مرثیه های دریاچه ارومیه
امید که مسؤلان کشورمان در باب احیای دریاچه ارومیه کاری اساسی و سریع و
مؤثر انجام دهند، کاری فراتراز تبلیغات انتخاباتی. شعر زیر (کبودی های یک دریا) را دکتر محمد علی ضیایی سروده است که در ردیف مرثیه ها می آورم:
کبودی های یک دریا
( در اندوه دریاچه ی ارومیه)
محمد علی ضیائی
روزگارانی که هر رودی
حسرت آغوش دریا داشت
یا که هر دریا
حرص اقیانوس گشتن را
او به یک دریاچه بودن هم قناعت کرد
آن زمان هائی که هر دریا
فخر ماهی یا صدف های خودش را داشت
او به لبخند ملیح خویش
قند شور کودکی مان شد
بارها گفتند:
زاد جای پاک زرتشتی! *
صحنه ی پیکار گُردان حکیم طوس
مرگزارآن یل و پور پشنگ
افراسیاب پیر*
و نهانگاه زر قارون*
بی غرور اما
در کنار ما
راه می پیمود
صد کبودی یادگار از ما به تن دارد
سهمگین هر یک کبودانی
رگ زدیم او را و بر بستیم رگ هایش
و نمک پاشِِِِِ ،زخم او گشتیم
با صبوری ، شیره ی جانش
نوش داروئی که ما با لج ، لجن خواندیم
صد هزاران درد ما را برد
تشنه و بیمار اما پاک
سر نوشتش گر چه با شوری عجین بوده است
شور بختی کاش همواره
دور از او باشد
* - باور عامه بر این است و در کتاب ها مکتوب، که کرانه های دریاچه ارومیه محل تولد زردشت ، مرگزار افراسیاب و نهانگاه گنج قارون است
شاعران ایران از چند سال پیش اندوهگین خشک شدن دریاچه ارومیه بوده اند و هستند و مرثیه گوی این فاجعه ملی. گرچه اخیراً برخی نمایندگان در آستانه انتخابات می خواهند حماسه ای برای خود بسازند و به اصطلاح پیراهن عثمان درست کنند که البته هنوز نتوانسته اند کاری از پیش ببرند. جای تعجب اینجاست که عده ای هم از یک طرف می خواهند این موضوع ملی را سیاسی کنند مخصوصاً آدمهای مریض یا دشمنان یا کسانی که از خارج آب می خورند و نان نیز هم!...یا اینکه نسبت به جمهوری اسلامی عقده دارند یا بعضی ها که به هر دلیل شخصی یا غیر شخصی می خواهند از این آب گل آلود یعنی بی آب شدن دریاچه ارومیه و بی خیالی مسؤلان بالا دست و نبود یک مدیریت درست در باب دریاچه مظلوم ارومیه،ماهی سیاسی یا عقده ای بگیرند ... اما دریاچه می میرد ... عده ای غوغا می کنند و عده ای پشت میز محکوم می کنند و مجلس تماشا می کند و دولت .... بعلی، خلاصه دریاچه دریاچه می میرد کسی در این مملکت به داد این مظلوم ملی که حق ملت ایران است، نمی رسد!
از مرثیه های دریاچه چند تایی هم در ذیل می آید از شاعران جوان ارومیه ای: مرتضی مولایی جمال آباد و اتابک تیموری:
یاغیش نمازی
نوحون گمیسینی آغری داغیندان ائندیرین
چونکی بیر فیرتینا یولدادیر
چون کی ایش بیلن لریمیز دئییبلر:
اورمو دنیزینی سئللر باساجاق
و بیر تهلوکه دیر اورمو شهرینه
نوحون گمیسینی آغری داغیندان ائندیرین
گئده جه یم دنیزین دؤرد بیر یانینا/
بلکه بیر اوره یی پاک انسان بولام
و او دنیزه بیر یاغیش نمازی قیلا
نوحون گمیسینده.
مرتضی مولایی جمال آباد
اوروم گؤلو
بوگئجه من یالواردیم آللاهیما
قارالمیش بولودا چئویرسین بو گؤزلریمی
اورمونون گؤلونون اوسده دایانیم
دایانیم اورمونون گؤلونون اوسده
بیر عومور آغلاییم
بلکه چوخالسین
اتابک تیموری 31/6/89
دوز - داش
دوز یئرینه الیمه داش گلیردی
ایندی ساحیلینه قدم قویموشام
دوز الینده ن باشیما چالماغا
داش تاپانمیرام
اتابک تیموری 30/6/89
دریاچه ارومیه می میرد و جلو چشم مسؤلان بی خیال خشک می شود و از بین می رود و فاجعه ای بسیار وحشتناک ملی - جغرافیایی ایران عزیز اتفاق می افتد. مسؤلان و مدبران و نمایندگان مجلس به خود مشغولند و شاعران و نویسندگان و روزنامه نگاران در کنار مردم فریاد می کنند که البته به جایی هم نمی رسد.این شعر هم شاعر معاصر جناب بهرام اسدی است:
دنیز
مین بیر رنگه چالان دنیز
نه خوشدور تاماشان سنین!
تانرى سنى تک یارادیب
یوخ عالمده قوشان سنین
سارى ساچلى زرلى خاتین
اوزهرینه نور چیلهییر
آل - قیرمیزى گئیینیبدیر
سانکى قیزیلین الهییر
گوزگودورمو صاف سولارین
یئددى قاتین ملگینه ؟
سنده اؤزون گؤرن کیمسه
قوووشمازمى دیلگینه ؟
گؤم - گؤى کسیلمه داشدان مى
یارانیبسان یوخسا دنیز؟
گاهدان اولوب قاراقاباق
گاهدان اولورسان آغ بنیز
یئرین، گؤیون بیرلشمهسین
دنیز قاشیندا گؤردوم من
شیمشکلرى قیلیج کیمى
اوردا «یاشین»[1] دا گؤردوم من
گؤرونمهییر اونون اوجو
بللى دگیل اونون دیبى
دنیزده گؤردوم اینانین
دنیز قدر عجایبى .
22/9/68
[1] ایکی بولودون آراسیندا شاخان ایلدیریم شیمشک، بولوددان یئره توخونان ایلدیریم ایسه «یاشین» آدلانیر.
شاعران ایران در چند سال گذشته بر مرگ دریاچه ارومیه گریه ها کرده اند و امروز خون گریه می کنند که برخی از نمایندگان ضد منافع ملی ایران در مجلس شورا بر مرگ این سرمایه عظیم ملی ایران رأی دادند و با احیای فوری آن مخالفت کردند!... شعر ترکی زیر (اورمو دنیزی: دریاچه ارومیه) را دوست شاعرمان اکبر حمیدی علیار سروده و در وبلاگ خود گذاشته است که در اینجا هم با هم می خوانیم:
اورمو دنیزی
بوگونلر هریئرده سؤز سودان گئدیر
دنیز چابالاییر، چیخیب جان گئدیر
اورمونون گؤزوندن یاش نه؟ قان گئدیر!
آغالار اوزونو توتوب یان گئدیر
نییه سین سوروشما، ندنین سورما
قولاقلار توتولوب اؤزونو یورما!
اه یله شیب مجلیسده ملّت آدینا
او آنجاق جیبینین یئتر دادینا!
رأی واختی دوشه جک ملّت یادینا!
گؤلون قوروماغی دئییل زادینا..
بوراخ سن ده بابام، چوخ اوستون وورما
قولاقلار توتولوب اؤزونو یورما!
آذربایجان جانی چیخیردا چیخسین
اؤلوم بوغازینی سیخیردا سیخسین
بو اولای ائوینی ییخیردا ییخسین
بودجانی عزیزلر تیخیردا تیخسین!
سن ده ناراحاتسان اورمودا دورما
قولاقلار توتولوب اؤزونو یورما
مسجیدین ائشیگی ایچیندن واجب!
یایدا دووشان توتماق بیچیندن واجب!
چاریغی قوروماق قیچیندن واجب!
میز بئله دریانین اوچوندن واجب!!!
حمد اوخو سن ده یئه حالوایلا خورما!
قولاقلار توتولوب اؤزونو یورما!
اورمیه عزیزدیر، ائل حؤرمت ائیلر
آییلار یوخودان بیر غیرت ائیلر!
دوزلانمیش یاراسین طبابت ائیلر
«علیار»دا بیر بارداق سو سووقت ائیلر!
دنیز یئنه دولار دوشرده فورما!
قولاقلار توتولوب اؤزونو یورما!
اکبر حمیدی علیار