آذربایجان عاشیق و شاعر قادینلاری (4)
کؤچورن: فاطمه میرزاده
«تصنیفی-گولشاد» آدلی یگانه اثریندن باشقا، الده هئچ بیر یازیسی موجود اولمایان گولشاد، تاتارلار طرفیندن اسیر آلینیب تورکیهیه آپاریلمیش بئش قیزدان بیریدیر. تخمیناً 15- نجی عصرین سونو، 16- نجی عصرین بیرینجی یاریسیندا یاشادیغی احتمال اولونور. یگانه اثری اسارتده، آغیر، المله حیات کئچیرن آتا-آنا قوجاغیندان، دوغوما یوردوندان قوپاریلیپ غریبلییه آپاریلان «یئسیرلرین» دردینه ترجمهدیر. منظومهدن آنلاشیلدیغی کیمی بو قیزلار شام و حلب، ایستامبول، میصیر و باشقا اؤلکهلره، شهرلره آپاریلمیشلار. همین یئسیرلرین وطن حسرتی، غوربت دردی، آتا-آنا، دوغما اوجاق غصهسی ساده قوشمادان آشیب داشیر:
گویدن اؤتن بؤلگو - بؤلگو دورنالار
بیزدن سلام اولسون آغام ائلینه.
یاشیل گئیمیش ساریتئللی دورنالار
بیزدن سلام اولسون آغام ائلینه.
بیزی آپاردیلار تاتار خانینا
فتوا وئردیلر یئسیرین قانینا
بیر نامه گؤندردیم مشهد کانینا
بیزدن سلام اولسون آغام ائلینه.
بیزی گؤندردیلر او شاهیسردن
روم اؤلکهسی وارید اولدو یئسیردن
اول شام و حلبدن، شهری – میصیردن
بیزدن سلام اولسون آغام ائلینه.
بئش قیز ایدیک بیر آرادا، بو یئرده
یا الهی، درمان ائله بو درده
جانیم دورنا، هر وطنده هر ائلده
بیزدن سلام اولسون آغام ائلینه.
آخان چایلار یئسیرلرین یاشیدیر
آه و نالهم گؤیده ملک ائشیدیر
جانیم دورنا، چرخ و فلک ایشیدیر
بیزدن سلام اولسون آقام ائلینه.
بودور گلدی یئسیرلرین کاروانی
چاغیریرام یا مولانا یا غنی
قارا گئیدی عجم پیر و جاوانی
بیزدن سلام اولسون آغام ائلینه.
بیزی آییردیلار آتا –آنادان
یا ربّیم، سن قورتار بو غمخانادان
ایستامبول شهریندن، قوستاندینادان
بیزدن سلام اولسون آغام ائلینه.
بو سؤزو سؤیلهین یانار اؤزوندن
یاش یئرینه قان تؤکولر گؤزوندن
ملیک، سن قان بو گولشادین سؤزوندن
بیزدن سلام اولسون آغام ائلینه.
منبع: دنیز نشریه سی، نؤمره 66، تاریخ 14 بهمن 93
آذربایجان عاشیق و شاعر قادینلاری (3)
فاطمه میرزاده
گوللر پریسی
گوللر پریسی، گورجوستان رئسپوبلیکاسینین بورچالی ولایتینین فخرالی کندینده، 1790-نجی ایلده کندلی عائیلهسینده آنادان اولموشدور. ائودار، کندلی قادین اولان گوللر پریسی، ساز-سؤز عاشیقی اولموش، دئییلنه گؤره 135 ایل عؤمور سورموش و 1925-نجی ایلده دوغما فخرالی کندینده وفات ائتمیشدیر. عاشیق شعرینین قایدا-قانونلارینا، ائل هاوالارینا بلد اولدوغو اثرلریندن بللیدیر.
قادر آللاه، گل رحم ائله بو چاغا،
قویون نئجه تاب گتیریر بیچاغا،
قویاللار قبیره، بوکهللر آغا،
نکرئیینلر سؤال ائتسه نه دئییم؟
«بو دونیا دئدیگین بیر شیرین باغدیر»- دئیه، حیاتی جوشغون بیر محبتله سئوهن گوللر پریسینین الیندن، بیر نئچه عاشیق-شاعیر چیخمیشدیر. شعرلرینده دؤوری-زاماندان، حاقسیزلیقلاردان شیکایت وئریر. قارداشی اسماعیل دا شاعیر اولموشدور. تقدیم اولونان هر ایکی شعر قارداشینین محبت تاریخچهسی ایله علاقهداردیر. ائل آراسیندا بو محبتله باغلی رومانتیک روایتلر، حئکایهلر یاشاییر. شعرلریندن بئله چیخیر کی قافقاز حاکمی قارداشینی قافقازدان سورگون ائدیبمیش، او ایسه گئدیب تورکیهنین قارس ولایتینده قالماغا مجبور اولموشدور.
قافقاز جانشینینه
(قارداشی اوچون خواهیشه گلیرکن)
حؤکمدارسان، حضورونا گلمیشم،
آماندیر، قارداشیم ائلدن آییرما.
قوجالیب آنامیز، گؤزو یولدادیر،
بولبولو چمندن، گولدن آییرما.
تاپیلمیردی، وطنیندن قاچمیشدی،
ترلان ایدی یوواسیندان اوچموشدو.
یاد اؤلکهیه، قریبلییه دوشموشدو،
باغیشلا، طوطینی دیلدن آییرما.
پرییم گلمیشم سیزه منّته،
آماندیر، قارداشیم سالما ذلّته.
چکیب جزاسینی، دوشوب قوربته،
یاشیلباش سونانی گؤلدن آییرما.
آغلارام
قارسا طرف باخیب-باخیب آغلارام،
وورولوب کؤکسومه یارالار، قارداش.
سینهم اوستون چالین-چارپاز داغلارام،
دولانیر کؤنلومده هارالار قارداش؟!
عشقین بادهسینی یامان ایچیبسن،
درد الیندن تورک ائلینه قاچیبسان.
قوهومدان، قارداشدان نییه کئچیبسن؟
دیوان ایشه باخیب آرالار ،قارداش.
قلبیم قؤور ائیلهییر کؤهنه یارادان،
چوخ کئچمز چیخارسان قورخو-قارادان.
سیرا داغلار چکیلسئیدی آرادان،
گؤرونردی گؤزمه اورالار، قارداش.
پرییم، دردینه دؤزه بیلمیرم،
ساوادیم چاتماییر، یازا بیلمیرم.
سنسیز بو دونیادا دؤزه بیلمیرم،
گلمهسن باجیلار سارالار، قارداش.
منبع: دنیز نشریه سی، نؤمره 64 - نشر تاریخی 1393/10/16
و سایت «دنیزنیوز» www.daniznews.ir