوم «ملا علی کاشفی» (که از شاگردان فاضل مرحوم آیت الله حاج سید ابوالحسن انگجی تبریزی بود) خوانده و در سال 1338 برای ادامه ی تحصیل به تبریز مهاجرت کرده است.
استاد وثوقی خود در این باره می گوید: «پدرم مرحوم «فتح الله» بنابه ایمان و گرایش مذهبیاش به ادامه تحصیل من در حوزه علمیه راضی بود، لیکن با توجه به شرایط نه چندان مطلوب اقتصادی خانواده، به ادامه تحصیل و اقامتم در تبریز تمایل نشان نمیداد، چون تأمین هزینه ی زندگی من در تبریز از طرف او در آن زمان مقدور نبود. اما این مسئولیت پدر را برادر بزرگم شادروان «رضا وثوقی» بر عهده گرفت و تأمین هزینه زندگی و تحصیل مرا مردانه و مؤمنانه قبول کرد و با کارگری و تحمل هزار و یک زحمت و مشقت، مرا در سایه حمایت برادرانه اش گرفت، در واقع در حق من پدری کرد. خداوند پدر و برادرم را قرین رحمت واسعه خود قرار دهد.»
جناب استاد در سایه توکل بر خدا و همت بلند و اراده قوی و هوش سرشار و تلاشهای مستمر توانست خود در راه تحصیل علم، به مراتب والاتری برساند و نشان داد که اگر انسان اراده کند در راه نیل به اهداف بلند و مقدس خود، می تواند با امید به الهی همه موانع بازدارنده و ناتوانیهای ظاهری و مالی را که بر سر راهش قرار دارند، کنار بزند و به مقاصد عالی خویش نایل گردد.
اساتید: استاد وثوقی بعد از مهاجرت به تبریز و اقامت در این شهر دانشبنیان و عالمپرور، در طول سالیان پیاپی در محضر اساتید بزرگ و علمای برجسته تبریز درس خوانده و از محضر فقهی و علمی آنان بهره کافی برده و در سایه استعداد سرشار خدادادی و همت بلند و تلاشهای محققانه خود و با توکل بر خدا، موفق شده مراتب تحصیل و تلمذ را یکی پس از دیگری پشت سر گذارد و خود عالمی برجسته و روحانی وارسته گردد. از جمله اساتید ایشان میتوان به حاج میرزا عمران علیزاده، میرزا علیرضا خوشزبان مرندی، میرزا حسین نجفی، آیت الله سید جواد خطیبی، میرزا علی اکبر محدث، میرزا علی بستان آبادی، آیت الله شیخ عبدالحمید شرابیانی، آیت الله شیخ نصر الله شبستری و شهید قاضی طباطبائی – قدس الله اسرارهم – اشاره کرد.
تدریس: استاد معظم آقای «میرزا ابراهیم وثوقی» در حوزه های علمیه آذربایجان و قم نامی آشناست، زیرا در پنجاه سال گذشته کمتر عالم و فاضل و روحانی و مبلغ و مدرس و استاد و مؤلف و محقق حوزوی پیدا میشود که در حوزه علمیه تبریز تحصیل کرده، اما در محضر استاد وثوقی درس نخوانده یا از وجود علمی و اخلاقی و معنوی و مدیریت ایشان بر مدارس علمیهی این شهر بهره نبرده باشد.
استاد وثوقی خود می فرماید: از نخستین سالهای طلبگی و تحصیلم در تبریز، مثل اغلب طلاب، به روش سنتی و اصولی حوزه های علمیه، ادبیات و مقدمات را تدریس میکردم زیرا هم به تدریس علاقه داشتم، هم خودم بیشتر و تحقیقی تر یاد میگرفتم، هم این فعالیت علمی باعث میشد درسها را فراموش نکنم و هم به طلاب جوانتر یاد میدادم و هم علاوه بر اینها در مجموع کاری ثواب و عبادتی خداپسندانه بود.»
ایشان در بیان اهمیت کار تدریس در زندگی خود میفرماید: اتخاذ همین روش سنتی درست حوزوی یعنی تدریس، از اول در واقع مسیر آینده زندگی و فعالیت مرا رقم زد و بحمدالله در جامعه بیشتر مفید واقع شدم و به توفیق الهی در طول بیش از 50 سال تدریس در زمینه ادبیات عرب و منطق و فقه و اصول فقه و حدیث و عقاید، به ادامه حیات علمی حوزه های علمیه شیعه در حد توان و وسع علمی خود کمک کردم و در این مدت صدها طلبه جوان از تدریس بنده بهرهمند شدهاند که این موفقیت بنده نعمتی بزرگ از طرف خداوند است.
استاد عالیقدر در خصوص تدریس کتاب شریف «شرح لمعه» میگوید: از سال 1352 تدریس کتاب فقهی - استدلالی «شرح لمعه» را آغاز کردم و در طول چهل سال نزدیک به 20 بار تمام متن و ابواب این کتاب شریف را برای طلاب تدریس کردهام.
گفتنی است کتاب مشهور «شرح لمعه» از تألیفات فقیه بزرگ شیعی شهید ثانی (قرن دهم هجری)، یکی از مهمترین و جامعترین کتب فقه استدلالی شیعه و از کتب محوری در تدریس علم فقه شیعه به شمار میرود که در طول چهار قرن گذشته مستمراً در حوزههای علمیه و مراکز آموزش دانشگاهی و دانشکده های حقوق در ایران و عراق و لبنان و حجاز و ... تدریس شده و هنوز هم تدریس میشود و هیچ کتابی جایگزین آن نشده است. هر طالب علم دینی با فراگیری این کتاب عظیم و بزرگ نزد اساتید فن، علاوه بر آشنایی با مسایل فرعی احکام دینی و تکالیف الهی، روش استنباط علمیِ احکام فقهی و شیوه اجتهاد فقه جعفری را هم می آموزد و احکام پنجگانه تکلیفی اسلام و انواع عبادات و تجارت و معاملات و کسب و کار و کشت و زرع و عمران و آبادانی و وقف و انفاق و احسان و خمس و زکات و اقتصاد اسلامی و احکام حلال و حرام و حقوق واجب و غیر واجب و در مجموع وظایف فردی و اجتماعی و اصول بنیانهای روابط اجتماعی و حکومتی مسلمانان را به روش علمی و مستدل میشناسد و توان علمی لازم برای طی دوره عالی اجتهاد و فقاهت را پیدا میکند. بنا بر این، مدرس کتاب «شرح لمعه» آن هم کسی که طی سالیان متمادی چندین دوره مکرراً تمام ابواب آن را تدریس نماید، بیشک خود قدرت اجتهاد پیدا می کند و به مثابه یک فقه شناس بزرگ، تخصصاً دارای صلاحیت فقاهت و فتوا میشود. به یقین استاد فرزانه آقای حاج میرزا ابراهیم وثوقی دارای چنین شایستگی علمی و توان فقهی است و بر منابع فقهی و مقدمات آن (ادبیات عرب، آیات الاحکام، حدیث، رجال، درایه، منطق، اصول فقه، اقوال و آرای فقهاء و متون فقهی) تسلط کافی دارند هر چند خود در کمال تواضع هیچ ادعایی ندارند.
البته ایشان در چند سال اخیر به تدریس کتاب مکاسب شیخ انصاری مشغولند که کاملا کتاب اجتهادی و استدلالی و دارای مطالب بسیار سنگین و تخصصی محض فقهی و بالاترین و آخرین متن مرسوم فقهی در حوزه های علمیه می باشد و مدرس مکاسب قطعاً خود مجتهد و فقیه است.
شاگردان استاد وثوقی در نیم قرن گذشته مخصوصا بعد از انقلاب اسلامی، در تمام ابعاد جامعه در داخل و خارج ایران، منشأ خدماتی مفید و متصدی فعالیت های علمی، فرهنگی، تبلیغی، تدریس، تحقیق، پژوهش، تالیف، مدیریت، قضاوت، امامت جمعه و جماعات، عرصهی رسانه و مسئولیتهای اداری بودهاند به ویژه در حوزه های علمیه، دانشگاهها، مدارس، مراکز علمی و فرهنگی، نهادها، ادارات، مساجد و ...؛ و در رشد علمی و فرهنگی جامعه، شکوفایی فکری جوانان و تربیت معنوی مردم مسلمان مؤثر واقع شده اند. امروزه دهها نفر عالم و نویسنده و مبلغ و مدرس و مدیر و مسئول متعهد در کشور افتخار شاگردی استاد وثوقی را دارند.
ویژگیهای تدریس استاد وثوقی:
به نظر راقم این سطور که سالها در جلسات درسهای مختلف استاد وثوقی (شرح لمعه، منطق، اصول فقه، کلام) نشسته، این استاد و مدرس بزرگ حوزه و فقهشناس برجسته و مدیر مدبّر و دلسوز مدارس علمیه، در تدریس متون درسی علاوه بر داشتن شرایط عمومی و تسلط بر موضوع و فروعات مسایل درسی؛ سه ویژگی خاص دارد:
اول: تحقیقی و تطبیقی بودن متن دروس از حیث جزئیات لفظ و معنا و منظور و منطوق و دسته بندی مطالب.
دوم: جلب توجه و تمرکز شاگردان به درس و پویا نگهداشتن ذهن آنان با سوالات مرتبط و مقتضی تا آخر جلسه.
سوم: شاداب نگه داشتن روحیه طلاب از اول تا آخر جلسات درس، با ذکر برخی نکات کوتاه مطایبه آمیز، لطایف ظریف و مرتبط، اشعار، کنایات و تمثیلات شیرین ترکی و فارسی و عربی، باعث میشود فضای جلسات درسها در اثر سنگینی مطالب، کسالت آور نشود و شاگردان احساس خستگی نکنند.
تمام طلاب و شاگردان استاد وثوقی اولاً با طیب خاطر و اشتیاق در کلاسهای ایشان حاضر میشدند و حاضر میشوند و استقبال میکنند و روش تدریس این استاد فاضل و فرزانه را می پسندند؛ ثانیاً حتی بعد از گذشت دهها سال، معمولا از جلسات درس ایشان خاطراتی به یادماندنی دارند و روش استاد را فراموش نمیکنند. از این منظر، روش تدریس و شیوه کلاسداری استاد وثوقی در نوع خود، منحصر به فرد و الگویی آموزنده برای مدرسان حوزه و اساتید دانشگاه میتواند باشد.
به گفته یکی از شاگردان فرزانه و نکته سنج استاد وثوقی، اگر از آن همه تدریس شرح لمعه (حدود 20 دوره) توسط ایشان، یکی را مرتب از اول تا آخر در سالهای گذشته به صورت صوتی و یا صوتی - تصویری ضبط میکردند، امروز گنجینهای زنده بود که طلاب و حتی مدرسان شرح لمعه از آن استفاده میکردند، اما دریغ!... البته با این حال به نظر می رسد باز هم دیر نشده، اگر استاد قبول فرمایند و یک دوره دیگر تدریس شرح لمعه را شروع کنند تا به صورت صوتی و تصویری ثبت و ضبط گردد هم امروز و هم در آینده و در هر زمان و مکانی در ایران و خارج از ایران، مخصوصا در بلاد ترک زبان و آذربایجان و قفقاز طلاب و مدرسان شرح لمعه و فقه شیعی از آن بهره مند می شوند، به مرحله فیض عام میرسد و به حسنه ساری و جاری تبدیل میشود. کما اینکه در قم و سایر حوزه های علمیه، دهها سال است که این اقدام در باره دروس مهم مدرسان بزرگ انجام میگیرد و علاوه بر داخل حوزه، از «رادیو معارف» مرکز قم هم برخی از دروس فقه و اصول و تفسیر و حدیث و عقاید و تاریخ اسلام اساتید بزرگ برای عموم مردم و فضلا و طلاب پخش میشود.
مدیریت مدارس علمیه
مدیریت بر مدارس علمیه دینی بحق کاری سنگین و پرمسئولیت و طاقتفرسا است، زیرا هم باید در شکوفائی استعداد علمی و رشد فکری طلاب دقت و مدیریت و شیوه های لازم و مؤثر را به کار گیرد، هم در جذب مدرسان فرزانه و متخصص و مهذب و پاکنفس، جستجو و تلاش کند و هم در تزکیه نفس و تربیت اخلاقی و پرورش معنوی و عملی دانش آموختگان مکتب اهل بیت (ع) و فقه جعفری، مدیریت اخلاقی و معنوی مخلصانه ای داشته باشد تا عالمانی بزرگ و آموزگاران اخلاق و معنویت در این مدارس تربیت شوند و فقیهان و محدثان و مفسران و متکلمان و واعظان و مبلغان و مدیران پارسا و رهبران دینی و اعتقادی مخلص و مجاهدان حافظ دین خدا از این مدارس بیرون آیند و تاکنون در طول تاریخ، حوزه های علمیه بر مدار چنین مدیریتهای سازنده استوار بوده است و صد البته چنین مدیریتی از یک مدیر روحانی فاضل و متعهد بر نمیآید بلکه یک مدیر فرهیخته و فاضل و روحانی مهذب و شجاع و صریح و جدی و هوشمند و در عین حال انسانی رئوف و دارای سعه صدر و بسیار فعال و خستگی ناپذیر با داشتن اخلاص واقعی برای خدا و آشنا با مسائل فرهنگی و جریانات مذهبی روز و مشارب فکری مختلف محیط زندگی و آگاه به روابط اجتماعی و اوضاع زمانه میتواند از عهده انجام چنین مسئولیت خطیری در تصدی مدیریت مدارس علمیه دینی برآید که بیشک حضرت استاد حاج شیخ ابراهیم وثوقی، به شهادت همه فضلاء و علماء و شاگردان ایشان، در طول دهها سال چنین مدیریت شایسته ای در مدارس علمیه تبریز داشته اند و کاتب این حروف خود سالها از نزدیک مدیریت کارآمد استاد را به چشم دیدهام. خود استاد با کمال تواضع در جملاتی ساده و کوتاه از دوران مدیریت طولانی مدت 25 سالهاش بر مدارس حوزه علمیه تبریز نوشته: «اینجانب ابراهیم وثوقی از سال تحصیلی 1355 الی 1370 در حوزه علمیه حاج صفرعلی تبریز به عنوان مدیر در خدمت طلاب محترم دینی بوده و از سال 1370 الی 1374 در حوزه علمیه صادقیه مدیریت مدرسه را عهدهدار بودم و از سال 1374 الی 1381 بعنوان مدیر داخلی حوزه علمیه حضرت ولی عصر (عج) خدمتگزار طلاب بودم.»
حجت الاسلام والمسلمین آقای شیخ «جواد آراسته» از شاگردان استاد وثوقی در سالهای 1355 تا 1361 بوده که بعدها از مسئولان فرهیخته و مدیران شایسته نظام جمهوری اسلامی محسوب میشد، در سال 1373 طی یادداشتی صمیمانه و صادقانه در خصوص شیوه تدریس و مدیریت استاد، نوشته:
«در شیوه تدریس و مدیریت، معظمله سبک منحصر بفردی داشته و مجاهدتها و ابتکارات ایشان موجب پیشرفت سریع کیفی و کمی آموزش و تربیت طلاب میشد و تلاش و دلسوزی، فعالیت پرکار ایشان و اصرار در موفقیت آموزی و تربیتی طلاب توسط معظمله الحق مصداق تامّ جهاد در مسیر فوق بوده، سلوک و رفتار و تقید به موازین شرعی و اخلاقی او و روح تقدس و تقوی و زهد ایشان الگوی تربیتی عملی برای طلاب بوده است.»
این نکته مثبت و آموزنده از شیوه رفتاری استاد وثوقی هم ناگفته نماند که یکی از روشهای خوب و جذاب ایشان در مدیریت مدارس و نیز در مقام تدریس و تربیت طلاب و روابط اجتماعی و شخصی، اتخاذ سلوک دوستانه و بدور از شیوه تحکمآمیز مدیران خشکه مقدس و مدرسان سختگیر و فضلای تنگ حوصله است. ایشان در تمام مراودات رسمی و دوستانه و شخصی خود به طور کاملاً طبیعی چهرهای متبسم، دوستانه و مهربان و رفتاری احترام آمیز و دوستانه دارند و دور از هر گونه تصنع و تشریفات و تکلفی مبرّا هستند، از این رو، طلاب و سایر مراجعه کنندگان خیلی راحت با ایشان رابطه برقرار میکنند و حرف میزنند.
اهتمام به تدریس دروس جنبی
استاد وثوقی در دوران مدیریت خود بر مدارس علمیه خصوصا مدرسه حاج صفرعلی - که بنده یکی از طلاب آن بودم و به چشم خود دیدم - به تدریس دروس جنبی آن زمان برای طلاب با دعوت از اساتید برجسته و با هدف ارتقای سطح سواد علمی و فرهنگی طلاب اهتمام میورزید و طلاب حایز شرایط در اوقات مناسب بر اساس برنامهریزی دقیق و تحت نظات مدیر مدرسه آن دروس را فرا میگرفتند از جمله دروس جنبی آن دوران عبارت بود از: روخوانی قرآن، آموزش تجوید و ترتیل قرائت قرآن، تدریس گلستان سعدی، تدریس کلیله و دمنه، عقاید، اخلاق و تفسیر.
تبلیغ دین و حل و فصل امور شرعی مردم
گر چه استاد وثوقی بیشتر به تدریس تمایل داشتهاند و دارند و بنا به ذوق ذاتی به تدریس بیشتر از تبلیغات منبری میپردازند، اما امامت جماعت و اقامه نماز در مساجد هم داشتهاند و دارند و به اقتضای حال و عنداللزوم منبر هم میروند و از ائمه جماعت و ارشاد مردم شهر تبریز محسوب میشوند؛ استقبال عموم مردم مخصوصاً آگاهان و اهل سواد و اندیشه از روش تبلیغ منبری و سنتی ایشان هم قابل توجه است، زیرا ایشان در بیان منبری نیز همان روش استدلالی عالمانه اش را البته به شکل لطیف و عامه فهم رعایت میکند، لذا در منبر هم در تبیین مبانی اسلام و تفسیر آیات قرآن و ترجمه و شرح کلام معصومین (ع) و ترویج معارف دینی و ذکر نکات اخلاقی و بیان احکام شرعی و ذکر مصائب اهل بیت (ع) با تحریک عواطف پاک به لسان تذکر و تذکار، کلامش در دلها موثر واقع میشود.
اجازه نامه های بزرگان حوزه:
اجازه نامه کتبی یا شفاهی بزرگان حدیث و فقه و تفسیر به علمای جوانتر یا معاصر خود، نوعی تایید علمی و نشان درجه فقهی و معنوی صاحبان اجازهنامه است و نشانگر بیداری و حساسیت حوزههای علمیه در طول تاریخ نسبت به حراست از مرزهای علمی و اعتقادی و فقهی و احترام به صاحبان صلاحیت های علمی و معنوی و سلوک شرعی و عملی در بین دانشمندان و فقها و محدثان احادیث اهل بیت (ع) میباشد تا هر کسی ادعایی بیاساس نکند و شایستگان از غیر آن باز شناخته شوند و مردم مسلمان با مشاهده اجازات معتبر بزرگان فقه، صاحبان این قبیل اجازه نامه ها را محترم شمارند و در رتق و فتق امور دینی و تصرف و تخمیس اموال و صرف وجوهات شرعی و امور حسبیه خود به ایشان اعتماد کنند.
استاد میرزا ابراهیم وثوقی از اوایل تدریس فقه در دهه پنجاه که از فضلا و مدرسان جوان حوزه تبریز به شمار میرفت، دارای اجازه نامههای کتبی از فقهای بزرگ و مراجع معظم تقلید بودند و این نشانگر آن است که ایشان از آن دوران حایز شرایط علمی و اخلاقی و معنوی و دارای سیره پاک و تقوامحور با رعایت موازین شرعی در همه ابعاد آن و خود از فضلای برجسته حوزه و از مروجان شایسته شریعت محمدی (ص) و از مبلغان معارف مکتب اهل بیت (ع) بودهاند و هستند و نیابت مرجعیت شیعی و شایستگی لازم در حل و فصل امور شرعی و تصدی صرف اموال و وجوه شرعی مؤمنین را داشتهاند. اجازه نامه هایی کتبی از بزرگانی مثل آیات عظام سید حسن انگجی، میرزا مسلم ملکوتی، میرزا یدالله دوزدوزانی، شیخ جعفر سبحانی، مکارم شیرازی، سیستانی، موسوی اردبیلی، آیتالله خامنه ای و .... شاهد این مدعاست.
نمایندگی مرجعیت تشیع
استاد میرزا ابراهیم وثوقی علاوه بر نیابت عام مراجع معظم تقلید، از سال 1393 و بعد از وفات مرحوم آیت الله استاد حاج شیخ علیرضا خوشزبان مرندی در تبریز، مسئولیت دفتر مرجع بزرگ معاصر شیعه آیت الله العظمی سید علی سیستانی و نمایندگی ایشان را در آذربایجان بر عهده دارند و این مسئولیت هم بنا به قابلیتهای علمی و اخلاقی و ارتباطات اجتماعی استاد بر عهده ایشان گذاشته شده است. امروز در تبریز ایشان در کنار تدریس مکاسب شیخ انصاری، مسئولیت سنگین حل و فصل امور شرعی عموم مؤمنین و بخصوص مقلدان آیت الله سیستانی را هم بر عهده دارند.
الگوی رفتاری و اخلاقی در خانواده
نویسنده این سطور یکی از کوچکترین ریزه خواران خوان نعمت تعلیم و تربیت استاد وثوقی در دهه شصت بودم و همچنان که اشاره کردم، سالهایی محدود در محضر پرفیض ایشان توفیق تلمذ داشته ام، اما بیش از 30 سال افتخار آشنایی با استاد وثوقی و بهره مندی معنوی و علمی ایشان را دارم و در این نوشتار مختصر فقط به سلوک علمی و تعلیم و تربیتی ایشان نظر پرداختم نه حریم زندگی شخصی و موفقیت های استاد در صحنه زندگی خصوصی خودشان. اما در پایان ذکر این نکته مهم اخلاقی و آموزنده را ناگفته نمی گذارم که استاد وثوقی به توفیق الهی از اول در زندگی شخصی خود و بعدها در زندگی مشترک خانوادگی و همچنین در تربیت فرزندانی صالح و مفید به خود و جامعه، روشی نیک و درست و جذاب به شیوه بزرگان دین داشته؛ انسانی بسیار مهربان و خوشمشرب و صبور و جذاب و ساده زیست و در روابط فامیلی و صله ارحام هم، دارای منش های پسندیده و آموزنده هستند که رفتار درست ایشان در این عرصه نیز میتواند الگویی عالی و نمونه ای مثال زدنی برای دیگران از منظر سبک زندگی اسلامی در خانواده باشد.
منبع: هفته نامه «دَنیز» شماره 105؛ مورخ 28 اسفند 1395
آیت الله علیاکبر قُرَشی:
آیا دیدن امام زمان (عج)ممکن است؟
به گزارش سایت دنیزنیوز (www.Daniznews.ir)آیت الله علی اکبر قرشی نماینده مردم استان آذربایجان غربی در مجلس خبرگان رهبری امروز در جلسه اعتقادی طلاب حوزه علمیه امام خمینی (ره) ارومیه گفت:
دیدن امام زمان ممکن است و حدیث «من ادعی المشاهده» فقط نیابت خاص امام (ع) را نفی میکند، نه مطلق دیده شدن را.
وی افزود: امام زمان( ع) چهار نائب خاص داشت که یکی بعد از دیگری برای نیابت منصوب می شد و امام علیه السلام برای هر یک توقیع و نامهای نوشت و به شیعیان معرفی فرمود که ایشان نائب من هستند و به آنها اعتماد کنید و هرچه اینها میگویند از طرف من میگویند .
قرشی ادامه داد: مردم به این چهار نفر مراجعه میکردند وجوهات خود را به آنها تحویل میدادند و سؤالات خودشان را ازآنها میپرسیدند و آنان برای مردم جواب میآوردند.
آیتالله قرشی افزود : نخستین از آن نواب اربعه، عثمان بن سعید عَمروی بود که وکیل امام هادی و امام حسن عسکری - علیهما السلام - بود و بعد ازایشان وکیل و نائب امام عصر (ع) شد و این شخص بود که جنازه امام حسن عسکری را غسل داد و کفن کرد و در قبر گذاشت .
نائب دوم «محمد بن عثمان بن سعید» بود که حدود 50 سال نائب امام عصر علیه السلام بوده است ودر نامهای که امام (ع) به شیعیان نوشت، مرقوم فرمود: محمد بن عثمان مورد اعتماد من است، همان طور که پدرش مورد اعتماد من بود .
«حسین بن روح نوبختی» سومین نائب بود که بعد از محمد بن عثمان نائب امام عصر (ع) شد و همه به او مراجعه میکردند .
و چهارمین آنها «علی بن محمد سَمُری» بود، که بعد از حسین بن نوح نوبختی نائب امام (ع) بود و در آخر عمر مریض شد، مردم در موقع عیادت از او از نائب بعد از او سؤال میکردند که وی میگفت : من به کسی وصیت نمیکنم، چون امام فرموده دوران غیبت صغری با من تمام می شود.
آیت الله قرشی در ادامه ضمن اشاره به نامه امام (عج) به علی بن محمد سمری تاکید کرد: از امام زمان (ره) توقیعی برای او آمد که امام در آن نوشته بود: ای علی بن محمد سمری، خداوند اجر برادرانت را درباره تو زیاد فرماید، تو در عرض 6 روز از دنیا خواهی رفت، کسی را در جای خود جانشین مگذار دوران غیبت کبری به پایان میرسد ، بعضی از شیعیان من، از این پس ادعای مشاهده خواهند کرد که مرا میبینند، آگاه باش هر کس قبل از خروج سفیانی و شنیده شدن صیحه آسمانی ادعا کند که مرا دیده است، دروغگو و اهل افترا میباشد .
وی ادامه داد : با فوت علی بن محمد دوران غیبت صغری تمام شد، غیبت صغری از سال 260 شروع شد که امام حسن عسکری از دنیا رفته و امام عصر (ع) به امامت رسیده و علی بن محمد سمری در سال 329 یا 328 هجری از دنیا رفته است و بین این دو مدت 69 سال میشود ، پس دوران غیبت صغری همان 69 سال است بعضیها آن را از ولادت امام زمان (ع) حساب می کنند که از سال 255 شروع میشود و این درست نیست آنها 74 یا 75سال گفته اند که صحت ندارد
این مفسر قرآن در ادامه به دیده شدن امام (ع) توسط عدهای از علما اشاره کرد و افزود : عدهی زیادی از بزرگان اهل علم و ایمان، امام عصر (عج) را در زمان غیبت کبری دیدهاند ومرحوم حاجی نوری در کتاب نجم الثاقب عدد آنها را به 100 نفر رسانده است که در میان آنها کسانی مثل مقدس اردبیلی و سید مهدی بحرالعلوم وجود دارد .
وی در پایان در باره تناقض روایت و ادعای دیده شدن گفت: یا باید بگوییم اینها دروغ میگویند، که نمی شود آنها را دروغگو نامید، ویا این که قائل به قولی باشیم که مرحوم مجلسی و دیگران گفتهاند : معنای توقیع امام زمان آن است که اگر کسی در غیبت کبری ادعا کند که مرا میبیند و مانند آن چهار نفر نائب خاص من است ، این شخص دروغ گو است ؛ ولی امام مطلق دیده شدن خود را نفی نکرده است.
منبع: سایت دنیوز www.Daniznews.ir
نقش تأثیر گذار حوزه های علیمه بانوان آذربایجان غربی
گزارشی از اولین نشست مؤسسان، هیات امناء، مدیران و معاونان حوزه های علمیه خواهران استان آذربایجان غربی در ارومیه – آذر ماه 1391
تدوین گزارش: جواد قلیزاده علیار
سرویس فرهنگی دنیز نیوز: روز نهم آذر ماه سال جاری اولین نشست مؤسسان، هیأت امناء، مدیران و معاونان حوزه های علمیه خواهران استان آذربایجان غربی در حوزه علمیه خواهران » الزهراء« ارومیه برگزار گردید.
به گزارش دنیزنیوز، در این جلسه که با حضور حجت الاسلام والمسلمین غلامرضا حسنی نماینده ولی فقیه وامام جمعه ارومیه و میهمانانی از حوزه علمیه قم، شهر ارومیه و برخی از شهرستانهای استان تشکیل یافته بود، بعد از قرائت آیاتی از قرآن مجید، حجت الاسلام و المسلمین سید محمد فخری مدیر حوزه علمیه خواهران استان آذربایجان غربی ضمن عرض تسلیت ایّام سوگواری حضرت سیدالشهداء امام حسین (ع) اظهار داشت: زندگی بشر وحیات طیبه او با حفظ ارزشهای دینی ومعنوی تحقق می یابد وپیام امام حسین (ع) پیام عزت وشرافت بود.
وی افزود: درسی که شهداء کربلا به انسانها آموختند، درس مقاومت وپایداری در راه تحقق آرمانها واهداف عالیه اسلام بوده است
مدیر حوزه های علمیه بانوان استان ضمن تأکید بر اهمیت حفظ زیّ طلبگی از سوی طلاب علوم دینی، گفت: اهتمام و عشق به امر طلبگی باید در روح و فکر افراد ریشه داشته باشد و ورود به این عرصه اگر با خلوص و خالص برای خدا (قربه الی الله) باشد، به نتایج مثبت و مؤثری منتهی خواهد شد.
فخری، علاقه به برنامه های حوزوی وعلم آموزی را از دیگر شرائط موفقیت یک طالب علم دینی دانست و خاطر نشان ساخت: جدیت در فراگیری دانش، طی مدارج و سطوح علمی، اهتمام به امور واجب و مستحب، دوری از محرمات و مکروهات و داشتن نظم در امور از ضروریات امر طلبگی است که تمام این موارد در سفارش بزرگان دین آمده است.
وی با استناد به حدیث پیامبر (ص) افزود: باید از فرصتها حد اکثر استفاده را کرد، چرا که فرصتها به سرعت ابر از دست می روند همچنانکه پیامبر (ص) فرمود: »الفُرصَ?ُ تَمُرُّ مَرّ السَّحاب فَاغتَنِمُوا فُرصَ الخَیرِ« (فرصت همچون ابر از دست می رود، فرصت هایی مفید را مغتنم شمارید.)
فخری تدبیر در امور را از آموزه های مورد تأکید پیشوایان دینی عنوان کرد و افزود: حضرت امیر مؤمنان علی (ع) فرموده است: »التَدبیر قَبلَ العَمَل یُؤمِنُکَ النَّدم« (تدبیر و بررسی امور پیش ازانجام آن، تو را از ندامت باز می دارد)
وی در پایان گزارشی اجمالی از فعالیتهای فرهنگی، پژوهشی، آموزشی و مالی حوزه های علمیه خواهران و مدیریت استانی آن را به حاضران ارائه داد.
حجت الاسلام والمسلمین شکوری امام جمعه شهرستان خوی و مؤسس حوزه علمیه الزهراء (س) این شهرستان، طی سخنان کوتاهی گفت:
همکاران ما در مرکز نسبت به امور حوزه های علمیه اشراف دارند و نظارت کامل بر برنامه های علمی وآموزشی مدارس و انتخاب مدیر شایسته و تعامل با دولت مردان و دفاع از حقوق طلاب و رسیدگی به مشکلات آنان از امتیازات مرکز مدیریت حوزه های علمیه است.
امام جمعه خوی، رسالت حوزه های علمیه در زمان حاضر را سنگین دانست و افزود: گرایش روز افزون ملل مسلمان به آشنایی بیشتر با فرهنگ اهل بیت (ع)، موج بیداری اسلامی و شکست استکبار جهانی در مواجهه با امت اسلامی، رسالت حوزه های علمیه را سنگبن تر کرده است.
شکوری افزود: تدریس، تحصیل، بحث و تبیین دقیق فقه حکومتی محورهایی است که حوزه های علمیه باید مدنظر داشته باشد .
وی در پایان ضمن ارائه گزارشی از حوزه علمیه الزهراء (س) خوی خاطر نشان ساخت: حضور و اشتغال 250 نفر طلبه درطی 2 سال، اجرای همایشهای مختلف فرهنگی، آموزشی، پژوهشی و تبلیغی، راه اندازی سطح 3، ایجاد مرکز تخصصی علوم قرآنی، تأسیس مرکز پژوهش و تحقیقات و فعال کردن مهد کودک تخصصی علوم قرآنی از فعالیت های حوزه علمیه بانوان شهرستان خوی است.
حجت الاسلام موسوی امام جمعه و بانی حوزه علمیه خواهران سلماس طی گزارشی از حوزه علمیه این شهرستان اظهار داشت: حوزه علمیه بانوان سلماس در سال 1385 افتتاح شده و حدود 150 نفر طلبه در پنج پایه تحصیلی در حال تحصیل هستند و هر سال 35 نفر پذیرش حضوری داریم.
وی با اشاره به برنامه های مختلف حوزه خواهران سلماس، تصریح کرد: اجرای برنامه های صبحگاهی نماز، جماعت صبح و برگزاری جلسه های فرهنگی در هفته 5 ساعت، برگزاری مراسم در اعیاد وشهادت ائمه اطهار (ع)، دعوت ازخانواده های طلاب برای حضور در جلسات، اعزام مبلغ وائمه جماعات، روحانی کاروان و اردوهای راهیان نور، برگزاری مسابقات فرهنگی، برپایی مسابقات ارسالی از مرکز و شرکت طلاب در جشنواره علامه حلی از برنامه های برجسته این حوزه بوده است.
حجت الاسلام رنجبر امام جمعه ومؤسس حوزه علمیه شهر ماکو نیز طی بیاناتی اظهار داشت: وجود حوزه خواهران در کشور و در منطقه مخصوصاً در ماکو که در مرز فرهنگی قرار دارد، اهمیت خاصی دارد
حجت الاسلام قهرمانی مؤسس حوزه علمیه خواهران میاندوآب و امام جمعه این شهر طی سخنان کوتاهی، تبلیغ واعزام مبلغ با هدف بهره برداری از زحمات چندین ساله طلاب و برگزاری جلسات اخلاق هرهفته حداقل یک بار برای طلاب با حضور اساتید برجسته را مورد توجه متصدیان امور حوزه های علمیه برشمرد.
خانم دکتر مهاجرانی استاد گروه علوم تربیتی دانشگاه و میهمان ویژه جلسه در رابطه با ارتباط حوزه و دانشگاه گفت: ارتباط بین حوزه و دانشگاه خصوصا در رشته علوم تربیتی باید ارتباطی تنگاتنگ باشد.
وی تأکید کرد: بعضی ازمؤسسات برای آموزش علوم دینی هستند، بعضی برای آموزش غیر علوم دینی و بعضی ها هم مشترکند.
مهاجرانی افزود: نیاز دانشگاه به اسلامی بودن و نیاز مراکز دینی به علمی بودن مطالعه مستمر و به روز رسانی دانش خود و نیازسنجی دوره های آموزشی از امور ضروری امروز ماست
حجت الاسلام والمسلمین قدسی پور مشاور اداری مالی حوزه های علمیه خواهران کشور، ضمن عرض تسلیت ایام سوگواری امام حسین (ع) گفت: خون شیعه با این حزن حسنی عجین شده است وبا پشت کردن مردم مسلمان به ولایت ائمه اطهار، این فاجعه را به وجود آورد
وی با اشاره به جایگاه ولایی حوزه های علمیه بانوان کشور، تأکید کرد: حوزه های علمیه خواهران نوپاست و 10 یا 15 سال برای تشکیلات عظیمی مثل حوزه زمان زیادی نیست با این حال، حوزه خواهران یک لشکر در خدمت ولایت آل محمد (ص) است و این مدال افتخار را به سینه دارد.
قدسی پور گفت: باید از تمام ظرفیتهای موجود بالاترین استفاده را داشته باشیم و نگاه ما به حوزه باید یک اتاق فکری از لحاظ مدیریتی، تربیتی، آموزشی و پژوهشی باشد.
وی پشتیبانی از حوزه ها را برای ادامه حیات آن بسیار ضروری دانست و خاطر نشان ساخت: حمایت همه جانبه از حوزه ها و اهتمام به ایجاد منابع مالی پایدار خصوصاً از طرف هیات امناء بسیار لازم است.
حجت الاسلام والمسلمین جامعی مسئول هیت امناء ومؤسسین مدارس علمیه در بیان نقش و وظایف هیئت امناء مدارس گفت: انتخاب هیئت امناء توسط موئسس به مدت سه سال انتخاب می شود، هیئت امناء باید درایت و کارآیی لازم را داشته باشند ، وظیفه اصلی هیئت امناء امور مالی نیست ، استفاده از استعدادها و اندیشه هاست که در اتاق فکر به عنوان بازو و پشتوانه فکری برای مدیران فعالیت می کنند.
وی افزود: هیئت امناء برای درآمدهای پایدار در مدارس اقدام می کنند ودر این راستا هیئت امناء نقش بسزایی دارند و بودجه مدیریت و مدارس را ساماندهی می نمایند.
جامعی تأکید کرد: زمینه سازی وایجاد فرصتهای جدید برای حضور فارغ التحصیلان درعرصه های آموزشی، تبلیغی و فرهنگی در سطح شهر و استان، معرفی نقش تأثیرگذار حوزه های خواهران در جامعه نیز از وظایف هیئت امناء است
وی افزود: حوزه های علمیه خواهران از سال 75 رسماً کارش را با عنایات رهبری و شورای عالی حوزه علمیه قم، شروع کرده و در این مدت بیش از 360 مدرسه سطح 2 و 3 در کل کشور فعال شده است.
جامعی با بیان اینکه در حال حاضر 9 مدرسه علیمه خواهران در سطح استان آذربایجان غربی فعال است، تصریح کرد: فعلا دراستان برای هر هزار نفر یک طلبه وجود دارد و 7500 طلبه نیاز است تا میانگین طلبه برای هر 5 نفر یک نفر باشد
منبع: هفته نامه « دنیز» شماره 26 مورخ 20/9/91 - چاپ ارومیه
طلاب و اساتید حوزه علمیه ارومیه در اعتراض به ساخت فیلم موهن آمریکایی تجمع کردند
به گزارش دنیزاز ارومیه اساتید و طلاب حوزه علمیه امام خمینی، در اعتراض به سازندگان فیلم موهن آمریکایی – اسرائیلی که به ساحت پیامبر نور و رحمت حضرت محمد (ص) اسائه ادب کرده، در صحن این مدرسه علمیه اقدام به تجمع کردند. در این تجمع اعتر اض آمیز که با شعارهای مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل همراه بود، حجت الاسلام سید محمد فخری عضو شورای عالی مدیریت حوزه علمیه امام خمینی ضمن اظهار تأسف از اقدامات خرابکارانه آمریکا یی ها در اهانت به پیغمبر اسلام (ص) گفت: توهین به ساحت پیغمبر اسلام (ص) از سوی افراد فرومایه مخصوص امروز و این عصر نیست، از عصر بعثت آن حضرت این قبیل توطئه های اهانت آمیز با هدف جلوگیری از گرایش مردمان به اسلام بوده، امروز هم آمریکا به رهبری صهیونیست ها در صف مقدم نیروهای ضد بشری و ضد فرهنگی قرار دارد و از سی سال پیش که موج اسلامگرایی جهان را فرا گرفته و امروز جنبش بیداری اسلامی، عرصه را بر شیطان بزرگ تنگ نموده، دست به اقدامات موهن و سخیفی زده اند و می زنند، یک روز با نشر کتاب آیات شیطانی، یک روز با انتشار کاریکاتورهای توهین آمیز، روز دیگر با قرآن سوزی و امروز با ساخت فیلم موهن همواره سعی در خرابکاری در جهان اسلام داشته اند و دارند.
فخری با استناد به آیات قرآن، اظهار داشت: بی شک وعده خدا در گسترش اسلام و پیروزی مؤمنان در روی زمین تحقق خواهد یافت و آتش افروزی توطئه گران آمریکایی – صهیونیستی دامن خود آنان را خواهد گرفت، چرا که این اقدامات مذبوحانه آن دشمنان زبون، پیروزی بیداری اسلامی و ضعف و شکست استکبار غرب به سرکردگی آمریکا و اسرائیل در جهان را نشان می دهد.
بر پایه همین گزارش علما، طلاب و اساتید در پایان این تجمع اعتراض آمیز با صدور و قرائت بیانیه ای، ساخت فیلم موهن آمریکایی به ساحت پیامبر اکرم (ص) را محکوم کردند و خواستار مجازات عاملان این اقدام ضد اسلامی شدند.
منبع: دو هفته نامه «دنیز» شماره 22- مورخ 30/6/91