معرفی کتاب
کتاب «برگی از بوستان ادب ورزقان» منتشر شد
کتاب «برگی از بوستان ادب ورزقان» منتشر شد. این کتاب در موضوع تاریخ ادبیات و تذکره شاعران شهرستان ورزقان به قلم سارا قلیپور تألیف شده است. برگی از بوستان ادب ورزقان در 428 صفحه وزیری به شرح احوال و نقل آثار مفاخر ادبی منطقه ورزقان پرداخته که اغلب آنان معاصر و در قید حیاتند. این کتاب با شمارگان هزار نسخه توسط انتشارات آوای منجی قم به قیمت 13500 تومان انتشار یافته است. برای این اثر ادبی مقدمهای نیز به قلم شاعر و نویسنده معاصر «اکبر حمیدی علیار» نگارش یافته است.
گفتنی است؛ خانم سارا قلیپور متولد سال 1361 است و این کتاب در اصل پایاننامه سطح کارشناسی ارشد وی بوده که به صورت کتاب منشر ساخته است و ظاهراً این نخستین کتاب ادبی در موضوع تذکره ادبا و شعرای ایرانی به شیوه قدماست که توسط یک بانوی ایرانی تألیف شده و قبل از آن تمام تذکرههای ادبی در ایران توسط مردان ادیب نوشته شده است.
مؤلف در مقدمه خود می نویسد:
«موضوع این مجموعه که بررسی شرح احوال و نقد آثار مشاهیر و مفاخر ادبی ورزقان میباشد، بنا به علاقهی خود و تشویق دوستان و راهنمایی اساتید بزرگوار زبان و ادبیات فارسی انتخاب گردید و هدف، گردآوری اطلاعات مستند و مفید در مورد شاعران و نویسندگان منطقه و زنده کردن نام و آوازهی آنان بود که زیر گرد و غبار گذر زمان فرو رفته بودند. در این راستا شرح حال و معرفی آثار شاعران قدیمی که در تذکرهها و تاریخ ادبیات آمده است از لابهلای کتابها جمعآوری شده و در مورد شاعرانی که در قید حیات میباشند به روش مشاوره، تحقیق و تفحص زنده، اطلاعاتی از زبان خود آنان و یا سر شناسان شعر و ادب در منطقه جمعآوری شده و شرح حال همه مشاهیر و مفاخر ادبی بر مبنای حروف الفبایی تنظیم گردید.
به اعتقاد بنده در بیان تاریخ ادبیات منطقه، استان و یا کشور باید قلمرو فرهنگی زبان فارسی و ماورای مرزهای جغرافیایی آن که روزگارانی تمام فلات ایران تا آسیای صغیر و روسیهی شرقی و شبه قارهی هند را فرا گرفته بود، مورد بررسی قرار گیرد که در این مجموعه مورد بررسی قرار گرفته است.»
اکبر حمیدی علیار هم در مقدمه خود کتاب را اینگونه معرفی می کند: «این کتاب در موضوع و محدودهی جغرافیایی انتخاب شده، جامعترین و کاملترین اثر تا به امروز میباشد که قطعاً منبع باارزشی برای آیندگان خواهد بود... اما از نگاه ادبی و هنری نیز به جرأت میتوان گفت اثر حاضر علیرغم منحصر بفرد بودنش، آینهی تمامنمای این خطهی هنرپرور، علمپرور، دینپرور و وطنپرور نمیباشد. باز تأکید مینمایم که این، نه به معنی کمرنگ جلوه دادن اثر حاضر، بلکه بمعنی عظمت والای غیرقابل گنجایش منطقهی ورزقان در یک کتاب و مجموعه میباشد و امید است این اقدام مبارک مؤلف گرامی، شروعی برای شناساندن و ماندگار نمودن چهرههای گوناگون علمی، ادبی، هنری، اجتماعی و سیاسی این منطقه، همچنین الگوی موفقی برای خلق آثار مشابه برای مناطق و شهرستانهای دیگر آذربایجان عزیز و ایران سربلند باشد.»
منبع: دوهفته نامه «دنیز»، شماره 50- مورخ 93/01/31
کتاب «برگی از بوستان ادب ورزقان» منتشر شد
به قلم سارا قلی پور و با مقدمه اکبر حمیدی علیار منتشر شد
شهرستان ورزقان در یک نگاه
شهرستان ورزقان در شمال استان آذربایجان شرقی با وسعت 2368 کیلومتر مربع از شرق به شهرستان اهر، از غرب به شهرستان مرند، از شمال به شهرستانهای کلیبر و جلفا و از جنوب به شهرستانهای هریس، تبریز محدود شده است. نام دیگر شهرستان ورزقان ارسباران است و این نام به دلیل واقع شدن بسیاری از جنگلهای ناحیه? سرسبز ارسباران در این شهرستان است. این شهرستان براساس آخرین تقسیمات کشوری دارای دو بخش (مرکزی و خاروانا)، 7 دهستان و 2 نقطه شهری به نام های ورزقان و خاروانا میباشد. جمیعیت شهرستان ورزقان در آخرین سرشماری سال 1385، در حدود 833،46 نفر بوده است. این شهرستان سابقاً از بخشهای شهرستان اهر و یکی از پهناورترین بخشهای آذربایجانشرقی بود که در دههی 60و در تقسیمات جدید کشوری تجزیه و تعداد روستاهای بخش از 300 روستای تابعه به حدود 110روستا کاهش یافت. شهرستان ورزقان با 2368 کیلومتر مربع وسعت، به دلیل قرار گرفتن در منطقهی زیبای قرهداغ، دارای مناظر بدیع و بکر طبیعی است که ویژگیهای خاصی به طبیعت ورزقان بخشیده است
آب و هوای ورزقان در تابستان معتدل تا گرم و در زمستان سرد و یخبندان و پربرف است. به عبارت سادهتر، به طور کلی ورزقان منطقهای کوهستانی است و اطراف آن را کوههای آق داغ، مشکعنبر، کامتال، جوشون، جلهداغ، ایریداغ، کیامکی، خاروانا و پیرسقا فرا گرفتهاند. همین امر سبب شده تا کشاورزی و دامداری در این شهرستان رونق بیشتری داشته باشد، به گونه ای که همه ساله ورزقان در فصل تابستان شاهد حضور دامهای عشایر قرهداغ است. شهرستان ورزقان در تولید عدس مقام اول استانی و در تولید عسل مقام سوم را به خود اختصاص داده است.
آثار تاریخی و دیدنی شهرستان ورزقان
منطقه چیچکلی: منطقه زیبای چیچکلی در 35 کیلومتری شمال غرب ورزقان قرار گرفته است. در این منطقه کوهها پوشیده از گل و درخت و چمن است و عشایر قرهداغ در فصل تابستان از آن به عنوان مراتع ییلاقی بهره میگیرند.
مسجد جامع خاروانا: این مسجد در مرکز بخش خاروانا در 60 کیلومتری شهر ورزقان واقع شده است. قدمت این مسجد به سدههای 6 و 7 هجری قمری میرسد و گویا دختر بایندرخان حاکم قرهداغ که در روستای دوزال ساکن بوده ساخته است.
خانه امیر ارشد: خانهی امیر ارشد که در 12 کیلومتری غرب ورزقان در روستای اوخارا واقع شده است. این ساختمان سنگی که به «داش عمارت» مشهور است از بناهای زیبا و منحصر به فرد شهرستان ورزقان است. خانه امیر ارشد با بهرهگیری از شیوهی معماری تاریخی منطقه و سبک ویژهی ابنیه قاجاری طراحی و ساخته شده است تا نمایانگر تفکرات و باور ها و نحوه زندگی مردم منطقه باشد.
قلعه تاریخی جوشین: قلعه تاریخی جوشین یا جوشون در 26 کیلومتری غرب ورزقان بسوی جلفا و در 6 کیلومتری روستای جوشین واقع شده و راه آن بسیار سخت و کوهستانی است. قلعه بر فراز کوهی است که سه طرف آنرا شیبهای دیوار مانند احاطه کرده است و تنها راه ارتباطی آن یک گذر کوهستانی تنگ است که فقط یک یا دو نفر میتوانند به زحمت از آن بالا روند، به این علت، نگاهبانی و دفاع از این قلعه حتی با تعدادی معدود هم ممکن بوده است. قلعهی جوشون دارای استخرهای متعدد که در دل سنگهای خارا کنده شده است، میباشد. سفالهایی که در محوطهی قلعه پیدا شده مربوط به هزاره اول قبل از اسلام و قرون اولیه اسلام تا قرن ششم هجری قمری است.
امامزاده سیدخلیل جوشین: زیارتگاه امامزاده سید ابراهیم خلیل در 35 کیلومترى راه ورزقان به خاروانا و در روى تپهاى در زیر قلعهی جوشون قرار دارد. این زیارتگاه از راه انشعابى به مناطق سر سبز و زیباى چیچکلى 10 کیلومترى فاصله دارد. امامزاده سید ابراهیم خلیل فاقد سنگ نبشته بر روى مزار شریف بوده و نسبنامهاى مشاهده نشده است ولى اهالى منطقه اعتقاد راسخ و محکمى به این امامزاده دارند و ایشان را از نوادگان حضرت امام موسى بن جعفر (ع) میدانند. در طول سال علاوه بر زائرین این مکان مقدس، هزاران نفر از گردشگران منطقه و کوهنوردان از امامزاده بهره میبرند. همچنین با توجه به قرار گرفتن آن در بین راه شهر ورزقان به شهر خاروانا و روستاهاى منطقه، از این محل به عنوان نمازخانهی بین راهى و استراحتگاه استفاده میگردد.
گنبد الله الله: گنبد الله الله در قبرستان قدیمی روستای کبودگنبد بخش خاروانا واقع شده است. پلان مقبره دایره و قطر آن 75/4 متر میباشد. بنا دارای دو طبقه شامل سردابه و طبقه اول بوده است. گنبدهای طبقه فوقانی ریخته است. ازاره بنا سنگی و ساقه بنا با آجر چهارگوش قرمز بنا شده که کلمات الله با آجرکاشی فیروزهای تزئین شده است. کتیبهها و اسلیمیهای حاشیه دربهای چهار طرف طبقه اول با کاشی معرق میباشد. تاریخ بنای برج را با توجه به رجهای آجری با تزئینات اسماء الله در آذربایجان میتوان به اواخر دوره ایلخانان مغول تا صفویه نسبت داد. خصوصیات بارز وعوامل تزئین شده بنا برج مقبره است. تاریخ و کتیبهای روی آن باقی نمانده است. ترکیب آجرکاشی فیروزهای در متن ساقه بنا که سبب شده است به کبودگنبد شهرت پیدا کند، زیبایی خاصی به آن بخشیده است. متن کلمات روی بدنه الله و محمد می باشد. شاعران و دانشمندان بلند آوازه ای از این منطقه ظهور کرده اند از جمله فقیه رجالی محقق علیار، شاعر مشهور و عارف معروف سید ابوالقاسم نباتی و ...
معادن ورزقان
شهرستان ورزقان از حیث معادن بسیار غنی است. این شهرستان با قرار گرفتن بر روی کمربند آلپ ـ هیمالیا دارای اندیسهای متعدد مس و عناصر فلزی دیگر نظیر سرب، روی و آهن میباشد. کمربند یاد شده از کوههای آلپ در اروپایغربی شروع شده و پس از عبور از کشورهای اروپایشرقی از ناحیة مرزی جلفا وارد ایران میشود و در نهایت با عبور از کشورهای پاکستان و هندوستان به کوههای هیمالیا ختم میگردد. در ناحیهی ورزقان بر روی این کمربند بیش از30 اندیس معدنی مس شناسایی شده است. کانسار مس سونگون که در شمال ورزقان قرار گرفته است، بزرگترین اندیس مس در شمالغرب ایران است.
مس سونگون: فاصله این معدن از تبریز 130 کیلومتر و از ورزقان 25 کیلومتر بوده و در مجاورت روستای سونگون واقع است. معدن مس سونگون در یک منطقه کوهستانی با متوسط ارتفاع 2000 متر بالای سطح دریا واقع شده است
زلزله مرداد ماه 91 در ورزقان
بیش از دو قرن است که زلزله ای قابل توجه در تاریخ جغرافیایی منطقه ارسباران – قره داغ که اهر و ورزقان هم در این منطقه واقع شده، به ثبت نرسیده بود تا اینکه زلزله ویرانگر اخیر در 21 مرداد 91 و پس لرزه های مخرب آن موجب تخریب 70 الی 100 در صد برخی مناطق ورزقان و دهستانهای آن و مرگ ناگوار صدها نفر از اهالی و مجروح شدن هزاران نفر دیگر گردید و این مصیبت تلخ نام ورزقان را جهانی کرد!
منبع: دو هفته نامه دنیز، شماره 20 مورخ 26/5/91
اهره، هریسه، ورزقانا گل
عاشیق قوربان پور ولی علیار
طبیعت یئنه ده شلتاقلیق ائتدی
اهره، هریسه، ورزقانا گل
زلزله باتیردی ائلی اوبانی
طبیعتین الی باتدی قانا گل
اهره، هریسه، ورزقانا گل
سهندله ساوالان گئیسین قارانی
چونکی یاسا باتیب داغی آرانی
آللاه کیم ساریسین بئله یارانی
طبیعتین الی باتدی قانا گل
اهره، هریسه، ورزقانا گل
هارایا امدادا چاتانیم گلسین
ییخلان قولوندان توتانیم گلسین
وارینا گومانی یئتنیم گلسین
طبیعتین الی باتدی قانا گل
اهره، هریسه، ورزقانا گل
اوغلو الدن گئدن آنا آغلاییر
آناسین ایتیرمیش بالا آغلاییر
عاشیق "قوربان" چکیر ناله آغلاییر
طبیعتین الی باتدی قانا گل
اهره هریسه ورزقانا گل.
منبع: دو هفته نامه دنیز شماره 20 مورخ 26/5/91
اِذا زُلزلتِ الارضُ زِلزالَها ...
(سرمقاله مدیر مسئول دو هفته نامه دنیز ، شماره 20 مورخ 26 مرداد 91)
بعد از ظهر سه شنبه 24 مرداد -پریروز- حدود ساعت 6/30 در دفتر نشریه تنها نشسته بودم و مطالب نشریه اخبار ویژه زلزله اهر هریس و ورزقان را مرور می کردم تا به چاپ بسپارم اما ناگهان ساختمان چنان به شدت لرزید که کشتی بر اثر طوفان دستخوش امواج شده باشد !...
با خود گفتم به یقین این هم از اهر و ورقان به ارومیه می رسد چنانکه روز شنبه 21 مرداد نیز چنین وضعی در ارومیه پیش آمد .
بله... حدسم درست بود، پس لرزه های زلزله شدید و ویرانگر آذربایجان شرقی بود و هنوز هم در کمین است و هر از گاهی چهره کریه خود را نشان می دهد و خاک را و انسان را زهره ترک می کند، قربانی می گیرد، ویران می کند و باز پنهان می شود .
این خاصیت زلزله است، "اِذا زُلزلتِ الارضُ زِلزالَها.. ". این زلزله هم نشانی از آن زلزال عظیم روز قیامت است... باری به هر تقدیر دهها زمین لرزه شدید و پیاپی در این 4 -5 روز نه تنها محل وقوع بلکه بسیاری از اراضی استانهای همجوار را هم تکان داده و دل ها را بدتر از آن.
تا کنون صدها کشته و هزاران زخمی (آمارهای رسمی متفاوت و متناقض است) از زلزله بازمانده و صدها میلیارد دلار خسارت مالی بر منطقه وارد شده است، هموطنان عزیز زلزله زده در کنار ویرانه های خانه و کاشانه شان در روستاها و سه شهر اهر، ورزقان و هریس در چادرها عزادار رفتگانشان هستند.
مردم ایران و مسئولان البته بی وقفه برای سر و سامان دادن اوضاع به شکل همه بعدی تلاش می_کنند و هیچ شکی در آن نیست و حضور مسئولان رده اول مملکت به ویژه حضور مسئولانه و امیدبخش مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای در مناطق زلزله زده آذربایجان شرقی، گویای این حقیقت است.
با این وصف امید است مثل همیشه این تهدید را هم تبدیل به فرصت کنیم و در ساخت و سازها تهدیدهای طبیعی از جمله وقوع زلزله را لحاظ نماییم و باور کنیم که ایران روی خط زلزله است.
مصطفی قلیزاده علیار