برادر بزرگ سلمان رشدی در آذربایجان
سلیمان رستم یکی از شاعران وابسته به حزب کمونیست شوروی و از افسران سازمان امنیتی ک.گ.ب در آذربایجان شوروی بود که کمی قبل از فروپاشی شوروی از دنیا رفت. سلیمان رستم را می توان برادر بزرگ سلمان رشدی مرتد دانست، زیرا به سرچشمه عقاید دینی مسلمانان یعنی قرآن کریم جسارت کرده و در مطلع یکی از سروده های مزخرف خود گفته: شاعر سلیمان رستمه جواب
شعریمین بیر سطرینه قرآنی وئرسن وئرمه رم
تبریزین بیر داشینا ایرانی وئرسن، وئرمه رم
در جواب این حرف مفت آن شاعر ضد مردمی آذربایجان، بسیاری از شاعران مسلمان آن دیار و ایران شعرها گفته اند. یکی از آنها شعر آقای ابراهیم حائری شاعر اهری است که مرحوم استاد یحیی شیدا در صفحه ترکی روزنامه "فروغ آزادی" شماره 1699 – مورخ سه شنبه 14 مرداد 1365 در تبریز، آن را چاپ و منتشر کرد. جواب ابراهیم حائری این است:
قرآنین بیر سطرینه شیروانی وئرسن وئرمه رم
دُرّ ایله مملوّ اولان دریانی وئرسن وئرمه رم
شعریوی ای بی خبر گر موفته وئرسن آلمارام
قرآنین بیر حرفینه دیوانی وئرسن وئرمه رم
باشیوی گر یوللاسان قرآنه قیمت، آلمارام
صوت قرآنه اگر سن جانی وئرسن، وئرمه رم
سن کی، زندای سن، آمما من گولوستان بولبولو
شهریمین بیر کونجونه اوروپانی وئرسن، وئرمه رم
سینه وه چوخ وورما تبریزین داشین، هذیان دئمه
چون مسلمان شهری دیر، دونیانی وئرسن وئرمه رم
تبریزیم دیر سسله میش آزاده انسانلار بو گون
بیر شهیدین قانینا مین کانی وئرسن، وئرمه رم.
اهر- ابراهیم حائری
منبع: دو هفته نامه "دنیز" شماره 15- چاپ ارومیه
سلیمان رستمه جواب
شوروی دؤورو آذربایجان کمونیست حزبی نین تانینمیش شاعری سلیمان رستم واختی ایلا اؤز ملتی اولان مسلمان آذربایجان خلقی نین دینی اینامینا و قرآن کریمه تحقیر ائتمیش و دئمیشدیر: شعریمین بیر سطرینه قرآنی وئرسن وئرمه رم تبریزین بیر داشینا ایرانی وئرسن، وئرمه رم
قرآنین بیر سطرینه شیروانی وئرسن وئرمه رم
دُرّ ایله مملوّ اولان دریانی وئرسن وئرمه رم
شعریوی ای بی خبر گر موفته وئرسن آلمارام
قرآنین بیر حرفینه دیوانی وئرسن وئرمه رم
باشیوی گر یوللاسان قرآنه قیمت، آلمارام
صوت قرآنه اگر سن جانی وئرسن، وئرمه رم
سن کی، زندای سن، آمما من گولوستان بولبولو
شهریمین بیر کونجونه اوروپانی وئرسن، وئرمه رم
سینه وه چوخ وورما تبریزین داشین، هذیان دئمه
چون مسلمان شهری دیر، دونیانی وئرسن وئرمه رم
تبریزیم دیر سسله میش آزاده انسانلار بو گون
بیر شهیدین قانینا مین کانی وئرسن، وئرمه رم.
اهر- ابراهیم حائری
منبع: دو هفته نامه "دنیز" چاپ ارومیه، شماره 15
هاشم بیگ ثاقـب دن ایکی غزل
(ثاقبین شکلی)
یازان:مصطفی قلیزاده علیار
هاشم بیگ ثاقب (1870- 1931) آذربایجانین گؤرکملی معارف پرور شاعرلریندن دیر. اونون دیوانی ایکی ایل بوندا اول باکو دا حؤرمتلی عالم، تدقیقاتچی دوستوم حاج مصطفی مایل اوغلونون علمی تشبثی ایله چاپ اولوبدور. حاج مصطفی بیر جلد منه گؤندردی و من او دیوانی حاقدا بیر تدقیقاتلی مقاله یازدیم و « ثاقب باکویی نین الهام منبع لرینه بیر باخیش» آدی آلتیندا تبریزده چاپ اولونان « سرخاب» روزنانه سینده و اورمیه ده چاپ اولان « آراز آذربایجان» هفته نامه سینده ( هر ایکی سینده 1390- جی ایل اردیبهست آییندا) چاپ اولدو. مقاله نین سونوندا ایکی غزل ده ثاقب دن گتیرمیشدیم. بئله لیکله ایلک دفعه اولاراق الله تعالی نین توفیقی ایله من ثاقبی ایراندا تانیتدیردیم و بیرینجی دفعه او باره ده مقاله یازیب، چاپ ائتدیم و شاعرین شعرلریندن و ال یازمازلاریندان دا نمونه گتیردیم. سونرالار بعضی لری همان شعر لر و ال یازمالاری اؤز کتابلاریندا گتیریدیلر و اصلی قایناغا هئچ بیر اشاره ده ائتمه دیلر!... الله انصاف وئرسین! .. هر حالدا، بورادا ثاقبین همان ایکی غزلینی گتیریرم:
1) غزل
هئچ بیلمدیم کیم ائتدی منی مبتلا سنا
نادیده ائیلدیم دل و جانی فدا سنا
بیر من اسیر اولمامیشام دام زلفووه
حیران اولوبدو گؤر نئجه شاه وگدا سنا
اغیار یئتدی وصلووه، قان ائتمه باغریمی
سیندیرما قلبیمی، اوتورور چوخ بها سنا
ای دل دولانما کویینه اول ماهپاره نون
پیوسته یوز وئرور غم و درد و بلا سنا
لعلوندن آلدی کام دل ای شوخ، هر یئـتـن
دل قانه دؤندی کیم، دئیه جک بی وفا سنا
ای قان اولان کؤنول، بو مَهَه اویما، ال گؤتور
اویموش رقـیبه، ائیلمه ییر اعـتنا سنا
گیسوی زلف یاره اسیر اولماغـین یئتـر
بخت قـرا اودور، دئیه بخت قرا سنا
دست تملق هئچ کسه آچما زمانه ده
گر کاسه – کاسه خون دل اولسا غذا سنا
حالیندان اولمادون گئنه آگاه ثاقبین
عشقون یولوندا اولدی عجب خاک پا سنا.
2) غزل
گؤردی عمرینده نه لذت او کی دونیا دوتدی؟
چکدی بوش زحمت بیجا، رهِ بیجا دوتدی
گؤردی باشدان آیاغا غصه و غمدور بو جهان
دئمه مجنون نه ایچون دامن لیلا دوتدی
نفسوون دوشمنی فرعون کیمی اولما ، حذر ائت
وئرمه دی دقت او، بیر دم اونی دریا دوتدی
رتبه سین ائیله دی کم، سؤیله دی « رَبی اَرنی»
باخ بو موسی یه، عجب گؤر نه تمنا دوتدی
دولانور گؤز قاباغیندا او پری چهره مدام
گؤرمه یور الده نچون بس یدِ بیضا دوتدی
کیشی عیسی کیمی اولسون گره ک، ای واعظ شهر
قاچدی بو خلقدن، افلاکده مأوا دوتدی
ای خلیله اودی گلزار ائله ین شیرین لب
داغ هجرین دل دیوانه ده مین جا دوتدی
عالمی ائیله دی بیر قان چان چاناغی اهل غرض
نه ایچون عالمی بس بیر بئله غوغا دوتدی؟
گؤسترور یول منه چوخسی:«بو یول ایله گئده سن!»
نچون ای دل، اؤزی ایمدی ره دونیا دوتدی؟!
باده کوثره بالمرّه دخی میل ائله مز
لبوون فکری ایلن کیم می ِ مینا دوتدی.
شیدا هم رفت!
دیشب خبر درگذشت شاعر، نویسنده و روزنامه نگار شهیر تبریزی استاد یحیی شیدا را ابتدا دوست شاعرم بهرام اسدی به واسطه پیامک به من داد، بعد هم دوستان تبریزی محمد رمضانی (نویسنده) و مختار صدرمحمدی (شاعر) و ... خدایش بیامرزاد، او به حق شیدای خدوم ادبیات آذربایجان بود که نیمی از ادبیات غنی ایران بزرگ است. خدمات ادبی و فرهنگی و منش انسانی یحیی شیدا برای همیشه ماندگار و البته تأثیرگذار خواهد بود. در باره شیدا بیشتر باید حرف زد و نوشت. اما این زمان بگذار تا وقتی دگر. جمعه 29 مهر 90
میرزا مهدی شکوهی کیمدیر؟
13- جو، 14- جو اسلامی عصرده یاشاییب، یارادن آذربایجانین تانینمیش گؤرکملی شاعرلریندن بیری ده مراغه لی «میرزا مهدی شکوهی» دیر. او 1247 هـ. ق ده تبریزده آنادان اولموش، جوانلیق ایللرینده مراغه شهرینه کؤچموش، اوزون ایللر اورادا یاشامیش، 1314- جو هـ. ق ده دونیاسینی ده ییشمشدی. او اوللر « ناشی» تخلص ائدیر، سونرالار ایسه «شکوهی» تخلصینی قبول ائتمیشدیر. شکوهی نین دیلی اولدوقجا ساده و اوره یه یاتاندیر. 1321- جی هـ. ق ده فارس و آذربایجان دیلینده یازدیغی اثرلر مُکمّل شکیلده تیریزده « دیوان قصاید و غزلیات» آدلی کتابدا چا پ ائدیلمیشدی. او عؤمرونده تهرانا، اسلامبولا و باشقا شهرلره سفرلر ائتمیشدی. شکوهی ادبی ارثینده طنز موضوعسو و تجنیس صنعتی ده گئنیش یئر توتور. اونون شعرلریندن بیر نئچه نمونه:
گل ای صبر و آرامی باده وئرن
رقیبه دؤنوب جام باده وئرن.
بو گلزاره گلدیم کی، بیر گول گؤروم
سنین گولمه گین خوشدی، بیر گول گؤروم!
اوتان عینک ایله عـصادن اؤزون
الینده ایاغین، جـیـبـینـده گؤزون!
باش قویموشدوم آستانانین داشینا
رحم ائتمه دین گؤزلریمین یاشینا
منی سندن آییرانین باشینا
گؤروم تانری بیر داش ساله، بیر بئله!
غزل
گلشنده چکر منیمله ناله
بلبل گله، من او گول جماله
ائتدی منی حشر اولونجا سرمست
ساقی او ازل وئرن پیاله
انگشت نمای خلقم از بس
بو ضعفله بنزه رم هلاله
بو ضعف وجود ایله منی درد
بیر اولمادی سالماسون خیاله
وارقانلی گؤزوم، یارالی باغریم
غم گلشنی یم، بو گول بو لاله!
هر یئرده مصور عکس رویین
محرم منی عشق ائدوب وصاله
اطفال دالومجا دسته – دسته
باخ شهر جنوندا بیر جلاله!
چکدیم نه قدر بلا یئتیشدیم
صد شکر بو سر حد کماله
صبر ائیله که، صبر ائدر «شکوهی»
بیر چاره بو محنت و ملاله.
(منبع:دو هفته نامه «دنیز» - ص 7 ، شماره 2، مورخ:16/7/90 - چاپ ارومیه)