بعثت
حسین جاوید
اشاره: آذربایجانین بؤیوک شاعری، منظوم نمایش یازان متفکر "حسین جاوید"ین شاه اثرلریندن بیر ده "پیغمبر" منظومه سی دیر کی اونو 1922 باکیدا اصیل الفبا ایله چاپ ائتمیشدی. بو اثری حؤرمتلی شاعر اکبر حمیدی علیار منظوم صورتده فارس دیلینه ترجمه ائدیبدیر. بورادا حمیدی جنابلارینا تشکروموزو بیلدیریر، پیغمبر اثری نین "بعثت" حصه سیندن و اونون ترجمه سیندن بیر پارچالار گتریریک:
بعثت
«آیدین و ییلدیزلی بیر گئجه، مکه یاقینلیغینده حرا داغی... اطرافده مغارهلر، یالچین قایالر، سارپ ائنیشلر ، قورقونج اوچوروملر... پیغمبر الی آلنینده دوروبن دوشونجهلره دالمیش.. او قیرق یاشینده، گؤزل ، وقارلی بیر سیما... آلنی، کؤکسی، اوموزلرینین آراسی گئنیش؛ رنگی گول رنگینه مایل اسمریمیسی و نورانی... ساچلری نه پک قیویرجیق، نه ده پک دوز؛ ساققالی بیر توتام، سیق و تام... بیلهکلر، قوللر قالین و قوّتلی... بؤیوک باشلی، هلال قاشلی، چکمه بورونلو، دهگیرمی چهرهلی، اورتا بویلو، ایری گمیکلی؛ کیپریکلری اوزون، ایکی قاشینین آراسی آچیق، فقط بیر بیرینه یاقین؛ گؤزلری قارا و بؤیوجک... ایشته او دالغین و معمالی گؤزلر ، گئجهنین سکوتینی اوقشایان حزین و باییلتیجی بیر عود زمزمهسینی دینلیهرک – اویویور کیبی – کندیندن گیچمیش... بو سیراده پنبه، ماوی، منهکشه نورلر ایچینده آلتین قاناتلی، فسونکار بیر ملک گؤگدن اینهر و ایلاهی بیر آهنگله پیغمبره خطاب ائتمگه باشلار.»
ملک :
اولو داهی، سن ای بؤیوک رهبر !
قالق، اویان!.. ایشته هر طرف، هر یر،
هپ طبیعت دالیب دا رؤیایه ،
جلب ائدر روحی شعر و سئودایه.
گئجه ییلدیزلریله پرخولیا ،
سنی دینلهر سکوت ایچینده فضا..
پیغمبر:
«باشینی قالدیریر ، حیرت و اضطراب ایله »
یئنه رؤیامی گؤردیگیم عجبا !؟
سن نه سن، سؤیله..
ملک: بنمی؟ - هیچ سورما، -
ازلیت شفقلرینده آچان
تازه بیر غونچه، پنبه بیر ییلدیز ؛
ابدیت افقلرینده اوچان ،
تانری قوینینده بسلهنن بیر قیز .
شعر و حکمت، ذکا ایلاههسییم ،
اولو داهیلرین ندیمهسییم .
آیری اولساق ده ایشته هر ایکیمیز
بیر روبابین اینیلدهین سسیییز .
پیغمبر: نه ایچین گلدین آنلامام یینه سن .
ملک: «گؤگه دوغرو»
اونا قالدیرمق ایستهرم سنی بن .
پیغمبر: آه، سن دائیما گلیر ده بانا ،
سونره هپ گؤستریرسن استغنا .
بن کیمم، سؤیله!.. سن نه سن؟ گؤستر !
ملک:
ان گؤزل چاره - : ایشته عزم و ثبات..
اولما اصلا اسیر حسیّات ،
بیراقوب عجزی دورمادان یوکسل،
یوکسل ای شانلی قهرمان یوکسل!..
عرش لاهوته دوغرو آچ شهپر ،
دائما یوکسل ای بؤیوک رهبر !
پیغمبر:
یوق، قانات یوق.. بن ایشته بیر عاجز
یولجییم کیمسهسیز، تسلّیسیز ؛
چئورهم ایسسیز مغارهلر ، یالچین
قایالر، سارپ ائنیشلر –آه – آزغین
اوچوروملر، آلوو ساچان اووالر ،
روحی قسوتله ییلدیران هوالر...
بیر چمن یوق؛ آقار سویوق، هیهات !
گؤز، قولاق بورده دویماز عشق و حیات.
قالانی ایکینجی حصه ده گله جک
منبع: دو هفته نامه "دنیز" شماره 16 مورخ 22/ 3/ 91
سو قصیده سی
(پیغمبر اکرمین (ص) مدحینده)
شاعر: حکیم ملا محمد فضولی بغدادی
ساچما اى گؤز اشکدن کؤنلومده کى اودلاره، سو،
کیم بو دنلى توتوشان اودلاره، قیلماز چاره سو.
آبگوندور گنبد دوّار رنگى، بیلمزم
یا محیط اولموش گؤزومدن، گنبد دوّاره سو؟
ذؤوق تیغیندن عجب یوخ اولسا کؤنلوم چاک - چاک
کیم مرور ایلن بوراخیر رخنهلر دیواره سو.
وهم ایلن سؤیلر دل مجروح پیکانین سؤزون،
احتیاط ایلن ایچر هر کیمده اولسا یاره، سو.
سویا وئرسین باغبان گلزارى، زحمت چکمهسین،
بیر گول آچیلماز یوزون تک، وئرسه مین گلزاره سو!
اوخشادا بیلمز غُبارینى محرّر، خطّینه
خامه تک باخماقدان ائنسه گؤزلرینه قاره سو.
عارضین یادیله نمناک اولسا مژگانیم، نولا؟
ضایع اولماز گول تمنّاسیله وئرمک خاره سو!
غم گونو ائتمه دل بیماردان تیغین دریغ،
خئیردیر وئرمک قارانقو گئجهده بیماره، سو.
ایسته پیکانین کؤنول، هجرینده شؤقوم ساکن ائت،
سوسوزام، بیرکز بو صحراده بنیمچون آره سو.
بن لبین مشتاقىیام، زهّاد کوثر طالبى،
نئتهکیم مسته مى ایچمک خوش گلیر، هشیاره سو!
روضهى کویینه هردم دورماییب ائیلر گذار،
عاشق اولموش غالبا، اول سرو خوشرفتاره سو.
سویولون اول کویدان توپراق اولوب توتسام گرهک،
چون رقیبیمدیر داخى اول کویه قویمان واره سو!
دستبوسو آرزوسو ایله گر ئولسم، دوستلار!
کوزه ائیلین توپراغیم، سونون اونونلایاره، سو.
سرو سرکشلیک قیلیر قُمرى نیازیندان، مگر
دامنین توتا آیاغینا دوشه، یالواره، سو!
ایچمک ایستر بولبولون قانین مگر بیر رنگ ایله،
گول بوداغىنین مزاجینه گیره قورتاره سو!
طینت پاکینى روشن قیلمیش اهل عالمه
اقتدا قیلمیش طریق احمد مختاره سو.
سید نوع بشر، دریاى دُرّ اصطفا
کیم سپیبدیر معجزاتى، آتشِ اشراره سو.
قیلماق ایچون تازه،گلزار نبوّت رؤنقین
معجزوندن ائیلهمیش اظهار سنگ خاره سو.
مُعجزى بیر بحر بىپایان ایمیش عالمده کیم
یئتمیش آندان بین- بین آتشخانهى کفاره سو.
حئیرت ایلن بارماغین دیشلر کیم ائتسه استماع
بارماغیندان وئردیگى شدت گونو انصاره سو
دوستو گر زهرمار ایچسه، اولور آب حیات،
خصمى سو ایچسه، دؤنر البته زهرِ ماره سو.
ائیلهمیش هر قطرهدن مین بحر رحمت موج خیز،
ال سونوب اورقاج وضو ایچون گول رخساره سو.
خاک پایینه یئتم دئر، عُمرلردیر متصل،
باشینى داشدان-داشا اوروب گزر آواره سو.
ذره- ذره خاک درگاهینا ایستر ساللانیر
دؤنمز اُول درگاهدان، گر اولسا پاره- پاره سو!
ذکر نعتین وِردینى، درمان بیلیر اهل خطا،
ائیله کیم دفع خمار ایچون وئره مئیخواره سو.
یا حبیب اللَّه! یا خیر البشر! مشتاقینام،
ائیله کیم لبتشنهلر یانیب دیلر همواره سو!
سنسن اول بحر کرامت، کیم شب معراجدا،
شبنم فیضین یئتیرمیش ثابت و سیّاره سو.
چشمهى خورشیددن هر دم زُلالِ فیض ائنر،
حاجت اولسا مرقدین تجدید ائدن معماره سو.
بیم دوزخ، نار غم سالمیش دل سوزانیما،
وار اومیدیم ابر احسانین سَپه اول ناره سو.
یُمن نعتیندن گُهر اولموش فضولی سؤزلرى،
ابر نیساندان دؤنن تک لؤلؤى شهواره سو.
خواب غفلتدن اولان، بیدار اولاندا روز حشر،
اشک حسرتدن تؤکنده دیدهى بیداره سو
اومدوغوم اول دور کى روز حشر محروم اولمایام،
چشمهى وصلین وئره من تشنهى دیداره، سو.
زُهره ستاره ی عشق
راستی می دانید در ادبیات ما «ستاره ی زُهره» نماد چیست؟... آری، زهره «ستاره عشق» است! این از این؛ خوب به یاد داشته باشید.
در روایتی از پیامبر اکرم (ص) فاطمه زهرا (س) به ستاره زُهره تشبیه شده! متن حدیث چنین است:
- « اَنَس بن مالک روایت کرده که روزی بعد از نماز صبح، پیامبر رو به ما کرد و فرمود: ای جماعت مسلمان، هر کس آفتاب را از دست بدهد، باید به ماه توجه نماید، در نبود ماه، به ستاره زُهره روی نماید و اگر زهره را نیابد، به دوستاره درخشان (فـَرقـَدَین) پناه ببرد. از پیغمبر سؤال شد: یا رسول الله! مقصود از آفتاب و ماه و ستاره زهره و دو ستاره درخشان چیست؟ فرمود: من آفتابم، علی ماه، فاطمه زهرا ستاره زهره و حسن وحسین دو ستاره فرقدین (ذرخشان) هستند. آنان و کتاب خدا عامل نجات بشر و همواره به هم پیوسته اند، هرگز از یکدیگر جدا نمی شوند تا در کنار حوض کوثر به من بپیوندند.»
(منبع:کتاب « احقاق الحق»، تألیف: شهید قاضی نورالله شوشتری، ج 24، ص 250، چاپ با تحقیقات و نظارت مرحوم آیت الله مرعشی نجفی، قم.)
آری، فاطمه زهرا (س) نقطه مرکزی همه خوبی ها و عشق به خداست... یا فاطمه زهر!
به همین سادگی و زیبایی... «علی»
امروز برای حرمت گذاری به سالروز میلاد مولود کعبه امیر مؤمنان علی (ع)، هیچ کلامی را بهتر از سخن پیامبر نیافتم: «ذکرُ علیّ ٍ عباده» (گفتن نام «علی» عبادت است!)
این سحن ساده و رسا، به همین سادگی و زیبایی اوج عظمت خدایی علی بن ابی طالب (ع) را می رساند. پس بگو: یا علی!، یا بگو: علی. همین. که عبادت بزرگی است.
البته در حدیث دیگری پیغمبر فرمود: «ذکرُ علیّ ٍ تسبیح» ( ثواب ذکر نام علی ، برابر با سبحان الله گفتن است!)
یا علی!