چهار کتاب دوستی
نگاهی به روابط فرهنگی و ادبی معاصر ایران و نخجوان
اکبر حمیدی علیار
ارتباط فرهنگی و ادبی شاعران کشورمان با شاعران و اهل ادب دیگر کشورها به ویژه ممالک مسلمان و همسایه همواره بوده و خواهد بود و این ارتباطات در طول تاریخ گذشته و معاصر آثار خجستهای داشته است. چرا که این ملتها و کشوهای همسایه مشترکات دینی و فرهنگی و تاریخی نزدیکی با ایران اسلامی دارند. جمهوری خودمختار و شیعهنشین نخجوان که در ترکیب کشور جمهوری آذربایجان شناخته میشود، در طول تاریخ در حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی - اسلامی قرار داشته و با آن شناخته میشود. سرزمین نخجوان بر اساس قرارداد ننگین ترکمنچای جزو سرزمینهایی بود که از جغرافیای ایران بزرگ جدا گردید، اما رنگ و روح آداب و اعتقادات و باورهای معنوی و فرهنگی و ادبی و تاریخی خود را در دو قرن گذشته همچنان حفظ کرده، حتی حاکمیت هفتاد ساله کمونیستی شوروی هم – هر چند در شاخ و برگ و مظاهر فرهنگ و هویت اجتماعی بیتأثیر نبود، نتوانست ریشههای عمیق میراث معنوی، فرهنگی، هنری و ادبی این دیار را بخشکاند.
اهل شعر و ادب و هنر نخجوان به اقتضای همسایگی با استانها و شهرهای مرزی ایران (آذربایجان شرقی و غربی) ارتباط مستمر با اهالی شعر و ادب این مناطق داشتهاند، همچنین به سبب پیوندهای نسبی و خونی دیرین تاریخی با مردمان مرزنشین دو سوی رود ارس، حتی در دوره شوروی که مرزها و راههای ارتباطی به کلی بسته و تردد قطع شده بود، همین پیوند لااقل در دلها و خاطرهها همچان زنده ماند و نگسست و در ادبیات و هنر و خود را به شکلی نیرومند اما حسرتآمیز حفظ کرد. تا اینکه از سال 1991 میلادی/ 1370 شمسی با فروپاشی شوروی، چپرها و حصارهای مرزی فروریخت و رفت و آمد مردمان دو سوی مرز آغاز شد و مردم حسرتسوخته، به بازیابی فامیل و اقوام قدیمی خود پرداختند... در این میان البته ادیبان و مورخان و نویسندگان و اندیشمندان دو طرف، با حفظ احترام متقابل به حریم جغرافیایی و خانه و کاشانه همدیگر، به کاری مهمتر از اقدامات عموم مردمان دست زدند و آن بازیابی و بازشناسی ریشه آن پیوندهای مشترک تاریخی و فرهنگی دو سوی ارس و آغاز همکاری در این عرصه بود.
با تأسیس انجمن ادبی «اهل بیت –ع-» در کنار بخش فرهنگی سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در نخجوان توسط مصطفی قلیزاده علیار (شاعر، ادیب ومدرّس اعزامی از حوزه علمیه قم به نخجوان برای تدریس معارف اسلامی) از سال 1996م/ 1375 ش. ارتباط دوستانه اهل شعر و ادب ایران و نخجوان آغاز و روز به روز بیشتر شد و در اندک زمانی این روابط ادبی در نشریات و مطبوعات رسمی نخجوان و تهران و تبریز و ارومیه و قم و ... انعکاس یافت که هنوز هم ادامه دارد. جلسات و نشستهای هفتگی قرائت و نقد شعر اعضای انجمن با حضور خود آنان جریان ادبی را بار دیگر در آن محیط ساکت و جنگزده نخجوان بعد از فروپاشی تجدید و تحریک کرد و رفته رفته بر تعداد اعضای آن افزود. ناگفته نماند که حمایت محمدصادق طوری سرکنسول جمهوری اسلامی ایران و مقصود پناهیان وابسته فرهنگی ایران در نخجوان در شکلگیری این انجمن و برگزاری برخی مراسم ادبی چشمگیر مثل عصر شعر میلاد پیامبر اسلام (ص) در سال 1377 و مراسم نودمین سالگرد تولد استاد شهریار با حضور شاعران و ادبای ایرانی و نخجوانی در محل سرکنسولگری ایران بسیار مؤثر بود.
نخستین جُنگ شعر مشترک از آثار اعضای انجمن ادبی اهل بیت (اهل بیت شعر مجلسی) اعم از شاعران ایرانی و نخجوانی تحت عنوان”Ç?Ç?KL?N?R BAHARIMIZ” (چیچکلهنیر بهاریمیز: بهارمان شکوفا میشود) به همت مصطفی قلیزاده – مؤسس و دبیر انجمن ادبی اهل بیت نخجوان- تنظیم و آماده شد و در سال 1999 با حمایت مالی آقای محمدصادق طوری سرکنسول وقت ایران، از سوی انتشارات «گنجلیک» در باکو چاپ و منتشر شد. بعدها همین سنت ادامه پیدا کرد و دو جُنگ شعر دیگر («دوستلوق چلنگی»: دستهگل دوستانه؛ و «نورلو مصراعلار»: مصرعهای نورانی) به اهتمام سید رضا میرمحمدی – وابسته فرهنگی وقت ایران در نخجوان چاپ و منتشر گردید که یکی با الفبای سرلیک و دیگری با الفبای لاتین بود.
در سال 2008 چهارمین مجموعه شعر مشترک شاعران ایران و نخجوان توسط داوود حاجی ناصری (وابسته فرهنگی وقت ایران) و عاصم یادگار (رییس اتحادیه نویسندگان نخجوان) با عنوان “DOSTAR TÖHF?S?” (دوستلار تحفهسی: ارمغان دوستان) تهیه و تنظیم و در نخجوان چاپ و منتشر شد. در باره ارزش ادبی، تاریخی و محتوایی هر کدام از این چهار کتاب ادبی باید در فرصتی دیگر به بحث و بررسی بپردازیم. اما در اینجا همین قدر میتوان گفت که این کتابها مصداق روشن همکاری فرهنگی و روابط ادبی اهالی شعر و ادب شاعران مسلمان ایران و نخجوان در تاریخ معاصر است.
در این چهار کتاب مجموعه شعر شاعران آذربایجانی دو سوی ارس – که میتوان اسمش را «چهار کتاب وحدت» یا «چهار کتاب ادبی وحدت و دوستی» گذاشت، محدودیت موضوعی وجود ندارد و شامل اشعاری در قالبهای مختلف نو و کلاسیک شعر آذربایجانی و موضوعاتی مثل اجتماعی، میهنی، تغزلی، دینی و عرفانی میشود.
گفتنی است بنابر آنچه شنیدم از میان این چهار کتاب (کتب اربعه!)، کتاب چهارم اخیراً توسط شاعر و ادیب پرتلاش ارومیهای علی رحمانی (درویش) از الفبای لاتین آذری به الفبای اصیل و تاریخی ایرانی – آذربایجانی برگردانده شده که انشاءالله در آینده نزدیک به زیور طبع آراسته خواهد شد است. ضمن تشکر از ایشان، امید میرود زمینههای همکاری فرهنگی و ادبی دو کشور مسلمان ایران و آذربایجان و جمهور خودمختار نخجوان روز به روز افزایش یابد.
تا جایی که راقم این سطور اطلاع دارد و در این مدت نزدیک به 20 سال از دور و نزدیک ناظر بودهام، نقش آغازگر و تأثیرگذار انجمن ادبی اهل بیت (ع) در ایجاد و گسترش روابط فرهنگی و ادبی ایران و نخجوان چنان مثبت و مؤثر بود که در اندک زمانی از سوی دستگاههای رسمی و شخصیتهای ادبی نخجوان نیز مورد استقبال قرار گرفت و در کتاب «آراز- 4» (جُنگ ادبی اتحادیه نویسندگان جمهوری خودمختار نخجوان) مورد تقدیر واقع گردید و رسماً در تاریخ ادبیات معاصر آن دیار به قلم مرحوم حسین ابراهیماف نویسنده خلق آذربایجان ثبت شد و به دنبال آن فعالیتهای ادبی مشابهی نیز از سوی دانشگاه دولتی نخجوان و اتحادیه نویسندگان آن جمهوری انجام گرفت.
منبع: هفته نامه دنیز، شماره 53- مورخ 12 تیر ماه 93
یاد علمدار شعر آذربایجان در ارومیه گرامی داشته شد
طی مراسمی از سوی واحد آفرینش های ادبی حوزه هنری آذربایجان غربی یاد حاج علمدار ماهر شاعر فقید اهل بیت (ع)، فضولی شناس برجسته و غزلسرای مشهور جمهوری آذربایجان گرامی داشته شد.
به گزارش «سایت دنیزنیوز» از ارومیه، در این مراسم که عصر روز چهارشنبه 7 اسفند، با حضور ده ها نفر از شعرا، نویسندگان،اصحاب رسانه استان و علاقمندان تشکیل شده بود، مصطفی قلیزاده علیار از دوستان دیرین حاج علمدار با اشاره به جایگاه ادبی حاج علمدار، گفت: مرحوم حاج علمدار ماهر پلی میان نسل گذشته و حال شاعران آذربایجان بود و با آثار شاعران کلاسیک از جمله فضولی و سید عظیم شیروانی به خوبی آشنایی داشت و خود نیز آثاری ارزشمند به این گنجینه گران ارج ادبی افزود.
وی خاطرنشان ساخت: حاج علمدار به عنوان یک شاعر متدین و آگاه از مبانی دینی در جمهوری آذربایجان ادبیات آئینی اهل بیت (ع) خصوصاً شعر شیعی انتظار فرج را با مفاهیمی نو و اجتماعی وارد مرحله جدیدی کرد و شاعرانی را هم در این مسیر تربیت نمود.
مسئول واحد آفرینش های ادبی حوزه هنری آذربایجان غربی، حاج علمدار را شاعر متعهد و آگاه زمان خواند و گفت: علمدار ماهر در موضوعات اجتماعی، دینی و وطنی و عرفانی و جهان اسلام، اشعار زیادی سروده و موضع خود را اعلام کرده، که نمونه آن هم سرودن شعری در سوگ امام خمینی معمار انقلای اسلامی ایران به عنوان رهبر بیداری اسلامی است.
قلیزاده علیار با ذکر خاطراتی چند از حاج علمدار، گفت: او با بسیاری از شاعران ایران در اردبیل و تهران و تبریز و خصوصاً ارومیه رابطه دوستی داشت و از شرکت کنندگان در شعر ترکی رضوی ارومیه بود.
حمید واحدی شاعر شناخته شده ارومیه و از دوستان علمدار ماهر نیز در این مراسم با تجلیل از مقام ادبی وی، گفت: هم شعر و هم شخصیت علمدار ماهر تأثیرگذار و خود نیز انسانی دوست داشتنی بود.
واحدی با بیان خاطراتی از علمدار ماهر، به قرائت شعری از آن شاعر فقید پرداخت و افزود: امیدواریم کتاب شرح غزلیات فضولی به قلم مرحوم حاج علمدار در ایران هم با الفبای فارسی چاپ شود تا مورد استفاده عموم علاقمندان قرار بگیرد.
در این مراسم تعدادی از شاعران به قرائت اشعار خویش پرداختند از جمله: ویدا افضلی، سید حیدرعلی آران، مهدی دهقان، امین گنج پرور، غلامرضا دانش فروز، ویدا کبیری، علی محمدیان، علی شجاع، سیروس فرجی نژاد، غلامعلی کریمی و...
گفتنی است گزارش تفصیلی این مراسم متعاقباً منتشر خواهد شد.
|
حاج علمدار ماهر وفات کرد
مصطفی قلیزاده علیار
سایت «دنیزنیوز»: دوست شاعرم استاد حاج علمدار ماهر ناردارانی صبح امروز (جمعه دوم اسفند 1392 برابر با 21 ربیع الثانی 1435 و 21 فوریه 2014) در 64 سالگی در باکو وفات کرد و در آرامگاه امامزاده «رحیمه خاتون» زادگاهش «نارداران» (20 کیلومتری باکو) به خاک رفت. خبر از طریق دوستان عزیزم سعیدی و حاج مصطفی مایلاوغلو به من رسید. حاج علمدار رفت، رحمه الله علیه. او از دوستان خوب و صمیمی من در باکو بود و دوستی ما درست ده سال طول کشید از مرداد 1383 (2004) که نخستین همایش شعر طنز را در تبریز (حوزه هنری) برگزار کردیم و از ایشان به واسطه مرحوم حاج علی اکرام دعوت کردیم و آمد و آشنا شدیم و از آن پس هم بسیاری از اهل ادب و هنر ایرانی با او دوست شدند. تا امروز هم دوستیمان ادامه داشت. آخرین بار امسال در روز میلاد حضرت رسول (ص) تلفنی صحبت کردم. قرار بود هوا که خوب شد به ایران بیاید و تجدید دیدار نماییم! ... او در جریان تدوین کتاب «شوق دیدار» خیلی به من کمک کرد و مقدمهای هم نوشت و من خاطرات زیادی از این انسان وارسته و فرزانه دارم که برخی را – مثل خاطرات سفر باکو، 1393) نوشته و منتشر کردهام. در جریان بزرگداشت او در باکو که کتابی منتشر شد، به پیشنهاد خودش من هم مقاله نوشتم (2010) و دیدارهای زیادی که با او در باکو و ارومیه و تبریز داشتم، همه خاطره است و خیلیها را در وبلاگم و نیز در سایت «دنیزنیوز» و نشریه «دنیز» منتشر کردهام با عکسهایی. بحث تاریخی - ادبی و سیاسی «ادبیات صندوقی آذربایجان» را برای اولین بار بنده از زبان آن مرحوم در قالب مصاحبه در ایران منتشر نمودم در هفته نامه «آراز آذربایجان» (تابستان 1387 - ارومیه). خدا رحمتش کند. به خانوادهاش و دوستان و شاگردان این شاعر اهل بیت (ع) تسلیت میگویم.
یاد حسین یالچین از سوی شاعران ارومیه گرامی داشته شد
یاد و خاطره حسین یالچین شاعر ترکیهای و مداح اهل بیت (ع) در کانون شعر حوزه هنری آذربایجان غربی گرامی داشته شد.
بر اساس این گزارش، در نشست هفتگی کانون شعر و ادب حوزه هنری استان در روز چهارشنبه گذشته که با حضور دهها نفر از شعرای ارومیه تشکیل شده بود، مسئول واحد ادبیات با اشاره به مرگ نابهنگام مرحوم حسین یالچین، گفت: حسین یالچین از معدود افراد تأثیرگذار در گسترش مدح و منقبت و سوگواری اهل بیت (ع) در ترکیه بود.
مصطفی قلیزاده علیار افزود: حسین یالچین زندگی خود را وقف خدمت به فرهنگ اهل بیت (ع) کرده و خود نیز واقعاً مُحِبّ و دوستدار اهل بیت (ع) پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) بود و اشعاری جانسوز که همه برآمده از سوز دلش بود، در مدایح و مصائب خاندان عصمت و طهارت سروده است و بسیاری از نوحههای وی در مجالس عزاداری حسین بن علی (ع) در ترکیه خوانده میشود و ترنّم میگردد.
وی یادآور شد: شادروان حسین یالچین در طول چندین سال گذشته مهمان مدعو جشنواره شعر ترکی رضوی در ارومیه میشد و با شاعران اهل بیت (ع) ایران و سایر ممالک اسلامی انس و الفت و دوستی داشت
قلیزاده علیار خاطرنشان ساخت: حسین یالچبن علاوه بر اینکه یک شاعر و ادیب و فردی فرهیخته و فرزانه به شمار میرفت، انسانی خیرخواه و در کمک به افراد فقیر و بی سرپرست پیشگام و کوشا و مورد احترام اهالی ایقدیر و نمونه یک شیعه واقعی بود.
گفتنی است شاعر اهل بیت (ع) حسین یالچین اهل شهر شیعهنشین «ایقدیر» در شرق ترکیه و از شعرا و مداحان اهل بیت (ع) بود که اخیراً به علت سرطان ریه و کبد درگذشت. خانه شخصی او در شهر ایقدیر نقش یک حسینیه و مرکز فرهنگی و تبلیغاتی و قرآنی داشت. مرحوم حسین یالچین هر سال مراسمی به مناسبت سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) برپا و بیرق عزا و انقلاب و بیداری اسلامی را بر سر در منزلش نصب میکرد.
منبع: سایت دنیزنیوز www.Daniznews.ir
مبارک باد
میلاد امام موسی کاظم علیه السلام بر همه آزادگان و دوستداران اهل بیت (ع) مبارک
همچنین در شب یلدا همگی شاد باشید و نیز ایضاً همچنین در تمام شبها... با هم البته و در همه حالات شبها!... ما را هم به یاد آورید!