یادمان فرهنگی – ادبی «مجاهد نستوه» در ارومیه برگزار شد
ششمین محفل خاطره از سوی حوزه هنری انقلاب اسلامی آذربایجان غربی به یاد مجاهد بزرگ و انقلابی مرحوم حجت الاسلام والمسلمین شیخ غلامرضا حسنی امام جمعه سابق و فقید ارومیه برگزار شد.
در این یادمان فرهنگی و ادبی که به همت «دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری» حوزه هنری آذربایجان غربی و با مشارکت اداره کل تبلیغات اسلامی استان، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، جبهه فعالان فرهنگی، سپاه شهدا، سپاه ارومیه، صدا و سیمای مرکز استان، کارگروه عصر خاطره، شورای شهر ارومیه، شهرداری، بسیج هنرمندان و بسیج رسانه برپا شده بود، جمعی از فرهیختگان، ادبا، شعرا، نویسندگان، اصحاب اندیشه و رسانه، تعدادی از مسئولان اجرائیی استان و بیت مرحوم حسنی حضور داشتند.
مسوول واحد آفرینش های ادبی حوزه هنری آذربایجان غربی که اجرای مراسم را برعهده داشت، در ابتدای سخنان خود ویژگی های بارز حجت الاسلام حسنی را تشریح کرد.
مصطفی قلیزاده علیار گفت: حجت الاسلام حسنی، روحانی مبارز، انقلابی و نستوه تاریخ آذربایجان غربی است که با ایثار و جانفشانی هایش صحنه های به یاد ماندنی خلق کرده است.
این نویسنده، شاعر و روزنامه نگار در ادامه سخنان خود مرحوم حسنی را یکی از روحانیان برجسته، شاخص و منحصر بفرد تاریخ ائمه جمعه ایران عنوان کرد و افزود: اشخاص نام آور و تاثیرگذاری همچون این روحانی مجاهد جزو نام آوران ارومیه و بلکه ایران اسلامی و به حق مردان آتش به اختیار بودند.
قلیزاده علیار گفت: یکی از ویژگی های بارز مرحوم حسنی ارتباطش با مسلمانان کشورهای همسایه مخصوصا مردم مسلمان آذربایجان و نخجوان بود.
وی خاطرنشان کرد: مرحوم حاج علی اکرام ناردارانی که رهبری طرفداران انقلاب اسلامی و مقلدان امام در باکو و قصبه نارداران را به عهده داشت از ارادتمندان مقام معظم رهبری و حجت الاسلام حسنی بود و دو بار برای دیدن وی به ارومیه آمد.
مسوول واحد آفرینش های ادبی حوزه هنری آذربایجان غربی ادامه داد: من کتاب خاطرات مرحوم حاج علی اکرام را تدوین کردم که در سال 1385 از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی در تهران منتشر شد و پس از انتشار کتاب، مرحوم حاج علی اکرام، سفری به برخی شهرهای مهم ایران از جمله قم، تهران، تبریز، ارومیه، اردبیل، کاشان، مشهد مقدس داشت و در شهر ارومیه، در اجتماع علمای شهر ارومیه با حضور حجت الاسلام حسنی از مجاهدت های دینی وی تجلیل به عمل آمد و در نماز جمعه ارومیه به پیشنهاد مرحوم حسنی سخنرانی کرد.
امنیت آذربایجان مدیون مجاهدت های مرحوم حجت الاسلام حسنی است
رئیس حوزه هنری آذربایجان غربی دیگر سخنران این همایشفرهنگی - ادبی بود، احد هوشمند قرهباغ گفت: مردان و زنان آذربایجان برای همیشه امنیت و صیانت از جغرافیای استان را در بحرانی ترین روزهای انقلاب اسلامی مدیون مجاهدت های مرحوم حجت الاسلام حسنی هستند.
وی اظهار داشت: مرحوم حسنی ضمن اینکه یک عالم دینی و اولین امام جمعه استان بود جزو اولین رجال سیاسی استان نیز به شمار می آید که بخشی از هویت سیاسی استان در ایشان متجلی است.
هوشمند افزود: به اعتراف اهالی فرهنگ و سینما، خاطرات مجاهد نستوه آذربایجان مرحوم حسنی ظرفیت ساخت 10 فیلم بلند و کوتاه را دارد که امیدواریم بتوانیم در حق این مجاهد روشن بین و مردمی این دین را به سرانجام برسانیم.
وی ادامه داد: هر مورخی که گذرش به ارومیه بیفتد امکان ندارد بدون ذکر نام مرحوم حسنی از اینجا عبور کند و بنا به فرموده مقام معظم رهبری، ایشان جزو کسانی بود که امتحان خود را در دوران مبارزات قبل و بعد از انقلاب اسلامی و دوران هشت ساله جنگ تحمیلی خوب پس دادند.
هوشمند با اشاره به کتاب خاطرات مرحوم حسنی نوشته حجت الاسلام والمسلمین عبدالرحیم اباذری، تصریح کرد: این نویسنده متعهد با زبان و قلم رسا، نام و هنرشان را با خاطرات حسنی پیوند زدند، کتاب ارزشمندی به یادگار گذاشتند و یاد ایشان را در دل ها عزیز داشتند.
وی با بیان اینکه اهالی فرهنگ و هنر باید این میراث را به نسل های بعد انتقال دهند اظهار امیدواری کرد هنرمندان و کارشناسان هنری استان بتوانند ظرفیت خاطره گویی و به یاد ماندن رشادت های جان برکفان انقلاب اسلامی را در چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی در استان بالا ببرند.
هوشمند تصریح کرد: نقش مرحوم حسنی در سنگر امامت جمعه و حضورش در بین اقشار و قومیتهای مختلف در آذربایجان به حدی مهم و تاثیرگذار است که هیچ پژوهش تاریخی و فرهنگی از آذربایجان غربی بدون ذکر نام و فعالیت های ایشان ارزش نخواهد داشت و موثر نخواهد بود.
مرحوم حسنی به عنوان یک اسطوره آذربایجان مطرح هستند
سپس مدیرکل تبلیغات اسلامی آذربایجان غربی پشت تریبون رفت و در سخنانی گفت: حجت الاسلام حسنی به عنوان یک عالم دینی سهم بسزایی در انقلاب اسلامی دارند و به عنوان یک اسطوره آذربایجان مطرح هستند.
حجت الاسلام داداش زاده اظهار داشت: مرحوم حسنی علاوه بر این که یک عالم دینی بودند در حوزه امنیت استان نیز نقش اساسی ایفا می کردند .
وی ولایت مداری حجت الاسلام والمسلمین حسنی را یکی از ویژگی های شخصیتی این عالم بزرگوار دانست و افزود: مرحوم حسنی کاملا مطیع ولایت بود.
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان تصریح کرد: شجاعت مجاهد نستوه آذربایجان نیز دیگر ویژگی بارز ایشان بود که زبان زد خاص و عام بود.
وی با بیان اینکه مرحوم حسنی یک مجاهد واقعی است که رهبر معظم انقلاب نیز بر مجاهدت های ایشان قبل و بعد از پیروزی انقلاب اشاره داشتند، ادامه داد: مجاهد نستوه مجاهدی است که هم علم دارد و از لحاظ عالمی خدمت کرده و هم در ردیف مجاهدان قرار دارد و مجاهدان نیز ایشان را الگوی خود قرار می دهند.
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان ادامه داد: نبی مکرم اسلام فرموده اند شرکت در مجلس عالم از هزار صدقه، هزار حج، هزار بار نماز شب خواندن با ارزش تر است و مرحوم حسنی عالم دینی و روحانی بزرگی بودند که شرکت در مراسمات ایشان ثمرات فراوانی دارد.
داداش زاده تصریح کرد: علمای دین در طول تاریخ در مقابل طاغوت و شیطنت های دشمنان جان خود را فدا کرده اند و مرحوم حسنی نیز از جمله روحانیانی است که شخصیت و عمر خود را فدای نظام و انقلاب کرد لذا امنیت امروز آذربایجان را مدیون ایثارگری، جهاد شهدا و مجاهدت های خستگی ناپذیر مرحوم حسنی هستیم.
بنیاد فرهنگی مجاهد نستوه آذربایجان در ارومیه تاسیس می شود
رئیس شورای اسلامی شهر ارومیه هم گفت: تاسیس بنیاد فرهنگی مجاهد نستوه آذربایجان حجت الاسلام حسنی و آیت الله قره باغی در شورای اسلامی شهر ارومیه به تصویب رسید.
رسول اصغرزاده اظهار داشت: شورای اسلامی شهر ارومیه با خانواده آنها وارد مذاکره می شود که در صورت توافق نهایی، منازل حجت الاسلام حسنی و آیت الله قره باغی به بنیاد فرهنگی تبدیل می شوند تا بتوانیم بخشی از دین خود را ادا کنیم.
وی در ادامه به تشریح ابعاد شخصیتی حجت الاسلام مرحوم حسنی پرداخت و افزود: مرحوم حسنی یک چهره ملی و تاریخی برای ایران اسلامی بود که زحمات بسیاری در قبل از انقلاب، حین انقلاب و فاصله پیروزی انقلاب تا جنگ و حین جنگ و بعد از پایان آن برای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران انجام دادند.
رئیس شورای اسلامی شهر ارومیه با اشاره به آیه 54 سوره مائده، تصریح کرد: در این آیه به مومنانی اشاره شده است که تقدیرات خداوند برایشان مقدر می شود تا وظیفه بندگی را ادا کنند، در راه خدا مجاهدت کرده و از کسانی که آنان را در این راه ملامت می کنند واهمه و نگرانی از شماتت اجتماعی نداشته باشند که مجاهد نستوه آذربایجان نیز در تکالیف امنیتی و سیاسی صراحت کلام داشت و از اینکه افکار عمومی و رسانه هایی که ماموریت خاصی داشتند چگونه برداشت خواهند کرد، ابایی نداشت.
اصغرزاده در عین حال ادامه داد: مرحوم حسنی در برخی ابعاد مظلوم واقع شده و شخصیت ایشان آنطور که باید تبیین نشده است.
وی با بیان اینکه مبارز نستوه آذربایجان دو بار در معرض ترور مجاهدان خلق قرار گرفتند اما مشیت الهی این بود که جان سالم به در بردند، اذعان کرد: پس از شکست دشمنان انقلاب اسلامی ایران، ترور شخصیت مرحوم حسنی مدنظر یک تعداد افکار آلوده ای قرار گرفت که شاید در بخشی موفق شدند اما در بخشی حقانیت و مظلومیت ایشان بروز و ظهور یافت.
به گفته اصغرزاده، بعد از سال 76 خطبه های نماز جمعه ارومیه برای اینکه شخصیت والای حسنی مورد خدشه واقع شود، در رصد کامل بود چه بسا همان افراد امروز پشیمان هستند و امروز باید جرات داشته باشند تا مظلومیت و حقانیت مرحوم حسنی را که مورد اهانت قرار گرفته بود با قلم رسای خویش جبران کنند.
رئیس شورای اسلامی شهر ارومیه با بیان اینکه نظریات امنیتی و انتظامی از طبقه بندی خاصی برخوردار هستند که بعد از مدت زمان طولانی به عنوان خاطرات و اسناد منتشر می شوند، اظهار امیدواری کرد نظرات و راهبردهای مرحوم حسنی در خصوص امنیت استان که با هدایت خود استان را از غائله ها نجات می داد، به زودی منتشر شوند.
وی در ادامه سخنان خود با اشاره بر نقش سازنده و موثر مرحوم حجت الاسلام والمسلمین غلامرضا حسنی در تحولات منطقه آذربایجان بر تکمیل پروژه خاطرات امام جمعه سابق ارومیه تاکید کرد و از محققان و پژوهشگران خواست ابعاد مختلف شخصیتی و زوایای پیدا و پنهان زندگی مرحوم حسنی را مورد تحقیق و پژوهش قرار گیرد چرا که ابعاد شخصیتی مرحوم غلامرضا حسنی بسیار گسترده است عبدارحیم اباذری تنها بخشی از این ابعاد را در کتاب خاطرات منتشر شده از مرحوم حسنی پوشش داده است.
حجت الاسلام حسنی از سرمایه های پایان ناپذیر فرهنگی و انسانی است
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی نی در ادامه این مراسم در سخنانی گفت: مرحوم حسنی از سرمایه های پایان ناپذیر فرهنگی و انسانی است که قطع یقین پس از مرگش نمی پوسد، از یادها نمی رود، در تاریخ محو نمی شود چرا که در عمق و ژرفای وجود مردم آذربایجان و تاریخ ما عجین شده است.
حجت الاسلام والمسلمین ناصر خدایاری اظهار داشت: حجت الاسلام مرحوم حسنی نماد واقعی وحدت و انسجام ملی است.
وی افزود: جایگاه رفیع و منزلت عظیم مرحوم حسنی و نقش ایشان در حفظ تمامیت ارضی، یکپارچگی ملی و مبارزه با همه انحرافات در استان بر کسی پوشیده نیست و باید الگویی برای نسل های بعدی باشد.
خدایاری با تاکید به اینکه فرهنگ آذربایجان، حسنی و باکری پرور است، خاطرنشان کرد: فرهنگ حسنی پرور باید موشکافی، مطالعه و بررسی شود و در جامعه به ویژه در میان نسل جوان رواج یابد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تصریح کرد: مردم آذربایجان غربی با مرحوم حسنی زیست فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را تجربه کرده اند لذا برای شناخت کامل حجت الاسلام والمسلمین حسنی ابعاد شخصیتی ایشان باید در مقاطع و موضوعات مختلف مورد بررسی قرار بگیرد.
خدایاری خاطرنشان کرد: جای مجاهد نستوه آذربایجان در قلب ها بود و ظرفیت مطبوعات حتی رادیو و تلویزیون برای بازتاب شخصیت ایشان بسیار کوچک بود به طوری که در مواقعی حرف های این عالم را برنتابیده و آن را سانسور کرده و یا به سخره می گرفتند.
به گفته مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، تنها راه رشد و تعالی انسان رعایت تقوای الهی و ترس از خداوند است که مرحوم حسنی با رعایت تقوا، عظمت الهی را بزرگ دانستند و بعد از 90 سال بندگی به سوی خدا شتافتند.
به گفته وی، مرحوم حسنی قرائتی قابل تامل از شخصیت امام خمینی است، قرائتی که مبارزه، سیاست، تلاش برای معیشت و اقتصاد، تقویت مناسبات اجتماعی، وحدت مداری و ولایت محوری وجود دارد و از نتایج آنها می توانیم بهره ببریم.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان با بیان اینکه هیچ احدی نمی تواند منکر شخصیت و تاثیرگذاری مرحوم حسنی در استان باشد، اذعان کرد: از جمله امتیازات مرحوم حسنی این بود که مطبوعات و رسانه ها را به دنبال خود کشاند و به تعبیری خود خبرساز شد که این نشان می دهد شخصیت ایشان بسیار والا و بزرگ تر از ظرفیت استان ما بود.
خدایاری با تاکید به اینکه نباید از راهی که مرحوم حسنی رفته است غافل نشویم، گفت: حجت الاسلام حسنی متعلق به همه آحاد ملت ایران است لذا نباید شخصیت آن مجاهد بزرگ را به نفع گروه و جناحی مصادره کنیم، بلکه این شخصیت وارسته را باید فارع از جناح و گروه معرفی کرده و الگوسازی کنیم.
وی اظهار امیدواری کرد بتوانیم از این سرمایه فرهنگی حداکثر استفاده را ببریم.
مرحوم حسنی از شخصیت های مردمی به معنای واقعی کلمه بود
دیگر سخنران این مراسم نویسنده کتاب «خاطرات حسنی» بود که در سخنانی گفت: مرحوم حسنی از شخصیت های مردمی به معنای واقعی کلمه بود که حضور انبوه مردم اعم از قومیت ها و ادیان مختلف در مراسم تشییع بهترین شاهد براین مدعاست، چنانکه تعداد زیادی از حاضران را برادران اهل سنت، مسیحیت و کرد تشکیل می داد.
حجت الاسلام عبدالرحیم اباذری اظهار داشت: اقتدار، صلابت، ابهت، در عین حال تواضع، عطوفت، لطافت و صداقت از جمله خصایص مجاهد نستوه بود.
وی افزود: مردم ارومیه و استان اعم از شیعه، سنی و مسیحی از ته دل حجت الاسلام حسنی را دوست داشتند چراکه عزت، عظمت، آرامش و آسایس خود را مدیون مجاهدت های وی می دانستند و این یک واقعیت و حقیقت انکار ناپذیر است.
این محقق تصریح کرد: ما همه مردم، مسئولان، محققان و پژوهشگران مدیون مجاهدت های شخصیت های مبارزی مانند مرحوم حسنی هستیم، اگر امروز امنیتی وجود دارد در پرتو همین مجاهدت هاست؛ البته این حقیقت تازگی ندارد از زمان صدر اسلام نیز بوده است، به طوری که در سایه زبان گویای ابوذرها و شمشیر برنده مالک اشترها بزرگانی مانند سلمان فارسی ها و کمیل بن زیاد ها تربیت شدند و مشغول تعلیم و تربیت و تدریس معارف الهی و عبادت خدای سبحان می شدند.
نویسنده کتاب «خاطرات حسنی» اضافه کرد: یادمان نرفته است اگر مقاومت حسنی ها در جنگ نقده و غائله کردستان نبود، ایادی حزب کومله و دمکرات تا استان زنجان پیشروی کرده بودند؛ اگر اقدام به موقع و حماسی آن عالم ربانی نبود در ماجرای حزب خلق مسلمان سه استان آذربایجان غربی، شرقی و اردبیل بلکه کل کشور به چه سرنوشت شومی گرفتار می شد؟!
اباذری خاطرنشان کرد: علاوه دوران رژیم ستمشاهی، همین مبارزان در راه خدا بودند که مظلومانه سینه سپر کردند و آن طلسم 2500 ساله را از پای درآوردند وقتی که طلسمها شکسته شد دیگران آمدند ملحق شدند و سر سفره نشستند. امروز هر گونه تولید علمی، تحقیقی و هر کشو و اختراعی در مراکز پژوهشی حوزه و دانشگاه سر می زند و رخ می کند در راستای امنیتی است که مجاهدت های مجاهدان برای این ملت و کشود به ارمغان آوردند.
وی با بیان اینکه انتشار کتاب خاطرات مرحوم حسنی فضای مسموم و تند آن روزها نسبت به این عالم مجاهد را تغییر داد، گفت: مرحوم حسنی را باید از نو شناخت و هم اکنون یکی از بهترین و راحت ترین راه شناخت وی مطالعه کتاب خاطرات ایشان است، امیدواریم مسئولان در تجدید چاپ این اثر ماندگار اقدام کنند و زمینه شناخت بیشتر وی را برای علاقمندان فراهم آورند.
وی در سخنانی گفت: در سال 1382 که فضای عجیبی علیه مرحوم حسنی بود، برای تدوین کتاب خاطرات حجت الاسلام والمسلمین حسنی از مرکز اسناد انقلاب اسلامی تاییدیه صادر شد.
اباذری افزود: کتاب خاطرات حجت الاسلام والمسلمین حسنی حاصل 33 ساعت در قالب 26 جلسه است که به صورت فشرده و جدی انجام گرفت، البته پیاده کردن مصاحبه ها و بازخوانی مطالب یکسال زمان برد.
به گفته وی، کتاب خاطرات حجت الاسلام والمسلمین حسنی نخستین کتاب مرکز اسناد انقلاب اسلامی است که به علت استقبال در نخستین سال، تجدید چاپ شده است.
این محقق اظهار داشت: کتاب خاطرات حسنی ماحصل 33 ساعت مصاحبه در قالب 26 جلسه است، که نشستهایی در منزل شخصی امام جمعه ارومیه تشکیل شده و با کمک حجت الاسلام فخری این مصاحبهها انجام گرفت.
حسنی با فرقه های انحرافی مبارزه می کرد
بهمن بهرام پور نویسنده و پژوهشگر معاصر ارومیه نیز در این مراسم به نقل خاطراتی از دوران جوانی و مبارزاتش با فرقه ضاله بهائیت در ارومیه به امر مرحوم حسنی پرداخت و گفت: من در ماه مبارک رمضان سال 1352 کتب تبلیغی فرقه ضاله بهائیت را به اشاره مرحوم حسنی جمع آوری کردم و در مقابل مسجد «دادخواه» محله «دره چایی»، ارومیه جلو چشم مردم آتش زدم!
وی ادامه داد: به همین سبب ساواک مرا تعقیب و دستگیر کرد و دو ماه در ارومیه و چهار ماه در تهران نگه داشت و شکنجه کرد؛ در تمام این مدت مرحوم حسنی حامی خانواده ام بوده، بعدها نیز من با او در مبارزاتش همکاری داشتم و او به من عنایتها داشت، من مرحوم حسنی را یک عالم مجاهد واقعی و ولایتمدار و غیرتمند دیدم.
مجاهدت های حجت الاسلام حسنی از ذهن ها فراموش نمی شود
آخرین سخنران این همایش فرهنگی - ادبی مدیرکل وقت تبلیغات اسلامی آذربایجان غربی و داماد حجت الاسلام حسنی بود.
حجت الاسلام سید محمد فخری گفت: یاد، خاطره، تلاش ها و مجاهدت های حجت الاسلام حسنی هیچگاه از ذهن ها فراموش نمی شود.
وی اظهار داشت: مرحوم حاج آقا حسنی عاشق مردم بود و در طول عمر بابرکت خود همواره به فکر رفع مشکلات مردم بود.
فخری با اشاره به ویژگی های حجت الاسلام حسنی اظهار کرد: برای مردم استان آشکار و روشن است که ایشان با صداقت، ظرافت روحی و غیرت دینی که دارند برای امنیت منطقه تلاش های بسیاری را انجام داده اند.
مدیرکل وقت تبلیغات اسلامی آذربایجان غربی با بیان اینکه روحیه انسان در نتیجه اخلاص، تلاش و فعالیت روحی و فکری است که وسعت پیدا می کند، تصریح کرد: حسنی یک روحانی بابصیرت، آگاه به مقتضیات زمان و روشنضمیر بود که در یک برهه زمانی خاص تشخیص داد همه دوستداران اهل بیت، عصمت و طهارت (ع) باید مسلح شوند تا اینکه بتوانند در مقابل طاغوت زمان ایستادگی کنند.
فخری با بیان اینکه در همه این سالها با وجودی که کهولت سن بر وی چیره شده بود ولی در همه محافل و اماکن و اجتماعات مردمی از حجت الاسلام غلامرضا حسنی به نیکی یاد میشد، اضافه کرد: رهبر معظم انقلاب نیز با عنوان «مجاهد نستوه» به معنای واقعی کلمه حق مطلب را ادا کردند.
به گفته وی، مرحوم حسنی در طول زندگی خود تلاش داشت در خط ولایت فقیه بوده و مردم را به دفاع از حریم ولایت و انقلاب دعوت می کرد.
در این همایش فرهنگی - ادبی چند تن از شاعران از جمله علی محمدیان، محمد میلانی، سید مجتبی نعیم موسوی، باباعلی جوانمرد، سید تیمور جامعی و سید حیدرعلی آران در وصف دلاوریها، شجاعتها و چهره مردمی امام جمعه سابق ارومیه، سروده های خود را قرائت کردند.
و پایان این مراسم فرهنگی - ادبی، توسط رییس حوزه هنری آذربایجان غربی، مدیر کل تبلیغات اسلامی استان، مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، فرمانده سپاه پاسداران ناحیه ارومیه (سرهنگ علی نژاد) و همچنین عبدالناصر حسنی فرزند مرحوم حسنی به نمایندگی از طرف بیت ایشان، از حجت الاسلام اباذری نویسنده کتاب «خاطرات حسنی» تجلیل به عمل آمد.
همچنین در این مراسم، حوزه هنری انقلاب اسلامی آذربایجان غربی از بهمن بهرام پور محقق و نویسنده عرصه مسایل فرهنگی و اجتماعی و از مصطفی قلیزاده علیار به خاطر نقل خاطراتی از مرحوم حسنی، تقدیر کرد.
گفتنی است همایش فرهنگی – ادبی «مجاهد نستوه» ویژه یادمان مرحوم حسنی در آستانه فرا رسین اربعین آن روحانی مبارز و بزرگ، قبل از ظهر یکشنبه چهارم تیر ماه سال جاری در مهدیه ارومیه برگزار شد و یاور باقری دبیر اجرایی همایش بود.
منبع: هفته نامه «دنیز» شماره 117؛ مورخ 97/4/23
عارف اولانین سئوگیلی جانانی وطندیر
اشاره: کؤرکملی شاعر و ادیب مرحوم حاج مایلین «دیوان»یندا اولان غزللر تبریزده نباتی نشریاتی طرفیندن نشر اولوب. شعرلری کؤچورن جناب «نورالله پورشریف» دیر. بو 550 صحیفه لیک کتابا مصطفی قلیزاده علیار گئنیش مقدمه یازیبدی، شاعرین حیات و یارادیجیلیغینی تانیتدیریب. بورادا مقدمهنی بیرگه اوخویوروق:
گؤرکملی عالم، شاعر، تدقیقاتچی حاج مایل علییِف آذربایجان ادبیاتیندا تانینمیش و سئویملی سیمالردن بیری ده گؤرکملی شاعر، ادیب، یوکسک درجهلی دیندار - ضیالی شخصیته مالک اولان مرحوم «حاج مایل علییف»دیر. اونون هم شعری - هنری، همده عِلمی، عَملی و دینی جاذبهسی آذربایجانین داخلینده و خارجینده اؤز معاصرلرینه گئنیش تأثیر بوراخمیشدی. حاج مایل اسماعیل اوغلو علییف 1935ـ جی ایل آُکتبر آیینین 25 ده باکینین یاخینلیغیندا شعر و ادب اوجاغی اولان مشهور «نارداران» قصبهسینده، دیندار عایلهده دونیایا گؤز آچمیشدی. ابتدائی تحصیلاتینی نارداراندا، اورتا مکتبی (دبیرستانی) قونشو کند «مشد آغا» دا، و 1960- جی ایلده آذربایجان دولت بدن تربیهسی اینیستوتونو بتیرمیشدی. حاج مایل ناردارانین ادبی محیطینده بویا باشا چاتدیغی اوچون، اوشاق یاشلاریندان قدیم کلاسیک ادبیاتا خصوصاً بؤیوک عالم، شاعر و متفکر ملا محمد فضولی شعرینه طبیعی اولاراق هوس گؤسترمیش، اما بو طبیعی هوس و ماراق، حاج مایلین گنج چاغلاریندان تدریجی اولاراق بیر مکتبه چئوریلمیش، اونو بیر بؤیوک فضولی شناس عالم و تدقیقاتچی کیمی تانیتدیرمیشدی. حاج مایل تورک، فارس و عرب دیللرینی یاخشی بیلدیگینه گؤره، 20 ایلدن آرتیق آذربایجان عِلملر آکادمیاسینین الیازمالار اینیستوتوندا علمی – تدقیقی فعالیتلرله مشغول اولموش، اورتا عصرلرین الیازما اثرلری اوزهرینده درین تدقیقاتی ایشلر آپارمیشدیر. فضولینین تورک دیوانی، اونون شاه اثری اولان «لیلی و مجنون» منظومهسی و همچنین «جهانشاه حقیقی»نین سئچیلمیش اثرلری حاج مایلین بو تدقیقاتی – علمی ایشلریندن دیر. حاج مایل اهلبیت(ع) شاعری اولماقلا برابر، اجتماعی و غزل شاعری و ادبی تدقیقاتچی ایدی. او آذربایجاندان خارجینده ده ادبیات اهلی و شاعرلرله ادبی علاقه لر یاراتمیشدیر، خصوصاً ایران، ترکیه، عراقدا علمی – ادبی کنفرانسلاردا اشتراک ائدیب و بؤیوک شاعرلر، ادیبلر و عالملرله تانیش اولوب، دوستلوق علاقه لری قورموشدور. او جمله دن ایران شاعرلری ایله و تانینمیش اهلبیت شاعری مرحوم استاد «محمد عابد تبریزی» ایله چوخ صمیمی ارتباطی و دوستلوغو اولموشدور. حاج مایل 64 ایل ثمره لی عؤمور سوردوکدن سونرا، 1999 ـ جو ایل آوگوست آیینین 22 ده (31 شهریور 1378 ده) آغیر خسته لیکدن وفات ائتمیش، نارداران کندینین مقدس رحیمه خاتون امامزادهسی قبرستانیندا تورپاغا تاپشیریلدی. اوندان مختلف کتابلار، صالح اؤولادلار و حؤرمته لایق عایله عضولریندن علاوه، چوخ قیمتلی بیر کتابخانه یادگار قالیب کی، کیچیک اولماغینا باخمایاراق بؤیوک گنجینه و علم خزینهسیدیر. اونا تای شخصی الیازملار کتابخاناسی یا تاپیلماز، یا چوخ نادر حاللاردا تاپیلار! حیرتلندیریجی الیازما و نادر خطی کتابلار انسانی واله ائدیر. من دفعهلر ناراداران زیارتینه گئتدیکده، بو کتابخانانی دا زیارت ائدیب، حاج مایلین روحینه فاتحه اوخوموشام. الله اونا رحمت ائلهسین. حاج مایلین شعر دونیاسینا بیر باخیش حاج مایل دوغرودان دا آذربایجان شعرینین پارلاق و مشهور اولدوزلاریندان بیریدیر؛ اما او چوخ مشهور اولان بو گونکی ادبیات و شعر اولدوزلاریندان تاریخده داها چوخ قالاجاق و چوخ یاشایاجاق. بونون دا یالنیز بیر سرّی وار، او دا عبارت دیر بوندان کی، حاج مایلین شعرینده شاعرانه فیکرلر، حسّلر، بدیعی تصویرلر، مجازلار، استعارهلر، کنایهلر و سایر صنعتکارلیقلارلا برابر «عقل و حکمت» وار. او بیر اوستاد شاعر اولماقدان علاوه، بیر حکیم و متفکردیر، الهی حکمت بیر جانلی روح کیمی اونون شعرینین جسمینده و چرچیوسینده جریان ائدیر و شعرینه ابدیت باغیشلایر. قرآن دئمیشکن: «و مَن یُؤتَ الحِکمَةَ فَقَد اُوتِیَ خَیراً کثیراً» (هر کیمه الله تعالی طرفیندن حکمت وئریلسه، اونا چوخلو خیرلر عطا اولونار – بقره سوره، آیه 269) بو باخیمدان حاج مایلین بوتون یارادیجیلیغی دقتی چکن، آلقیشا لایقدیر. من مرحوم حاج مایلین حیات و یارادیجیلیغینا حصر ائتدیگیم کتابدا، بو باره ده فکیرلریمی گئنیش سویهده سؤیله میشم کی، یاخین گله جکده ان شاءلله نشر ائدیلهجک. بورادا نئچه مثال ایله، سؤزومو آیدینلاشدیریرام. حاج مایل بو مشهور غزلینی 19 یاشیندا یازمیشدیر: عارف اولانین سئوگیلی جانانی وطندیر هم ناموسو، هم غیرتی، وجدانی وطندیر شاعرین گنجلیگینه باخمایاراق، بو غزلده چوخ درین و معنوی – انسانی فیکرلری، دقتی جلب ائدیر. جوان مایل بیر سیرا باشقا شاعرلر کیمی وطن حاقیندا بوش بوش شعارلا قناعتلنمیر، بوتون انسانلیغی، غیرتی، ناموسو، وجدانی، وطن مفهومی ایله سجیهلندیریر و وطن معناسینی حدسیز توصیف ائدیر. حاج مایل حکمتینین بیر نشانهسی ده بودور کی، او شاعرلیگی خوشلوقدا یوخ، بلکه داها چوخ غمده – کدرده حس ائدیر: شاعرلیگی شادلیقدا، کؤنول، تاپماییرام من الهامی گلیر «مایل»ین هر گون غم اولاندا. شبههسیز کی بئله بیر حس و حال، آنجاق مقدس بیر غم – کدرده اولا بیلر و الهی روحلو بیر حالدیر. دوینا گؤورشو حکتمدن یوغرولان حاج مایل، دونیایه ده باخیشی فرقلی و حکیمانهدیر؛ او حضرت پیغمبر (ص) درین حکمتلی «الدُّنیا مَزرَعةُ الآخِرة» کلامیندان الهام آلاراق، دونیانی آخرتین مزرعه و تارلاسی کیمی حساب ائدیر و ایکی دونیا آراسیندا سیخ علاقه گؤرور : اَبله ایشدیر دار دونیاده وفا اومماق اؤزو کیم اونون هم بیر آدی مشهوردور «دارالفنا» «آخرتچون تارلادیر دونیا»، دئمیش پیغمبریم مایلا لازم دئییلدی، یوخسا ، بیر دم بو بنا. حاج مایلین دونیا گؤروشونده، عارف انسانین یگانه معشوقو آنجاق الله تعالیدیر: عارف انسان اولانین یاری گرک تاری اولا تانرینی ذکر ائلهمک صبح و مسا کاری اولا اورهیین میوهسی الله تانیماقدیر آنجاق تانریسیز بیر اورهیی، گؤرمهمیشم باری اولا حاج مایل، حقیقی عشقی ده ازلی و الهی عشق تانییر. او فیکرینجه عشق انسان ایله بیرگه یارانیب، حدسیز و حدودسوز بیر وجوددور: اوندا کی، تانری الیله تاپدی انسانلار وجود عاشقه، عشقه او گوندن اولمادی سرحد، حدود اول اؤز معبودونا اعلان عشق ائتدی بشر آتش عشقینده ظاهر اولمادی آتشله دود ائله بو باخیمدان مقدس عشق اودو دائما عاشقین اوره یینده شعله چکندیر: عشق بیر اوددور، اونا هر کیم یاخین دورسا یاخار عشق اودو سؤنمز، اونا آغلا و یا گؤز یاشی ساچ حاج مایل شاعرلیگه ده فرقلی باخیر، او شاعر اولماغی یالنیز طبع و قریحه ده دئییل،بلکه بیر الهی سرّ کیمی قیمتلندیریر، حقیقی شاعری «خازن اسرار» آدلاندیریر: طبع ایله شاعرلیک اولماز، چون گرکدیر مایله هم تخیّل صاحبی، هم خازن اسرار اولا. بو مساله ده چوخ آیدین دیر کی حاج مایل گؤرکملی اهل بیت شاعری اولوب، اهل بیت – علیهم السلام – مدحینده چوخلو گؤزل شعرلری یازیب، یارادیب. بیر قطره: یا محمد! یا نبی! ای بیر آدی خیرالبشر اولماسایدین، درک قیلمازدی شر و خیرین بشر ای سالان حیرتلره علمی، جهان عالملرین باخما کی، علمیندن اونلار آگاه اولموش مختصر
اهل عرفانه، کؤنول، بیر اسم پنهاندیر علی (ع) کیمسه بیلمز کی، نئجه بیر اهل عرفاندیر (ع) کایناتین هر ایشین تاپشیرمیش ایزد حیدره اختیاردار جمیع چرخ دؤوراندیر علی(ع) البته حاج مایلین شعر دونیاسی چوخ الوان ناخیشلی، گؤزل، گئنیش و جاذبه لی دیر، شعرلرینی اوخوماقلا اونون شاعرلیک دونیاسینی و حکمتلی، عارفانه دوشونجه لرینی آرتیق تانیماق اولار.
حاج مایلین آذربایجان شعرینه گوستردیگی خدمتلری رحمتلیک حاج مایل معاصر آذربایجان شعرینده عروض قایداسیندا شعر یازماغی یئنیدن دیرچلتدی. او هم غزل یازماق ایله، هم ناردارانداکی ائوینده و باشقا یئرلرده ادبی مجلسلر تشکیل ائتمکله، چوخلو گنج شاعرلری عروض قایداسیندا یازیب، یاراتماغا تشویق و هدایت ائلهییر، بو طریق ایله آذربایجاندا غزل طرزینی یئنیدن احیا ائتدی. مرحوم بابا پهنان و مرحوم استاد حاج علمدار ماهر کیمی قدرتلی شاعرلر حاج مایل مکتبینین ثمرهلری حساب اولور، ائله بو گون ده حاجی مایل مکتبینین طلبهلری باکی و آذربایجانین چوخ یئرلرینده غزل، قصیده، مثنوی و قطعه یازماقلا، ها بئله آذربایجانین کلاسیک ادبیاتینی اوزه چیخارماقلا، نسیمی، فضولی، حاجی سید عظیم شیروانی کیمی داهیلرین شعر و دیل ارثینی یاشلادیرلار، یئنی نسله و دونیایا تانیتدیریرلار. حاج مایل 90 ـ جی ایللرده اؤز ائوینده «مجمع الشعراء» ادبی مجلسینی یئنیدن برپا ائتمهسی ایله آذربایجاندا جوان شاعرلرین انتظارفرج موضوعسوندا شعر یازماسینا زمین یاراتدی. او اؤزو ده بو موضوعدا چوخلو شعرلر یازمیشدیر. شاعرین دیوانی و باشقا کتابلاری حاج مایلدن دیوان اشعار و مختلف باشقا شعر و ادبی تدقیقات کتابلاری قالیب، بیر سیراسی اؤزونون حیاتیندا نشر اولونوب، بیر سیراسی دا سونرالار عالم ادبیات شناس اوغلو حرمتلی «حاج مصطفی»نین تشبّثی ایله باکیدا چاپ ائدیلیب.
حاج مایل حاقدا یازیلان کتابلار بو گونه قدر مرحوم حاج مایلین حیات و یارادیجیلیغی باره مختلف کتابلار ایشیق اوزو گؤروب؛
همچنین بیر سیرا باشقا کتابلاردا شاعر حاقدا دهیرلی فیکرلر، خاطره لر و معلومات نشر ائدیلیب، او جمله دن: «خاطرات حاج علی اکرام علی اف»، تهران 1385 (2006م)؛ «سؤز و موغام بئشیی ناردارانیم»، مرحوم حاج علمدار ماهر،باکی، 2008 بو کتابدا اوخودوغوموز شعرلر حاج مایلین دیوانینداکی شعرلردیر. کتاب حؤرمتلی دوستوم، ادبیات خادمی، تبریزلی فعال ناشر جناب «نورالله پورشریف»ین همت و تشبثی ایله عرب – فارس الفباسینا کؤچورولوب، ایرانلی آذربایجان ادبیات سئورلرینه تقدیم اولور. الله تعالی دان نورالله جنابلارینا بو یولدا آرتیق نائلیتلر آرزولاییر، حاج مایلین روحونا رحمت دیلهییریک. حؤرمتله: مصطفی قلیزاده علیار پاییز 1396 |
|
ششمین جلسه محفل فضولی خوانی در ارومیه برپا گردید
ششمین جلسه «محفل فضولی خوانی» و خوانش اشعار ترکی ملا محمد فضولی بغدادی شاعر و عارف شیعی قرن دهم هجری رو سه سه شنبه 5 دی ماه سال جاری در حوزه هنری آذربایجان غربی برگزار شد.
ششمین جلسه «محفل فضولی خوانی» در حوزه هنری آذربایجان غربی برگزار شد
ششمین جلسه «محفل فضولی خوانی» و خوانش اشعار ترکی ملا محمد فضولی بغدادی شاعر و عارف شیعی قرن دهم هجری روز سه شنبه 5 دی ماه سال جاری در حوزه هنری آذربایجان غربی برگزار شد.
در این نشست ادبی که با حضور بیش از 20 نفر از شعرا و ادبا و فضولیپژوهان ارومیه برگزار گردید، مسئول واحد ادبیات حوزه هنری در ابتدای این محفل گفت: حکیم ملا محمد فضولی به سه زبان فارسی و ترکی و عربی شعر سروده و آثاری علمی و دینی و تاریخی زیادی به نظم و نثر از خود به یادگار گذاشته که امروز هم مورد استفاده اهل دانش و عرفان و ادبیات است.
مصطفی قلیزاده علیار تاکید کرد: فضولی با توجه به وسعت اندیشه انسانی و اسلامی و عرفانی و اجتماعی و سه زبانه بودن آثارش، میتواند مهمترین عامل اتحاد اقوام مسلمان در جهان باشد ولی متاسفانه مغفول مانده و یا مصادره به مطلوب گروههای قومیتگرا شده است.
وی افزود: امروز لازم و ضروری است نسل جدید شعرا و ادبا و اندیشمندان، با زبان شعری و سبک سخنوری و اندیشههای والای الهی و انسانی و جهانی فضولی آشنا شوند و به همین خاطر است که ما محفل فضولیخوانی را در حوزه هنری آذربایجان غربی در ارومیه برپا کردیم و هر دو هفته یک بار برگزار و سعی می کنیم با خوانش صحیح اشعار این شاعر عارف و بزرگ، به شکل کارگاهی به مفاهیم و تفسیر آن در حد توان با استفاده از کارشناسان و فضولیپژوهان بپردازیم.
در ادامه این برنامه «بهرام اسدی» شاعر، فضولی پژوه و ناشر دیوان فضولی در ارومیه، ضمن توضیح یکی از غزلیات عرفانی و توحیدی فضولی، دو مورد از تضمینات خود از اشعار فضولی را برای حاضران قرائت کرد.
همچنین استاد «غلامرضا دانشفروز »از شاعران پیشکسوت ارومیه شعری را در مدح فضولی خواند و شاعران حاضر در جلسه نیز از جمله رضا خسروی، معصومه آذری، فضه جوادی، میرشاهین هاشمی، اتابک تیموری، مرتضی مجربنیا، امین گنجپرور، میرتیمور جامعی، علی رشتبر، فرشاد نیکنام، امین نظرزاده، عسگر محمدی و ... اشعاری از فضولی را قرائت کردند.
در پایان این مراسم مهمان ویژه این محفل، «شاهرخ نخعی » از شهرستان تبریز ضمن قرائت دو غزل از فضولی، سردیس این شاعر توانا و اندیشمند را به محفل فضولیخوانی اهدا کرد.
حکیم ملا محمد فضولی، شاعر و اندیشمند متفکر و شاعر سه زبانهای است که تأثیر عمیقی در تاریخ ادبیات ترکی و عربی و فارسی بر جای نهاده است. نام او محمد، پدرش ملا سلیمان مفتی بوده است. بی شک او بزرگترین شاعر ترکی زبان تاریخ است و علاوه بر دیوان جداگانه غزلیات و قصاید و قطعات فارسی و ترکی و عربی، شاهکارهایی مثل «حدیقة السعداء» و «لیلی و مجنون» از آثار برجسته و فاخر او به زبان ترکی است.
منبع: دوهفته«دنیز»، شماره 114
جریان تحقیر و تمسخر زبان ترکی در ایران
مصطفی قلیزاده علیار
منظر نخست
جریان تحقیر کننده زبان ترکی با تحقیر الفبای آن که در نیمه دوم قرن 19 میلادی با میرزا فتحعلی آخوندف شروع شده بود، بعدها در دوره جمهوریت در ترکیه معاصر و همزمان در جمهوری تازه تاسیس آذربایجان در ترکیب شوروی، این تحقیر در قالب تغییر الفبا و جایگزین کردن الفبای لاتین (1925) و منقطع کردن رابطه مستقیم نسل نو با گذشته اش، تحقق یافت، گر چه بنا به عللی در ایران موفق نشدند این خیانت را عملی سازند و الفبا را تغییر دهند.
آفرینندگان این جریان ضد زبان و فرهنگ و ادبیات ترکی، ادعا می کردند که الفبای زبان ترکی همان الفبای عربی و فارسی است نه مستقل و مخصوص خود. این ادعای دروغین و توهین آمیز توسط افراد خودباخته و ضد فرهنگ مردمان مسلمان و ترک زبان در ایران و ترکیه و آذربایجان و برخی ممالک دیگر مطرح می شد و نوعی سامری گری و عوام فریبی بود و هدف هم آن بود که ملتهای مسلمان را ابتدا با تحقیر الفبا و سپس با تغییر الفبایشان و جایگزین کردن الفبای لاتین یا الفبای دیگر، از فرهنگ و معارف اسلامی و قرآنی و از ادبیات غنی فارسی و عربی که سرشار از معارف و ترببت و اخلاق انسانی و فرهنگ اسلامی است بیگانه کنند که تا حدی هم متاسفانه موفق شدند. این جماعت که بیشتر انگیزه های قومی داشتند و دارند، ادعا می کردند و الان هم فریب خوردگان از آنها از روی جهل ادعا می کنند که این الفبای تاریخی زبان ترکی با سابقه هزار ساله اش، مناسب این زبان و رسا و گویا نیست! (اویغون دِئییل!)
اینان با آوردن مثالهایی بی ربط و عوام فریب، سعی می کنند مخاطب بی خبر و بیسواد و عوام و یا جوان و نوجوان بی خبر و احساساتی را گول بزنند و قانع کنند که الفبای فعلی و هزار ساله زبان ترکی مال این زبان نیست، مال زبان عربی و فارسی و تحمیلی و نارسا در تلفظ واژههای ترکی است. اما الفبای لاتین رساست! با این حقه بازی و عوام فریبی، جوانان را فریب می دهند. در پاسخ به این مغالطه غیر علمی و خر رنگ کن، باید گفت:
اولا- الفبای اصیل و تاریخی زبان ترکی در طول و توالی قرون گذشته هزار ساله همین الفبای مرکب از الفبای فارسی و عربی بوده است.
ثانیا - دانشمندان و شاعران و نویسندگان بزرگ و برجسته ای مثل سید عمادالدین نسیمی، شیخ محمود کاشغری، قاضی برهان الدین ضریر، حکیم ملامحمد فضولی، حاجی سید عظیم شروانی، مختومقلی فراقی، ملاپناه واقف، سید ابوالقاسم نباتی، صراف تبریزی، راجی، میرزا علی اکبر صابر، حسین جاوید، محمد عاکف، توفیق فکرت، یحیی کمال، شهریار، کریمی مراغهای و ... همه آثار ماندگار، بی نظیر و جهانگیرشان را به زبان ترکی در همین الفبای تاریخی و اصیل ترکی (مرکب از فارسی و عربی) آفریده اند نه لاتین و دیگر الفباها. اگر این الفبا نارساست، چگونه این بزرگان و نوابغ فرهنگ و علم و اندیشه و ادب و هنر، آثارشان را در این الفبا و با الهام از زبان غنی فارسی و عربی آفریده و نوشته اند؟
ثالثا - بعد از تغییر این الفبای اصیل و تاریخی زبان ترکی در ممالک مسلمانی مثل ترکیه و آذربایجان و تاجیکستان و ترکمنستان و داغستان و ... و جایگزین کردن الفبای لاتین و سرلیک و کریل، نسل جدید در قریب به یک قرن اخیر از فرهنگ و ادبیات غنی گذشته خود بریده و بیگانه شد و آن درخشش پرحرارت و تاثیرگذار ادبیات غنی ترکی در آن ممالک به سردی گرایید افول کرد و دیگر نابغه و نخبه ای همپای نخبگان و فرزانگان متقدم مثل فضولی و نباتی در عرصه اندیشه و عرفان و ادب ظهور نکرد.
رابعا - اگر در دوران معاصر و کنار گذاشتن الفبای اصیل ترکی در آن ممالک، در ایران شاعران ترک زبان برجسته و بی نظیری مثل استاد شهریار و استاد کریمی مراغه ای داریم که آثار ترکی شان شهره آفاق شده، مخصوصا «حیدربابا»ی شهریار و مجموعه اشعار طنز «رنگارنگ» از استاد کریمی مراغه ای؛ به برکت همان الفبای اصیل ترکی (فارسی، عربی) بوده؛ زیرا ذوق و استعداد سرشار و خدادادی این دو استاد نابغه، مستقیما از آبشخور زلال و غنی و بی نظیر ادبیات فارسی و ترکی و عربی در قالب همان الفبا سیراب و شکوفا شده است.
منظر دوم، تحقیر از نوعی دیگر
فریبکاری دیگری که در سالهای اخیر در ایران در تحقیر زبان ترکی توسط افرادی خاص و ویژه! انجام میگیرد تغییر الفبا از نوعی دیگر و از جنس خود همین الفبای تاریخی اصیل است و آن جایگزین کردن برخی حروف اصیل زبان ترکی با برخی حروف دیگر آن. مثلا به جای حرف «ذال» در کلمه آذربایجان، حرف «زاء» مینویسند (آزربایجان)؛ با این ادعای بیسوادانه که حرف «ذ» مخصوص زبان عربی است نه ترکی؛ در حالی که این مدعیان میان تهی و بیسواد خبر ندارند که شیخ محمود کاشغری هزار سال پیش در کتاب معروف «دیوان لغاتالترک»، بسیاری از لغات اصیلِ ترکی را با حرف ذال نوشته است مثلا: آذُغ: خرس، اَذَت: رییس، یَذلادی: عطر را بو کرد، یِذیدی: بد بو شد، و ... این مدعیان طبل غازی لااقل وقت نمی کنند آن کتاب را یک بار باز کنند و نگاهی به متنش بیندازند.
همچنین این جماعت تحریفگرِ سنگر گرفته در شهرداری ارومیه و سازمان فرهنگی - هنری شهرداری تبریز و جماعت جولان دهنده در ولایت خودمختار کرج – تهران! که خارج از شمول قوانین مملکت جمهوری اسلامی ایران است! در راستای تحریف و تحقیر زبان تاریخی ترکی و وضع واژههای جعلی خررنگ کن، واژه عرفانی «عاشیق» (هنرمندان نوازنده و خواننده مردمی آذربایجان که در طول قرون متمادی گذشته خود را عاشق حق، عاشق خدا و عاشق اهل بیت (ع) خصوصاً مولا علی (ع) و عاشق همه زیباییهای مخلوق خدا معرفی میکنند) را به شکل جعلی و تحریفی و توهین آمیز «آشیق» می نویسند؛ «آشیق» در زبان ترکی اسم است به معنی استخوانی در پای گوسفند! جماعت تحقیر کننده زبان ترکی، از روی حقه بازی و یا به دلیل بی سوادی ادعا میکنند: این هنرمندان که در طول تاریخ – مخصوصاً از دوره صفویه - خود را «عاشیق» نامیدهاند اشتباه کردهاند، اینها عاشیق نیستند، بلکه «آشیق» هستند و خودشان نمیدانستند! واژه آشیق از ریشه «ایشیق» (روشنی) است! اینان عاشق حق نیستند، بلکه روشنگر هستند و خودشان خبر نداشتند!
البته این ادعا از نظر ادبی و دستور زبان ترکی کاملا نادرست و جهت فریب عوام است. اینان به خیال خود به قصد پاک کردن زبان ترکی از واژه های عربی و فارسی مستعمل در این زبان، دست به هر کاری می زنند و چون برای کلمه عاشیق، واژه ای مناسب ترکی پیدا نکردند، آمدند واژه آشیق (استخوان پای گوسفند) را آن جایگرین کرده و معنی جدیدی بر آن بار می کنند. شاید هم عمدا و به فصد توهین، این واژه بر عاشیقهای آذربایجان اطلاق میشود. هدف از این جعل قومیتگرایانه آن است که واژه عرفانی - عربی «عاشق» را حذف و واژه جعلی و نادرست «آشیق» را جایگزین کنند چون ترکی است!
نوع دیگر تحقیر و تحریف زبان ترکی در خود الفبای اصیل و تاریخی ترکی، فناتیک کردن و تلفظی نوشتن کلمات عربی و فارسی دخیل در زبان ترکی در ایران است مثلا لفظ جلاله «الله» را «آللاه»، کتاب را کیتاب، امام حسین را «ایمام حوسین»، و همچنین ایمام زامان، علیکوم سالام! و .... و از این مسخره بازیها و تمسخر زبان و فرهنگ یک ملت بزرگ و تاریخی ایرانی.
با عنایت به اینکه زبان ترکی در ایران ناظر و متصدی رسمی و فرهنگستان و آموزش ندارد و رها شده است، تحریف و تحقیر زبان در چاپ آثار بزرگان گذشته، سرسام آور است و برخی راهزنان در کمین نشسته، خودسرانه، دواوین و آثار ترکی شاعران و نویسندگان متقدم و گذشته را با تغییر و شکستن و فناتیک کردن کلمات، چاپ و منتشر می کنند،وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم بی خیال این خیانت است و مجوز صادر می کند!
متاسفانه زبان غنی ترکی که زبان مادری میلیونها نفر در ایران است و می تواند فرصتی بسیار طلایی برای تعامل ملی و بین المللی باشد، سازمان و مرکز و متصدی رسمی در کشور ندارد و مسئولان فرهنگی و علمی در دانشگاهها و وزارت آموزش و پرورش و علوم و وزارت ارشاد و ادارات کل و تشکیلات تابعه در استانهای آذربایجان شرقی و غربی و اردبیل و زنجان و تهران و قم و .... اصلا نه دغدغه دارند و نه در باغند؛ گاه نیز برخوردها شکننده است. لذا هر کس از راه می رسد یا با عمه و خاله و همسایه و همکار و همولایتی خود دعوایش شده، می آید و خود را متصدی و کارشناس «آنا دیلی» و زبان مادری خود جا می زند و با هزار ادا و اطوار خاص جولان می دهند و اغلب ملعبده بازیگران پشت پرده قومیتگرایی و ناسیونالیستی ضد ایرانی واقع می شوند و شروع می کنند به شخم زدن این زبان بی صاحب مانده!
تحقیر در منظر سوم
این از یک طرف؛ اما از منظر دیگر، به نظر می رسد شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجلس شورای اسلامی، وزارت آموزش و پرورش، سازمان صدا و سیما، رسانه ها، روحانیت، ائمه جمعه و جماعات، تریبونداران و برخی تشکیلات رسمی دیگر باید با زبان ترکی در ایران، به مثابه یک زبان فراگیر و غنی و فرهنگی و عامل ارتباط ملی و بین المللی تعامل کنند نه یک زبان بومی و محلی در حد یک لهجه قومی برای یک قوم و قبیله محدود؛ این دستگاهها شایسته است تمهیداتی جدی تر در این باره بیندیشند و نگذارند که بدخواهان، این فرصت مهم ملی را به تهدید امنیتی و تحقیر یک ملت و فرهنگ تبدیل کنند. نگاه به زبان ترکی در ایران به مثابه یک زبان قومی و محلی، با توجه به غنای فرهنگی آن و کثرت مردمی که به آن زبان تکلم، یک نگاه تحقیرآمیز است که ریشه در دوره حاکمیت پهلوی دارد هنوز هم گاه برخی مسئولان متصدی و سازمانها همان نگاه تحقیرآمیز را دارند و دستهای خان پشت پرده و پشت صحنه هم مترصد فرصت نشسته اند که با سوء استفاده از برخی زمینه های خواسته یا ناخواسته، مقدمه برخی مسایل نامطلوب را فراهم آورند و هر از گاهی معمولا سوژه ای علیه امنیت ملی و در جهت ایجاد اغتشاش در داخل درست می کنند و اغلب از کاه کوهی می سازند که موجب اصلی بروز این ناملائمات در درجه اول مسئولان فرهنگی و گاه سیاسی و امنیتی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهرهای کشورند و همگی مسئولیت دارند.
هشدار
مطالبی که در این نوشتار عرضه شد، نه تازه است، نه کشف و نکته ظریفی در آن هست، و نه نویسنده ادعایی دارد، بلکه فریادی تکراری از دردی ساری و جاری در زیر پوست جامعه است، گسل هایی عمیق و خوفناک است که اغلب به علت بی توجهی مسئولان فرهنگی و اجرایی و رسانه ای و علمی و دانشگاهی، به شکل زلزله جامعه را برهم می زند و به دردی غیر قابل علاج تبدیل می شود. این یک هشدار دیگر است از یک تماشاگر که از نزدیک با این مسایل و افراد مدعی و غیر مدعی و علاقمندان به زبان مادری ارتباط دارد، صاحب نظران مسایل فرهنگی و اجتماعی و مسئولان و دلسوزان ملت و فرهنگ این کشور بهوش باشند و از آتشهای زیر خاکستر غافل نباشند! اتفاقاتی عجیب پشت پرده زبان و فرهنگ مخصوصا از این رنگ که گفتیم، رخ می دهد، هوشیار باشید و راهکاری منطقی و تعاملی معقول با این زبان اتخاذ نمایید.
بحث و دغدغه نویسنده از نوع اهانت سطحی در حد «فتیله» و «سوسک» و .... نیست که زعمای قوم تذکر بدهند و دیگران هم حواس شان باشد که مبادا به اقوام توهین و یا تمسخر بشود، مبادا با تحریک احساسات مردم، اختلاف بیندازید و ...؛ بلکه تذکار تکراری یک درد عریق و زخم عمیق است که باید درمان اساسی بشود، نه اوژانسی! اگر آتشی افروخته شود، تر و خشک باهم می سوزد و دودش به چشم همه خواهد رفت! ... والسلام علی من اتبع الهدی
گزارش همایش جلوه های حسینی در تاریخ و فرهنگ، شهرستان جلفا
به گزارش خبرنگار هفته نامه «دنیز»، این همایش که به همت انجمن میراث تاریخی و فرهنگی ارس و با همکاری سازمان منطقه آزاد ارس و ستاد اقامه نماز جمعه شهر جلفا و منطقه آزاد با حضور تعدادی از اساتید شعر و ادب و مسئولان شهرستانی در مورخه 25 آبان ماه سال 1396 در محل سالن آمفی تئاتر سالن پردیس ارس دانشگاه تهران برپا شده بود، جمعی از اساتید و پژوهشگران و شاعران به ارائه آثار و افکار و مقالات خود پرداختند.
در ابتدای برنامه، دکتر اکبر صبوری، مدیرعامل انجمن میراث تاریخی و فرهنگی ارس به عنوان دبیر علمی همایش طی سخنانی از مساعدتهای منطقه آزاد ارس در برگزاری همایش مزبور تقدیر و تشکر کرد. سپس طی گزارشی، به بیان اهمیت تاریخی و فرهنگی منطقه جلفا پرداخت و گفت: جلفا دارای تاریخ بلند فرهنگی و سیاسی و اجتماعی است اما امروز فقط به عنوان یک شهر مرزی تجاری و گمرکی شناخته می شود.
صبوری تاکید کرد: ما امروز وظیفه داریم میراث فرهنگی و تاریخی شهرستان جلفا را برای نسل نو و فرهیختگان و اهل فرهنگ و تاریخ و ادب ایران و دنیا معرفی کنیم.
وی سپس به تشریح اهداف و برنامه های کلی انجمن میراث تاریخی و فرهنگی ارس پرداخت و اهم اهداف آن را تاکید بر شناسایی ظرفیت های فرهنگی و علمی و اجتماعی منطقه؛ تاکید بر ضرورت همایش ها، سمینارها عمومی و تخصصی در راستای شناساندن منطقه؛ تاکید بر انسجام و اتحاد کلیه ارگانهای دولتی، علمی و فرهنگی ، کشوری و لشکری، اساتید و شخصیتها در راستای ارایه خدمات علمی، فرهنگی و دینی و اجتماعی در منطقه؛ ضرورت پرداختن به تاریخ و جغرافیای منطقه؛ اهمیت دادن به ویژگی های بین الملللی منطقه آزاد ارس؛ شناسایی و شناساندن مفاخر و مشاهیر منطقه آزاد ارس عنوان کرد.
به گفته دکتر صبوری، وی از چندین سال پیش به فکر برگزاری همایش علمی برای قیام امام حسین( علیه السلام) در ایام محرم بود، تا اینکه امسال با مساعدتهای مهندس عرب باغی مدیرعامل محترم منطقه آزاد ارس و نیز حجتالاسلام و المسلمین سنجری امام جمعه شهر جلفا و منطقه آزاد ارس این امر محقق گردید. بر اساس این گزارش تعداد 10 مقاله در حوزه منطقهای (مراسم و فرهنگ عزاداری در منطقه جلفا) و 26 مقاله در حوزه عمومی به دبیر خانه علمی همایش واصل گردیده بود، که پس از بررسی توسط اعضاء کمیته علمی همایش 5 مقاله در حوزه منطقهای و 5 مقاله در حوزه عمومی به عنوان مقالات برتر انتخاب شدند.
در ادامه حجت الاسلام و المسلمین سید محمدی، رییس سازمان تبلیغات اسلامی جلفا طی سخنانی گفت: امام حسین (ع) از همه هستی خود برای بقای اسلام گذشت. حجت الاسلام سیدمحمدی افزود: شایسته است ما در عمل خود را به امام حسین (ع) نزدیک کنیم تا مشکلات جامعه کاهش یابد. وی تصریح کرد: ائمه اطهار (ع) برای امام حسین (ع) عزاداری میکردند و امام محمدباقر (ع) وصیت کرد که از ارثیه ایشان هزینه کنند و به مدت ده سال در صحرای عرفه و در بین حجاج جهان اسلام برای سید الشهداء سوگواری نمایند و مسلمانان در مظلومیت اباعبدالله الحسین (ع) گریه کنند.
سید محمدی با اظهار تاسف از اینکه در عزاداریها اغلب برنامهای منسجم و مطابق روش ائمه اطهار (ع) نداریم، گفت: هر کدام از هیئتهای عزاداری که فاقد یک عالم دینی است، معمولا دارای مشکلاتی دارند که استفاده از آلات موسیقی در عزاداری یکی از اینهاست.
اولین سخنران پنل اول مصطفی قلیزاده علیار شاعر، نویسنده، روزنامه نگار و برنده جایزه بین المللی شهریار (1396) و مولف بیش از 25 جلد کتاب در زمینه های تاریخی، ادبی و دینی، بود. وی ضمن سخنانی بر اهمیت برگزاری چنین همایش هایی تاکید و از دست اندرکاران آن تشکر کرد و گفت: ادبیات مرثیه و شعر عاشورایی به زبانهای عربی و فارسی و ترکی یکی از عوامل ترویج و ماندگاری اهداف امام حسین (ع) است.
این محقق و شاعر افزود: شعر عاشورایی از روز عاشورا با رجزخوانی یاران امام حسین شروع شد و در طول تاریخ توسط شاعران و نویسندگان و عالمان متعهد به شکل شعر و کتاب تاریخ و مقتل نویسی ادامه یافت که امروز ادبیاتی بسیار غنی و سرشار از ذوق و معارف و هنر به شمار میرود.
قلیزاده علیار آنگاه به بیان چکیده مقاله خود با عنوان «شاخصه های اصلی مناقب و مراثی اهل بیت (ع)» برای حاضران پرداخت. به گفته این محقق ادبی و دینی، شعر مدح و مرثیه در ستایش و سوگ خاندان نبوت و امامت (ع) عمری به قدمت تاریخ اسلام دارد. از اولین سالهای ظهور اسلام، اشعاری در ستایش اخلاق و اهداف و عظمت حضرت رسول (ص) توسط شاعران مسلمان از جمله ابوطالب عموی پیامر و حتی گاه شاعران غیر مسلمان از جمه«اعشی» سروده شد که در تاریخ ثبت شده است. این سنت هم در زمان حیات حضرت رسول و هم در دوره ائمه اطهار (ع) از سوی شاعران متعهد ادامه داشت و تا امروز هم شاعران مسلمان در مدح و مرثیه اهل بیت (ع) به زبانهای مختلف داد سخن داده، دیوانها ساخته و شاهکارهایی ماندگار وتاثیر گذار آفریدهاند که دراین عرصه میتوان به شاعران بزرگی چون کمیت اسدی، دعبل خراعی، سید رضی، کسائی مروزی، عطار، مولانا، سعدی، جامی، نسیمی، فضولی بغدادی، محتشم کاشانی، سید حیدر حِلّی و...اشاره کرد.
این نویسنده و پژوهشگر مسایل فرهنگی، با خواندن نمونه ایی از اشعار ترکی و فارسی و عربی در مدح و مرثیه اهل بیت (ع) از شعرای متقدم و معاصر، شاخصهای بنیادین اشعار مدح و مرثیه اهل بیت(ع) و عناصر اصلی این قبیل اشعار آیینی را در سه محور کلی تشریح کرد: 1- معرفتافزایی (شامل عقاید اسلامی، امامشناسی، تاریخشناسی و قرآن محوری) 2- حماسه پردازی حقیقی (بیان حماسههای واقعی و فضایل حقیقی اهل بیت) 3- ذکر مصائب و مظلومیت اهل بیت (ع) خصوصا حادثه کربلا.
دکتر حسن حضرتی استاد تاریخ دانشگاه تهران سخنران ویژه این همایش درباره «زمینه های فکری رخداد عاشورا» صحبت کرد. به گفته دکتر حضرتی آن چه در سال 61 هجری قمری، 50 سال پس از وفات پیامبر، دردشت کربلا اتفاق افتاد در بستر طبیعی مجموعهای از تحولت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فکری بود که بدنبال هم اتفاق میافتاد و زمینه را برای رخداد دیگری فراهم مینمود. اینکه تصور کنیم این اتفاق امری غیر طبیعی بوده و جامعه انتظار وقوع آن را نداشته و از وقوع آن دچار شوک شده است، با واقعیات تاریخی همخوانی و سازگاری ندارد.
دکتر حضرتی سپس به تحولات فکری که منجر به رخداد عاشورا شد اشاره کرد و گفت: تفسیر وارونه از اسلام نوه پیامبر را خارجی دانست و بر قتل او و یارانش مهر تایید زد. آنچه اتفاق افتاد به نام اسلام و به دست مسلمانان بود و مبانی فکری آن نیز از دل آموزههای دینی بود؛ اما کدام دین؟! ایشان در ادامه نظریه خلیفة الهی به عنوان باور مشروعیت بخش خلافت امویان را تبیین کرد. این که چگونه این تفکر هاله ای از تقدس دور حاکمیت امویان کشید و زبان نخبگان رادر انتقاد از بنی امیه بست و آنها را برگزیده و نماینده قدرت الهی معرفی کرد.
دکتر حضرتی در اخر به این نکته ظریف اشاره کرد که معاویه به عنوان موسس خلافت بنی امیه، باور خلیفه اللهی را از اختیار ملوک عجم گرفته بود. باوری که ریشه در نظریه فره ایزدی ایران باستان داشت.
سخنران بعدی پژوهشگر تبریزی خانم منصوره وثیق مولف چند کتاب با عناوین «نوروز در آذربایجان»، «مرثیههای قدیمی ترکی آذری» و «بانوان مرثیه سرا و شاعرههای آئینی آذربایجان» بود. وی با قرائت مقالهای تحت عنوان «نگاهی به مرثیه سرایی زنان در آذربایجان» به سخنرانی پرداخت. ایشان ضمن بیان مقدماتی درباره واژه مرثیه به بیان جایگاه آن در ادبیات شیعی و مذهبی مردم ایران زمین پرداخته آن را بازتاب هویت درونی و علاقه قبلی مردم این سرزمین به اهل بیت و ائمه اطهار علیهم السلام دانست. وثیق در بیان نقش زنان در مرثیه سرایی به این موضوع اشاره کردکه اولین کسی که بعد از شهادت حضرت ابوالفضل العباس و برادرانش در کربلا، بر ایشان مرثیه گفت، مادرشان ام البنین (س) بود. هر روز در بقیع برای پسرانش مرثیه میخواند و میگریست. مردم نیز اجتماع کرده و با مرثیه او می گریستند. ام کلثوم سلام الله علیها، دختر حضرت امیر المومنین نیز خطبه ای در نهایت بلاغت با تاثیر بسیار در کوفه خواند و زنان کوفه گریستند و مویه و ناله سر دادند و موها پریشان کردند. خانم وثیق در ادامه به نقش زنان ایرانی در مرثیه سرایی پرداختند. بر این اساس در سروده شدن ترکیب بند معروف و بی مانند محتشم کاشانی، یکی از زنان سلسله صفوی یعنی پریخان خانم دختر شاه تهماسب نقش داشت. او بود که محتشم را به سرودن اشعار درمدح و مراثی اهل بیت عصمت و طهارت تشویق کرد. در دوره قاجاریه هم علاوه بر فتحعلی شاه و ناصرالدین که مرثیه عاشورایی سرودند، این علاقمندی به شعر مرثیه در بین زنان، دختران و عروسان این سلسله نیز وجود داشت.
خانم وثیق سپس به نقش زنان آذربایجان در سرودن مرثیه به دو زبان فارسی و ترکی اشاره کرد و گفت: بعد از عهدهنامه ترکمنچای نیز فرهنگ ایرانی و زبان فارسی در آن سوی رود ارس، قفقاز، همواره رواج داشت و پیوستگیهای تاریخی، فرهنگی، دینی، زبانی و اجتماعی دو طرف ارس سبب شد تا شاعران این دو منطقه به موضوعات یکسانی بییندیشند. زنان شاعره نیز از این قاعده مستثنی نبوده همانند مردان دست به آفرینش های ادبی فاخر و بدیع زده، و در حوزه ادبیات عاشورایی، مرثیه، نوحه های خوب و وزین سرودند.
سخنران پایانی پنل اول آقای دکتر روح الله موسوی به بررسی اعتبار کتاب « اللهوف علی قتلی الطواف» نوشته عالم بزرگ شیعی قرن هفتم علی بن موسی بن طاوس پرداخت که یکی از منابع مهمی مرثیه است و قرنها معروفیت خود را در میان شیعه حفظ کرده و دارای نکات ارزنده ای در زمینه قیام عاشوراست.
موسوی طی توضیحاتی را در باره شرح و حال، شخصیت، اساتید، شاگردان و تالیفات متعدد و وفات و مدفن سید ابن طاووس، گفت: از کتاب « اللهوف» هفت نسخه در کتابخانههای معتبری چون کتابخانه آیتالله العظمی مرعشی نجفی در قم، کتابخانه ملک تهران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، کتابخانه آستان قدس رضوی و نیز کتابخانه برلین موجود است.
به گفته موسوی این کتاب از جمله کتب مرجع در مبحث مقتل ابی عبدالله الحسین علیه السلام بوده و تعداد طرق و نسخ آن نشان از اهمیت آن میان علمای فقه، حدیث و تاریخ به شمار می اید. جلالت شأن نگارنده این کتاب کافی است تا بتوان آن را از جمله تالیفات دقیق و خالی از هر گونه شائبه تحریف در وقایع تاریخی دانست.
دکتر محمدحسین اسماعیلی سخنران دیگر همایش به تفصیل «جلوه های مراسم و فرهنگ عزاداری ماه محرم در روستای قره بلاغ» شهرستان جلفا را تشریح کرد. به گفته وی واقعه عظیم کربلا چنان تاثیری در فرهنگ مسلمانان گذاشته که امروزه مراسم عزاداری ابا عبدالله الحسین با فرهنگ مسلمانان و به ویژه شیعیان امتزاج یافته است و انفکاک آن از فرهنگ بومی میسر نیست.
دکتر اسماعلی در ادامه سخنرانی خویش به وجوه تشابه و تفاوت مراسم عزاداری روستای قره بلاغ با دیگر جاها پرداخت و تفاوت های اساسی این مراسم در قره بلاغ را با روستاهای همجوار در این عنوان بازگو کرد.
وی گفت: دراین روستا، پیران و جوانان، زنان و مردان، نوجوانان و کودکان با شور و هیجان خاصی در مراسم سینه زنی، زنجیر زنی، شبیه خوانی، و احسانهای اباعبدالله الحسین شرکت میکنند و هیچ گونه اسباب موسیقی، از قبیل طبل، سنج و شیپور در مراسم عزاداری روستای قرهبلاغ دیده نمیشود.
محمد گاوبانی سخنران دیگر همایش از هیت چهارده معصوم هادیشهر شمالی بود که مقالهای تحت عنوان «مراسم و فرهنگ عزاداری در هادیشهر شمالی» (هیت چهارده معصوم) برای حاضران ارائه کرد و نحوه اجرای مراسم عزاداری امام حسین در هادیشهر در ایام محرم را توضیح داد و سپس به دیگر فعالیتهای فرهنگی هیت چهارده معصوم در طی ایام سال پرداخت، از جمله: ترتیب دادن مراسمات مذهبی در سایر مناسبتهای مذهبی، جمع آوری کمک های مردمی و ارسال آن به افراد نیازمند.
اولین سخنران پانل سوم آقای دکتر حسن زاده دانشیار دانشگاه الزهراء تهران با مقاله ای تحت عنوان« مقایسه تحلیلی رفتار سیاسی کوفیان و یاران امام حسین» بود. به گفته دکتر حسن زاده، کالبد شکافی فرهنگ رفتاری دو گروه کوفیان و حسینیان نشان می دهد که وفاداری این دو گروه از دو جنس و ماهیت متفاوتی برخوردار است. وفاداری کوفیان آمیزه ای از ترس و عصیبت قبیله ای و چشمداشت مادی بود. این وفاداری مشکلاتی چون تذبذب رفتاری، بی ریشه بودن وفاداری، خشونت های آنی و پیش بینی نشده را دامن می زد. بر این اساس کوفیان نه در اطاعت از عبیدالله بن زیاد و نه در دشمنی با امام حسین صداقت لازم را نداشتند. دکتر حسن زاده در ادامه سخنرانی خود درباره وفاداری بر این نکته اشاره فرمودند که، بحران وفاداری پدیدهای فراگیر در جامعه اسلامی آن روز بود. در حالی که وفاداری یاران ابا عبدالله حسین (ع) بر آمده از ارزشهای دینی و عشق به امامشان بود. عشق به شهادت که نماد برجسته وفاداری در نزد حسینیان بود، خیلی در فرایند وفاداری یاران امام جای تأمل دارد. دلیلش نیز این بود که اندک یاران امام برای وفاداری خود انتظار مادیات و زندگی خوش نداشتند بلکه خطرات جانی برایشان داشت. دکتر حسن زاده در بخش پایانی سخنرانی خویش به نوع شناسی وفاداری در روز عاشورا پرداخته و بر آن دو مفهوم متفاوت وفاداری دنیایی و وفاداری ایمانی را اطلاق کرد.
سخنران پایانی پانل دوم جناب آقای دکتر ابوالفضل عابدینی لیواری استاد دانشگاه تهران بود. این سخنرانی درباره« جلوه های آزادی و آزادگی در قیام عاشورا» بود. به گفته ایشان، حماسه جاودانه حسینی رخداد و حسین بن علی(ع) و یاران پاک وی شهید شدند و زنان و فرزندان آن حضرت به اسارت رفتند برای آنکه نام خدا زنده بماند، عدالت و حق پیروز گردد، زحمات انبیاءو فرستادگان بزرگ الهی فراموش نشود. فداگاریهایی که در راه حقیقت و فضیلت در طول تاریخ انجام شده بود پایمال نگردد و بلاخره برای آن بود که دودمان خبیث بنی امیه، این شجره ملعونه، همه چیز را بازیچه دست خود و حکومت خویش قرار ندهد. این ها هدف های عالی انسانی آن حضرت بود. دکتر عابدینی در ادامه افزودند که رژیم سفاک اموی گمان کرد با بوجود آوردن فاجعه کربلا خواهد توانست، پیام امام حسین(ع) را خاموش کند، ولی نمی دانست که پیام حماسه عاشورا در تاریخ پایدار خواهد ماند. ایشان ععلل ماندگاری و جاودانگی این نهضت را عواملی چون مبارزه با ظلم و ستمگران، اصلاح امت محمدی، مبارزه با فساد اجتماعی، افشاگری چهره پنهانی و ضد اسلامی بنی امیه، ایجاد روح شرمساری در مردمی که از یاری امام دریغ نورزیدند، ایجاد روحیه جهاد و مبارزه و روحیه شهادت طلبی در راه خدا و قرآن و دادن درس آزادگی و زیر بار ذلت نرفتن بود.
حجت الاسلام و المسلمین سنجری امام جمعه محترم شهر جلفا و منطقه آزاد ارس نیز که پیشتر در بخش محورهای همایش موضوعاتی را پیشنهاد داده بودند در اختتامیه این همایش حضور بهم رسانیده طی سخنانی به تفسیر عرفانی حادثه عاشورا پرداختند و گفتند : عاشورا مرز بین انسانیت و غیر انسانیت ، بین بصیرت و جهل است. ایشان با استناد به احادیث معصومین(ع) بر ثواب گریستن در ماتم امام حسین تاکید کردند. حجت الاسلام در بخشی دیگر از بیاناتشان اظهار داشتند: انسان اساس اسلامیت است اما در غرب ابزار اصل زندگی است.
این همایش در پایان بعد از توزیع تقدیر نامه و جوایز به مقالات برتر- منطقه ای و عمومی، هیت های عزاداری نمونه سطح شهرستان و نیز پیرغلامان اهل بیت( ع) در راس ساعت 14:45 خاتمه پذیرفت.
منبع: دوهفته نامه «دنیز»، شماره 114؛ مورخ 16 دیماه 96