سفارش تبلیغ
صبا ویژن
خداوند متعال، بنده ای را دوست دارد که چون بفروشد، آسانگیر باشد ؛ چون بخرد، آسانگیر باشد ؛چون قضاوت کند، آسانگیر باشد ؛ و چون قضاوت بخواهد، آسانگیر باشد . [رسول خدا صلی الله علیه و آله]
لوگوی وبلاگ
 

دسته بندی موضوعی یادداشتها
 
شعر ، دنیز ، آذربایجان ، ارومیه ، علیار ، قلیزاده ، مصطفی ، غربی ، امام ، ترکی ، علی ، ترکی ، شاعر ، دنیزنیوز ، حوزه ، هنری ، حسین ، اسلامی ، حمیدی ، غزل ، محمد ، حاج ، ایران ، فارسی ، باکو ، قرآن ، کتاب ، نشریه ، اسلام ، تبریز ، طنز ، کتاب ، عاشیق ، شهریار ، اکبر ، انقلاب ، مصطفی قلیزاده علیار ، نخجوان ، شهید ، سایت ، سید ، باکو ، اهل بیت ، ابراهیم ، سفر ، دریاچه ، فخری ، ادبیات ، تصویر ، خمینی ، دفاع ، رضا ، پیغمبر ، جمعه ، اسرائیل ، مقدس ، نامه ، مهدی ، حوزه هنری ، حمید ، صادق ، فاطمه ، پیامبر ، بهرام ، اکبر ، اهر ، فاطمه زهرا ، نارداران ، مقاله ، عاشورا ، عکس ، زهرا ، ترکیه ، کربلا ، همایش ، واقف ، ترکیه ، بسیج ، بیت ، جمهوری ، اهل ، انتظار ، امام علی ، ادبی ، در ، عراق ، صابر ، شهر ، شامی ، خامنه ای ، خدا ، دوستی ، زن ، سعید ، اسدی ، آیت الله ، امام حسین ، هنرمندان ، ورزقان ، هفته ، مردم ، موسیقی ، نقد ، قم ، محمود ، کانون ، امام خمینی ، جنبش ، جشنواره ، خاطرات ، حافظ ، حجاب ، حسنی ، حسن ، تاریخ ، سال ، رستمی ، شیخ ، عکس ، فرهنگی ، فرهنگ ، فضولی ، عید ، عشق ، سیاسی ، رمضان ، زبان ، سلیمانپور ، شاعران ، سوریه ، ترجمه ، تهران ، به ، حاج علی اکرام ، ایرانی ، آمریکا ، وبلاگ ، واحدی ، نویسنده ، مدح ، محفل ، مجلس ، مجتبی ، میرزا ، مرثیه ، مصر ، آمریکا ، آراز ، احمد ، استاندار ، اکرام ، حیدر ، تبریزی ، پیامبر اسلام ، سلبی ناز ، روز ، زندگی ، زینب ، رضوانی ، دو ، داستان ، صراف ، عظیم ، علی یف ، علیزاده ، علمیه ، علمدار ، فتح الهی ، فرانسه ، فلسطین ، فیلم ، شاهرخ ، شجاع ، دو هفته نامه ، دیدار ، رسول ، رجبی ، زلزله ، پیام ، بهمن ، حزب ، جواد ، ادب ، اردوغان ، آذربایجان غربی ، آثار ، مطبوعات ، مشهد ، مهدی موعود ، محمداف ، کانون ، نویسندگان ، هفته نامه ، هنر ، وطن ، ولی ، یاد ، هادی ، نوروزی ، نماز ، قیام ، کرکوک ، محسن ، مثنوی ، ماه ، مایل ، ملی ، آذری ، آزادی ، ارشاد ، از ، اسماعیل زاده ، انگلیس ، اورمیه ، اکرام ، جاوید ، حدیث ، حسینی ، حضرت ، بهرامپور ، بعثت ، روزنامه ، رهبری ، سعدی ، رباعی ، رزم آرای ، دینی ، دانشگاه ، شب ، غدیر ، غفاری ، علامه ، عرب ، عرفان ، فارس ، فرزند ، صمداف ، صادقپور ، صدر ، طلعت ، طلاب ، خوی ، دوزال ، رهبر ، بزرگ ، بیداری ، تبلیغات ، حمایت ، حماسه ، حاجی زاده ، جعفری ، توهین ، امین ، انتخابات ، انجمن ، امام زمان ، الله ، استاد ، اخلاق ، آیت الله خامنه ای ، آران ، آغدام ، آقازاده ، منظومه ، مسلمان ، مراغه ای ، مسئولان ، موعود ، موسی ، ماهر ، محمدی ، هریس ، یادداشتهای ، وفات ، یحیی ، یک ، کردستان ، کربلا ، نوروز ، نمایندگان ، وحید ، مایل اوغلو ، گرمان ، مولانا ، میلاد ، نباتی ، مسجد ، مرگ ، مرسی ، مسئول ، معلم ، آغری ، آذربایجانی ، اسلامگرایان ، اسماعیل ، ارمنستان ، ارمنی ، ارزشها ، اشغال ، باکو 10 ،

آمار و اطلاعات

بازدید امروز :198
بازدید دیروز :232
کل بازدید :2951391
تعداد کل یاداشته ها : 881
103/9/4
3:2 ع
مشخصات مدیروبلاگ
 
قلیزاده علیار[263]

خبر مایه
پیوند دوستان
 
سرچشمه ادب و عرفان : وب ویژه تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید شقایقهای کالپوش بچه مرشد! سکوت ابدی هم نفس ►▌ استان قدس ▌ ◄ نغمه ی عاشقی جریان شناسی سیاسی - محمد علی لیالی سرچشمه همه فضـایـل مهــدی(ع) است ساده دل ماییم ونوای بینوایی.....بسم الله اگرحریف مایی ....افسون زمانه طراوت باران تنهایی......!!!!!! جـــیرفـــت زیـبا سارا احمدی بیصدا ترازسکوت... .: شهر عشق :. پیامنمای جامع شهر صبح ماتاآخرایستاده ایم سایت روستای چشام (Chesham.ir) وبلاگ گروهیِ تَیسیر منطقه آزاد محمدمبین احسانی نیا رازهای موفقیت زندگی مرام و معرفت یامهدی Dark Future امام خمینی(ره)وجوان امروز عشق ارواحنا فداک یا زینب سیاه مشق های میم.صاد مهاجر مردود دهکده کوچک ما گروه اینترنتی جرقه داتکو بسیج دانشجویی دانشکده علوم و فنون قرآن تهران هفته نامه جوانان خسروشهر آتیه سازان اهواز بیخیال همه حتی زندگیم عمو همه چی دان پـنـجـره صل الله علی الباکین علی الحسین تینا شهید آوینی Chamran University Accounting Association پدر خاک فقط خدا از یک انسان ع ش ق:علاقه شدید قلبی تبریک می گوییم شما به ساحل رسیدید!!!!! گاهنامه زیست جوک و خنده دهاتی دکتر علی حاجی ستوده قلب خـــــــــــــــــــــــــــاکی کشکول sindrela شیدائی تنها عاشقانه سیب آریایی نیروی هوایی دلتا ( آشنایی با جنگنده های روز دنیا ) به یاد تو آخوند مالخر و تمام طرفدارانش در سیستم حکومتی فروشگاه من قاضی مالخر یا قاضی طمع کار کدامیک ؟؟؟؟ پایگاه خبری،قرآنی، فرهنگی آذربایجان غربی عاشقانه زنگ تفریح

«چهره هنر انقلاب سال 97 آذربایجان‌شرقی» از دغدغه‌هایش می‌گوید

 

"رضا قلی‌زاده علیار" نویسنده با سابقه ادبیات پایداری است که از سال 1375 بطور جدی وارد عرصه نویسندگی(داستان، خاطره‌نویسی، تاریخ شفاهی، گزارش‌نویسی و...) شده و آثار فاخری در حوزه "انقلاب اسلامی و دفاع مقدس" خلق کرده است؛ این نویسنده در جشن هنر انقلاب از میام 9 کاندیدا، به عنوان «چهره هنر انقلاب سال 97 استان» انتخاب شد. 
وی تاکنون حدود 17 عنوان کتاب در حوزه دفاع مقدس به تحریر درآورده است که "سبلان زنده است"، "من از موصل آمده‌ام"، "پاییز 63"، "با تو می‌مانم"، "چشمان عاشورایی" و "فشنگ‌های مشقی" از جمله آثار فاخر این نویسنده است. 
قلی‌زاده علیار در گفت‌وگو با ایسنا، منطقه آذربایجان‌شرقی، اصلی‌ترین دغدغه‌ی خود را انعکاس رشادت‌ها و ایثار رزمندگان اسلام طی دوران دفاع مقدس عنوان کرده و هنر را ابزاری بسیار مهم در راستای انتقال "ارزش‌های انقلابی و دینی" می‌داند. 
هنرمند تراز انقلاب دغدغه اسلام و انقلاب را داشته و مشکلات مردم را می‌فهمد 
وی با اشاره به ویژگی‌های هنرمندِ تراز انقلاب، گفت: هنرمندِ تراز انقلاب، درد مردم و مشکلات جامعه را درک کرده و دغدغه‌ی آرمان‌های انقلاب و اسلام را دارد.  
وی در این خصوص افزود: هنرمند انقلابی و متعهد دغدغه‌های دینی و ارزشی خود را با زبان هنر و به شکلی زیبا بیان کرده و هنر خود را در راستای حفظ آرمان‌ها و ارزش‌ها به کار می‌گیرد. 
وی با اشاره به این‌که آثار هنری به منظور تاثیرگذاری بر روح و حتی هوش انسان‌ها، خلق می‌شوند، بیان کرد: آثاری در زمره "هنرِ تراز انقلاب" قرار می‌گیرد که بر روح و احساسات مخاطبان تاثیر گذارده و بتواند معنا و مفهوم ارزش‌های دینی و انقلابی را به جامعه، نسل کنونی و بعدی منتقل کند. 
دغدغه‌ام، ثبت و ضبط تاریخ گرانبهای هشت سال دفاع مقدس است 
قلی‌زاده علیار با بیان این‌که طی 40 سال پیروزی انقلاب و به ویژه در هشت سال دفاع مقدس شاهد حماسه‌ها، جانفشانی‌ها و رشادت‌های مردم ایران بوده‌ایم و موظف هستیم این حماسه‌ها و تاریخ گرانبها را به نسل‌های بعدی منتقل کنیم، افزود: چنانچه حماسه‌های گذشتگان به ما منتقل شده و ما با خواندنشان به تاریخ خود فخر و مباهات می‌کنیم، از این رو حماسه‌های هشت سال دفاع مقدس باید مدون شده و به آیندگان منتقل شود. 
وی در این خصوص توضیح داد: در هشت سال دفاع مقدس، حمایت‌هایی بسیاری از دشمن می‌شد و به تعبیر کارشناسان، ایران در یک جنگ جهانی قرار داشت، اما حتی یک وجب از خاک کشورمان را به دشمنان ندادیم و مردم غیور ایران، با جانفشانی از وطن خود دفاع کردند. 
وی گفت: دغدغه اصلی بنده ثبت و ضبط حماسه‌های ملت ایران است تا رشادت‌های گروه‌های مختلف مردمی را منعکس کرده و در تاریخ ایران اسلامی به یادگار بگذارم. 
"هنر متعهد و انقلابی" صداقت دارد 
این نویسنده برجسته با تاکید بر این‌که در هنر متعهد و انقلابی نوعی صداقت وجود دارد که باعث جذب جوانان به این سمت می‌شود، گفت: امروز جوانانی که هشت سال دفاع مقدس و انقلاب را بطور مستقیم ندیده‌اند، عاشقانه و دغدغه‌مند در حوزه حفظ و نشر ارزش‌های دفاع مقدس فعالیت می‌کنند.  
وی با بیان این‌که در جشنواره شعر دفاع مقدس سال گذشته بیش از 80 درصد برگزیدگان جوانانی بودند که جنگ و انقلاب را بطور مستقیم ندیده اما آثار ارزشمندی خلق کرده بودند، افزود: صداقت هنرِ تراز انقلاب و هنرمندِ متعهد، این فرهنگ ارزشمند را به جوانان انتقال می‌دهد.  
وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: آنگونه که شایسته است نتوانسته‌ایم آثاری خلق کرده و جانفشانی‌ها و رشادت‌های هشت سال دفاع مقدس را منعکس و به نسل جدید منتقل کنیم، اما سعی و تلاشمان بر انتقال این فرهنگ غنی و ارزشمند بوده است. 
قلی‌زاده علیار تاکید کرد: اگر بتوانیم هنرمندانه فرهنگ ارزشمند دفاع مقدس و انقلاب را بیان کنیم، همه اقشار جامعه بدین سمت جذب خواهند شد، اما اگر آثارمان، غیرهنرمندانه و به قولی "آبگوشتی" باشد نباید انتظار چندانی داشته باشیم. 
وی متذکر شد: هم هنرمندان باید تلاش کنند و هم مسئولان فرهنگی هنرمندان را به خلق آثار هنری در تراز انقلاب و دفاع مقدس و حتی در سطح جهانی تشویق و ترغیب کنند تا بتوانیم اندکی از رسالت‌های خود در قبال "هنر انقلاب" را انجام دهیم. 
حفظ و تبیین ارزش‌ها از رسالت‌های اصلی هنرمندان متعهد و انقلابی است 
وی با تاکید بر این‌که همه و به ویژه هنرمندانِ متعهد باید هنر خود را در راستای حفظ ارزش‌های دینی و انقلابی و بیان این ارزش‌ها به کار گیرند، افزود: حفظ و تبیین این ارزش‌ها به زبان هنر از جمله رسالت‌های اصلی هنرمندان متعهد و انقلابی است. 
قلی‌زاده علیار در این رابطه گفت: البته برخی سیاست‌های کج‌دار و مریز باعث دلسردی و به حاشیه رفتن هنرمندان می‌شود، اما هنرمندان نباید دلسرد شده و باید با اخلاص و مجاهدت در این رابطه تلاش کنند، چنانچه امام راحل می‌فرمایند: کاری که برای خداست، دلسردی ندارد. 
"همگامی هنرمندان با آرمان‌خواهی مردم" مهم‌ترین دستاورد فرهنگی انقلاب بود 
وی با بیان این‌که مهم‌ترین هنر انقلاب این بود که جوانان را از منجلاب بی‌خبری به صف‌های شهادت و ایثار کشاند و دغدغه‌مند کرد، افزود: انقلاب، هنرمندان متعهد خود را نیز تربیت کرد و مهم‌ترین دستاورد فرهنگی انقلاب، همگامی هنرمندان با آرمان‌خواهی مردم بود. 
وی گفت: انقلاب اسلامی توانست هنرمندان بسیاری تربیت کند و امروز با خیل عظیمی از هنرمندان ارزشی در عرصه‌های مختف روبه‌روبه هستیم که حتی در قد و قواره هنرمندان جهانی هستند. این هنرمندان را فرهنگ انقلاب اسلامی پرورش داده است. 
"شهید آوینی" جامع الاطراف و همه فن حریف بود 
این نویسنده برجسته با بیان این‌که شهید آوینی پیش از آن که یک هنرمند متعهد باشد، یک انسان متعهد بود، تاکید کرد: شهید آوینی، انسانی رشد یافته‌ در دین و مکتب و ارزش‌های دینی بود؛ او وقتی وارد عرصه هنر شد، هنرش را هم متعهد کرد و در خدمت ارزش‌ها و مشکلات مردم به کار گرفت. 
وی تشریح کرد: شهید آوینی موقعیت شناس بود در کنار تعهد، انقلابی‌گری، بسیار مخلص و صادق بود و به حق که "سید شهیدان اهل قلم" نام گرفته است؛ اگر بتوانیم فکر و اندیشه‌های شهید آوینی و مکتب فکری او را در جامعه تبیین کنیم نتایج بسیار خوبی خواهد داشت. 
وی در خاتمه تاکید کرد: از جمله ویژگی‌هایی که باعث شد شهید آوینی این‌گونه ماندگار شده و هنرمندان انقلابی در تراز وی قیاس شوند، "همه ‌فن حریفی" او بود. شهید آوینی جامع الاطراف بود و در حوزه‌های هنری متعددی فعالیت می‌کرد. 
گفتنی است، رضا قلی زاده علیار، متولد 1346 از نویسندگان مطرح عرصه ادبیات دفاع مقدس است. 
کتاب‌ "با تو می‌مانم" رتبه اول دهمین دوره کتاب سال سپاه در سال 93، "فشنگ‌های مشقی" جزو 10 اثر برگزیده جشنواره حوزه هنری استان در حوزه دفاع مقدس، "پاییز 63" رتبه اول کنگره جهانی اقتدار در بخش کتاب، "من از موصل آمده‌ام" تقدیر شده در اولین دوره کتاب سال تبریز و "سبلان زنده است" رتبه سوم سیزدهمین دوره کتاب سال سپاه از جمله آثار فاخر این نویسنده برجسته است. 
انتهای پیامانتهای پیام

 


  

طوطی ناردارانی

شاعر عاشورائی آذربایجانی *

طوطی ناردارانی - شاعر عاشورائی آذربایجانی  طوطی ناردارانی شاعر عاشورائی آذربایجانی
 

پژوهش و نگارش: مصطفی قلیزاده علیار

اشاره: نواحی قفقاز و جمهوری آذربایجان از مناطق مهم ادبیات عاشورائی و مهد شاعران و نویسندگان آیینی است و شخصیتهای برجسته ای در این عرصه – چه قبل از جدایی این مناطق از ایران و چه بعد از آن در دو قرن اخیر – ظهور کرده اند که مشهورترین این سخن سرایان فرهیخته و دلباخته اهل بیت نبوت و امامت (ع) مرحوم میرزا محمدتقی قُمری دربندی داغستانی (صاحب کتاب معروف »کنز المصائب«) است. البته همزمان با قُمری و قبل و بعد از او، در قرن 13 و 14 هجری قمری (19 و 20میلادی) چه در دوره سلطه امراتوری تزار روس و چه بعد از آن در دائره حاکمیت شوروی کمونیستی، دهها شاعر و ادیب بزرگ و نامدار در جمهوری داغستان (مخصوصاً شهر »دربند«) و نیز جمهوری آذربایجان و نخجوان بوده اند که عمرشان را صرف شعر و شاعری و آفرینش های ادبی و هنری در موضوع حادثه جانگداز کربلا و نشر فرهنگ حیاتبخش عاشورای حسینی کرده، آثاری ماندگار و تاثیرگذار آفریده اند و گنجینه هایی ارزشمند به یادگار گذاشته اند. اما با تاسف، اشعار اکثر این سرایندگان آیینی شیعی، خصوصاً در دوره شوروی یا از بین رفته یا منتشر نشده و در پستوی خانه ها و صندوقهای خانوادگی، سر پوشیده ومخفی مانده که اصطلاح »ادبیات صندوقی« (صاندیق ادبیاتی) بر این قبیل آثار اطلاق می شود. بازمانده های ادبیات صندوقی بعد از فروپاشی شوروی، کمابیش ظاهر شدند و تاکنون بخشی از آنها توسط افراد متعهد و ادیبان مؤمن و پژوهشگر در باکو نشر یافته است. یکی از این گنجینه ها، کتاب مجموعه اشعار عالم روحانی و شاعر اهل بیت (ع) مرحوم حاج »شیخعلی« ناردارانی متخلص به »طوطی« است.
نگاهی به زندگی شاعر
قصبه نارداران از قدیم الایام تاکنون یکی از کانون های مهم دینداری، ادبیات و هنر در آذربایجان به شمار می رود و شخصیت های دینی ادبی، هنری و اجتماعی سرشناسی از این قصبه ظهور کرده اند از جمله حاجعلی پریشان، میرزا عباس شاهین، حاج مایل علی یف، حاج علی اکرام، حاج علمدار ماهر و … عالم برجسته ربانی و شاعر وارسته آذربایجانی مرحوم حاج شیخعلی »طوطی« ناردارانی فرزند «آقا رضی یاخشی بیگ اف« یکی از این ستارگان پر فروغ آسمان علم و ادب نارداران است. وی در سال 1881 میلادی (1298 قمری) در قصبه تاریخی، ادب پرور و دینی »نارداران« در شمال باکو به دنیا آمد و در خانواده مذهبی و ادب دوست پرورش یافت. تحصیلات ابتدائی، آموزش زبان فارسی، صرف و نحو عربی، قرآن، احکام و عقاید را نزد ملا محمدعلی در زادگاهش آموخت؛ سپس در محضر عالم سرشناس دیگر شیخ محمدامین آقا (مشهور به »آقا«) به مدت 6 سال به تکمیل تحصیلات ابتدائی و فراگیری سطوح بالاتر در زمینه ادبیات، فصاحت و بلاغت، احکام شرعی، فقه و اصول، فلسفه، کلام، حدیث، تاریخ و دیگر معارف مرسوم آن دوره پرداخت.
بعد از آن به توصیه استادش آقا، به روستای مشهور و همجوارشان »مشداغا« (مشهدی آقا) رفت و به مدت 11 سال نزد عالم برجسته و بزرگ منطقه مرحوم حاج میرزا عبدالکریم به تکمیل دروس علمی در زمینه های فقه و اصول و تفسیر و حدیث و کلام و معارف اسلامی اهتمام ورزید و خود عالمی برجسته و یکی از روحانیون دانشور و تاثیرگذار آذربایجان در دهه های نخستین قرن 14 هجری و دهه اول قرن 20 میلادی گردید. این عالم پاک نهاد و روحانی جوان از آن پس پرچم تبلیغ احکام حیاتبخش دینی، نشر معارف روشنگر اسلامی و ترویج مکتب الهی اهل بیت (ع) را با عشق و علاقه برافراشت و به انجام رسالت خویش به عنوان مبلغ دینی همت گماشت.بعدها به زیارت مکه معظمه و مدینه منوره و عتبات عالیات و سیر در آفاق معنوی دنیای اسلام نیز موفق شد.دوران میانسالی تا پیری طوطی مصادف بود با دوران حاکمیت کمونیستهای بی وجدان و دشمن معنویت و دینداری، مخصوصا دهه 1930 که سالهای حاکمیت استبداد استالینی، که هر چه و هر که رنگ دینی و معنوی داشت بر می چیدند و هزار عالم و ادیب و دانشمند و فعال اجتماعی را در آذربایجان قتل عام، زندانی و یا به سیبری تبعید کردند و در اردوگاههای مخوف و کارخانه ها و مزارع و دشتها و ساخت و ساز ساختمانهای بزرگ دولتی، به کارهای اجباریِ سخت و سنگین نامناسب واداشتند. حاج شیخلی طوطی نیز از این امر استثنا نبود. او در آن سالهای سخت خفقان و عسرت، مجبور شد مثل بسیاری از مردان دانشور و روحانی و شاعر و معلم و تاجر و … در کارخانه ها به کارگری و عملگی بپردازد! … بعد از سالهای جنگ جهانی دوم و گذر از دوره سیاه استبداد استالینی، که آزادیهای نسبی به ملتهای اتحاد جماهیر شوروی داده شد، طوطی نیز بعد از دهها سال دوری اجباری از فعالیت های تبلیغی و روحانی اش، دوباره به همان فعالیت صنفی روحانی و تبلیغی مقدس خود در نارداران برگشت و تا آخر عمر در این عرصه کوشید. وی سرانجام در سال 1966 و در 86 سالگی وفات یافت و در آرامگاه امام زاده «رحیمه خاتون» نارداران به خاک سپرده شد. هنوز هستند کسانی در نارداران و روستاهای اطراف آن و یا در باکو، که حاج شیخغلی طوطی را دیده اند و سیمای نورانی این مرد خدا و شاعر دانشور را به خاطر می آورند.
طوطی شاعر
طوطی از نوجوانی بنا به علاقمندی و گرایش باطنی اش و نیز تحت تاثیر محیط ادبی نارداران و اطراف،به مطالعه آثار شاعران بزرگ فارسی زبان و ترکی زبان می پرداخت و به اقتضای استعداد فطری گاه شعر مخصوصا مرثیه و مدایح اهل بیت (ع) هم می سرود. در واقع به عنوان عالمِ شاعر و شاعرِ عالم شناخته می شد. مطلب دیگر که در مورد مرحوم طوطی شاید قابل بررسی باشد، ارتباط علمی و ادبی او با معاصران و همگنانش در دو سوی ارس و در ایران و آذربایجان و مناطق قفقاز باشد که برای ما و پژوهشگران زندگی و آثار وی و کسانی که او را دیده اند چندان روش نیست یعنی گزارش تاریخی و شفاهی در این مورد نرسیده است. طوطی در دوره جوانی با شاعران برجسته آیینی و اجتماعی از جمله مرحوم نیّر تبریزی، حاج رضا صراف تبریزی، ثاقب باکویی، حسین نادم نخجوانی، میرزا محمدتقی قُمری دربندی، محمد هادی، حسین جاوید و …. معاصر بود و به احتمال قوی آثار اینان را دیده بوده و شاید ارتباطی هم بین ایشان برقرار بوده است. فقط ارتباط دوستانه اش با همولایتی خود »حاجعلی پریشان« از شاعران بنام نارداران داشته که در اشعار حاجعلی پریشان انعکاس یافته است.
مجموعه اشعار مجموعه اشعار طوطی اولین بار در سال 1992 در باکو منتشر و در سال 2001 با افزایش هایی تجدید چاپ شده است. اشعار که دارای الفبای عربی – فارسی به خط خود شاعر بوده، توسط «غضنفر حسن اف احمد اوغلو» و «مصطفی علی یف مایل اوغلو» با الفبای رسمی آن زمان در آذربایجان یعنی الفبای کریل تنظیم شده و ادیب و شاعر مشهور مرحوم حاج مایل علی یف بر آن نظارت داشته و ویراستاری کرده و مقدمه نوشته است. کتاب در قطع رقعی با بیش از 150 صفحه و در سه بخش ترتیب یافته: بخش اول – قصاید در مدایح پیامبر اکرم محمد مصطفی (ص) و امیرالمؤمنین علی مرتضی (ع) بخش دوم – شامل مراثی عاشورایی (بیشترین اشعار کتاب)
بخش سوم – تعداد اندکی غزل
بررسی اشعار طوطی از زاویه های مختلف ادبی، بدیعی، محتوایی، تطبیقی و سبک شناسی، نقد شعر آئینی و … مجالی دیگر و بیشتر می طلبد. در اینجا برای نمونه، چند بند از یکی از مرثیه شاعر در سوگ سالار شهیدان اباعبدالله الحسین علیه السلام و ابیاتی چند از دیگر مراثی اش را تقدیم می کنم:
عاشقدی حسین جمال حقه
عاشقدی حسین جمال حقه
ایچدی اودو باده بلانی
جان وئردی سوسوز قوری یئر اوسته
ترک ائیلمدی ره وفانی.
***
چالدی یئره بیدق محبت
میدانی بلاده قالدی تنها
اطرافین آلیب سپاه عدوان
جان نقدی الینده قیلدی سودا
شمیر و سنان و تیر و پیکان
یاغدیردی او زاره قوم اعدا
شنگرف صفت تؤکولدو قانی
رنگین ائدیب ارض کربلانی.
***
اؤز قانی ایله نهال شرعه
سو وئردی یئتیردی تا کماله
لب تشنه، گون ایستی، پاره پیکر
بو حالی گتیرگیلن خیاله
صد پاره بدن کسیلمیش اللر
داخل اولو مجلس وصاله
افغانه گلیر گؤرنده زهرا (س)
باش آچدیرو حوری جنانی.
***
دریا تک آخیر فرات هر یان
اصحاب حسین قالیب لب عطشان
اطفال سیزیلداریر سوسوزدان
عرشه چیخو ناله ایله افغان
قالدی او بلالی چؤلده یالقیز
بی یار و معین و دیده گریان
تسلیم ائله ییب رضای حقه
اول دشتده پیر و نوجوانی.
***
جان وئرمک ایله یئتیب کماله
اول وادی و دشت پرخطرده
تورپاغه سریلدی جسمی عریان
دوشموش حق مرکز نظرده
جان قیلدی فدای راه جانان
مردانه بو پرخطر سفرده
مبهوت ائله دی بو ذات اقدس
بو ایشده تمام ماسوانی.
***
جوش ائتدی محبتی حسینه
طغیان ائله ینده قوم بی دین
آل قانه بویاندی شقه شقه
نورسته جوان، زلفی پرچین
اول قانلاری سید شهیدان
اؤز قانی ایله دوباره رنگین
ائتدی چو عقیق و لعلگون تک
پر قیمت و گوهر گرانی
***
یا رب به حقیقت حسینی
عفو ائیله بیزی به خون اکبر
قویما قالا طوطی زار و مضطر
آلوده به ذنب روز محشر
عفو ائیله بو مجمع عزانی
دردینه دواسین ائیله یکسر
گلمز اولارین حسین دن اؤزگه
محشر گونو کیمسه یه گمانی.
***
علی او قانلی گؤزوندن گؤزوم کنار اولماز
اگر اولورسا اوغول، منده اختیار اولماز
***
فراز نیزده باشین، طنابه باغلی قولوم
عزیز اوغول آنادان بیر بئله کنار اولماز
***
تؤکمه یین ناحق یئره ای وم کافر قانیمی
یئرده قویماز خار اولا خلاق اکبر قانیمی
***
یارالی قوم اوسته یاتما بئله نوجوانیم اکبر
بوکولوبدو غم الیندن بو قد کمانیم اکبر


منابع مورد استفاده در پژوهش:
1-طوطی، حاج شیخعلی؛ »قصیده لر، نوحه لر، غزللر« (مجموعه اشعار حاج شیخعلی طوطی)، الفبای کریل؛ باکو، 1992-

2- ماهر، حاج علمدار؛ »سؤز و موغام بئشیگی نارداران«، (با الفبای لاتین) باکو، نورلان، 2009، ص 57 – 95

* این مقاله نخستین بار در هفته نامه «دنیز» شماره 18 به تاریخ 97/7/19 در ارومیه منتشر شد. سپس در روزنامه «آراز آذربایجان» روز اول آبان 1397 نشر یافت. در پایگاه اطلاع رسانی حوزه هنری آذربایجان غربی هم منتشر شده است


97/8/13::: 12:27 ص
نظر()
  

کتاب «حدیقةالسعداء» حکیم فضولی بغدادی

در حوزه هنری آذربایجان غربی بازخوانی شد


همزمان با ایام محرم ،کتاب مقتل تاریخی – ادبی ترکی «حدیقة السعداء» اثر حکیم ملامحمد فضولی بغدادی در بیست و دومین محفل فضولی خوانی حوزه هنری آذربایجان غربی روز سه شنبه 7 مهرماه سال جاری با تشریح «مصطفی قلیزاده علیار» و با حضور جمعی از شعرا بازخوانی شد
.

مصطفی قلیزاده علیار در این برنامه با اشاره به تألیفات ملامحمدفضولی بغدادی، آثار این شاعر و اندیشمند بزرگ شیعه را به عنوان یکی از وزین­ ترین و باشکوه ترین آثار در حوزه ادبیات دینی و عرفانی بیان کرد و بر آشنایی و معرفی آثار فضولی بغدادی به نسل کنونی جامعه تاکید کرد.

قلیزاده علیار در بازخوانی بخشی از کتاب مقتل حدیقة السعدا ضمن شرح لغات، اشارات، تفسیر معانی جملات و معرفی برخی از اسامی ذکر شده در این مقتل، بر زیبایی و شیوایی نثر این اثر به عنوان نخستین کتاب مقتل به زبان ترکی آذربایجانی تأکید کرد.

مسئول واحد آفرینشهای ادبی حوزه هنری آذربایجان غربی افزود: حدیقة السعداء نخستین کتاب مقتل به زبان ترکی آذربایجانی است که بعدها نویسندگان آذربایجانی به پیروی از فضولی چندین مقتل را خلق کرده ­اند که کتاب «سحاب الدموع» از ملا محمد نخجوانی (قرن 14 هجری) یکی از بهترین این آثار است.

وی خاطرنشان کرد: از حدیقةالسعداء که در قرن 10 هجری تالیف شده، امروز چندین نسخه خطی در کتابخانه ­های دنیا وجود دارد که شاید بهترین آنها نسخه پاریس باشد که در سال1181 هجری کتابت شده و دارای نقاشی های مینیاتور زیبا و منحصر بفردی است.

منبع: سایت حوزه هنری آذربایجان غربی Arturmia

و هفته نامه «دنیز»، شماره 18 مورخ 97/7/19


گفتنی است محفل فضولی خوانی در حوزه هنریآذربایجان غربی در ارومیه از روز دوشنبه 17 مهر 1397 به مدیریت مصطفی قلیزاده علیار شروع شد و هر ماه دو جلسه روزهای سه شنبه یه هفته در میان، ادامه یافت و در طول یک سال 22 جلسه برگزار شد که به خوانش و شرح غزلهای ترکی و گاه فارسی فضولی اختصاص داشت و در سال دوم هم ادامه دارد
 
  
تاریخ انتشار: 04 مهر 1397 - 14:25

 

پس از گذشت 20 سال؛
گروه فرهنگی ــ مسئول واحد آفرینش‌های ادبی حوزه هنری آذربایجان‌غربی با بیان اینکه اکنون در سال‌های عسرت دفاع مقدس در استان به‌سر می‌بریم، تصریح کرد: ساخت فیلم شهیدی شاخص همچون باکری همچنان پس از گذشت 20 سال وعده و وعید در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

ساخت فیلم شهید باکری در هاله‌ای از ابهام قرار دارد

مصطفی قلیزاده، علیار مسئول واحد آفرینش‌های ادبی حوزه هنری آذربایجان‌غربی و نویسنده چندین کتاب در موضوع دفاع مقدس در گفت‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌غربی، با بیان اینکه مسئولان نسبت به ارزش‌های دفاع مقدس بی‌تفاوت هستند، افزود: متأسفانه در دوره کنونی کار خاصی برای دفاع مقدس صورت نمی‌گیرد و بیشتر کارهای کلیشه‌ای‌ و برای خالی نبودن عریضه است که فایده‌ای ندارد.
وی با اشاره به اینکه اکنون در سال‌های عُسرت ارزش‌های دفاع مقدس در آذربایجان‌غربی و بلکه کل کشور به‌سر می‌بریم، خاطرنشان کرد: اکنون 20 سال از روزی که گفته‌ بودند فیلم شهیدباکری ساخته ‌خواهد شد، گذشته و واقعاً معلوم نیست مسئولین نمی‌دانند باید فیلمی برای شهیدی شاخص و بزرگوار همچون باکری ساخته‌ شود یا می‌دانند و کاری نمی‌کنند!

قلیزاده علیار با تأکید بر اینکه شایسته است دورهمی‌های صمیمی دفاع مقدس با حضور یادگاران دوره دفاع مقدس و جانبازان و رزمندگان جبهه‌ها با حضور مسئولان جدی مسئولان رده بالا مثل استانداران و ائمه جمعه و بلکه در دفاتر ایشان برگزار شود، یادآور شد: مسئولین صرفاً به نوشتن تقویم هفتگی در طول هفته دفاع مقدس عادت کرده‌اند که فقط هر روز را به اسم خاصی نامگذاری کرده و مراسمی کلیشه‌ای برگزار کنند که هیچ بار فرهنگی و معنایی در راستای انتقال عظمت‌های دفاع مقدس به نسل امروزی و نسل فرداها ندارد.

این نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار تصریح کرد: برای ستارگان درخشانی همچون شهید باکری تاکنون هیچ‌کار ارزشمندی – جز چند کتاب - صورت نگرفته‌ و هنوز یک فیلم یک‌ساعته هم زندگی این شهید بزرگوار ساخته‌نشده‌ که جای بسی تأسف دارد.

وی با بیان اینکه برای ستارگان کم‌سو و شهدای غیرشاخص نیز باید اقدامات اساسی صورت گیرد، گفت: شهریار با شعری جاودانه توانست کوه حیدربابا را در تاریخ ایران جاودانه کند و این اهمیت هنر و ادبیات را نشان می‌دهد و می‌توان از شهدا و جانبازان و رزمندگان غیرشاخص نیز اثری تأثیرگذار و شاخص در قالب هنر مثل فیلم و داستان ساخت.

قلیزاده علیار ادامه داد: نویسندگان و شاعران حوزه ادبیات دفاع مقدس نیز می‌توانند با پرداختن به زندگی‌نامه شهیدان شاخص و نیز غیرشاخص‌ و ابعاد مختلف زندگی و فداکاری آنان که تاکنون بیان نشده، از ایشان نیز یک قهرمان واقعی در اذهان عمومی نشان دهند و نام آنان را نیز در تاریخ جاودانه‌ کنند؛ چرا که کشور و ملت و نسل‌های امروزی و آتی ایران، برای حراست از هستی خود و حفظ استقلال کشور و تداوم نظام جمهوری اسلامی، نیاز به شناخت شهدا و جانبازان و رزمندگان دفاع مقدس و تاریخ آن دوره مهم دارند.

انتهای پیام

لینک مطلب:

http://orumiyeh.iqna.ir/fa/news/3750478/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%87%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%85-%D9%88%D8%B9%D8%AF%D9%87%E2%80%8C-%D9%88%D8%B9%DB%8C%D8%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D9%86%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF

 

 


  
مصطفی قلیزاده علیار:
گروه ادب ــ یک شهریارپژوه گفت: استاد شهریار در اواخر عمر دیگر در مجالس ادبی حضور نمی‌یافت اما حضور در مجلس شهدا و مراکز تربیت معلم را بر خود واجب می‌دانست و سعی می‌کرد تحت هر شرایطی در آن حاضر شود.

 

دیداری که به‌خاطر قر‌آن‌خوانی شهریار انجام نشد/«شب و علی» شاهکارتر از «علی ای همای رحمت»به گزارش خبرنگار ایکنا؛ مصطفی قلیزاده علیار، شهریارپژوه و مدیر آفرینش‌های ادبی حوزه هنری آذربایجان غربی است، وی چندی پیش نشان فرهنگی و جایزه بین‌المللی استاد شهریار را به پاس انتشار 10 جلد کتاب در حوزه‌های شهریار پژوهی، دین، ادبیات و تاریخ ایران، جمهوری آذربایجان، قفقاز، ترکیه، عراق، لبنان و مسلمانان هند از سوی مؤسسه تحقیقاتی پژوهشی قفقاز، آناتولی و آسیای میانه دریافت کرده است. به‌مناسبت بزرگداشت استاد شهریار و روز شعر و ادب فارسی با این شهریارپژوه گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.

-سابقه دوستی و آشنایی شما با استاد شهریار به چه زمانی برمی‌گردد، آیا شما از شاگردان استاد بوده‌اید؟

برخی خود را شاگرد شهریار می‌نامند که درست نیست، استاد شهریار، نه کلاسی داشت و نه انجمنی. برخی چند بار نزد استاد رفته و حال، خود را شاگرد او می‌دانند، صحیح نیست. اما آشنایی با شهریار به ویژه جامعه ادبی معاصر با وی به 70 – 80 سال قبل برمی‌گردد. کما اینکه مردم ایران و بلکه مردمان فارسی‌زبان و ترک زبان ایران، افغانستان، آذربایجان، ترکیه، تاجیکستان و قفقاز و ... با وی آشنا هستند. من نیز که علاقه‌مند به ادبیات و شخصیت استاد شهریار بودم، از سال‌های جوانی در تبریز با وی آشنا بودم و زیارت وی در محافل و مجالس به ویژه در دوران جنگ تحمیلی برای ما خاطره‌انگیز و خوشایند بود، به ویژه اینکه در مجالس و محافل شهدا حضور می‌یافتند و در سال 65 نیز در جمع بسیجیان شعر معروف «یا علی باز از خدا دستی به همراه بسیج/ جاودان کن در جهان این جلوه و جاه بسیج» را خواندند.

استاد شهریار، ظاهراً حوصله حضور در انجمن‌های ادبی را نداشت و سن و سالش نیز گذشته بود، اما در مجالس شهدا حاضر می‌شد و یا مراکز تربیت معلم تبریز حضور می‌یافت. از این رو آشنایی من با وی نیز به صورت عمومی بود و چندین بار با دوستان به منزل وی رفتیم. که این جلسات به صورت منظم هفتگی و ماهانه نبود، بلکه در خانه‌شان همواره باز بود و هر کسی علاقه‌مند بود به دیدار وی می‌رفت.

-استاد شهریار از چه زمانی شهرت یافت، یعنی شهرت وی قبل وفاتشان نیز بود یا بعد در درگذشتش مشهور شد؟

وی مشهورترین و پرمخاطب‌ترین شاعر از دهه 20 تا 30 بود و پس از آن نیز شاعر پرمخاطب و مشهور بوده است. البته متقدمین مانند حافظ و سعدی حسابش جداست، اما از دهه 20 و 30 به این سو، مشهورترین شاعر معاصر شیعی بوده است.

-می‌‌توان این ادعا را مطرح کرد که شهرت شهریار به دلیل اشعار ترکی وی بوده و نه اشعار فارسی؟

عمده شهرت شهریار به دلیل شعرهای ترکی بود، به ویژه منظومه بدیع «حیدر بابا» که مقام معظم رهبری نیز در دیداری که با استاد شهریار داشتند، به این نکته اشاره کردند. البته شهریار هم در شعر آئینی و مذهبی مانند «علی ای همای رحمت» و هم شعرهای عاطفی، عاشقانه، تغزلی، هم اجتماعی و نوعدوستانه و هم میهنی سرآمد بود و به نوعی شاعر چند وجهی بود. برخی عنوان می‌کنند با وجود بزرگانی مانند فردوسی، حافظ و مولانا و سعدی چرا روز شعر و ادب فارسی به نام شهریار نام‌گذاری شده است، این حرف منطقی است، اما باید گفت که شهریار شاعری چند وجهی بوده است، اگر بخواهیم ایرانی بودن را مطرح کنیم با شاعران دیگر مشترک است، از سوی دیگر نبوغ فروسی و تغزل حافظ در شهر شهریار وجود دارد و اخلاق و نوعدوستی سعدی نیز در اشعار وی وجود دارد؛ از این رو عناصر مهم شاعرانه را دارد و از همه مهمتر معاصر است و با وجود اینکه کهن‌سرایان دیگر چندان استقبالی از شعر نیمایی نداشته‌اند اما شهریار در این قالب نیز شعر سروده است و یا در میان شاعران ترک‌زبان مانند ملامحمد فضولی، حاج سیدعظیم شیروانی و شاعران و نوحه‌‎سرایان ترک‌زبان ... نیز سرآمد است. همچنین پیام به انیشتین و یا شعرهای نیمایی، نشان از روح معاصر شهریار دارد و فاجعه بشری در شعر پیام به انیشتین انعکاس یافته و پژواک آن به گوش این دانشمند نیز می‌رسد. درست است که عمده شهرت شهریار به دلیل شعرهای ترکی بود، اما این همه قضیه نیست، چرا که شعرهایی مانند «دو مرغ بهشتی» که برای نیما سروده و یا «هذیان دل» واقعاً بی‌نظیر است و «مشرب شهریار»، «افسانه شب» که یک منظومه بلند بیش از هزار بیت است و شعر «شب و علی» همه شاهکارند و شهرت شهریار مرهون همه این شعرهاست. شهرت وی در افغانستان و هندوستان به دلیل شعرهای فارسی وی بوده است.

-برخی پس از شعر «علی ای همای رحمت» عنوان کردند که این شعر برگرفته از دیوان شاعران متقدمی مانند مفتون همدانی و ... است، نظر شما چیست؟

مشابهت یک شعر با شعر شاعران دیگر به معنی تقلید نیست؛ چرا که اولاً دیوان این شاعر پس از سرودن این شعر منتشر شده است و از سوی دیگر شاید از نظر ظاهری شبیه شعر شاعران دیگر باشد، اما قوت شعر شهریار بسیار بالاتر است و این شعر به نام شهریار و نه شاعران دیگر مشهور شده است و کسی از آنها مطلع نبود و یک محقق آن را انتشار داده است. این شعر امتیازاتی دارد که در آن شعرها نیست. در رابطه با این شعر، یک عامل معنوی هم مؤثر است، به عنوان مثال شعر «شب و علی» شهریار از نظر ادبی و فصاحت و بلاغت بالاتر از شعر «علی ای همای رحمت» است، اما چندان مشهور نشده است، با وجود اینکه بسیار شاعرانه‌تر است؛ از این رو این بستگی به همین عامل معنوی و غیبی دارد؛ هر چند قابل اثبات نیست، جز اهلش. همچنین گرچه مشهور شدن چندان ملاک نیست، اما این شعر به قول حافظ «آن»ی دارد که در دیگر شعرها نیست.

سه شنبه/////دیداری که به‌خاطر قر‌آن‌خوانی شهریار انجام نشد/«شب و علی» شاهکارتر از «علی ای همای رحمت»


-به نظرتان اگر بخواهیم درباره سبک شعری استاد شهریار صحبت کنیم، وی مستقلاً صاحب سبک بود یا آمیخته‌ای ازسبک هندی و عراقی می‌گفت؟

بیشتر غزل‌های شهریار به سبک عراقی است، اما سبک هندی و نازک خیالی در وی کمتر است، اما این شاعر از همه سبک‌های شعری مانند خراسانی، هندی، نیمایی و ... تأثیر پذیرفته است و نمی‌توان گفت به یک سبک اشاره کرد. حتی می‌توان عنوان کرد که با توجه به آشنایی وی با زبان فرانسه، سبب شده بود با اشعار شاعران اروپایی آشنا شود و آثار آنها را به زبان اصلی بخواند و پسرش هادی نیز بر این موضوع تأکید داشت که اشعار برخی از شاعران فرانسوی را به زبان اصلی می‌خواند و گاهی اوقات نیز گریه می‌کرد. از این رو با بهره‌گیری و تأثیرپذیری از سبک‌های مختلف خود نیز افاضات و نوآوری‌هایی داشت.

-نکته‌ای در رابطه با این شاعر و شخصیت وی دارید؟

شهریار، شاعر مسلمان متعهد بود که 10 سال آخر عمرش را وقف انقلاب و دفاع مقدس کرد و این بسیار مهم است، شعرهای حماسی که وی در هشتاد سالگی برای شهدا، امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب سروده بود و با صراحت و روشنی و بدون ادای روشنفکری، عقاید و مواضع خود را مطرح می‌کرد و شعر و هنر خود را در اختیار انقلاب قرار داد و همه در دهه 60، همدیگر را برادر خطاب می‌کردند، حتی برای رئیس جمهور نیز برادر عنوان می‌کردند، اما شهریار در شعری که برای رهبر معظم انقلاب سروده، عنوان کرده «تقدیم به آیت الله خامنه‌ای» که این نشان از بصیرت وی است. از این رو شعرهای شهریار درباره دفاع مقدس و انقلاب، خود یک دیوان است.

-در پایان خاطراتی از دیدار با استاد شهریار دارید که برایمان تعریف کنید؟

به همراه جلال محمدی، شاعر تبریزی به منزل استاد شهریار رفتیم و اتفاقاً مرحوم بهلول خراسانی، عالم و روحانی مجاهد و مبارز نیز که اوایل دهه هفتاد رحلت کرده است، نیز در منزل وی حضور دارد و به حسب دعوتی که از وی برای سخنرانی در تبریز کرده بودند، به دیدار شهریار آمده بود و دکتر میرتاج الدینی که آن زمان طلبه کم سن و سالی بود، این روحانی را همراهی می‌کرد. وقتی آنها رفتند، شهریار درباره بزرگی این روحانی که شاعر هم بود، صحبت کرد و گفت که بیش از 2 هزار شعر دارد که همه آنها را از حفظ است و همچنین از مبارزات وی سخن گفت و عنوان کرد که علاوه بر دائم الوضو بود، دائم الصوم(روزه‌دار) بود و از این رو وقتی ما در منزل شهریار شیرینی خوردیم، وی از خوردن شیرینی امتناع کرد. در همان دیدار یک یادگاری برای من نوشت.

گفت‌وگو از سمیه قربانی

انتهای پیام

لینک خبرگزاری ایکنا، مورخ 97/6/27

http://iqna.ir/fa/news/3747936/%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%84%D8%B3-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7-%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D8%B4%D8%A8-%D9%88-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%AA


  
<      1   2   3   4   5   >>   >