مصطفی قلیزاده، علیار مسئول واحد آفرینشهای ادبی حوزه هنری آذربایجانغربی و نویسنده چندین کتاب در موضوع دفاع مقدس در گفتوگو با ایکنا از آذربایجانغربی، با بیان اینکه مسئولان نسبت به ارزشهای دفاع مقدس بیتفاوت هستند، افزود: متأسفانه در دوره کنونی کار خاصی برای دفاع مقدس صورت نمیگیرد و بیشتر کارهای کلیشهای و برای خالی نبودن عریضه است که فایدهای ندارد.
وی با اشاره به اینکه اکنون در سالهای عُسرت ارزشهای دفاع مقدس در آذربایجانغربی و بلکه کل کشور بهسر میبریم، خاطرنشان کرد: اکنون 20 سال از روزی که گفته بودند فیلم شهیدباکری ساخته خواهد شد، گذشته و واقعاً معلوم نیست مسئولین نمیدانند باید فیلمی برای شهیدی شاخص و بزرگوار همچون باکری ساخته شود یا میدانند و کاری نمیکنند!
قلیزاده علیار با تأکید بر اینکه شایسته است دورهمیهای صمیمی دفاع مقدس با حضور یادگاران دوره دفاع مقدس و جانبازان و رزمندگان جبههها با حضور مسئولان جدی مسئولان رده بالا مثل استانداران و ائمه جمعه و بلکه در دفاتر ایشان برگزار شود، یادآور شد: مسئولین صرفاً به نوشتن تقویم هفتگی در طول هفته دفاع مقدس عادت کردهاند که فقط هر روز را به اسم خاصی نامگذاری کرده و مراسمی کلیشهای برگزار کنند که هیچ بار فرهنگی و معنایی در راستای انتقال عظمتهای دفاع مقدس به نسل امروزی و نسل فرداها ندارد.
این نویسنده، شاعر و روزنامهنگار تصریح کرد: برای ستارگان درخشانی همچون شهید باکری تاکنون هیچکار ارزشمندی – جز چند کتاب - صورت نگرفته و هنوز یک فیلم یکساعته هم زندگی این شهید بزرگوار ساختهنشده که جای بسی تأسف دارد.
وی با بیان اینکه برای ستارگان کمسو و شهدای غیرشاخص نیز باید اقدامات اساسی صورت گیرد، گفت: شهریار با شعری جاودانه توانست کوه حیدربابا را در تاریخ ایران جاودانه کند و این اهمیت هنر و ادبیات را نشان میدهد و میتوان از شهدا و جانبازان و رزمندگان غیرشاخص نیز اثری تأثیرگذار و شاخص در قالب هنر مثل فیلم و داستان ساخت.
قلیزاده علیار ادامه داد: نویسندگان و شاعران حوزه ادبیات دفاع مقدس نیز میتوانند با پرداختن به زندگینامه شهیدان شاخص و نیز غیرشاخص و ابعاد مختلف زندگی و فداکاری آنان که تاکنون بیان نشده، از ایشان نیز یک قهرمان واقعی در اذهان عمومی نشان دهند و نام آنان را نیز در تاریخ جاودانه کنند؛ چرا که کشور و ملت و نسلهای امروزی و آتی ایران، برای حراست از هستی خود و حفظ استقلال کشور و تداوم نظام جمهوری اسلامی، نیاز به شناخت شهدا و جانبازان و رزمندگان دفاع مقدس و تاریخ آن دوره مهم دارند.
انتهای پیام
لینک مطلب:
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ مصطفی قلیزاده علیار، شهریارپژوه و مدیر آفرینشهای ادبی حوزه هنری آذربایجان غربی است، وی چندی پیش نشان فرهنگی و جایزه بینالمللی استاد شهریار را به پاس انتشار 10 جلد کتاب در حوزههای شهریار پژوهی، دین، ادبیات و تاریخ ایران، جمهوری آذربایجان، قفقاز، ترکیه، عراق، لبنان و مسلمانان هند از سوی مؤسسه تحقیقاتی پژوهشی قفقاز، آناتولی و آسیای میانه دریافت کرده است. بهمناسبت بزرگداشت استاد شهریار و روز شعر و ادب فارسی با این شهریارپژوه گفتوگویی انجام دادهایم که مشروح آن را در زیر میخوانید.
-سابقه دوستی و آشنایی شما با استاد شهریار به چه زمانی برمیگردد، آیا شما از شاگردان استاد بودهاید؟
برخی خود را شاگرد شهریار مینامند که درست نیست، استاد شهریار، نه کلاسی داشت و نه انجمنی. برخی چند بار نزد استاد رفته و حال، خود را شاگرد او میدانند، صحیح نیست. اما آشنایی با شهریار به ویژه جامعه ادبی معاصر با وی به 70 – 80 سال قبل برمیگردد. کما اینکه مردم ایران و بلکه مردمان فارسیزبان و ترک زبان ایران، افغانستان، آذربایجان، ترکیه، تاجیکستان و قفقاز و ... با وی آشنا هستند. من نیز که علاقهمند به ادبیات و شخصیت استاد شهریار بودم، از سالهای جوانی در تبریز با وی آشنا بودم و زیارت وی در محافل و مجالس به ویژه در دوران جنگ تحمیلی برای ما خاطرهانگیز و خوشایند بود، به ویژه اینکه در مجالس و محافل شهدا حضور مییافتند و در سال 65 نیز در جمع بسیجیان شعر معروف «یا علی باز از خدا دستی به همراه بسیج/ جاودان کن در جهان این جلوه و جاه بسیج» را خواندند.
استاد شهریار، ظاهراً حوصله حضور در انجمنهای ادبی را نداشت و سن و سالش نیز گذشته بود، اما در مجالس شهدا حاضر میشد و یا مراکز تربیت معلم تبریز حضور مییافت. از این رو آشنایی من با وی نیز به صورت عمومی بود و چندین بار با دوستان به منزل وی رفتیم. که این جلسات به صورت منظم هفتگی و ماهانه نبود، بلکه در خانهشان همواره باز بود و هر کسی علاقهمند بود به دیدار وی میرفت.
-استاد شهریار از چه زمانی شهرت یافت، یعنی شهرت وی قبل وفاتشان نیز بود یا بعد در درگذشتش مشهور شد؟
وی مشهورترین و پرمخاطبترین شاعر از دهه 20 تا 30 بود و پس از آن نیز شاعر پرمخاطب و مشهور بوده است. البته متقدمین مانند حافظ و سعدی حسابش جداست، اما از دهه 20 و 30 به این سو، مشهورترین شاعر معاصر شیعی بوده است.
-میتوان این ادعا را مطرح کرد که شهرت شهریار به دلیل اشعار ترکی وی بوده و نه اشعار فارسی؟
عمده شهرت شهریار به دلیل شعرهای ترکی بود، به ویژه منظومه بدیع «حیدر بابا» که مقام معظم رهبری نیز در دیداری که با استاد شهریار داشتند، به این نکته اشاره کردند. البته شهریار هم در شعر آئینی و مذهبی مانند «علی ای همای رحمت» و هم شعرهای عاطفی، عاشقانه، تغزلی، هم اجتماعی و نوعدوستانه و هم میهنی سرآمد بود و به نوعی شاعر چند وجهی بود. برخی عنوان میکنند با وجود بزرگانی مانند فردوسی، حافظ و مولانا و سعدی چرا روز شعر و ادب فارسی به نام شهریار نامگذاری شده است، این حرف منطقی است، اما باید گفت که شهریار شاعری چند وجهی بوده است، اگر بخواهیم ایرانی بودن را مطرح کنیم با شاعران دیگر مشترک است، از سوی دیگر نبوغ فروسی و تغزل حافظ در شهر شهریار وجود دارد و اخلاق و نوعدوستی سعدی نیز در اشعار وی وجود دارد؛ از این رو عناصر مهم شاعرانه را دارد و از همه مهمتر معاصر است و با وجود اینکه کهنسرایان دیگر چندان استقبالی از شعر نیمایی نداشتهاند اما شهریار در این قالب نیز شعر سروده است و یا در میان شاعران ترکزبان مانند ملامحمد فضولی، حاج سیدعظیم شیروانی و شاعران و نوحهسرایان ترکزبان ... نیز سرآمد است. همچنین پیام به انیشتین و یا شعرهای نیمایی، نشان از روح معاصر شهریار دارد و فاجعه بشری در شعر پیام به انیشتین انعکاس یافته و پژواک آن به گوش این دانشمند نیز میرسد. درست است که عمده شهرت شهریار به دلیل شعرهای ترکی بود، اما این همه قضیه نیست، چرا که شعرهایی مانند «دو مرغ بهشتی» که برای نیما سروده و یا «هذیان دل» واقعاً بینظیر است و «مشرب شهریار»، «افسانه شب» که یک منظومه بلند بیش از هزار بیت است و شعر «شب و علی» همه شاهکارند و شهرت شهریار مرهون همه این شعرهاست. شهرت وی در افغانستان و هندوستان به دلیل شعرهای فارسی وی بوده است.
-برخی پس از شعر «علی ای همای رحمت» عنوان کردند که این شعر برگرفته از دیوان شاعران متقدمی مانند مفتون همدانی و ... است، نظر شما چیست؟
مشابهت یک شعر با شعر شاعران دیگر به معنی تقلید نیست؛ چرا که اولاً دیوان این شاعر پس از سرودن این شعر منتشر شده است و از سوی دیگر شاید از نظر ظاهری شبیه شعر شاعران دیگر باشد، اما قوت شعر شهریار بسیار بالاتر است و این شعر به نام شهریار و نه شاعران دیگر مشهور شده است و کسی از آنها مطلع نبود و یک محقق آن را انتشار داده است. این شعر امتیازاتی دارد که در آن شعرها نیست. در رابطه با این شعر، یک عامل معنوی هم مؤثر است، به عنوان مثال شعر «شب و علی» شهریار از نظر ادبی و فصاحت و بلاغت بالاتر از شعر «علی ای همای رحمت» است، اما چندان مشهور نشده است، با وجود اینکه بسیار شاعرانهتر است؛ از این رو این بستگی به همین عامل معنوی و غیبی دارد؛ هر چند قابل اثبات نیست، جز اهلش. همچنین گرچه مشهور شدن چندان ملاک نیست، اما این شعر به قول حافظ «آن»ی دارد که در دیگر شعرها نیست.
-به نظرتان اگر بخواهیم درباره سبک شعری استاد شهریار صحبت کنیم، وی مستقلاً صاحب سبک بود یا آمیختهای ازسبک هندی و عراقی میگفت؟
بیشتر غزلهای شهریار به سبک عراقی است، اما سبک هندی و نازک خیالی در وی کمتر است، اما این شاعر از همه سبکهای شعری مانند خراسانی، هندی، نیمایی و ... تأثیر پذیرفته است و نمیتوان گفت به یک سبک اشاره کرد. حتی میتوان عنوان کرد که با توجه به آشنایی وی با زبان فرانسه، سبب شده بود با اشعار شاعران اروپایی آشنا شود و آثار آنها را به زبان اصلی بخواند و پسرش هادی نیز بر این موضوع تأکید داشت که اشعار برخی از شاعران فرانسوی را به زبان اصلی میخواند و گاهی اوقات نیز گریه میکرد. از این رو با بهرهگیری و تأثیرپذیری از سبکهای مختلف خود نیز افاضات و نوآوریهایی داشت.
-نکتهای در رابطه با این شاعر و شخصیت وی دارید؟
شهریار، شاعر مسلمان متعهد بود که 10 سال آخر عمرش را وقف انقلاب و دفاع مقدس کرد و این بسیار مهم است، شعرهای حماسی که وی در هشتاد سالگی برای شهدا، امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب سروده بود و با صراحت و روشنی و بدون ادای روشنفکری، عقاید و مواضع خود را مطرح میکرد و شعر و هنر خود را در اختیار انقلاب قرار داد و همه در دهه 60، همدیگر را برادر خطاب میکردند، حتی برای رئیس جمهور نیز برادر عنوان میکردند، اما شهریار در شعری که برای رهبر معظم انقلاب سروده، عنوان کرده «تقدیم به آیت الله خامنهای» که این نشان از بصیرت وی است. از این رو شعرهای شهریار درباره دفاع مقدس و انقلاب، خود یک دیوان است.
-در پایان خاطراتی از دیدار با استاد شهریار دارید که برایمان تعریف کنید؟
به همراه جلال محمدی، شاعر تبریزی به منزل استاد شهریار رفتیم و اتفاقاً مرحوم بهلول خراسانی، عالم و روحانی مجاهد و مبارز نیز که اوایل دهه هفتاد رحلت کرده است، نیز در منزل وی حضور دارد و به حسب دعوتی که از وی برای سخنرانی در تبریز کرده بودند، به دیدار شهریار آمده بود و دکتر میرتاج الدینی که آن زمان طلبه کم سن و سالی بود، این روحانی را همراهی میکرد. وقتی آنها رفتند، شهریار درباره بزرگی این روحانی که شاعر هم بود، صحبت کرد و گفت که بیش از 2 هزار شعر دارد که همه آنها را از حفظ است و همچنین از مبارزات وی سخن گفت و عنوان کرد که علاوه بر دائم الوضو بود، دائم الصوم(روزهدار) بود و از این رو وقتی ما در منزل شهریار شیرینی خوردیم، وی از خوردن شیرینی امتناع کرد. در همان دیدار یک یادگاری برای من نوشت.
گفتوگو از سمیه قربانی
انتهای پیام
لینک خبرگزاری ایکنا، مورخ 97/6/27
دفاع مقدس حماسه سی
حسین دوستی - اهر
گلدی بعث ارتشی نخوتله که ایران آپارا
قویمادی ملتیمیز ایرانی شیطان آپارا
شیطانین نقشهسی اسلامه قلم چکمک ایدی
حقی پامال ائلیهییب ایسته دی قرآن آپارا
دیو گلمیشدی عدالت قالاسین سیندیرسین
اهرمن نقشه چکیب نقش سلیمان آپارا
ملک اسلامه منافق قشونی ائتدی هجوم
ایسته دی بیرگئجه ده تبریز و تهران آپارا
وطنه خائن اولانلار هامیسی ال بیر اولوب
ایستدی شیطانا بیر تحفه ی شایان آپارا
قان تؤکنلر بیر اولوب قانلی بساط آچمیشدی
گوللری پرپر ائدیب رونق بستان آپارا
قصر شیرینی ائدیب خسرووا تقدیم شاپور
سؤیله فرهاده گلیب سئوگیلی جانان آپارا
شهر اسلام آبادی دشمن ائدیب بمباران
توپ تفنگیله هجوم ائیله دی گیلان آپارا
لاله لر ملکونه طوفانلی سازاخ اسمیش کن
باغبان قویمادی گولشنلری طوفان آپارا
او شجاعتلی علی نین خلف اولادی امام
گلدی بو اؤلکه ده فرمایش یزدان آپارا
مرهم اولدو بو سینیق قلبیمیزین یاره سینه
قویمادی زار و نحیفانه بیزی قان آپارا
ابدیت چیراغین ساچدی قرانلیق گئجه یه
تیره ظلماتی گره ک مهر درخشان آپارا
امامین ایندی خلف اوغلو بیزه رهبردیر
حکم قرآندی فقیه دن هامی فرمان آپارا
رهبرین حکمی نماز تک هامیا واجیبدی
پیرو رهبر اولان اجرت رضوان آپارا
93/06/20
سنندج، شهری شبیه مکه
مصطفی قلیزاده علیار
از 8 تا 10 شهریور امسال در سنندج بودم در محضر نزدیک به 30 نفر از مسئولان دفاتر فرهنگ و مطالعات پایداری حوزه های هنری سراسر کشور؛ حوزه هنری استان کردستان میزبان این نشست مسئولان دفاتر پایداری بود که مسئولان شریف این حوزه – جناب مرادی رئیس محترم حوزه هنری و همکاران مهربان ایشان- رسم مهمان نوازی مردم غیرتمند و صمیمی و میهندوست کردستان را به نحو شایستهای به نمایش گذاشتند و همه را شرمنده آداب دانی و مهربانی خویش ساختند، خدایشان خیر دهاد.
من اولین بار بود که سنندج را میدیدم. محل اسکان ما هتل شادی بود. اساتیدی صاحبنظر و فرهیخته از جمله استاد علیرضا کمری، حجت الاسلام فخرزاده، مدیر کل امور استانهای حوزه هنری جناب مصلحی، و همچنین جناب حسین نصرالله زنجانی که از چهار – پنج سال پیش تاکنون پرچم دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری حوزه هنری را بر دوش داشت و از امروز به جناب محمد قاسمیپور تحویل داد و دیگر کسان ارجمند، حضور داشتند و سخنها گفتند و بهرهها بردیم. دیدارهایی هم داشتیم از تپه معروف الله اکبر، پارک جنگلی زیبای «آبیدر» (به حق قطعهای از بهشت)، بازار سنتی شهر، موزه دیدنی «خانه کُرد» و آثار ارزندهاش از جمله نسخههای قدیمی کتابهای «خمسه» حکیم نظامی گنجهای، «مثنوی» مولانا و «کلیات» سعدی و ... شرح و بیان تمام آن محبتها و حرمتها از سوی میزبان گرامی و بهرهمندی فکری و فرهنگی و علمی که در باب تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و نیز مباحثی که نقد کتاب «حاج عمران» جناب حجت الاسلام سید محمد هاشمی (قبل از چاپ) در این نشست سه روزه ارائه گردید، مجالی دیگر و فرصتی بیشتر میطلبد. واقعاً روزهای خوبی داشتیم در این سفر، شنیدن و نوشتن کی بُود مانند دیدن! این زمان بگذار تا وقت دگر.
اما برای من از همه جالبتر و دلانگیزتر این بود که شهر سنندج (سنه دژ) را شبیه شهر مقدس مکه دیدم، سنندج مانند مکه شهری است ناهموار با تپههایی پراکنده در داخلش. قبل از ظهر روز جمعه هفتم شهریور 93 از ارومیه حرکت کردم و بعد از ظهر وارد سنندج شدم؛ اتوبوس داشت از جاده ورودی بلندی به دل شهر و به سوی ترمینال سرازیر میشد که نمای کامل شهر از همان بلندی به تمامی دیده شد و یک لحظه فکر کردم که وارد مکه میشوم! ... با صدای بلندی گفتم: سنندج چقدر شبیه مکه است! ... راننده با تبسم گفت: آری، حاج آقا!
گزارش دومین کارگاه آموزشی نویسندگان دفاع مقدس در ارومیه - آبان ماه 1391
اشاره: نخستین کارگاه آموزشی نویسندگان دفاع مقدس استان آذربایجان غربی روز 29 تیر ماه سال جاری از سوی مرکز حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس سپاه شهدا با محوریت «آسیب شناسی ادبیات دفاع مقدس» در ارومیه برگزار شد که گزارش آن در شماره 19 دو هفته نامه «دنیز» به تاریخ 3/5/91 انتشار یافت.
به گزارش سایت دنیز نیوز از ارومیه، دومین کارگاه از سلسله کارگاه های آموزشی نویسندگان دفاع مقدس آذربایجان غربی در سال جاری روز 18 آبان ماه 1391 در محل سپاه شهدای ارومیه برگزار گردید. در این کارگاه که به همت مرکز حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس سپاه شهدای آذربایجان غربی تشکیل یافته بود، جمعی از صاحب قلمان عرصه دفاع مقدس استان، اعضای انجمن ادبیات داستانی سازمان بسیج هنرمندان، تعدادی از اعضای کانون آفرینش های ادبی حوزه هنری و تنی چند از اصحاب رسانه و مطبوعات ارزشی استان شرکت داشتند.
بر پایه همین گزارش در این کارگاه یک روزه آموزشی، نویسندگان صاحب نظر و پر تجربه ای از تهران حضور داشتند که با حضور ایشان و مشارکت نویسندگان استانی از شهرهای ارومیه، سلماس، مهاباد، نقده و ..، مسائل بنیادین دو ژانر «خاطره نگاری دفاع مقدس» و «داستان نویسی دفاع مقدس» و حدّ و مرز هر یک از این دو شیوه ادبی در نگارش رویدادها و حماسه های دوران هشت ساله دفاع مقدس مردم مقاوم ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفت و شرکت کنندگان در جلسات یک روزه کارگاه، نقطه نظرات خود را در مورد آثار داستانی و خاطره نویسی مطرح کردند و به پرسش های مطرح شده، پاسخ گفته شد.
در ابتدای این کارگاه ادبی - آموزشی، سرهنگ جبرئیل هوشمند لک رئیس مرکز حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس سپاه شهداء آذربایجان غربی، ضمن عرض خیر مقدم به نویسندگان و میهمانان، با استناد به کلام مقام معظم رهبری در اهمیت کتاب و کتابخوانی گفت: بی شک کتاب در زندگی انسانها نقشی مثبت و تعیین کننده دارد و باید فرهنگ کتابخوانی در جامعه ترویج گردد که تولید کتاب خوب و مفید در این راستا بسیار ضروری و عامل گسترش کتابخوانی در جامعه و نفوذ کتاب در خانواده ها می شود.
هوشمند لک تأکید کرد: ثبت و ضبط دقیق جزئیات وقایع و خاطرات دفاع مقدس امروز برای ما و همه نویسندگان متعهد یک وظیفه است و انجام این وظیفه ملی، دینی و انسانی در استان ما واجب تر و ضروری تر است، چرا که استان آذربایجان غربی در طول 33 سال گذشته همواره در حال جنگ با دشمنان کشور و نظام مقدس جمهوری اسلامی و پاسداری از میهن عزیزمان بوده و شهید تقدیم کرده و افتخار آفریده است.
وی برگزاری جلسات هم اندیشی و کارگاه های آموزشی در زمینه ادبیات دفاع مقدس را از وظایف مرکز حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس برشمرد و افزود: برگزاری جلسات هم اندیشی، کارگاه های آموزشی، تربیت نویسندگان توانمند، ارائه کارهای تازه در عرصه تولید کتاب، انتشار خاطرات رزمندگان و شهدای دفاع مقدس استان و حمایت از موارد فوق در ردیف وظایف ماست و برگزاری این کارگاه آموزشی و کارگاه قبلی در تیر ماه گذشته در راستای تحقق همین اهداف بوده است.
هوشمند لک یادآور شد: مرکز حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس سپاه شهداء آذربایجان غربی، همکاری با انجمن نویسندگان سازمان بسیج هنرمندان استان و سایر نهادهای ارزشی در تربیت نویسندگان متعهد و توانا و حمایت از نشر آثار مربوط به موضوع دفاع مقدس دامنه فعالیت خود را گسترده تر می سازد، مثل همین کارگاه که در هر استانی هر سال یک بار برگزار می شود اما امسال در استان ما این دومین کارگاه است که با حضور اساتیدی از تهران برپا می گردد.
ارزش تاریخی خاطرات دفاع مقدس
استاد رحیم مخدومی از نویسندگان عرصه دفاع مقدس و صاحب آثاری ارزشمند در این حوزه، در بیان جایگاه ثبت و ضبط خاطرات رزمندگان و جانبازان و شهدای دفاع مقدس گفت: باید فرصتهای باقی مانده را در جمع آوری و تدوین خاطرات رزمندگان و شهدا مغتنم بشمریم و خاطرات ارزشمند و تاریخی این عزیزان را تدوین ومنتشر نماییم. امروز نسبت به نوشتن خاطرات رزمندگان مسئولیتی بر دوش ماست که بر دوش آیندگان نیست.
این نویسنده برجسته با بیان اینکه داستان و رمان یک اثر ادبی و هنری جذاب و ارزشمند است، تصریح کرد: حفظ و نشر اصل خاطرات دفاع مقدس یک ضرورت مهم است، ما نباید در خاطرات ناب رزمندگان و شهدا دخل و تصرف و آنها را به داستان و رمان تبدیل کنیم و اصالت آن را که سندیت تاریخی دارد، مخدوش نماییم، چرا که اصل خاطرات رزمندگان خود جذابیت لازم را دارد و احتیاجی نیست اصل آن را که یک واقعیت تاریخی را بیان می کند، با تبدیل به داستان یا خاطره – داستان از بین ببریم و با پردازش ادبی، آن را افزایش یا کاهش دهیم.
رحیم مخدومی حفظ امانتداری و پرهیز از دخل و تصرف و استنباط های شخصی نویسنده در خاطره نگاری دفاع مقدس را یک اصل اصیل و مهم عنوان کرد و اظهار داشت: دقت به زمان و مکان وقوع خاطرات، شناسایی دقیق افرادی که در رویدادها دخیل بوده اند، ثبت جزئیات حوادث و اجتناب از دخل و صرف و پرهیز از افزودن یا کاستن حجم خاطرات، از ارکان خاطره نگاری دفاع مقدس است که نویسندگان باید به این اصول دقت بیشتری داشته باشند و آنها را رعایت نمایند.
وی تأکید کرد: در بازآفرینی خاطره و پردازش ادبی، اصل رویداد مورد دخل و تصرف واقع می شود و اعتبار سندیت خود را از دست می دهد، هر چند ممکن است یک اثر ادبی جذاب هم آفریده شود، اما اصل خاطره و حادثه از بین می رود و چیزی دیگر به نام داستان یا داستان – خاطره آفریده می شود که فاقد اعتبار تاریخی است.
مخدومی در جواب این شبهه که «تمام خاطرات نمی تواند صد در صد سندیت داشته باشد چون راوی خاطره ممکن است افکار و احساسات خود را در بیان آن غلبه بدهد»، گفت: درجه بندی خاطرات مختلف است، خاطرات خود نوشت، خاطرات دیگر نوشت و توسط نویسنده از زبان یک راوی و ... و نقل خاطره در جاهای مختلف برای مخاطبان مختلف ممکن است فرق بکند، با این حال درجه استناد به خاطرات فرق نمی کند و هرگز از ارزش آن کم نمی شود؛ یک مورخ در اثبات رویدادهای تاریخی می تواند به یک خاطره هر چند ضعیف هم باشد، استناد کند، ولی استناد به یک داستان یا رمان– هر چند خیلی قوی و هنری هم باشد – نه قابل قبول است و نه معمول و معقول.
وی تأکید کرد: البته برداشت ها از یک خاطره ممکن است متفاوت باشد، مثل دو عکس از یک واقعه از دو منظر و دو زاویه متفاوت؛ استناد به سندها هم ممکن است از زوایای گوناگون متفاوت باشد، ولی برداشت های متفاوت از ارزش و اعتبار سند نمی کاهد.
استاد جهانگیر خسروشاهی هم در طی سخنانی گفت: باید بین تاریخ و ادبیات تفکیک قائل شد؛ مورخان جزئیات تاریخی را ثبت و ضبط کرده اند که اسناد تاریخی هستند و تاریخ یک گنجینه بی نظیر است.
نویسنده کتاب معروف «غروب آبی» تأکید کرد: ادبیات وامدار واقعیات تاریخی است و اگر ادبیات از واقعیات تاریخی بریده شود، ارزش نخواهد داشت. ما نباید بگذاریم منابع دست اول تاریخ ما به ویژه تاریخ دفاع مقدس و خاطرات رزمندگان که بخش مهمی ازمنابع تاریخ دفاع مقدس را تشکیل می دهد، از بین برود، نهادها و نویسندگان ما باید بجنبند و تا رزمندگان زنده هستند، خاطراتشان را ثبت وضبط نمایند.
وی در بیان فرق داستان و خاطره اظهار داشت: البته هیچ منافاتی بین ادبیات داستانی و رویدادهای تاریخی و خاطرات افراد نیست با این تفاوت که ارزش خاطره با زمان و مکان است، اما داستان ارزش ادبی و هنری دارد؛ داستان می تواند از تجربیات افراد زیادی بهره مند شود، ولی خاطره تجربه شخصی است.
خسروشاهی خاطر نشان کرد: در سالهای دفاع مقدس و دوران هشت ساله جنگ تحمیلی نیز افرادی بوده اند که خاطرات خود یا دیگر رزمندگان و شهدا را نوشته اند، اما اکنون با گذشت سالیان طولانی، بسیاری از دفترهای خاطرات آن سالها در بایگانی برخی ادارات و لابه لای اوراق ها زیر خاک مانده، که باید نویسندگان ما همت کنند و آنها را بازنویسی و عرضه نمایند.
ضرورت توجه به فیلم نامه نویسی دفاع مقدس
مصطفی محمدی نویسنده و از مسئولان مرکز حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس مرکز با اذعان به اینکه هنوز زمان بلوغ داستان انقلاب اسلامی نرسیده است، گفت: باید آثاری فاخر خلق کنیم.
وی در زمینه مسائل خاطره نگاری اظهار داشت: ما هنوز نتوانسته ایم خاطرات دوران دفاع مقدس را به طور شایسته استخراج نماییم و از این گنجینه ارزشمند در معرفی حقایق جنگ تحمیلی استفاده شایسته بکنیم. بنا بر این هنوز مجهولاتی در پیش رو داریم که در برخی موارد ادبیات دفاع مقدس ما را در هاله ای از ابهامات فرو می برد و این نواقص هم البته با کار پیگیر و جدی نویسندگان این عرصه بر طرف می شود.
محمدی گفتمان امروزین جامعه ما را مبتنی برمحتوا دانست و گفت: امروز ادبیات ما مبتنی بر محتوای غنی است و اصالت هم بر محتوا داده می شود که در موضوع تاریخ و ادبیات دفاع مقدس هم همین اصل جاری است چه در عرصه خاطره نگاری و چه در خلق آثار ادبی و هنری.
مصطفی محمدی توجه به فیلم نامه نویسی دفاع مقدس را بسیار مهم شمرد و تأکید کرد: در آثار نوشتاری دفاع مقدس نباید از فیلم نامه نویسی غفلت کنیم، امروز فیلم در جامعه شاید از هر اثر هنری و تاریخی دیگری مؤثرتر باشد، بنابر این رویکرد ما به فیلم نامه نویسی هم باید جدی و حساب شده باشد و شایسته است نویسندگان متعهد ما در این وادی آستین همت بالا بزنند و ورودی هدفمند داشته باشند.
در ادامه این بحث اساتید و شرکت کنندگان از برخی فیلم هایی که در موضوع دفاع مقدس و یا فیلم هایی که توسط دشمنان نظام اسلامی با هدف ضربه زدن به انقلاب و اسلام ساخته شده، نام بردند و اهمیت رویکرد آگاهانه و هدفدار و جدی به این مقوله را خاطر نشان ساختند.
طرح مباحث تخصصی در کارگاه
برنامه های دومین کارگاه آموزشی نویسندگان دفاع مقدس به صورت طرح مباحث تخصصی در زمینه شیوه های نگارش خاطره دفاع مقدس، رعایت اصول اصلی خاطره نگاری، توجه به ظرایف خاطرات، پرهیز از پیش داوری، استخراج جزئیات خاطرات، مستند سازی خاطرات شهدا، پژوهش در پیرامون موضوعات خاطرات، چگونگی یادآوری رویدادها برای راوی خاطره و ... در جلسات قبل و بعد از ظهرکارگاه مزبور ادامه یافت و بعد از ظهر تعدادی از نویسندگان استانی شرکت کننده کارگاه، برخی نوشته هایشان را برای حاضران قرائت کردند و مورد نقد قرار گرفته، نکات ضروری تذکر داده شد. همچنین برخی آثار فاخر ایرانی در زمینه خاطره و داستان و تعدادی از رمانهای برجسته جهانی برای حاضران معرفی گردید.
(این گزارش به صورت مصور در دو هفته نامه « د نیز » شماره 25 مورخ 91/9/1 در ارومیه منتشر گردید)