به گزارش خبرنگار ایکنا؛ مصطفی قلیزاده علیار، شهریارپژوه و مدیر آفرینشهای ادبی حوزه هنری آذربایجان غربی است، وی چندی پیش نشان فرهنگی و جایزه بینالمللی استاد شهریار را به پاس انتشار 10 جلد کتاب در حوزههای شهریار پژوهی، دین، ادبیات و تاریخ ایران، جمهوری آذربایجان، قفقاز، ترکیه، عراق، لبنان و مسلمانان هند از سوی مؤسسه تحقیقاتی پژوهشی قفقاز، آناتولی و آسیای میانه دریافت کرده است. بهمناسبت بزرگداشت استاد شهریار و روز شعر و ادب فارسی با این شهریارپژوه گفتوگویی انجام دادهایم که مشروح آن را در زیر میخوانید.
-سابقه دوستی و آشنایی شما با استاد شهریار به چه زمانی برمیگردد، آیا شما از شاگردان استاد بودهاید؟
برخی خود را شاگرد شهریار مینامند که درست نیست، استاد شهریار، نه کلاسی داشت و نه انجمنی. برخی چند بار نزد استاد رفته و حال، خود را شاگرد او میدانند، صحیح نیست. اما آشنایی با شهریار به ویژه جامعه ادبی معاصر با وی به 70 – 80 سال قبل برمیگردد. کما اینکه مردم ایران و بلکه مردمان فارسیزبان و ترک زبان ایران، افغانستان، آذربایجان، ترکیه، تاجیکستان و قفقاز و ... با وی آشنا هستند. من نیز که علاقهمند به ادبیات و شخصیت استاد شهریار بودم، از سالهای جوانی در تبریز با وی آشنا بودم و زیارت وی در محافل و مجالس به ویژه در دوران جنگ تحمیلی برای ما خاطرهانگیز و خوشایند بود، به ویژه اینکه در مجالس و محافل شهدا حضور مییافتند و در سال 65 نیز در جمع بسیجیان شعر معروف «یا علی باز از خدا دستی به همراه بسیج/ جاودان کن در جهان این جلوه و جاه بسیج» را خواندند.
استاد شهریار، ظاهراً حوصله حضور در انجمنهای ادبی را نداشت و سن و سالش نیز گذشته بود، اما در مجالس شهدا حاضر میشد و یا مراکز تربیت معلم تبریز حضور مییافت. از این رو آشنایی من با وی نیز به صورت عمومی بود و چندین بار با دوستان به منزل وی رفتیم. که این جلسات به صورت منظم هفتگی و ماهانه نبود، بلکه در خانهشان همواره باز بود و هر کسی علاقهمند بود به دیدار وی میرفت.
-استاد شهریار از چه زمانی شهرت یافت، یعنی شهرت وی قبل وفاتشان نیز بود یا بعد در درگذشتش مشهور شد؟
وی مشهورترین و پرمخاطبترین شاعر از دهه 20 تا 30 بود و پس از آن نیز شاعر پرمخاطب و مشهور بوده است. البته متقدمین مانند حافظ و سعدی حسابش جداست، اما از دهه 20 و 30 به این سو، مشهورترین شاعر معاصر شیعی بوده است.
-میتوان این ادعا را مطرح کرد که شهرت شهریار به دلیل اشعار ترکی وی بوده و نه اشعار فارسی؟
عمده شهرت شهریار به دلیل شعرهای ترکی بود، به ویژه منظومه بدیع «حیدر بابا» که مقام معظم رهبری نیز در دیداری که با استاد شهریار داشتند، به این نکته اشاره کردند. البته شهریار هم در شعر آئینی و مذهبی مانند «علی ای همای رحمت» و هم شعرهای عاطفی، عاشقانه، تغزلی، هم اجتماعی و نوعدوستانه و هم میهنی سرآمد بود و به نوعی شاعر چند وجهی بود. برخی عنوان میکنند با وجود بزرگانی مانند فردوسی، حافظ و مولانا و سعدی چرا روز شعر و ادب فارسی به نام شهریار نامگذاری شده است، این حرف منطقی است، اما باید گفت که شهریار شاعری چند وجهی بوده است، اگر بخواهیم ایرانی بودن را مطرح کنیم با شاعران دیگر مشترک است، از سوی دیگر نبوغ فروسی و تغزل حافظ در شهر شهریار وجود دارد و اخلاق و نوعدوستی سعدی نیز در اشعار وی وجود دارد؛ از این رو عناصر مهم شاعرانه را دارد و از همه مهمتر معاصر است و با وجود اینکه کهنسرایان دیگر چندان استقبالی از شعر نیمایی نداشتهاند اما شهریار در این قالب نیز شعر سروده است و یا در میان شاعران ترکزبان مانند ملامحمد فضولی، حاج سیدعظیم شیروانی و شاعران و نوحهسرایان ترکزبان ... نیز سرآمد است. همچنین پیام به انیشتین و یا شعرهای نیمایی، نشان از روح معاصر شهریار دارد و فاجعه بشری در شعر پیام به انیشتین انعکاس یافته و پژواک آن به گوش این دانشمند نیز میرسد. درست است که عمده شهرت شهریار به دلیل شعرهای ترکی بود، اما این همه قضیه نیست، چرا که شعرهایی مانند «دو مرغ بهشتی» که برای نیما سروده و یا «هذیان دل» واقعاً بینظیر است و «مشرب شهریار»، «افسانه شب» که یک منظومه بلند بیش از هزار بیت است و شعر «شب و علی» همه شاهکارند و شهرت شهریار مرهون همه این شعرهاست. شهرت وی در افغانستان و هندوستان به دلیل شعرهای فارسی وی بوده است.
-برخی پس از شعر «علی ای همای رحمت» عنوان کردند که این شعر برگرفته از دیوان شاعران متقدمی مانند مفتون همدانی و ... است، نظر شما چیست؟
مشابهت یک شعر با شعر شاعران دیگر به معنی تقلید نیست؛ چرا که اولاً دیوان این شاعر پس از سرودن این شعر منتشر شده است و از سوی دیگر شاید از نظر ظاهری شبیه شعر شاعران دیگر باشد، اما قوت شعر شهریار بسیار بالاتر است و این شعر به نام شهریار و نه شاعران دیگر مشهور شده است و کسی از آنها مطلع نبود و یک محقق آن را انتشار داده است. این شعر امتیازاتی دارد که در آن شعرها نیست. در رابطه با این شعر، یک عامل معنوی هم مؤثر است، به عنوان مثال شعر «شب و علی» شهریار از نظر ادبی و فصاحت و بلاغت بالاتر از شعر «علی ای همای رحمت» است، اما چندان مشهور نشده است، با وجود اینکه بسیار شاعرانهتر است؛ از این رو این بستگی به همین عامل معنوی و غیبی دارد؛ هر چند قابل اثبات نیست، جز اهلش. همچنین گرچه مشهور شدن چندان ملاک نیست، اما این شعر به قول حافظ «آن»ی دارد که در دیگر شعرها نیست.
-به نظرتان اگر بخواهیم درباره سبک شعری استاد شهریار صحبت کنیم، وی مستقلاً صاحب سبک بود یا آمیختهای ازسبک هندی و عراقی میگفت؟
بیشتر غزلهای شهریار به سبک عراقی است، اما سبک هندی و نازک خیالی در وی کمتر است، اما این شاعر از همه سبکهای شعری مانند خراسانی، هندی، نیمایی و ... تأثیر پذیرفته است و نمیتوان گفت به یک سبک اشاره کرد. حتی میتوان عنوان کرد که با توجه به آشنایی وی با زبان فرانسه، سبب شده بود با اشعار شاعران اروپایی آشنا شود و آثار آنها را به زبان اصلی بخواند و پسرش هادی نیز بر این موضوع تأکید داشت که اشعار برخی از شاعران فرانسوی را به زبان اصلی میخواند و گاهی اوقات نیز گریه میکرد. از این رو با بهرهگیری و تأثیرپذیری از سبکهای مختلف خود نیز افاضات و نوآوریهایی داشت.
-نکتهای در رابطه با این شاعر و شخصیت وی دارید؟
شهریار، شاعر مسلمان متعهد بود که 10 سال آخر عمرش را وقف انقلاب و دفاع مقدس کرد و این بسیار مهم است، شعرهای حماسی که وی در هشتاد سالگی برای شهدا، امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب سروده بود و با صراحت و روشنی و بدون ادای روشنفکری، عقاید و مواضع خود را مطرح میکرد و شعر و هنر خود را در اختیار انقلاب قرار داد و همه در دهه 60، همدیگر را برادر خطاب میکردند، حتی برای رئیس جمهور نیز برادر عنوان میکردند، اما شهریار در شعری که برای رهبر معظم انقلاب سروده، عنوان کرده «تقدیم به آیت الله خامنهای» که این نشان از بصیرت وی است. از این رو شعرهای شهریار درباره دفاع مقدس و انقلاب، خود یک دیوان است.
-در پایان خاطراتی از دیدار با استاد شهریار دارید که برایمان تعریف کنید؟
به همراه جلال محمدی، شاعر تبریزی به منزل استاد شهریار رفتیم و اتفاقاً مرحوم بهلول خراسانی، عالم و روحانی مجاهد و مبارز نیز که اوایل دهه هفتاد رحلت کرده است، نیز در منزل وی حضور دارد و به حسب دعوتی که از وی برای سخنرانی در تبریز کرده بودند، به دیدار شهریار آمده بود و دکتر میرتاج الدینی که آن زمان طلبه کم سن و سالی بود، این روحانی را همراهی میکرد. وقتی آنها رفتند، شهریار درباره بزرگی این روحانی که شاعر هم بود، صحبت کرد و گفت که بیش از 2 هزار شعر دارد که همه آنها را از حفظ است و همچنین از مبارزات وی سخن گفت و عنوان کرد که علاوه بر دائم الوضو بود، دائم الصوم(روزهدار) بود و از این رو وقتی ما در منزل شهریار شیرینی خوردیم، وی از خوردن شیرینی امتناع کرد. در همان دیدار یک یادگاری برای من نوشت.
گفتوگو از سمیه قربانی
انتهای پیام
لینک خبرگزاری ایکنا، مورخ 97/6/27
استاندار آذربایجان غربی در پیامی موفقیت آقای مصطفی قلیزاده علیار در کسب نشان فرهنگی و جایزه بین المللی استاد شهریار را تبریک گفت.
در این پیام آمده است:
بسمه تعالی
برادر ارجمند؛ جناب آقای مصطفی قلیزاده علیار
سلام علیکم
گام نهادن و فعالیت در عرصه شعر، ادب و فرهنگ اسلامی که در حقیقت تلاش در جهت تقویت و تعمیق باورها و اعتقادات دینی و اسلامی است در زمره اقدامات حسنه و دارای آثار ماندگار و مهمتر از همه دارای اجری عظیم نزد باری تعالی است و کسانی که در این راه متعالی گام بر می دارند، در حقیقت در راه قرآن و در مسیر سعادتمندی بشریت طی طریق می کنند .
شهریار شیرین سخن این شاعر بلند آوازه ایران زمین نیز از جمله شعرای برجسته ای است که در سیر و صیرورت معنوی و در اشعار معنویش، از سرچشمه لا یزال قرآن، الهام گرفته و قرآن را بهترین چراغ هدایت و سرچشمه فیض می داند.
در همین راستا ضمن قدردانی از فعالیت های ارزشمند جنابعالی در حوزه شهریارپژوهشی، دریافت نشان فرهنگی و جایزه بین المللی استاد شهریار در سومین جشنواره بینالمللی نشان فرهنگی شهریار در تبریز را به جنابعالی تبریک عرض نموده و و موفقیت و بهروزی روز افزونتان را از درگاه ایزد منان مسئلت می نمایم.
سعادت- استاندار آذربایجان غربی
تاریخ:1396/07/02
منبع: سایت استانداری آذربایجان غربی
نویسنده و پژوهشگر ارومیه ای؛
شهریار، شاعری به معنای حقیقی کلمه است/ حیدربابا در ارومیه ضبط شد/ شهریار محبوبترین و پرمخاطب ترین شاعر ایرانی است
نویسنده و پژوهشگر ارومیه ای گفت: یک نکته تاریخی در باره شهریار و شهر ارومیه این است که منظومه حیدربابایه سلام با صدای خود استاد شهریار که شهره آفاق است در سال 1349 در ارومیه ضبط شده است.
به گزارش اروم نیوز، 27شهریورماه سالروز درگذشت یکی از بزرگترین مفاخر ادبیات جهان است. استاد شهریار در سال 1367 و در این روز دارفانی را وداع گفت. محمدحسین بهجت تبریزی شاعری بود شیرین سخن که آثارش شهرتی جهانی دارد و تنها شاعر معاصر ایران است که توانسته در سرتاسر جهان برای خود ردپایی بگذارد و در دانشگاه های جهان شعرها و منظومه هایش در سرفصل تدریس برای دوره های تخصصی ادبیات قرار گیرد.
همزمان با سالروز درگذشت این استاد بزرگوار شعر و ادب فارسی و ترکی، به سراغ یکی از شاعران و نویسندگان شهر ارومیه رفته و مباحثی را با وی مطرح کردیم. مصطفی قلیزاده علیار، شاعر، نویسنده و پژوهشگر ادبیات است که علاوه بر این به کار روزنامه نگاری نیز می پردازد و مدیرمسئول دوهفته نامه دنیز است. وی آثار و کتابهای متعددی نیز در ادبیات دارد.
به مصاحبه با این شاعر و نویسنده پرداخته ایم که به شرح ذیل است:
1- جایگاه شهریار در ادبیات فارسی و ترکی را به صورت جداگانه چگونه ارزیابی می کنید؟
شهریار در ادببات فارسی حافظ دوران محسوب می شود یعنی روح غزل فارسی را زنده کرد و البته با حافظ بسیار متفاوت است و اصلا سبک و سیاق شهریار معاصر و متفاوت از همه شاعران گذشته و معاصر است هم به لحاظ ساختار زبان و هم رقت احساس و هم نزدیک شدن به زبان مردم. به سبب اقامت طولانی در تهران زبان شعری اش تحت تاثیر لهجه پایخت واقع شد به قول خودش:
سی چهل سال من از عمر به تهران طی شد
زین جهت لهجه من نیز به تهرانی بود
زبان شعری شهریار البته در حد زبان کوچه و بازار تنزل پیدا نمی کند، لذا شل نیست، اما ساده است. شهریار بزرگ ترین شاعر کهن سرای معاصر زبان فارسی است این البته حرف بنده نیست سخن بزرگانی مثل مهرداد اوستا و دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی و سایه و دیگران است. همچنین پرمخاطب ترین و جهانی ترین شاعر معاصر ایران است.
در زبان ترکی هم در دنیا دو شاعر پرمخاطب و محبوب از ایران داریم اولی شهریار و دومی استاد کریمی مراغه ای است. شهریار زبان ترکی آذربایجانی و فرهنگ ما را در دنیا مطرح کرد.
2- شاهکار شهریار هم در شعر فارسی و هم در شعر ترکی را نام ببرید؟
شاهکارهای شهریار در شعر فارسی زیاد است و حداقل 30 درصد از غزلهای فارسی اش واقعا شاهکار است اما به نظر بنده مثنوی بلند "افسانه شب" را باید از شاهکارهای شهریار دانست. همچنین بعضی از قصایدش در حد شاهکار است ازجمله:
مهرش افزود که از ماه رخش کاسته بود
هر چه از ماه رخش کاست به مهرش افزود
و شعر "زفاف شاعر" هم واقعا بی نظیر است.
در ادببات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس هم که مصادف با دهه آخر عمرش بود توانست آثاری ماندگار بیافریند هم در فارسی و هم در ترکی.
در زبان ترکی شاهکار او همان "حیدربابا" است یک منظومه بزرگ با شهرت جهانی و محبوبیت و مقبولیت همه ترک زبانها. بقیه آثار ترکی اش هم برجسته است
3- اخیراً وزیر ارشاد خواستار این شده که روز شعر و ادب(فارسی) از وفات شهریار به روز بزرگداشت فردوسی تغییر یابد و در بین ادبای مشهد قول آن را داده، چگونه ارزیابی می کنید؟ حرکت مثبتی است یا منفی؟ چه تبعاتی دارد؟
این یک حرف سخیف است که فراتر از فهم وزیر ارشاد است و اصلا حرف دهن او نیست این حرف را رنود چپ اندر قیچی پشت پرده به ایشان املا و دیکته کرده اند همان رنودی که سوار بر وزارت ارشادند و از اول از انتخاب این روز به نام شهریار مخالف بودند. البته جایگاه بزرگانی مثل فردوسی و حافظ و سعدی و عطار و نظامی و خاقانی در ادب فارسی بالاتر از شهریار است اما شهریار هم امتیازاتی دارد که قابل ملاحظه است از جمله معاصر بودن، جهانی بودن، همراه انقلاب بودن، شیعی بودن، عامل وحدت کشورهای فارسی زبان و ترکی زبان و ... .
این خواب آن رنود که به وزیر دهن بین نقل و تکلیف کرده اند، فکر نکنم قابل تعبیر باشد! چرا که چنین حرف سخیف و تصمیم ناسیونالیستی افراطی در واقع توهین به ارزشهای ملی و معنوی همه ایرانبان است. یک کسی باید وزیر را از ابن ناآگاهی دربیاورد و حالیش کند که برو اول اجرای کنسرت در مشهد را حل کن بعد روز شعر و ادب را.
از اول انتخاب روز 27 شهریور به نام شهریار به همت آقای شعردوست و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و مراکز دیگر، حرف و حدیثهای داشته و گاه حرفهای به ظاهر منطقی و حق هم در مخالفت با این انتخاب می زنند اما به تعبیر حضرت امیرمومنان (ع) در نهج البلاغه: "کلمه حق یراد بها باطل" یعنی حرف خوارج حق است اما اراده شان ک منظورسان باطل است
این آقایان هم از همان 14 سال پیش در مواردی حرف شان در باب روز 27 شهریور و شهریار و فردوسی، قابل تامل است اما اراده و هدفشان گزاف و بیهوده و نامقدس است!
4- شهریار در ملل منطقه و دیگر کشورها چه تأثیری گذاشته و چه جایگاهی دارد؟
شهریار محبوب ترین و پرمخاطب ترین و وحدت آفرین ترین شاعر ایران در منطقه آسیا و آسیای میانه است از چین، روسیه، ازبکستان، تاجیکستان، پاکستان، هندوستان، افغانستان، آذربایجان، ترکیه، عراق، ترکمنستان و ... و ایران مرکز این حماسه و وطن شهریار است.
5- دلایل موفقیت شهریار چیست که روز به روز بر شهرتش حتی پس از وفاتش افزوده می شود؟
راز موفقیت بی نظیر شهریار و شهرت جهانی اش در بین همه شاعران ایران و منطقه و محبوبیتش در بین مردم دنیا، به نظر بنده شکوفایی آن گوهر اصلی استعداد خدادادی اش است که به لطف خدا شکوفا شد به ثمر نشست. او شاعر بشریت است یعنی در اغلب اشعارش از زبان همه عاشقان و همه خداپرستان و همه انقلابیون و همه روستائیان و همه انسانهای آزاده حرف می زند و احساسات رقیقش نه تنها بر دلها می نشیند بلکه دلها را تسخیر می کند
شهریارا تو به شمشیر قلم در همه آفاق
به خدا ملک دلی نیست که تسخیر نکردی.
6- شهریار را در یک جمله و یا عبارت تعریف کنید؟
شهریار شاعر به معنی حقیقی کلمه است. به قول خودش:
کار دیگر نیاید از دستم چه کنم شاعر آفریدستم!
7- در پایان چنانچه سخن دیگری در باره شهریار دارید بفرمایید؟
با تشکر از مدیریت سایت اروم نیوز، یک نکته تاریخی در باره شهریار و شهر ارومیه عرض کنم که اخیرا در مراسم نکوداشت استاد غلامرضا دانش فروز هم در حضور آقای هادی بهجت فرزند ارجمند شهریار برای حضار عرض کردم و آن این بود که منظومه حیدربابایه سلام با صدای خود استاد شهریار که شهره آفاق است در سال 1349 در ارومیه ضبط شده است که سومین سفر شهریار به ارومیه بوده و فرزندش آقای سید هادی بهجت هم حضور داشته که ده ساله بوده و همراه پدر آمده بود.
در این اثر صوتی حیدربابا با صدای استاد شهریار چهار امتیاز است: اول متن حیدربابا، دوم صدای شهریار، سوم لحن شهریار و چهارم لهجه خاص در ساختار زبان محلی حیدربابا که در متن چاپی این امتیازات وجود ندارد و معتبرترین نسخه حیدرباباست.
همایش بزرگداشت استاد شهریار در باکو برگزار شد
دنیزنیوز: همایش بزرگداشت استاد سید محمدحسین شهریار که امروز دوشنبه 30 شهریور ماه با همکاری انستیتوی ادبیات فرهنگستان علوم ملی آذربایجان و رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در باکو برپا گردید.
به گزارش سایت سفارت جمهوری اسلامی ایران، جمعی از نمایندگان محافل فرهنگی، علمی و هنری دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان در این مراسم حضور داشتند.
محسن پاکآیین سفیر جمهوری اسلامی ایران در این همایش با اشاره به جایگاه خاص استاد شهریار در ادبیات معاصر ایران گفت: نام و آثار شاخص شهریار در حال حاضر نه تنها در ایران و جمهوری آذربایجان، بلکه در اغلب کشورهای جهان شناخته شده است.
وی با اشاره به ترجمه بسیاری از آثار این استاد بزرگ شعر معاصر ایران در کشورهای مختلف از جمله آمریکا، انگلیس، فرانسه، ایتالیا و برخی کشورهای منطقه، مطالعات صورت گرفته از سوی محققان ایرانی و آذربایجانی در باره خلاقیت این شاعر شهیر را قابل تقدیر خواند.
پاکآیین همایش بزرگداشت استاد شهریار در باکو را نشان دهنده همکاریهای فرهنگی خوب میان ایران و جمهوری آذربایجان عنوان کرد و گفت: ما علاقمند به توسعه هر چه بیشتر روابط دو کشور هستیم و تقویت روابط برای تعاملات محافل فرهنگی، علمی و هنری و نیز برگزاری همایش های مشابه فرصت خوبی ایجاد میکند.
دکتر ابراهیم ابراهیمی رایزن فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران نیز در این همایش طی سخنانی به ابعاد مختلف شعر شهریار پرداخت و گفت: ارزشهای اسلامی و عشق به اهل بیت (ع) در اوج اشعار شهریار قرار دارد.
«عیسی حبیب بیگلی» معاون اول فرهنگستان علوم ملی آذربایجان نیز طی سخنانی شهریار را یکی از شعرای شهیر دوران معاصر جهان عنوان کرد.
وی با اشاره به برگزاری همه ساله همایش و نشستهای فرهنگی مربوط به این استاد بزرگ با مشارکت شعرای ایرانی و آذربایجانی، این محافل را برای تقویت تعاملات فرهنگی دو کشور همسایه و دوست مهم ارزیابی کرد. لینک:
http://www.daniznews.ir/index.php/europe/item/435-iran-azerbaijan
|
|||
|