سفر هشتم (2)
مصطفی قلیزاده علیار
در نارداران
دوست ادیب و دانشمندم جناب حاج مصطفی علی یف مایل اوغلو (فرزند شاعر معروف مرحوم حاج مایل) امروزه ازذخایر علمی و ادبی جمهوری آذربایجان و به حق فرزندی خلف برای پدرش است، ایشان علاوه بر زبان و ادبیات آذربایجان، با زبانهای فارسی و روسی و عربی نیز به خوبی آشنایی دارد، در شعبه نسخ خطی آکادمی علوم ملی آذربایجان در باکو به کار تحقیق بر روی آثار و کتب خطی ترکی با الفبای عربی و فارسی (شعر و ادب) مشغول است و تاکنون چندین کتاب ازآثار بزرگان را منتشر کرده است از جمله: دیوان هاشم بیگ ثاقب، دیوان حسین نادم نخجوانی و دیوان پدرش حاج مایل را.
فردای روز ورودمان به باکو – یعنی روز 29 خرداد - دیدیم. همراه او عازم قصبه نارداران شدیم. حاج مصطفی گفت خواهر دوست شاعرمان حاج علمدار ماهر وفات کرده و الان در نارداران مجلس یادبود آن مرحومه با حضور خود حاج علمدار ماهر برپاست، بنابر این یکراست به مجلس ترحیم رفتیم و فاتحهای خواندیم و تسلیت گفتیم. حاج علمدار از دیدن ما در مجلس فاتحه خوانی خواهرش خوشحال شد و آمد در کنار ما نشست. حاجی خیلی لاغر شده بود! از حاج مصطفی علتش را پرسیدم، معلوم شد یک عمل جراحی سنگین بر روی معدهاش انجام دادهاند و این لاغری نتیجه آن است.
بعد از آن، بارگاه امامزاده رحیمه خاتون – معروف به خواهر امام رضا (ع) – را زیارت کردیم که زیارتگاهی بسیار باشکوه است و قبرستان عمومی نارداران نیز در اطراف آن قرار دارد. قبر شاعر مرحوم حاج مایل و نیز قبر برادرش شادروان حاج علی اکرام – رهبر جنبش اسلامی و مؤسس حزب اسلامی آذربایجان – را هم در همان قبرستان زیارت کردیم. این چندمین بار بود که به همراه حاج مصطفی این قبرستان و امامزاده را زیارت می کردم. ولی دوستانم اکبر حمیدی علیار و مجتبی قربانی اولین بار بود که به زیارت این مکان مقدسه می آمدند و البته برایشان جالب بود.
همچنین تربت دوست شهیدم، نویسنده و روزنامه نگار جوان مرحوم «کربلایی انتقام» را هم زیارت کردیم که در انفجارات تروریستی سال 2010 به همراه چند زائر دیگر در کربلا به شهادت رسید و تنها فرزند ذکور خانواده بود و آرزوهایی مقدس و آرمانی داشت و بیشتر در نشریه «اسلام حقیقتلری» قلم می زد و... یادش بخیر.
در خروجی قبرستان دوستم «حاج وقار محمداف» را دیدم. او نخجوانی الاصل است و بسیار باصفا. 17 سال پیش که من جوانتر بودم و در نخجوان به تدریس فارسی و معارف دینی و فعالیتهای فرهنگی و ادبی (اداره انجمن ادبی اهل بیت، بعد از تأسیس آن در سال 1375/ 1996) مشغول بودم، وقار خیلی جوانتر بود و در کلاسهای من شرکت میکرد؛ بعدها از دانشگاه بینالمللی قزوین پذیرفته شد و به همراه تعدادی دانشجوی جوان دیگر به ایران آمد و بعدها سر از حوزه قم درآورد و ... امروز هم تصادفاً اینجا دیدمش! می گفت از روحانیون این منطقه است. البته عرقچین سفیدآخوندی مرسوم در بین روحانیون این دیار هم برسرش بود. همچنین در خروجی قبرستان حاج حسین فرزند مرحوم حاج علی اکرام را دیدیم.
در خانه حاج مایل شاعر مشهور آذربایجان
بعد به خانه پدری حاج مصطفی رفتیم یعنی منزل مرحوم حاج مایل در نارداران که روزگاری محل رفت و آمد شعرا و اهل ادب و محل برگزاری انجمن ادبی « مجمع الشعراء باکو» به مدیریت حاج مایل بوده است. مرحوم استاد «محمد عابد» شاعر معروف تبریزی نیز چند روزی در این خانه به همراه تعدادی از شاگردانش در اوایل فروپاشی شوروی، مهمان حاج مایل بودهاند و مرحوم استاد خودش در تبریز از آن ایام بارها خاطراتی برای من نقل کرده بود و بارها و بارها یادی حسرت آلود از حاج مایل و ذکر خیری از وی ... که حاکی از تأثیرگذاری شخصیت و منش نیک حاج مایل بر روحیه و رفتار عابد بود.
من مرحوم حاج مایل را ندیدهام اما در اصل دو نفر، احترام و ارادت این حقیر را نسبت به مرحوم حاج مایل برانگیختند، اول مرحوم استاد عابد بود، دوم مرحوم حاج علی اکرام در ایام گفتگوی مفصل ام با او در جریان تدوین خاطراتش در قم، سال 1384 که برخی از خاطراتش را در باره حاج مایل در کتاب «خاطرات حاج علی اکرام» (تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1385) آورده ام.
باری، کتابخانه حاج مایل را درطبقه دوم خانهاش همانگونه که بوده، نگه داشتهاند با همان حال و هوای 20 – 30 سال پیش، که گنجینهای است گرانقدر با دهها جلد کتاب خطی به ویژه قرآنهای خطی به شیوه های گوناگون خوشنویسی ثلث و نسخ و ... در قطع های متفاوت. دواوین شعرای ترکزبان، فارسیزبان، لغت نامه ها، تواریخ، کتابهای چاپی قدیمی و .... یک جلد کتاب احکام فقهی خطی در قطع بسیار بزرگ (ظاهراً 50 در 80 سانتی متر) به زبان فارسی هم بود. برای همه ما جالب بود. همچنین دیوان خطی ترکی حکیم ملا محمد فضولی بغدادی که می گویند این نسخه بیش از چهار قرن عمر دارد. حاج مصطفی از ارائه برخی توضیحات لازم در باره این گنجینه کتاب و زحماتی که پدرش در جمعآوری کتب و نگهداری آنها کشیده، دریغ نمیکرد.
خانه و کتابخانه حاج مایل روزگاری به نوعی مرکز تبلیغات دینی و ترویج ادبیات شیعی بوده است. من در سفرهای پیشین نیز این خانه و کتابخانه را دیده بودم. شاگردان و ارادتمندان حاج مایل امروز هم در عرصه غزل و شعر عروضی آذربایجان فعالند. یکی جناب حاج علمدار، دیگری عارف بزونالی، آخوند حاج سلطان علیزاده و .... برخی دیگر هم رفته اند مثل مرحوم بابا پنهان شاعر معروف طنزپرداز و ...
نماز ظهر و عصر را در کتابخانه حاج مایل خواندیم و ناهار را هم مهمانِ خانه او شدیم به میزبانی حاج مصطفی و برادرش احمد. بعد از ظهر حاج مصطفی ما را برداشت و به بخش «شُوَلان» در نزدیکی باکو برد و مقبره سید علی (اَتآقا) را زیارت کردیم که کاملاً به سبک بارگاههای امامزادگان ایرانی بود. سید علی آتآقا در اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20 می زیسته و بدنش نرمی استخوان داشته است. عموم اهالی آذربایجان به این سید ارادت دارند، کرامتها برایش قایلند، به زیارتش می آیند و نذرها می دهند. حتی خانه مسکونی اش در باکوی قدیمی زیارتگاه و محل قربانی است.
دیدار با زلیم خان یعقوب
عصر همان روز به همراه نصرت علی یف (از فامیلهای اکبر حمیدی و عجیب علاقمند به ادبیات) و پسرش ائلشن طبق قرار قبلی – با هماهنگی اکبر حمیدی- به دیدار شاعر مشهور جناب زلیمخان یعقوب رفتیم در محله رازین باکو. دیدار در خانه مجلل و بزرگ و زیبای شاعر و در محل کتابخانه اش انجام گرفت. او گرچه مریض الاحوال بود، در حیاط خانه اش با خوشرویی به استقبال ما آمد. شاعر 64 ساله این روزها به علت بیماریاش کمتر دیده می شود، هر دو کلیه اش را برداشته اند و میگفت ماه آینده (جولای) برای چندمین بار تحت عمل جراحی قرار خواهد گرفت.
زلیم خان یعقوب را همه اهل ادب می شناسند، شعر هجایی به ویژه به سبک شعر عاشیقهای آذربایجان را در 30 سال گذشته متحول کرد. خودش هم ساز عاشیقی را با استادی می نوازد. اشعارش در موضوعات وطن، طرز حیات، اخلاق، اجتماعیات و تاریخ است. شعر زیبایی را هم در موضوع کربلا و امام حسین (ع) سروده که چند سال پیش من در ارومیه به الفبای اصیل برگرداندم و در نشریه دعوت چاپ کردم.
زلیمخان یعقوب کتابهای متعددی از اشعارش را منتشر کرده و تمام اشعار خودش و اشعار مهم و زیبای همه شاعران آذربایجان– از قدیم و جدید- را از حفظ می خواند! برای همین به او «شاعر سینه دفتر» میگویند. زبانی ساده و اشعاری بسیار پر احساس دارد و شعرهای زیادی از او را عاشیقهای آذربایجان در ایران و آذربایجان و ترکیه و گرجستان و داغستان با ساز و آواز میخوانند. از این نظر او واقعاً یک شاعر مردمی است. یکی دو بیت از منظومه جدیدش با عنوان «شوشا شکسته سی» برای ما خواند که در باب اراضی اشغالی آذربایجان توسط ارمنستان سروده. یادی از استاد شهریار هم کرد و اظهار ارادت؛ در باب آشنایی شهریار با موسیقی هم جملاتی گفت.
زلیمخان چند دوره نماینده مجلس ملی آذربایجان بوده و در 50 سالگی اش جشن بزرگداشتی از سوی دولت و با حضور سه ساعته شخص رئیس جمهور حیدر علی یف برپا گردید که من در آن سالها – ظاهراً سال 1998 – در نخجوان بودم و برنامه اش را از پخش مستقیم تلویزیون باکو تماشا میکردم.
این شاعر شناخته شده، کتاب منظوم «پیغمبر»ش را در موضوعات مربوط به زندگی و سیره و گفتار پیامبر اکرم (ص) سروده و خیلی زیبا در قطع وزیری چاپ کرده (2009) که به هر کدام از ما یک نسخه امضا کرد. کتاب ارزشمندی است و نشان می دهد که شاعر مطالعه ای گسترده در تاریخ حیات پیغمبر و نیز قرآن داشته که توانسته این اثر را بسراید.
زلیمخان می گفت: «شاعر باید مردمی باشد و تربیت مردمی داشته باشد. شاعر نباید ادعا کند که من شاعرم، بلکه رفتار و کلام و اندیشه و دفتر و قلم او هستند که نشان می دهند او شاعر است.»
ادامه دارد
منبع: دوهفته نامه دنیز، شماره 37 مورخ 92/5/30
پیام اصلی شعر کریمی مراغهای امر به معروف و نهی از منکر است |
گروه هنر: مسئول واحد آفرینشهای ادبی حوزه هنری آذربایجان غربی در جریان برگزاری دومین عصر شعر طنز چولپا در ارومیه گفت: پیام اصلی شعر استاد کریمی مراغهای امر به معروف و نهی از منکر است. به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) شعبه آذربایجان غربی، مصطفی قلیزاده علیار، مسئول واحد آفرینشهای ادبی حوزه هنری آذربایجان غربی عصر دیروز یکشنبه سوم شهریورماه در دومین عصر شعر طنز چولپا که در مجتمع فرهنگی ـ هنری ارومیه برگزار شد، گفت: در آثار استاد حسین کریمی مراغهای تمامی عناصر طنز از جمله تفکر و اندیشه، هجو، هزل، فکاهه و طنز موجود است و در بسیاری از کشورهای ترکزبان، کریمی را بهعنوان شاعری طنزپرداز و شاعر اهل بیت(ع) میشناسند. وی خاطرنشان کرد: شعر کریمی روان و دارای فرم و ساختار زبان است و برخلاف برخی از آثار شاعران روشنفکر، زبان و معنی در اشعار کریمی با هم خلق میشوند. تربیت اجتماعی، تعهد دینی، افشای کجرویهای اجتماعی، افشای غربزدگی و مدگرایی، مبارزه با طاغوت، ترویج ارزشهای اسلامی و انسانی در قالب طنز، مبارزه با خرافات، دفاع مقدس و انقلاب اسلامی و مقدسات دینی شالوده و اساس اشعار کریمی هستند. وی نقش اشعار کریمی مراغهای، به همراه اشعار محمدحسین شهریار را یکی از مهمترین عوامل ترویج فرهنگ و زبان آذربایجان در جهان عنوان کرد. یادآور میشود، دومین عصر شعر طنز چولپا، چهارم شهریورماه سال جاری بههمت حوزه هنری آذربایجان غربی در تالار وحدت مجتمع فرهنگی ـ هنری ارومیه با حضور جمع زیادی از شاعران استان و حسین کریمی مراغهای، یوسف علی میرشکاک، ناصر فیض، سعید بیابانکی، و رضا رفیع برگزار شد. همچنین طی این مراسم با حضور مدیرکل دفتر سیاسی استانداری آذربایجان غربی، مدیرکل صدا و سیمای مرکز آذربایجان غربی، مدیر عامل سازمان فرهنگی ـ ورزشی شهرداری ارومیه و رئیس حوزه هنری آذربایجان غربی از بیش از نیم قرن تلاش هنری و ترویج ارزشهای اسلامی و انسانی میرزا حسین کریمی مراغهای در قالب شعر با اهدا لوح تقدیر تجلیل شد. حسین کریمی مراغهای (1310- روستای روشت مراغه) از معروفترین و نامدارترین شاعران عرصه طنز شعر آذربایجان است که در غالب اشعارش رسم و رسوم زمان خود را به انتقاد گرفته است و اشعار وی زبانزد مردم ترکزبان ایران و کشورهای همسایه است. از کریمی مراغهای علاوه بر آثاری به نام رنگارنگ، 18 جلد کتاب شعر در رثای خاندان عصمت و طهارت(ع) چاپ و منتشر شده است. |
پیغمبر (ص)
اکبر حمیدی علیار
بو ایلین خرداد آیی نین سون گونلرینده، عزیز دوستوم مصطفی قلیزاده علیار جنابلاری ایلا باکی سفریندن گتیردیگیمیز ارمغانلاردان بیری ده آذربایجانین قدرتلی شاعری زلیمخان یعقوبون «پیغمبر» (ص) کتابی اولموشدور کی شاعر آغیر خستهلیگینه باخمایاراق بیزی آچیق قاباقلا قبول ائدهرک بیزه باغیشلامیشدی..
کتاب وزیری اؤلچوسونده، چوخ نفیس شکیلده، 320 صحیفهده، 18000 تیراژدا و 2009-نجو ایلده باکی «پئداقوگیکا» نشریاتی طرفیندن چاپ ائدیلمیشدیر.
کتابدا گلن شعرلرده شاعرین حسیاتی ایلا برابر عقلیاتی دا داخل دیر، بو معناده کی حؤرمتلی شاعر هر بیر شعرین مایاسینی باشدا گتیردیگی بیر قرآن آیهسی و یا بیر حدیثدن آلمیش و اؤز شاعرلیک قدرتی و دویغوسویلا اونا قول- بوداق وئرمیشدیر. یازدیغی «پیغمبری نییه یازدیم» مقدمهسینده اشاره ائدیر کی بو پوئمانی یاراتماغا دؤنه- دؤنه قرآن کریمی اوخویوب، نهج البلاغه نی اوخویوب، هوته نین غرب- شرق دیوانینی، پوشکین ین محمد درامینی، بونینین قرآنلا باغلی شعرلرینی، تولئستویون اسلاملا باغلی فکرلرینی، داستایئفسکی نین قرآنا مناسبتینی، انگلیسلی نئالا دونالد والسین ایکی جلدلیک «تانری ایلا صحبت» کتابینی، جواهر لعل نهرونون «دونیا تاریخینه بیر نظر» کتابیندا اسلام و پیغمبر حاقدا فکرلرینی، هانری ماسسئ نین اسلام اثرینی، رومینین مثنوی سینی، محمد عاکف ارسویون "صفحات"ینی، محمد اقبال لاهوری نین شعرلرینی، حسین جاویدین "پیغمبر"ینی، نجیب فاضل قیساکورهکین "پیغمبر دایرهسی" کتابینی، سئزای قاراقوچون "خضر ایلا 40 ساعت" پوئماسینی، عبدالباقی گولپینارین "حضرت پیغمبر و اون ایکی امام"ینی، مصطفی عاصم کؤکسالین چوخ جلدلیک "اسلام تاریخی"نی و باشقا کتابلاری اوخویوب و اؤز افادهسی ایله دئسک اله ییب و الکدن کئچیریب و سونسوز علم و فضیلت دریاسینا باش ووروب.
اونلار جلد لیریک و بدیعی اثرلرین صاحبی اولان زلیمخان، بیزیمله دانیشیقدا بویوردو کی منیم باشقا کتابلاریم بیریانا، آنجاق عؤمرومون بهرهسی بو پیغمبر کتابی دیر و من سیزه باشقا کتاب یوخ، عمرومون بهره سینی اتحاف ائدیرم.
بو کتابا گؤره آرتیق دانیشماق ایستهمیرم، ان شاءالله اوخوجولار بو کتابی الده ائدیب اؤزلری دیهر وئرهجکلر، آنجاق شاعرین یازدیغی جمله-جملهسی و کلمه-کلمهسی حیرتلندیریجی و دوشوندوروجو اولان مقدمه سینی چوخ اؤنملی دیر.
منبع: دنیز نشریه سی، شماره 37، تاریخ نشر 30/5/92 - اورمیه
شهید فلسطینلی
شاعر: رفیق ذَکا خندان ــ باکو (1939ــ 1999)
کؤچورن: مصطفی قلیزاده علیار
فلسطین تورپاغی اولوندو یغما
سنسیز یاشامارام، آی وطن دئدی.
یابانچی اولانلار اولورمو دوغما ؟
اولارمی یادلارا پای وطن، دئدی؟
دئدی دوشمنلرله چارپیشمالی ییق،
داغیندان، داشیندان یاپیشمالی ییق.
یئنه قووشمالی، تاپیشمالی ییق،
غملی گونلرینی سای وطن، دئدی.
دئدی غربت ائلده اودا آتیلساق،
اجل قیلینجی ایلا ایکی چاتیلساق،
درمانی اولمایان درده قاتیلساق،
سسینیه وئره ریک های وطن، دئدی.
فلسطین اوغروندا جانینی یاخدی،
باشیندا آیریلیق شومشه یی چاخدی،
گؤز یاشی چای اولوب دنیزه آخدی،
دنیز وطن دئدی، چای وطن دئدی.
اونو هئیدن سالیب، هئی قووردولار،
گئرچه یین گؤزونه کول سوورودولار،
بیر گئجه غربتده اونو ووردولار،
غربت سون نفسده وای وطن، دئدی!
1984 ــ باکی
قید: مرحوم رفیق ذَکا خندانین 1992 ــ جی ایل باکیدا کریل الفباسی ایله چاپ اولان «سئچیلمیش شعرلر» کتابیندان (ص 28) کؤچورولدو.
منبع: سایت: دنیزنیوز
مصطفی قلی زاده : تولید آثار هنری در استان ها در گرو حمایت بیش از پیش مسئولان است.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری استان زنجان، مسئول دفتر مطالعات و فرهنگ پایداری استان آذربایجان غربی با تاکید بر ارزش گذاری بر آثار هنری تولید شده در استانهای مختلف کشور گفت: تولید آثار هنری در استان ها در گرو حمایت بیش از پیش مسئولان است.
مصطفی قلی زاده درگفتگو با روابط عمومی حوزه هنری استان زنجان، اظهار داشت: اگر مسئولان به آثار هنریکه در استان ها تولید می شود ارزش گذاری کنند قطعا شاهد خلق روز افزون آثار هنری فاخر در سراسر کشور خواهیم بود.
وی افزود: حمایت حوزه هنری کشور از آثار تولیدی استانها باعث افزایش مشارکت هنرمندان جوان و ایجاد انگیزه برای خلق آثار هنری دینی و فاخر می شود
این مقام مسئول به برگزاری نشست مسئولان دفاتر مطالعات و فرهنگ پایداری اشاره کرد و گفت: برگزاری این نشست ها در راستای افزایش سطح علمی مسئولاناین دفاتر ضروری است.
وی با اشاره به اینکه دفاتر مطالعات و فرهنگ پایداری تازه تاسیس هستند، ادامه داد: با برگزاری این نشست ها مسئولان این دفاتر در زمینه شیوه های مصاحبه، آرشیو و پیاده سازی، مدیریت پروژه و تدوین خاطرات شفاهی آگاهی کسب می کنند.
قلی زاده با تاکید براینکه شخصیت های دفاع مقدس باید به همه معرفی شوند، افزود: فرهنگ انقلاب و دفاع مقدس باید در جامعه نشر پیدا کند، لذا جمع آوری تاریخ و خاطرات شفاهی رزمندگان آن دوران گامی در جهت رسیدن به این هدف مهم است.
وی یادآور شد: با اجرای این طرح نسل های آینده کشور با مراجعه به این تاریخ شفاهی منابع عظیمی را در راستای تولید و خلق آثار هنری در حوزه دفاع مقدس در اختیارخواهند داشت.
منبع: سایت حوزه هنری استان زنجان www.artzanjan.ir