عزیز شهر اورمیه، عاشیق عزیز مراد خان
نگاهی به زندگی و هنرعاشیق عزیز مرادخان
نویسنده: احمد اسدی
اشاره: از سالهای دور نام استاد فقید عاشیق عزیز مرادخان را شنیده بودم. از هرکسی در باره او سؤال میکردم، همواره این جواب را میشنیدم: عاشیق واقعی فقط عزیز بود، پنجههای آن مرحوم خیلی قوی بود، نوازندهای همانند او ظهور نکرده است. سبک اصلی از آن عزیز بود.
این حرفها و روایت های به ظاهر اغراق آمیز، دقت مرا بیشتر به سوی عاشیق عزیز جلب می کرد و تصمیم به شناخت بیشتر این استاد بزرگ موسیقی اورمیه گرفتم. شنیده بودم صدای زیبایی داشته بر همین اساس ابتدا شروع به جستجوی صدای او کردم. بعد از گوش دادن به صدای عاشیق،حق را به مردم و تعریف کنندگان صدایش دادم و در برابر هنر و مهارت این هنرمند ماهر، سر تعظیم فرود آوردم و علاقهمند به مطالعه بیوگرافی و سرگذشت وی شدم. اما با نهایت تأسف حتی یک خط نوشته نیز راجع به او پیدا نشد و این مایه سرافکندگی یک شهر است که نتوانسته است مشاهیر خود را بشناساند.(با توجه به اینکه میتوان او را به جرأت ماهرترین عاشیق مکتب اورمیه دانست). از همین روی، تصمیم به نوشتن بیوگرافی و شرح حال او گرفتم و با توجه به اینکه هر کسی خاطرات و داستانهای متفاوتی از وی میگفت، دیدار با خانوادهاش را مناسب ترین راه برای نوشتن شرح حال عاشیق عزیز دانستم و بعد از 40 سال از در گذشت وی، با پرس و جو از این و آن و دانستن اینکه پسرش چندین سال پیش قاضی بوده است، موفق به پیدا کردن شماره تلفنی از وی شده و با تماس با وی ملاقات با پسر ایشان را طرح ریزی کردم. متعاقباً رفته و در دفتر وکالت آقای مصطفی مرادخان با وی دیدار کرده و موفق به نگارش نوشته زیر شدم. باتوجه به اینکه ماجراهای عاشیق عزیز در بین مردم اورمیه هنوز هم در حال گردش است، از آوردن آن احوالات خودداری کرده و به نوشتهی دیگری محول مینمایم که خود مقولهای دراز است و شما مخاطبان عزیز را به خواندن نوشته زیر دعوت مینمایم:
عاشیق عزیز مرادخان در سال 1301 هجری شمسی در روستای سامیرتی(ثمرتو) از توابع دهستان "دول" ( بر وزن گُل) اورمیه متولد شد. نام پدرش حسن و نام مادرش دلبر بوده است. منطقه دول از زمانهای طولانی مهد پرورش و تربیت عاشیقهای مشهور و بنام بوده است. از همین روی خصوصیت دول در عزیز نیز تأثیر گذاشته و وی را شخصی شیفته مکتب عاشیقی کرده بود. عاشیق عزیز از عنفوان نوجوانی به دلیل صدای دلنشین خود در مجالس عروسی به عنوان خواننده شرکت کرده و حاضران را به خاطر صدای جذاب خویش وادار به تشویق میکرد.
وی در سالهای جوانی نیز همراه با کشاورزی در زادگاه خود به خوانندگی در مراسم عروسی و جشنهای دیار خود میپرداخت و آن مجالس را با صدای زیبای خویش میآراست. این کار(خوانندگی) تا روز آشنایی وی با عاشیق فرهاد، استاد معروف و ماهر سبک اورمیه ادامه داشت تا اینکه با عاشیق فرهاد آشنا گردیده و به خاطر استعداد زیاد و حافظه قوی و صدای دلکش، فرهاد او را به شاگردی قبول میکند. از آن تاریخ عزیز در کنار عاشیق فرهاد به آموزش ساز و آواز و همچنین حفظ اشعار و نقل داستانهای فولکلوریک آذربایجان میپردازد. در نواختن و خواندن شیوه و پنجهی عاشیق فرهاد را یاد میگیرد، به طوری که بنا به گفته بعضی از علاقهمندان مکتب عاشیقی صدای عاشیق عزیز و عاشیق فرهاد را بیشتر مواقع نمیشد از هم تشخیص داد. بعد از آموزش ساز و داستانهای عاشقانه و عارفانه این خطه، عزیز به حرفهی عاشیقی میپردازد و در مدت کمی به عنوان یک استاد کامل در سبک اورمیه مشهور گردیده و در مراسم جشن و عروسی به عنوان استاد عاشیق دعوت میشود.
عاشیق عزیز علاوه بر حضور در مراسم شادی و جشنهای مختلف از طریق رادیو اورمیه نیز مهمان خانههای مردم آذربایجان شده و مردم این منطقه را نیز با ساز خویش فیضیاب میکند.
عاشیق عزیز این تداعیکننده استاد خویش، بنا به گفتهی برخی، تنها شاگرد و یا تنها شاگرد ادامه دهنده مکتب و سبک استاد بزرگ عاشیق فرهاد بوده است. صدای زیبا و باملاحت همراه با تحریرهای زیر و زیبا در اجرای آهنگهای عاشیقی، او را به فردی ماندگار در اذهان دوستداران مکتب عاشیقی مبدل کرده است و هنوز هم شرح ماجراهایش شامل بر شخصیت والا و فروتنی منحصر به فرد او در بین مردمان این دیار به مثال افسانهای در حال گردش است و امید است اینچنین افسانههایی هیچگاه از اذهان مردم این دیار پاک نشود. هر وقت که از عاشیق عزیز بحثی به میان میآید، ماجرای تازهای از او شنیده میشود که قریب به اتفاق این ماجراها بلا استثنا بر شخصیت والا و روح بزرگوار این عزیز شهر اورمیه دلالت میکند. هنوز هم مردمان این دیار او را با افسوسها و خاطرههای خوش یاد میکنند.
عاشیق عزیز در طول عمر خویش، تنها یک شاگرد به نام عاشیق عباسعلی تربیت نمود که او هم به مانند استاد خویش زود تسلیم اجل گردیده و رخت از این دنیا بر میبندد و با مرگ وی سبک عاشیقی اصیل، زیبا و با احساس اورمیه که همان سبک دول میباشد، به فراموشی سپرده شده و با خروارها خاک همآغوش میگردد.
به سبک و سیاق امروزی، در گذشته نیز هر عاشیق در قهوهخانه و یا چایخانهای رفته و در آنجا به هنرمندی میپرداخته، از همین روی عاشیق عزیز نیز در دوران هنرنمایی خویش به مسافرخانه و قهوهخانهی "سید حسن" واقع در خیابان منتظری فعلی رفته و با ساز خویش علاقهمندان به این موسیقی را سیراب میکرده است.
درخشش عاشیق عزیز در آسمان هنر و موسیقی این دیار به طور مستمر ادامه داشت، تا اینکه ابتلای وی به بیماری آسم، مشکلاتی در صدای استاد به وجود میآورد. بنا به گفته بعضی از دوستان عاشیق عزیز، وی مدتی به عنوان آسیابان مشغول کار بوده است و همین باعث ایجاد بیماری آسم در او شده بود. عزیز سالهای آخر عمر خویش را مصروف مبارزه با این بیماری کرده و نهایتاً به تاریخ 7/10/1351 چشم از دنیای فانی بسته و راهی سرای باقی میگردد. این عاشیق دوست داشتنی و شهیر شهر اورمیه را در قبرستان روستای سامیرتی(ثمرتو) در کنار مزار پدرش به خاک میسپارند.
با اینکه 40 سال از وفات نابهنگام ایشان میگذرد، اما اعتقادمان بر این است که هنوز هم روح عاشیق عزیز در فضای معنوی این شهر در حال سیر است و هنوز هم او نمرده است، زیرا که هنرمند اصیل هیچگاه نمیمیرد "مرده آن است که نامش به نکویی نبرند". هنوز هم روح وی منتظر اشخاصی است که در مکتب اصیل و معنوی عاشیقها پای در میدان گذاشته و راه این استاد گرامی و عزیز شهر اورمیه را ادامه داده و زنده نگه دارند. تا زمانی که شهر اورمیه پابرجاست، نام این عاشیق بزرگوار از جرگهی مشاهیر این شهر پاک نخواهد شد و به صورت ستارهی درخشانی در آسمان مفاخر آذربایجان خواهد درخشید.
عاشیق عزیز این عزیز شهر اورمیه، به واسطه نَقل پرشور داستانهای عاشقانه و اشعار عارفانه هنوز زبانزد عام و خاص میباشد. بنا به گفتهی دوستان و معاصرانش او شخصی متواضع و سر به زیر بوده و هیچگاه به دنبال شهرت نگشت و در دسته آنهایی قرار نداشته که خودشان را تبلیغ میکردند و به واسطه همین خصوصیت، متأسفانه آثار خیلی کمی از او به دوران ما رسیده است که آن هم چند کاست ضبط صوت میباشد. اما با غنیمت شمردن این چند کاست، توانستهایم نزدیک به 20 عدد از نواها و آهنگهای عاشیقی وی را به صورت مجموعهای درآورده و به شکل فایل mp3 در بیاوریم. از همین جا، از تمام علاقهمندان فرهنگ، ادب و فولکلور آذربایجان تقاضا داریم، در صورت داشتن هرگونه صدا و یا تصویر و عکس از این عاشیق بزرگوار، ما را یاریگر باشند، تا در راه معرفی و شناخت هنرمند گرانقدر و زوایای پنهان هنری وی بهتر قدم برداریم و بتوانیم در آینده این صداها و آهنگها را به صورت مجموعهای منتشر کنیم. امیدواریم، جوانان دارالنشاط اورمیه، راه این استاد مسلم مکتب عاشیقی اورمیه را ادامه داده و دنباله رو راه هنرمندانی همچون دول لو مصطفی، دول لو اباذر، میرزا جواد، فرهاد، عزیز و ... باشند. تا باشد که ایشان نیز عزیز شهر اورمیه گردند و با ساز و آواز خویش دوباره فضای این شهر را با نغمههای حماسی و عرفانی خویش سرشار از احتشام و عظمت کنند. به امید احیای سبک عاشیقی دول و موازی با آن سبک عاشیق فرهاد و عاشیق عزیز.
منبع: دو هفته نامه "دنیز" شماره 17 – مورخ 7 /4 /91
مسئول کانون های فرهنگی مساجد آذربایجان غربی:
اهداف بعثت پیامبر اسلام (ص) و همه انبیاء با ظهور مهدی موعود (عج)
تحقق کامل خواهد یافت
سرویس فرهنگ: به گزارش خبرنگار "دنیز نیوز" حجت الاسلام محمدرضا بابازاده مسئول دبیرخانه کانون های فرهنگی مساجد استان آذربایجان غربی در مراسمی که از سوی کانون فرهنگی – هنری علامه مجلسی در مسجد شهدای علیار تشکیل یافته بود، ضمن تبریک عید مبعث و فرا رسیدن اعیاد شعبانیه، به بیان اوصاف پیامبر اسلام از دیدگاه قرآن کریم و سایر کتب آسمانی پرداخت و گفت: خداوند آخرین پیامبرش را در قرآن کریم و نیز در کتب مقدس سابق مثل تورات و انجیل واقعی، با صفات پسندیده و بی نظیری همچون حُسن خلق، مهربانی، رأفت، نوع دوستی و ... ستوده و آن حضرت را رحمت جهانیان "رحمه للعالمین" معرفی کرده است.
وی افزود: در تمام دوران تاریخ پیش از اسلام همه انبیای بزرگ، بعثت حضرت محمد (ص) به عنوان آخرین پیامبر بزرگ خدا را به امتهای پیشین مژده داده بودند هر چند خیلی از آنان به ویژه یهودیان به خاطر منافع مادی خود به ایشان ایمان نیاوردند، اما به گفته قرآن کریم آنان هنگام ظهور پیامبر آن حضرت را مثل فرزندان خود می شناختند و هیچ شکی نداشتند که این پیامبر همان است که تورات و انجیل توصیف و معرفی کرده و قرنها پیش آمدنش را مژده داده است.
این روحانی مسئول براساس احادیث معتبر، مقام و منزلت آخرین پیامبر خدا حضرت محمد (ص) را از مقام و مرتبت همه انبیای عظام والاتر و برتر دانست و افزود: تلاشهای پیامبر اسلام در راه ترویج دین خدا، به مراتب بیشتر و سنگین تر از زحمات سایر پیامبران خدا بوده است.
بابازاده با اشاره به حدیثی از پیامبر اکرم، ظهور آخرین منجی بشریت حضرت مهدی موعود (عج) را در امتداد بعثت آخرین رسول خدا محمد مصطفی (ص) دانست و گفت: بر اساس دلایل محکم دینی و اعتقادی و به اعتقاد همه مسلمانان، امام زمان(ع) از نسل پیامبر اسلام و فرزند بلافصل امام یازدهم حضرت امام حسن عسکری (ع) است و قرنهاست که جهانیان از فیض وجودی ایشان بهره مند می شوند و آن حضرت به اذن خدا ظهور، ظلم و جور را ریشه کن و جهان را سرشار ار عدل و قسط و امنیت و صلح و معنویت خواهد کرد.
مسئول کانون های فرهنگی مساجد آذربایجان غربی اتحاد پیروان ادیان آسمانی را در پرتو ظهور مهدی موعود ممکن دانست و تصریح کرد: اهداف بعثت پیامبر اسلام و همه پیامبران به واسطه حضرت صاحب الزمان (عج) در این عالم تحقق خواهد یافت و پیروان همه ادیان در سایه حاکمیت توحیدی و جهانشمول حضرت مهدی برادرانه متحد خواهند شد.
حجت الاسلام بابازاده در پایان بیانات خود ضمن تقدیر از تلاشهای حجت الاسلام فتحعلی فضلی امام جماعت مسجد شهدای علیار و مسئول کانون فرهنگی و هنری علامه مجلسی و همچنین تشکر از حُسن همکاری و همت هیئت امنای مسجد، این مسجد و کانون فرهنگی آن را در برگزاری برنامه های متنوع فرهنگی و دینی از مساجد و کانونهای فعال ارومیه دانست.
بر پایه همین گزارش در پایان این مراسم علی سیفی از مداحان اهل بیت (ع) به مداحی و ثناخوانی در ستایش و فضایل پیامبر اکرم و خاندان پاک ایشان پرداخت. آنگاه به قید قرعه هدایایی به شرکت کنندگان مراسم اهدا گردید که اهدای کتابهای مفید اخلاقی و دینی از هدایای این مراسم بود.
گفتنی است "مسجد شهدای علیار" در سال 1372 با کمکها و مساعدتهای مردمی اهالی روستای تاریخی "علیار" (مقیم ارومیه) و بسیاری از اهالی خیابان علامه مجلسی و به همت حجت الاسلام سید علی اکبر حسینی لیلابی نخستین امام جماعت مسجد، در این خیابان که از محلات محروم و حاشیه شهر بود، احداث شد و به یاد پانزده شهید علیاری دوران دفاع مقدس به نام "مسجد شهدای علیار" نامگذاری گردید. کانون فرهنگی و هنری علامه مجلسی هم از چند سال پیش به کوشش حجت الاسلام فضلی امام جماعت فعلی مسجد تأسیس گردیده و فعالیت دارد.
دفتر محافل انس با نهج البلاغه در آذربایجان غربی افتتاح گردید - به گزارش خبرنگار دنیز از ارومیه، طی مراسمی از سوی اداره کل تبلیغات اسلامی آذربایجان غربی که در مصلی امام خمینی این شهر برگزار گردید، دفتر مرکزی انس با نهج البلاغه در مساجد و مراکز ورزشی استان افتتاح شد. در ابتدای این مراسم که با حضور جمعی از علما و روحانیون شهر و استان، مهمانانی از مرکز گسترش نهج البلاغه از مشهد مقدس، مسئولان هیئتهای مذهبی و هیئت امنای مساجد ارومیه برپا شده بود، حجت الاسلام سید محمد فخری مدیر کل تبلیغات اسلامی استان طی سخنانی به بیان اهمیت حیاتی، اندیشه ای و اجتماعی کتاب شریف نهج البلاغه پرداخت و گفت: نهج البلاغه در حقیقت آینه شخصیت امیر مؤمنان علی (ع) است که بعد پیامبر اسلام (ص) بزرگ ترین شخصیت تاریخ بشر است.
فخری افزود: علی (ع) ایمان و شجاعت، سخاوت، حکمت، محبت و مهربانی با بندگان خدا، احساس تعهد و مسئولیت و نورانیت مخصوص به خود را داشت و این همه عظمت در کلمات و جملات کتاب نهج البلاغه انعکاس یافته است. مدیر کل تبلیغات اسلامی استان با اشاره به سخنان دانشمندی مسیحی جرج جرداق در وصف امیر مؤمنان، افزود: شخصیت امیر مؤمنان علی (ع) همانند آفتاب و آب و خاک و هواست که منحصر به یک قوم یا ملتی نمی شود، بلکه شعاع عظمت های الهی و انسانی آن حضرت شامل تمام بشریت می شود و همگان می توانند از سیره عملی و فکری ایشان بهره مند گردند و نهج البلاغه برای بهره مندی از وجود معنوی و الهی و فکری امیر مؤمنان یک منبع متقن و محکم است. فخری در پایان خاطر نشان ساخت: تدریس نهج البلاغه و ترویج معارف آن دریای عظیم اندیشه و عمل و حکمت، هم قبل از انقلاب اسلامی و هم بعد از پیروزی در استان به ویژه ارومیه مورد توجه علما و طلاب و دانشجویان و اساتید دانشگاه و عموم مردم متدین بود ه است، اما باید سعی کنیم از این پس بیشتر به این مهم بپردازیم.
منبع: دو هفته نامه دنیز، شماره 15
در باره سید حیدر حلی شاعر اهل بیت (ع)
با سلام به دوستان دانشجو و علاقمندان شعر فاخر شاعر الحسین (ع) یعنی مرحوم سید حیدر حلی حلاوی حسینی ( قرن 13 و 14) که با دیدن مقاله بنده حقیر در سایت ها و وبلاگ خودم خواسته بودند منابع و مطالبی معرفی کنم. عذر می خواهم اگر تاکنون نتوانسته ام چیزی قابل ارائه کنم. ولی امیدوار که تا چند روز دیگر بتوانم این وظیفه را انجام دهم.
موقوفات حوزه علمیه آذربایجان غربی ساماندهی می شود
به گزارش خبر نگار ما، در پی تصمیم اعضای شورای عالی حوزه های علمیه آذربایجان غربی موقوفات این حوزه ها در سطح استان مورد شناسایی قرار می گیرد. حجت الاسلام و المسلمین سید محمد فخری از اعضای شورای عالی حوزه های علمیه آذربایجان غربی در گفتگو با خبر نگار دنیز با اعلام این خبر افزود: در جلسه شورای محترم عالی حوزه های علمیه استان که اخیراً در مدرسه علمیه امام خمینی ارومیه تشکیل گردید، در راستای حفظ استقلال اقتصادی حوزه علمیه و مدارس علوم دینی استان، اعضای محترم تصمیم گرفتند با تشکیل کمیته ای به نام »کمیته اوقاف « جهت رسیدگی به امور موقوفات حوزه های علمیه استان تشکیل گردد و به امور موقوفات حوزه ها رسیدگی و آن را ساماندهی نماید.
فخری در معرفی اعضای این کمیته گفت: اعضای کمیته اوقاف عبارتند از: دادستان دادسرای عمومی استان، مدیر کل اداره اوقاف و امور خیریه استان، مدیر حوزه های علمیه استان و اعضای شورای عالی حوزه علمیه.
این عضو شورای عالی حوزه های علمیه استان افزود: تلاش برای حفظ استقلال حوزه علمیه استان از نظر پشتیبانی و مالی، تقسیم اعتبارت اختصاصی سالانه حوزه های علمیه استان تحت نظر شورای عالی، هزینه کردن اعتبارات با مراقبت بیشتر، پرهیز ازاحداث ساختمانهای اداری تشریفاتی، کوشش در جهت تداوم شیوه مردمی و ساده زیستی روحانیت، اجتناب از زرق و برق ظاهری و حفظ زیّ طلبگی از دیگر مفاد مورد بحث جلسه اخیرشورای عالی حوزه های علمیه استان بود.
منبع: دو هفته نامه « دنیز» شماره 8 مورخ 28/10/90 - ارومیه