ادبی بیرلیک
یازان: اکبر حمیدی علیار
-اؤلن عاشیقلارین روحونا صلوات !..
-اؤلن مداحلارین روحونا صلوات !..
بو، قوجامان بیر دین خادمی و روحانی دوستومون، هر منبره چیخدیقدا، بیرینجی چئویرتدیردیگی صلواتلاردیرلار. او – بیزیم دیلیمیزی ایندی یه قدر قورویوب ساخلایان بو ایکی طایفا اولوبدور- دئیه، همیشه اؤز منتدارلیغینی بو سایاق اونلارا بیلدیره ر؛ من بو کئچیددن باشقا بیر قونویا کئچمک قراریندایام، البته اؤتن عصری نظره آلدیقدا، منیم دوستومون سؤزو یئرلی دیر، منحوس پهلوی دؤنمیندن تورکجه یازیب اوخوماق یاساقلانارکن، تکجه عاشیقلار و نوحه چیلر ائده بیلیبلر خلقین ایچینده اؤز دیللرینده ادبی اثرلر یازیب اوخوسونلار و تورک ادبیاتینی ساخلاماقدا یئترینجه ائتگی بوراخسینلار.
هرحالدا او چاغلار ایندی سوووشوب و بیز بو سون 15-20 ایلده ادبیاتیمزین ایره لیله ییشی و گلیشمه سی نین شاهدی اولموشوق، آنجاق بیز بیر مسلمان خلق اولالی مرثیه و نوحه ادبیاتینی ادبیاتیمزین اؤنملی بیر قولو حساب ائتمکدن قاچا بیلمریک و بو ادبیاتین بیزیم یاشامیمیزدا درین یئر توتماسی دانیلمازدیر. آنجاق وورغولایاجاغیمیز مسئله، مرثیه ادبیاتی نین کلاسیک و عمومی ادبیاتلا آیاقلاشا بیلمه مه سی و اوندان آیریلماسی دیر و بو مسئله دیل باخیمیندان داها دا اسفلی بیر دورومدادیر. بیز بیلیریک کی ایندی بیزیم غزل دیلیمیز، غزلیمیزین و لیریکامیزین داهیسی ساییلان فضولی نین دیلی ایله تام فرقلی دیر و هابئله باشقا شعر نوعلری ده؛ دئمک اولار اؤتن عصرین اول لرینه کیمی نوحه و کلاسیک ادبیات قوشا آددیملاییب سونرالارسا ، خصوص ایله بو سون ایللرده، نوحه ادبیاتی تأسف له هم مضمون همی ده دیل باخیمیندان ایره لی آددیملاماقدان گئری قالیب، ایندی نوحه کتابلارینی واراقلایاندا بوتون قافیه لر و ترکیبلرین عربجه و فارسجادان قایناقلانماسینی و قیدالانماسینی گؤروروک و بو – بیزیم رادیو - تلویزیونوموزدا دانیشیلان تورکجه! قده ر – آدامین قانین قاچیران دیر.
و آما ندن لری دوشوندوکده بئله نظره گلیر کی شاعرلر تک بویوتلو (تک بُعدی) اولاندان ادبیاتدا دا آیریلیق یارانیب، یعنی کئچمیشه باخاندا شاعرلر هم اجتماعی همی ده مذهبی دوشونجه لری آراسیندا بیر وحدت و بیرلیک یاراتمیش ادبیاتین سؤزو گئدن هر ایکی قولونو بیرگه اؤنه سورموشلر، مثال اوچون صراف تبریزینی گؤتورسک، او هم غزل شاعری همی ده نوحه شاعری دیر، هر ایکی سینده ده گوجلو چیخیش ائتمیش، آنجاق سونرالار شاعرلرین ایچینده ایکی لیک یاراندیقدا ادبیات پارچالانیر، یعنی ملی و اجتماعی بیر شاعر اؤزونو دینی و مذهبی دوشونجه لردن یان ائدیر، باشقا جوره دئسک، مذهبی دوشونجه لرینی اؤز شعریندن یان ائدیر و هابئله نوحه شاعری اؤزونه، یئنی ادبیاتدان بیر نمونه لر اوخوماغا زحمت وئرمه ییر، ادبی انجمنلرده -–هئچ اولماسا من شاهدی اولدوغوم تهراندا – نوحه شاعرینه و حتی مذهبی آنلاملاردا شعر یازان بیر شاعره باشقا بیر گؤزله باخیلیر و نوحه شاعری بونو دویاراق ادبی ییغینجاقلارا گلمکدن چکینیر و ترسینه، یعنی توپلومسال بیر شاعر، نوحه شاعری ایله قارشیلاشاندا شعر اوخوماقدان چکینیر، اؤرنک اولاراق اثر صاحبی اولان، اجتماعی شعرلر یازان بیر شاعر دوستوم وار، اؤزو بیر حسینی هیئتی نین باشچیسی، بیر نئچه حسینیه نین ده امنا هیئتی نین عضوودور آما هله بوگونه قده ر بیر مذهبی هیئتده اؤز شعرلریندن اوخوماغا جسارت تاپماییب و چوخ آزراق دوستلاری نین (حسینیه دوستلاری) اونون شاعر اولماغیندان خبرلری واردیر خبری اولانلار دا اؤنم وئرمه ییرلر!
بیز قونشو اؤلکه میز آذربایجان جمهوریتی ادبیاتینا دا باخدیقدا اوردا اولان ادبی بیرلیگی گؤرور و دویوروق، یئنه ده نمونه اولاراق حسین جاویدین بدیعی اثرلری کناریندا داهیانه سؤیله نمیش "پیغمبر پؤئماسی"نین دا شاهدی ایک و یا بوگون مرحوم حاج مایل علی یئوین گؤزل غزللری یانیندا مذهبی شعرلری نین ده شاهدی ایک، داها بیر اؤرنک گؤزللیکلر شاعری زلیم خان یعقوبون دیللر ازبری اولان قوشمالاری نین کناریندا، اؤزو اؤز عؤمرونون بهره سی آدلاندیران قالین- قئییم " پیغمبر " کتابی نین دا تانیغی (شاهدی) اولوروق؛
سؤزون قیساسی بیزیم ادبیات عالمینده بو اسفلی دورومون داوامی ایلا سونوج بو اولور کی بیر یاندان نوحه ادبیاتیمیزدا ایشله نیلن یانلیش و خسته دیل، اوخوجویا و دینله ییجی یه آشیلانیر و صاف، دورو و تمیز بیر ادبی دیلی ساخلاماق، اوخوماق و یازماق عموم خلقه چتین گلیر و بیر یاندان دا نوحه ادبیاتیمیز یوز ایلدن بری کی دورغونلوغوندان خلاص یولو تاپماییر، منجه بو ایکی اؤنملی تورک ادبیاتی قولونون، آرتیق، باریشماق زمانی و مقامی گلیب چاتیب و بوتون شاعرلر، یازیچیلار، ادبی درنک لر و درگی لر بو اؤنمه دقت یئتیرمه لی دیرلر.
منبع: دنیز نشریه سی، نؤمره 25 - نشر تاریخی 1/9/91 - دنیز نیوز سایتی ( Daniznews.ir )
هئچ ایشکالی یوخدور!
علی شجاع
غمدن دئمه این غملی سؤزون اقبالی یوخدور
بیز کئفلی لرین دردی ائشیتمک حالی یوخدور
هئی میتدانیسان چوخدو یوکوم حامبالی یوخدور
غوصّه ن بودوسا دخلیمیز آزدیر دالی یوخدور
هئچ ایشکالی یوخدور
اویناتمالییق چون آرادا خاص و عوامی
پس قاتمالییق بیربیرینه ننگ ایله نامی
زیپبیلتی لارا بعضی لرین یوخدو دوامی
چوخ اوستونو وورما ایته دؤندرمه آدامی
گر سن به یه نن ایشلرین استقبالی یوخدور
هئچ ایشکالی یوخدور
عذر ایسته ییریک بعضی لرین اولماسا حالی
دولدور مالییق هر نه اله گئچسه چووالی
حاشا ، باشیوا قویما گیره منفی خیالی
رد ّ ائتمه داواری، بیری نین اولماسا مالی
آز سؤیله گؤره ک اوردا کی خلقین مالی یوخدور
هئچ ایشکالی یوخدور
آیدیندی قازانمیر داهی قوندارما ضوابط
لازمدی یئنه یاده دوشه کؤهنه روابط
ایشدن گئچیب ایش فرق ائله ییر ایندی شرایط
حاضردی داهی بعضی لری صرف ائده غائط
قایماق ، یانی جا دوزدو قدیم کی بالی یوخدور
هئچ ایشکالی یوخدور
بیزدن اومور ایندی آغالار عرض ارادت
تویلاردا گره کمز ائدک اظهار ذلالت
دوزدور بورویوب جسمیمیزی آزجا کسالت
لاکن واریمیزدیر آتیلیب دوشمه گه عادت
جلمان گئدنین الده اگر دستمالی یوخدور
هئچ ایشکالی یوخدور
آل خالچامیزین اورتا گولو چوخدو ماشالله
بیر طرح وئریر تا ائده اشکال لار ی اصلاح
میزمیز ائلییه ن کدخدالاردان بیری سی گاه
جرأتله دئییر من مثلا اولموشام آگاه
گوپ مجمعی نین حمد اولا اصلا لالی یوخدور
هئچ ایشکالی یوخدور
بیر دانقا به یی داشلانیری تئز او طرفدن
دورتور طرفین انگینه ناموس و شرفدن
زونجوخلورو بلکه توتا آغزی اوت علفدن
بیلمیر آچیلانماز اؤزوده کؤهنه کلفدن
دئشسن یاراسین ،باغلاماغا میتقالی یوخدور
هئچ ایشکالی یوخدور
بو حلقه ده الحق هره بیر جوره ناخوشدو
موفته شعار ا انگی ، عملده یانی بوشدو
بیر یئرده کی عاقل اؤزونو مجنونا قوشدو
ناخوش دئمک اولماز اونا کی ماکسی مموشدو
گئت شوکر ائله کی حصبه سی یا اسهالی یوخدور
هئچ ایشکالی یوخدور
خلقین بوکولوب قدّی بو گونلر باهالیقدان
شادلیق برکت رحم کؤچوبلر آرالیقدان
چوخ ائلداری سالدی بو فشارلار آغالیقدان
گنچ اوزلره باخ وار نه علائم قوجالیقدان
ائل تجربه لی اولسا نه عیبی ؟کالی یوخدور
هئچ ایشکالی یوخدور
چون اؤلکه میزین پاک ترین دولتی واردی
بیر جمع جیجیک لی، ایشی معنالی هاواردی
خادم لری چوخ ساده و صادق، ده داواردی
یوخسا یئمک اولمازدی کی اوچ مین میلیاردی
آل وئرلری آشکاردی بوتون، دلالی یوخدور
هئچ ایشکالی یوخدور
آزادلیغی بیر عده ندندی چکه بیلمیر؟
چون تورباسینا سئودیگی وجهی تؤکه بیلمیر
بی عرضه دی، دارغانی یئدیردیب اکه بیلمیر
پرونده سی نی احسان ائدیب چون پوکه بیلمیر
عدلییه یه تهمت وورور استقلالی یوخدور !
هئچ ایشکالی یوخدور
بیر سؤز او زامان آنلاماییب سؤیلویوب «عابباس»
ملت اولوب ایندی دلارین نرخینا حساس
چون یئدی تومن دؤرت مین اولوب هامی توتوب یاس
مادیات اولوب مسئله، الدن گئدیب اخلاص
هئچ خلق آراسیندا بو قدر آبدالی یوخدور
هئچ ایشکالی یوخدور!
قارداش بشره فضلیدی قورساغی گن اولسون
کؤنلونده دینین دردی و حب الوطن اولسون
اصلا دلارین قوی بیری بئش مین تومن اولسون
آخر نه خبر آغلاییسان آشدا دن اولسون ؟
عشق ائششگی نین ناله ائدیرسن نالی یوخدور
هئچ ایشکالی یوخدور!
منبع: دو هفته نامه دنیز، شماره 24- مورخ 14/8/91 - وبسایت: www.daniznews.ir
باکیلی جوان شاعرلر
مجتبی قربانی
اشاره: بو ایل اورمیا شهرینده 7- جی آذری تورکجه رضوی شعر فستیوالیندا باکی دان اشتراک ائدن شاعر قوناقلارین ترکیبینده اوچ جوان شاعر ده گؤرونوردو. اونلار چوخ نجیب، ساکت اوتوروب آغساققال و تجربه لی اولان یاشلی شاعرلرین سؤز- صحبت لرینه قولاق وئریردیلر. من اونلاری حاج ماییل مکتبی نین، حاج علمدار و عارف بزونالی کیمی تانینمیش شاعرلری نین تربیه اولونموشلارینا بنزتدیم؛ ائله اونا گؤره ده اونلارا یاخین دوشوب منیم اوچون شعر اوخوماقلارینی خواهش ائتدیم. اونلار دا چوخ ادبلی و تمکینلی حالدا هر بیری بیر گؤزل شعر اوخودو، من اونلارین شعرلرینی در حال یازدیم. بورادا او اوچ شاعری شعرلر ایله بیرگه، دنیزین عزیز اوخوجولارینا تقدیم ائدیرم:
کمال حسین اف
1987 – جی ایل باکیدا آنادان اولوب، گمرک رشته سینده عالی تحصیل آلیبدیر، غزل یازماغا چوخ
میل گؤسترن جوان شاعرلردن دیر.
کولک لر
بو گون اسمه ییر اومیدیم، اؤلوب، آغلاییر کولک لر
دئییب آغی غملی – غملی سینه داغلاییر کولک لر
بو گلن بولود دئییل کی، یئنه آییران گؤروبدور
بیزی، یاس توتور، سمایه قارا باغلاییر کولک لر
او ملک کی، عاشقیندن دوشوب آیری ایندی بلکه
اونو یا اؤپور یاغیشلار، یا قوجاقلاییر کولک لر
ائله بیر ظریف چیچک دیرکی، بیتیب باهار یئلینده
اونا گاه سیغال چکیر مِه، گاه آیاغلاییر کولک لر
هئچ ایتن جواهراتی بئله آختاران تاپیلماز
گؤر ایتیب باتان بیر عشقی نه سراغلاییر کولک لر!
نه کؤنول، نه آهی واردیر »کمالین« غزل لری ایله
دولو بیر غلیظ کتاب وار کی واراقلاییر کولک لر.
خالید صفی خان اف
1979- جو ایل باکی دا دونیایا گؤز آچیب، اورتا تحصیللی دیر، آنجاق طبعی نین چوخ روان اولدوغونا گؤره آخیجی و بدیعی تصویرلی غزل یازان بیر شاعردیر.
بیر بیر
او دلبر کی، دویونلنمیش ساچین هر دم آچیر بیر بیر
اسیری اولموش عاشقلر، قاپیب فرصت، قاچیر بیر بیر
چکیر شانه تؤکوب رخساری اوزره ساچلارین، گویا
یاریب باغرین بولودلاردان، گونش نورون ساچیر بیر بیر
اوزون، زولفون، گؤزون، قاشین، لبون،ای مه دهانین تک
قیلیر واریم یوخ اول دم کی، خیالیمدان کئچیر بیر بیر
دئییل بیهوده مژگانی دوزولموش چشمینه صف صف
هره هر گون بیر عاشق اؤلدوروب، قانین ایچیر بیر بیر
سانیب خالی بلادن مرغ لر باشیم یووا قیلمیش
گؤروب ایندی بلالی اولدوغون هر گون اوچور بیر بیر
در دلداره ای »خالید« گلن لر جان فدالردیر
دئمه اول یار غافل دیر، هنوز اؤلچور، بیچیر بیر بیر!
مهمان گول محمد اف
1985 ده »سومقاییت«دا آنادان اولوب، آذربایجان ادبیاتیندا عالی تحصیل آلانلاردان دیر. بو شعری امیر المؤمنین علی مرتضی (ع) اتحاف ائدیب:
دئدیگین
کیمدی ای دل بیلیرم سئوگیلی جانان دئدیگین
یوخونو، وارینی اول یاریوا قوربان دئدیگین
شه مردان دئدیگین، هم شه خوبان دئدیگین
یعنی کی، حُسنده بیر یوسف کنعان دئدیگین
مسلک عشق ائشیدیلمیش اونو سلطان دئدیگین
بو فضیلتله بولونماز کی هر انسان دئدیگین.
سن دئییرسن کی اودور کان سخاوت ای دل
سؤیله ییرسن اونو بیر اهل شجاعت ای دل
گؤزموسن اوندا جهاد ائتمه گه همت ای دل
اوسته لیک صبر و یقین لیک و عدالت ای دل
اولور البته بو جور صاحب ایمان ای دل
بو فضیلتله بولونماز کی هر انسان دئدیگین.
دون ائشیتدیم کی، دئدین پیرلرین پیری اودور
تانری نین حیدر کراری اودور، شیری اودور
حقی نین نیزه سی، شمشیری اودور، تیری اودور
خسته جمعیت اگر وار ایسه، تدبیری اودور
هم دئییل دیر او مسیحا و سلیمان دئدیگین
بو فضیلتله بولونماز کی هر انسان دئدیگین.
دئدین او احمد مختاریمیزین یاوری دیر
ذوالفقار الده اونون جنگه گئدن عسگری دیر
اونون اولادی دئدین کی شهدا سروری دیر
هم حقین کعبه ده دونیایه گلن چاکری دیر
شه سلطان لاری اول کویینه دربان دئدیگین
بو فضیلتله بولونماز کی هر انسان دئدیگین.
سن اونون باره ده چوخ آیت قرآن دا دئدین
کویینی عاشق صادق لره رضوان دا دئدین
اونو عارف لر اوچون مکتب عرفان دا دئدین
دوغماییب بؤیله اوغول مادر دوران دا دئدین
مرتضی دیر یقین ائتدیم کی بو »مهمان« دئدیگین
بو فضیلتله بولونماز کی هر انسان دئدیگین.
منبع: هفته نامه دنیز شماره 24- تاریخ نشر 14/8/91 - و ب سایت: www.Daniznews.ir
دو سال و یکصد وسی و دو هزار و چهار صد و چهل و سه نفر!
بله شکر خدا، ساعتی قبل دو سال تمام از ایجاد و راه اندازی این وبلاگ گذشت، 26 مهر ماه 1389 بود که اولین مطلب (خوش آمد گویی) را در وبلاگم گذاشتم و بعدش حدیثی زیبا از اهل بیت علیهم السلام و ... تا یک سال گذشت با هیجده هزار و چند صد بازدید؛ و امروز دو سالگی را به یاری حق تعالی پشت سر گذاشت با مجموع صد وسی و دو هزار و چهار صد (132443) بازدید. یعنی تعداد 114000 هزار بازدید کننده در سال دوم داشته که پنج برابر سال نخست عمر وبلاگ بود. بالاترین بازدید روزانه در سال دوم یک بار به 5003 مورد رسید بقیه در نوسان بود از 25 الی 3500 نفر و ... و اغلب روزانه به طور مانگین 312 نفر بازدید کننده داشته است. البته تعداد بازدید روزانه برای من مهم نیست، برای من مطلب و اندیشه ارائه شده مهم بوده و خواهد بود کما اینکه به زور وبلاگ را بروز کردن هم هیچ لطفی ندارد. در این مدت 500 مطلب بر وبلاگ قرار گرفته و مطالب به دو زبان ترکی و فارسی بوده و گاه آیه ای و حدیثی و شعری به عربی. از شهریور سال 1390 که دو هفته نامه «دنیز» را در ارومیه منتشر ساختیم میزان و تعداد مطالب وبلاگ هم بیشتر شد و در مدت دو سال 39 نوشته (یادداشت) از این وبلاگ توسط داوران کارشناس و فرهیخته انتخاب شده، به مجله پارسی نامه راه یافته است. از دوستان فرهیخته بازدید کننده و بیننده و مدیریت سایت پارسی بلاگ و نیز از جناب مهندس هادی مختاری که زحمت راه اندازی این وبلاگ را کشید و فنون آن را به من هم آموخت تا خودم راه افتادم، تشکر می کنم خدا یارشان باد.
تا سال دیگر، خدا چه خواهد، در خدمت فرهنگ و دانش و اندیشه انسانی خواهیم بود به یاری و توفیق حق تعالی. یا علی!
مصطفی قلیزاده علیار - ارومیه
ساعت 45 دقیقه بامداد پنج شنبه 27/7/1391
دو حرف...
در آغاز دومین سال انتشار دنیز
( یادداشت مدیر مسئول دنیز)
دنیز سال دوم انتشار خود را به یاری حق تعالی با این شماره (23) آغاز می کند. همچنان لطف خدا و همت دوستان اهل قلم و صاحب ایده و اندیشه، بدرقه راه دنیز است. در این یادداشت کوتاه مسائل و مطالب چندی را یادآوری می کنم:
اول اینکه همچنان که پارسال در نخستین شماره دنیز گفتم، نشریات در استان آذربایجان غربی بنا به عللی زنده و تأثیرگذار نیست، چون برخی از نشریات در خط تجارت فعالند، آن هم چه تجارتی! ... که موضوعاً از حیطه رسالت روزنامه نگاری خارجند و شاغلان مناصب فرهنگی و مطبوعاتی هم همین شیوه را در این ولایت می پسند چرا که خوش ندارند مطبوعاتی جریان ساز حیاط خلوت آنان را برهم بزنند و مدام ضعفها و نارسایی ها را در بوق و کرنا بگذارند و نق بزنند و خفته ها را بیدار و مسئولان بالادست را متوجه این حوالی کنند موی دماغ شوند. لذا مطبوعات دردمند و متعهد وغیرتاجر، بی هیچ حمایتی ویلان و سرگردان فقط به فکر تأمین هزینه های چاپ و نشر خود هستند و آن رسالت و تعهد اصلی روزنامه نگاری هنوز هم در این استان بر زمین مانده است. واقعاً مطبوعات متعهد در این استان غریبند و مورد بی مهری متعمدانه مسئولان مربوطه؛ مخصوصاً زمانی که می بینی برخی نشریات غیر فعال یا معاند و دگر اندیش و تفرقه افکن با اعطای یارانه ها و بسته های حمایتی ویژه شاغلان مناصب فرهنگی مورد حمایت و تشویق قرار می گیرند!
دو دیگر آنکه علی رغم شعارهای دهن پرکن شاغلان مناصب کلیدی و مسئولان بی مسئولیت این شهر و این استان، اوضاع فرهنگی و محیط ادبی و هنری این استان و شهر ارومیه، همچنان مورد بی توجهی است و بال و پر اهل فرهنگ و ادب و هنر و اندیشه به ویژه از اصحاب تعهد و ایمان، در تنگنای اجحاف و بی اعتنایی و عدم حمایت بسته تر مانده و شکسته تر شده است، هیچ تحرک و شکوفایی دیده نمی شود. به نظر می_رسد مسئولان محترم فقط برای رفع تکلیف و نه برای انجام تکلیف و به قصد ارائه دفتر قطور عملکرد و پر کردن سایت اداری به صورت بروز، هزینه و تبلیغات می کنند، هیچ نظری به نتیجه کارشان ندارند؛ برای خام کردن مسئولان بالادست، فقط گزارش کار می دهند نه ارائه کار. گاه هم در عرصه فرهنگ و هنر شاهد مسائلی می_شویم که واقعاً تأسف بار است... فعلا به همین دو حرف بسنده می کنم.
من این دو حرف نوشتم چنانکه غیر ندانست
توهم ز روی عنایت چنان بخوان که تو دانی!
مصطفی قلیزاده علیار