آذربایجان قادین شعر آخشامی
اشاره: تهراندا آذربایجان قادین شعر آخشامی "میرزه علی اکبر صابر" ادبی انجمنی نین تشبثی و "بهمن مدنیت سارایی" نین امکداشلیغی ایله کئچیریلمه سی خبری دنیز رکداسیا هیئتی نین عضوو حؤرمتلی شاعر و یازیچی دوستوموز اکبر حمیدی علیارین واسیطه سیله بیزه چاتدی. گئج اولسادا بئله، بو مدنی و ادبی تدبیرین خبرینی اوخوجولاریمیزا اختصارلا گتیریریک:
تهراندا تیر آیی نین 29- ندا، جمعه آخشامی، آذربایجانین آدلیم شاعره سی رحمتلیک مدینه گولگونون خاطره سینه گؤزل بیر شعر و موسیقی آخشامی کئچیریلدی، بو تؤرن تهراندا اوزون ایللر فعالیت گؤسترن ، اؤزونده بئش یوز نفر یئرلشدیرن "نغمه" سالونوندا توتولدو، دوزدور مراسمین باشلانیش واختیندا بوش صندللر گؤزه ده ییردی آنجاق سالونون دولماسی چوخ چکمه¬دی..
بو خاطره آخشامی قرآن کریمین آیه لری تلاوتی و ایران اسلام جمهوریتی نین ملی سرودونون سسلنمه سی ایله باشلاندی، مراسم "بیرینجی آذربایجان قادینلاری شعر آخشامی" آدلاندی و دوغروسو دا اؤزل و گؤزل بیر مجلس اولدو.
بو شعر آخشامیندا اون دؤرد قادین اؤز شعرلرینی، آذربایجان چاغداش قادین شعری نین نمونه سی اولاراق، مجلسده حاضر اولانلارا و داها دوغروسو دونیایا چاتدیردیلار، اؤنملی نکته بو ایدی کی بوردا اوخونان شعرلرین تخمیناً یئتمیش فاییزی قادین-کیشی آراسیندا برابر بیر حقوقون یارانماسی و هابئله قادینلارین فکری - اجتماعی بیر اؤزگورلویه ال تاپماسی اوغروندایدی.
بو مراسمده شعر اوخویان قادین شاعرلر بونلار ایدیلار:
تانینمیش یازیچی، شاعره و نئچه جیلد شعر و حکایه کتابی¬نین مؤلفی و بو مجلسین قورولماسی اوغروندا چوخلو زحمتلر چکن حؤرمتلی رقیه کبیری خوی دان، شهید بهشتی دانشگاهی نین فرانسیز دیلینده دوکتورلوق اؤیره نجیسی اولکر اوجقار تبریزدن، آنکارا بیلی یوردونون قادین حقوقو اوزره اؤیره نجیسی ترکان رضازاده اصالو اورمیه دن، دیه رلی سارای آیلیق درگیسی¬نین باشچیسی مژگان صیامی اردبیل دن، دویغولو غزللر شاعری مهناز صابونی شبستردن، آرزو مختاری بناب دان، شیدا نونهال مراغه دن، شوکرانه عالم تبریزدن، بیر نئچه اثرین مؤلفی باجاریقلی شاعره و رسام لیلی کحالی کرج دن، اولدوز صادق تبریزدن، پینار یایین ائوینین مدیری و بیر نئچه شعر توپلوسونون مؤلفی شریفه جعفری تهراندان، باجاریقلی آپاریجی و شاعره اولکر قاسم زاده تبریزدن،ساناز موحد تبریزدن،آلما موغانلی تهراندان و آرزو مرادی جلفادان.
قادینلار شعر آخشامی نین موسیقی بؤلومو ده شورلو و هیجانلی کئچدی، بیرینجی موسیقی نؤوبتینده "ائل بالاسی" تخلصو ایله ائل شنلیک لرینده اشتراک ائدن و شاقراق سسه مالک اولان ،مرحوم عاشیق حسین جوانین باجی- اوغلوسو، عاشیق ماشالله ایمانی ، مشهور بالابان اوستادی احترام گؤزلی نین مشایعتی ایله محتشم "میصری" هاواسینی ایفا ائتدی، ایکینجی موسیقی بؤلومو ایسه حؤرمتلی سولدوز مهدی پورون قوروپونون اعجازکالیغی ایلا کئچدی و باجاریقلی ساز اوستادی سولدوز مهدی پور جنابلاری سوندا دویغوسال بیر "یانیق کرمی" هاواسی ایلا مجلسه باشقا بیر حال و هیجان باغیشلادی.
آذربایجان قادین شعر آخشامی ساعت 20 ده سونا چاتدی و حؤرمتلی قادین شاعرلردن ، مجلسده حاضر اولان ائل آغساققاللاری و قوجامانلاری نین حضورو و الی ایله تقدیر اولوندو و لوحه لر باغیشلاندی..
منبع: دوهفته نامه دنیز، شماره 20 مورخ 26/5/91
عاقل عزت اوغلو زینال اف - 2
ایکینجی حصه
یازان: اکبر حمیدی علیار
عاقلین باشقا شعرلریندن نمونه
شوشانین داغلاری
قوی گزیب دویونجا کام آلیم سندن،
باشی آغ چالمالی ووقارلی داغلار.
بیلیرم گؤزللر کئچیب سینهندن،
آتلاس دونلو، قیشی آغ قارلی داغلار.
باش-باشا قایالار قاتار-قاتاردی،
مختلف فورمالی سال داشلار واردی.
تاپیلمیر کیم یونوب، بو نئچه حالدی
یایی دا، قیشی دا باهارلی داغلار.
شوشانین بئلینه کمر اولموسان،
اونونلا بؤیویوب یاشا دولموسان.
نه پاییز، نده کی قیشی سولموسان،
قیرقووول، توراجلی، ماراللی داغلار.
اولموسونوز منیم اؤز قیبلهگاهیم،
عاقلین سؤزلری، سؤز قیبلهگاهیم.
آیریلاندا دئدیم دؤز قیبلهگاهیم،
سن ائه خوشآخارلی، باخارلی داغلار.
1970- جی ایل، شوشا شهری.
شوشا
داغلاریندا ایزیم واردیر،
قیزلاریندا گؤزوم واردیر،
سنده صؤحبت-سؤزوم واردیر،
نئجه گئدیم سندن شوشا؟
نئجه گزیم گئندن شوشا.
اؤولادلاریندان کئچمیشم،
سرین سویونو ایچمیشم،
اؤزومه وتن سئچمیشم،
بس آیریلیم ندن شوشا؟
سسله دایان گئدن شوشا.
وار تعریفلی جاوانلارین،
دونیادا تکدیر جانلارین،
قایالیدیر هر یانلارین
هر معرفتی گودن شوشا
صاف هاوالی، بدن شوشا.
هر داشیندا بیر تاریخ وار،
دیل دئییب دانیشان داشلار،
ائشیدنی چوخ سیررین وار،
ائی آلینماز وطن شوشا،
کئچمیشلری ایتن شوشا.
عاقل دئییر سن آباد اول،
یاریشلاردا دؤن فرهاد اول،
آبادلاشیب سئوین شاد اول،
تویلو جنّت وطن شوشا،
گلهجگه گئدن شوشا.
منی
دونیا گؤزلریمده دهییشمز جنّت،
هله اَیمهمیشدیر منی بیر خلقت،
توتمازدی آرزومو آنان طبیعت،
دئییرم: خؤشبختمیش یارادار منی.
کؤنلومو وئرمیشدیم چیچهیه گوله،
عؤمرو کئچیرمیشدیم شن گوله-گوله،
وورغوندوم وطنه، وورغوندوم ائله،
آلداتمازدی دؤولت نه ده وار منی.
یاندیرما عاقلی، یاخما عاقلی
قلبینی آچماغا گلمهییر دیلی،
محبت دوشگونو، غملی-گیلئیلی،
یئتیرهر تئز سنه بیر چاپار منی.
1975- جی ایل آغدام شهری.
منبع: "دنیز" نشریه سی، 17- جی نؤمره،تاریخ: 7/4/1391 – اورمیا شهر
عاقل عزت اوغلو زینال اف - 1
یازان: اکبر حمیدی علیار
عاقل عزت اوغلو، زینال اف. ایرانین قرهداغ ماحالینین ایزهوان کندینده آنادان اولوب،آناسی علییئوا فاطما حمید قیزی دا ایرانین قرهداغ ماحالینین علیار کندینده آنادان اولوب. علیارلی حمید مرحومون اوشاقلاری (اوچ اوغلو و بیر قیزی) بیر چوخ قرهداغلیلار و علیارلیلار کیمی واختی ایلا آغدام شهرینه ایشلهمهیه گئدرمیشلر و موقتی اولاراق اوردا آیلارلا ساکنلشرمیشلر. ایران-شوروی مرزلری و سرحدلری باغلاندیقدا حمید اوشاقلاریندان مرحوم نوری کی اهل- عیالی علیاردا ایمیش قاییدیر و باشقالاری اوردا قالمالی اولورلار، عزت مرحوم دا ایزهوان خانلیغی قوللوقچولاریندان ایمیش کی خانین غضبینه گرفتار اولدوقدا ایزهواندان قاچیر و آغداما پناه آپاریر و علیارلیلارلا تانیش اولدوقدا فاطما حمیدی قیزی ایله عائیله قورور و عاقل مرحوم 1927-نجی ایلده آغدامدا بو عائیلهده دونیایا گؤز آچیر؛
آذربایجان پئداقوژی اینستیتوتونون فیزیکا-ریاضیات فاکولتهسینی بیتیرن عاقل زینالاوف آغجابدی رایونوندا معلیملیک فعالیتینه باشلاییب. پئداقوژی فعالیتی دؤورونده او، بیر نئچه مکتبده تدریس-حیصهمودیری، مکتب مودیری و رایون معارف شعبهسینین موفتّیشی وظیفهسینده ایشلهییب.نمونهوی پئداقوژی فعالیتینه گؤره اونا "قاباقچیل معارف خادیمی"،"امکدار معلیم" فخری آدلاری وئریلیب. فیزیکا-ریاضیات معلیمی اولماسینا باخمایاراق او، همیده یاخشی ادبیاتچی ایدی. خصوصی طبعه و استعدادا مالک اولان عاقل معلیمین تئز-تئز او دؤورکو قزئت و ژورناللاردا شعرلری، مقالهلری و دیگر یازیلاری چاپ ائدیلیردی.
ایشلهدیگی مکتبلرده، یاشادیغی آغجابدی، دوغولدوغو آغدام و دیگر قونشو رایونلاردا خصوصی حؤرمت و نفوذا مالک اولان عاقل زینالوو 1976-جی ایلده 49 یاشیندا اورک چاتیشمامازلیغیندان دونیاسینی دهییشیب.بو گون اونون 7 اؤولادی، 12 نوهسی و 6 نتیجهسی آتا و بابالاری عاقل معلیمین آدینی و عزیز خاطیرهسینی یاشادیرلار.
عاقل زینالاوفون اوستاد شهریارا خطاب "شهریار" پوئماسی اثری، تاریخی باخیمدان اؤنملی دیر، او بو پوئمادا آتاسینین نئجه و نییه ایراندان قاچماسینی و خانلیق دؤورونون حاقسیزلیقلارینی آچیقلاییر، قارداشی نصرالدین علییئفین دئدیگینه گؤره ،او بو پوئمانی یاخین دوستو پروفسور غلامحسین بیگدلینین واسطهسی ایله اوستاد شهریارا گؤندرمیشایمیش، آنجاق شهریارین الینه چاتیب چاتمادیغیندان خبرسیزیک؛ آشلغیدا بو پوئمادان بیر حیصهسینی اوخویوروق :
شهریار پوئماسیندان
شهریاریم، کتابینی آلمیشام
اوخوموشام واللاه حئیران قالمیشام
هر سؤزونه خیلی فیکره دالمیشام
نه صاف، تمیز اورهگین وار شهریار
هر شعیرین مین سیرر آچار شهریار.
بیر سیخایدیم تبریزده اؤز الینی
ائشیدهیدیم شیرین اؤتن دیلینی
بیر گؤرهیدیم منیم، سنین ائلینی
من اؤپئیدیم تورپاغیندان، داشیندان
بو بیر سئودا اولوب کئچیر باشیمدان..
تبریزینده بیر شن مجلیس قورایدین
شعیرینله صؤحبته دوز وورایدین
مجلیسلرین باشیندا سن دورایدین
دینلهیهیدیم صؤحبتینی، سؤزونو
من اؤپئیدیم اللرینی، اوزونو.
ساوالانین کئچیدینی کئچهیدیک
اصفاهانی گزمهیه یئر سئچهیدیک
ماراغانین بوز سویوندان ایچهیدیک
بیر دادایدیم ایزهوانین دوزونو
سیندیرایدیم علیارین صاف قوزونو..
دده یوردوموزدو سیزین ایزهوان
ددم قوجالیبدی او قالیب جاوان
حسرتیندن قالماییب تابو-توان
ننهم تئز-تئز خاطیرلاییر علیاری
اوردا کئچیب شن اوشاقلیق چاغلاری.
...
"جبی دؤوله"، "جبی سلطنه" وار ایمیش
ایزهواندا اونلار حکمدار ایمیش
آجیقلی ایمیش دئمزمیش یاز یا دا قیش
هر کیمی ایستهسه پیس-پیس سؤیرمیش
چوبوق ایلا دؤیدورهرمیش، دؤیرمیش.
مهتر ایمیش آتام جوان یاشیندا
بیر اؤلمز محبت وارمیش باشیندا
عشقین جیدیریندا، یار ساواشیندا
جبی دؤوله کمک ائتمیش آتاما
خسته دوشوب یار دئییبن یاتانا.
خان دؤیرکن بیرگون مهتر یولداشین
زورلا قاچیردیبدی آتام سیرداشین
غضبلهنمیش خان ایتیرهرکن باشین
اؤلوم حکمو وئرمیش یازیق آتاما
مکافات آییرمیش اونو توتانا.
دوستونو قورتاریب چتیندن، داردان
ال اوزموشدو آتام دوغما دیاردان
خانا بسلهدیگی کؤهلن آتلاردان
مینیب قاچمیش او "میر یوسف" آتینی
جبدؤولهنین قاچیرمیش قاناتینی.
قاچقین آتام قاراباغا گلیبدی
جنّت کیمی بیر بوجاغا گلیبدی
بول نعمتلی اود-اوجاغا گلیبدی
اؤز اوغلو تک یئر وئرهرک قاراباغ
آتامی ساخلامیش قلبی، اوزو آغ.
..
قالانینی ایکینجی حصه ده اوخویون
منبع: "دنیز" نشریه سی، 17- جی نؤمره،تاریخ: 7/4/1391 – اورمیا شهر
بعثت - 3
حسین جاوید
اشاره: آذربایجانین بؤیوک شاعری، منظوم نمایش یازان متفکر "حسین جاوید"ین شاه اثرلریندن بیر ده "پیغمبر" منظومه سی دیر کی اونو 1922 باکیدا اصیل الفبا ایله چاپ ائتمیشدی. بو اثری حؤرمتلی شاعر اکبر حمیدی علیار منظوم صورتده فارس دیلینه ترجمه ائدیبدیر. بورادا حمیدی جنابلارینا تشکروموزو بیلدیریر، پیغمبر اثری نین "بعثت" حصه سیندن و اونون ترجمه سیندن بیر پارچالار گتریریک:
اوچونجو حصه
ملک:
حقی تبلیغ ایچین سنین آنجاق
رهبرین صنعت کلام اولاجاق .
ساچما، هپ ساچما باشقا معجزهلر،
شو کتاب ایشته ان بؤیوک رهبر :
بحث ایدهر بوسهدن، محبتدن ،
اینجیلر سرپر علم و حکمتدن.»
پیغمبر
بن محبت اسیرییم .. هر آن،
هر زمان اؤزلهرم بیر اؤیله جهان،
کی بوتون کائناتی عشق اولسون،
گؤنول اوچدیقیجه اعتلا بولسون.
رقص ایدیب اوزده محتشم بیر حس،
یاسه باتسین ده آغلاسین ابلیس .
قاندن اصلا گؤرولمهسین ده اثر ،
ساچسین آل غونچهلر شفقلی سحر.
اورده یوز بولماسین شکنجه، کدر،
اوقشاسین روحی پنبه رؤیالر ؛
بانا گولسون ده هپ او نازلی خیال؛
آه او، یالنیز او غایهی آمال!..
بعثت
ترجمه از اکبر حمیدی علیار
شبی روشن و پرستاره،کوه حرا نزدیک مکه... در اطراف غارها، صخره هایی با شیب تند، سرازیریهای زرد، پرتگاه های ترسناک.... پیغمبر دست روی پیشانی اش گذاشته و عمیقاً به فکر رفته است... او چهل ساله، زیبا، دارای سیمایی موقر.. پیشانی اش بلند، سینه اش فراخ، چهارشانه، صورتش گندمگون و نورانی، موهایش نه زیاد ساده و نه زیاد مجعد، ریشش نیمه بلند و پرپشت و کامل...مچ دستانش و بازوانش کلفت و قدرتمند... سرش بزرگ، ابروانش کمانی، بینی اش کشیده، چهره اش ، قدش متوسط، استخوانهایش درشت، پلکهایش بلند، بین دو ابرویش باز ولی نزدیک به هم، چشمانش درشت و سیاه... اینک آن چشمان پریشان و پر رمز و راز در حالیکه صدای حزین و مدهوش کننده سکوتنواز شبِ زمزمه ی عودی را می شنود، ازخود بیخود شده مثل اینکه خوابیده باشد. در این هنگام فرشته ای افسونگر با بالهای طلایی و در میان نورهای سفید و آبی و بنفش از آسمان فرود آمده و با صوتی الهی شروع به حرف زدن با پیغمبر می کند.
فرشته
تو ای اعظم ای رهنمای گران
بپا خیز! اینک نگه کن چه سان
شده غرق رؤیا در و دشت و کوه
پر از عشق و احساس کرده ست روح
شب همراه انجم چه مدهوش هست
فضا گشته ساکت تو را گوش هست.
منبع: دو هفته نامه "دنیز" شماره 16 مورخ 22/ 3/ 91
بعثت - 2
حسین جاوید
اشاره: آذربایجانین بؤیوک شاعری، منظوم نمایش یازان متفکر "حسین جاوید"ین شاه اثرلریندن بیر ده "پیغمبر" منظومه سی دیر کی اونو 1922 باکیدا اصیل الفبا ایله چاپ ائتمیشدی. بو اثری حؤرمتلی شاعر اکبر حمیدی علیار منظوم صورتده فارس دیلینه ترجمه ائدیبدیر. بورادا حمیدی جنابلارینا تشکروموزو بیلدیریر، پیغمبر اثری نین "بعثت" حصه سیندن و اونون ترجمه سیندن بیر پارچالار گتریریک:
ایکینجی حصه
ملک :
باق شو انگین فضا، شو قویتو دنیز
نه قدهر خوش، ناسیل گؤزل، لکهسیز...
اوچوشور هر طرفده ییلدیزلر ،
رقص ایده_ر سانکی نازنین قیزلر .
هپ بیرهر شعر، سن ده بیر شاعر،
هر تماشاسی عشقه عائد دیر .
پیغمبر
بنجه دونیاده ان سئویملی دیلهک
اونا قوشمق، اونونله بیرلشمک...
ملک
اوده ممکن، دوشون ده حق یولی دوت،
آتالردن قالان نه وارسه اونوت !
ییق خرافاتی، اسکی بوتلری قیر،
کیم یول آزمیشسه حقه دوغرو چاغیر !
مردیوهنلر یاپوب گؤنوللردن ،
پارلا یوکسل وجود مطلقه سن .
پیغمبر
اؤیله بیر عصر ایچیندهیم کی جیهان
ظلم و وحشتله قاوریلوب یانییور
یوز چئویرمیش ده تانریدن انسان
کفرو حق، جهلی معرفت سانییور.
ملک:
ال وئریر سنده اولسون عزم و ثبات،
شو قارانلیق محیطی گیت پارلات !
پیغمبر
پیغمبر:
هانکی معجزله؟.. بن کی پک عاجز
بیر قولم کیمسهسیز، مدافعهسیز .
منبع: دو هفته نامه "دنیز" شماره 16 مورخ 22/ 3/ 91