دو شعر از
«آیدا مجید آبادی»
(شاعره روشندل ارومیه ای)
1 ) اتفاقی نیفتاده است!
بگذار سیگارت لب پنجره بماند
و عروسک ها روی تخت
و گل های خشک شده روی میز
خودم را به هم ریختی
با اتاقم کاری نداشته باش!
زیاد جدی نگیر!
اتفاقی که نیفتاده
اگر می افتاد
صدایش را می شنیدیم
داریم جدا می شویم
فقط همین!
سعی کن که دست هایت
لای زیپ چمدانت گیر نکند!
و من هم سعی می کنم
وقتی که رفتی
هیچ اتفاقی نیفتد
که صدایش برت گرداند
دستگیره را که بچرخانی
همه چیز پشت سرت می ماند
همه چیز
حتی من
و این در چوبی زرد رنگ
می شود دیروز تو
و همیشه ی ...
2) به پای تو
بگذار کمی به پای تو
زیر باران قدم بزنم
شاید دیگر هیچ وقت
باران نبارید
و یا من
پای رفتن تو را نداشتم!
کاش می شد فقط یک بار
فقط یک بار دیگر بیایی!
سکوت در سکوت هم بدهیم
و زندگی را
با یک فنجان قهوه
یک فنجان قهوه ی تلخ
سر بکشیم
شاید آن موقع
اگر هم رفتی
دیگر بتوانم
بدون اینکه زنده باشم
زندگی کنم!
کربلاده
ولی قاراخان - نخجوان
کؤنول باغچام خزان اولدو
حسّیم، دویغوم تمام سولدو
چشمیم فرات قانلا دولدو
کربلاده، کربلاده.
زینب سالیب باشا قارا
اورک قولدو آه و زارا
کسیک بدن، باش آوارا
کربلاده، کربلاده.
توز بورویوب چؤل، یول لاری
تیلیت قاندی آت یال لاری
عباسیمین یوخ قول لاری
کربلاده، کربلاده.
فیرتینادیر غمین، آغین
رباب، قالدی بوش قوجاغین
بوغازیندا اوخ قونداغین
کربلاده، کربلاده.
ظالیم فلک دئیل ناشی
جیدادادیر حسین باشی
باسدیراجاق کیملر نعشی
کربلاده، کربلاده؟
ائلی نین دردینه یانان شاعر
محمد آقاکیشی زاده نین حیات و یارادیجیلیغینا بیر باخیش
اکبر حمیدی علیار
«آراز» تخلّصو ایله یازیب یارادان شاعر محمد کیشی زاده 1350- نجی گونش ایلی آذربایجانین قره داغ بؤلگه سی نین مشهور »اوشتوبون« کندینده دوغولوب، بویا- باشا چاتیب و گنج یاشلاریندان تهرانا کؤچموش و آلیش- وئریش ایشی نین قیراغیندا، وطن و آنا دیلی حسرتی ایله شعر یازماغا باشلامیشدی. عمومیتله آرازین شعرینده اؤنملی و ماراقلی بیر نکته وار او دا بوکی چوخ ساده، صمیمی و کوتله وی سایاقدا یازیلیب و شاعر اؤزونو اینجیتمه دن کؤنلونده اولان قایغیلاری و دویغولاری طبیعی بیر آخاردا قلمه آلیب. اونون شعرلری نین هامیسی سوندا بیر نقطه یه گلیر چاتیر او دا آنا دیلی نین یازیلماسی، اوخونماسی، قورونماسی و سیستماتیک اؤیره نیلمه سی آرزوسو و حسرتی دیر. شاعر حزین زومزومه لری ایله اؤز ائلینی، آذربایجان تورکلرینی اؤز دیللرینه و عادت - عنعنه لرینه قاییتماغا چاغیریر. او اؤز آنا دیلی نین، خصوصی ایله تهراندا یاشایان آذربایجانلی لار ایچینده، آرادان گئتمه سینی بوتون وارلیغی ایله دویور و توفاندا غرق اولان بیر کیمسه کیمی هر یئره ال- قول آتیر، آتالاری، آنالاری، گنجلری، عالملری، ملّت وکیللرینی، اوشاقلاری، قوهوم- قونشونو و بیر کلمه ده آذربایجانی و ایرانی هارایا سسله ییر، اومود کی بوتون ائلیمیز و وطنداشلاریمیز و دیلداشلاریمیز آراز کیمی دویالار، آراز کیمی دوشونه لر و آنا دیلیمیزی قوروماقدا و یاشاتماقدا اللریندن گلنی اسیرگمه یه لر.
آقاکیشی زاده جنابلاری نین بیرینجی شعر توپلوسو «قاری ننه» آدی ایلا 1389- جو ایلده ایشیق اوزو گؤروب، بو آد کتابین بیرینجی حصه سینده یئرله شن "قاری ننه" پوئماسیندان آلینیب، قاری ننه پوئماسی شهریارین حیدرباباسینا نظیره اولاراق شاعرین اوشاقلیغیندان و کند محیطیندن سؤز آچیبدیر. آشاغیدا بو پوئمادان بیر نئچه بندینی بیرگه اوخویوروق:
آرزیلار گولونو بسله دیک یئله
دئدیک زمانه نین حکمودور بئله
سارالار تاپشیردیق چایلاردا سئله
خان چوبانلار بیز دوشمنه وئره لی
یادا گؤره ائلی قویدوق یارالی.
قاری ننه، بیر سؤیله بو نه ایشدی
دونیا گولدو بیزه آخ- وای یئتیشدی
ائل غملندی یادلار بیزه گولوشدی
اکدیکلرین گلدی بارا یئتیشدی
ایش سنه بار باشقالارا یئتیشدی!
قاری ننه، درسی منه کیم وئردی
اوشاق ایکن مکتبیمی کیم قوردی
اؤزگه دیلده درس نه ظلم، نه زوردی
اؤز دیلیمده ایندی یازا بیلمیرم
خزل تکین سارالمیشام گولمورم.
قاری ننه، ائل بسله دیم اوبادا
آغاج الده سرحدلری قورویا
باخمییا اؤزگه یه، باخمییا یادا
بو مکتبین قرآن وئریب درسینی
او ساخلایار اؤز ائلینده دینینی.
بالاوی آلداتسا ایزی اؤزگه نین
آدی سنین اولار اؤزو اؤزگه نین
مطلبی اؤزگه نین، سوزو اؤزگه نین
بئله اولاد گؤزو قالار اللرده
سنی سئومز دای گله جک ایللرده.
قاری ننه، اوشتوبونده یاشیردیم
گول- چیچکله آچیب یاشیللاشیردیم
دوغما ائلین سئوگیسی ایله داشیردیم
کؤچوردولر اوردان منی تهرانا
اوشاق ایکن من توش اولدوم هجرانا.
قاری ننه، باغچالارین سولماسین
جوانلارین اورگی قان اولماسین
ائلین شان-شوکتی یئرده قالماسین
قامتین اوجالسین یورد آباد اولسون
دیلین دانیشیلسین ائلین شاد اولسون.
قاری ننه، قیشدی کولک یولدادی
کهلیکلرین بنده دوشوب کولدادی
خبرین یوخ ائللرین نه حالدادی
آچیق یوللار باغلانمادا یوبانما
جوانلارین آلدانمادا یوبانما.
قاری ننه، بسدی داها گئج اولور
قوهوم- قارداش یادلاشیبان هئچ اولور
بالالارین یولو یادا کج اولور
یاد خوددایان چیراغ چاتار اؤزونه
توستو دولار بیزیم ائلین گؤزونه.
منبع: هفته نامه دنیز، شماره 23- مورخ 22/7/91
دنیز یک ساله شد - نقد و نظر (9)
بو دنیز اوکئیان اولماق ایسته ییر
حمید واحدی (معلم، شاعر، منتقد ادبی)
»دنیز« یک ساله شد. خبر خوشحال کننده ای است. هر نشریه و هفته نامه و روزنامه ای با تداوم خود به جامعه ی ادبی، فرهنگی و... ما خدمت می کند به ویژه در این تورم و بلبشوی کاغذ، دنیز در ابعاد مختلفی فعالیت داشته است. اما بنده به عنوان یک شاعر به بخش ادبی آن اشاره ای می کنم. نگاهی به آرشیو یک ساله ی این نشریه نشان می دهد که در هر شماره، اخبار انجمن های ادبی، خبرهای فرهنگی، شعر شاعران مطرح ارومیه و مقالات ادبی و اجتماعی و فرهنگی، زینت بخش صفحات دنیز بوده است. حال به پست و بلند و غث و ثمین آن کاری نداریم چرا که به قول غنی کشمیری:
شعر اگر اعجاز باشد بی بلند و پست نیست
در ید بیضا همه انگشت ها یک دست نیست
و این در حالی است که در نشریات دیگر شهرمان کمتر به اخبار انجمن های ادبی و چهره های فعال آن پرداخت شده و می شود و این بر می گردد به این که مدیر مسؤول این نشریه خود شاعر است و نویسنده و گاه منتقد و گاه طنزپرداز؛ گفتم طنز، اشاره ای هم به طنز این نشریه داشته باشم. ستون طنزیات هرچند دیر اما اثرگذار به میدان آمد و جای آن بود و هست که به این بخش بیشتر پرداخت شود، چرا که اقبال عمومی جامعه ما به ویژه در موقعیت کنونی- به طنز و زیر شاخه های آن بیشتر از جدیات است . بخش ترکی و آثار بومی می تواند ضمانت خوبی برای دوام دنیز باشد به شرطی که با گذاشتن وقت بیشتر و دقت و تأمل، آثاری با کیفیت برتر و ارزشمندتر در نشریه چاپ شود. امید که دوستان و علاقه مندان، به دنیز بپیوندند و با پیشنهادهای سازنده ی خود در رفع نواقص آن اثرگذار باشند. شهر ما و استان ما از چهره های فرهیخته و آگاه و اثرگذار خالی نیست. باید به دنبالشان رفت و منّتشان را کشید و آثارشان را ارائه کرد. آنها که خود پیشقدم اند و با انتقاد و پیشنهادهایشان راه را هموار می کنند، دستشان بوسیدنی است. آرزوی توفیق برای دست اندرکاران نشریه دنیز را از ایزد منان خواهانم.
اورمو دا بیر دنیز قورویان حالدا
بیر»دنیز« دیر چه لیب، بیزه وئردی پای
چای کیمی آخیبان اونا قاریشاق
بو »دنیز« اولماسین او دنیزه تای!
منبع: دو هفته نامه «دنیز» شماره 22
شهرستان ورزقان در یک نگاه
شهرستان ورزقان در شمال استان آذربایجان شرقی با وسعت 2368 کیلومتر مربع از شرق به شهرستان اهر، از غرب به شهرستان مرند، از شمال به شهرستانهای کلیبر و جلفا و از جنوب به شهرستانهای هریس، تبریز محدود شده است. نام دیگر شهرستان ورزقان ارسباران است و این نام به دلیل واقع شدن بسیاری از جنگلهای ناحیه? سرسبز ارسباران در این شهرستان است. این شهرستان براساس آخرین تقسیمات کشوری دارای دو بخش (مرکزی و خاروانا)، 7 دهستان و 2 نقطه شهری به نام های ورزقان و خاروانا میباشد. جمیعیت شهرستان ورزقان در آخرین سرشماری سال 1385، در حدود 833،46 نفر بوده است. این شهرستان سابقاً از بخشهای شهرستان اهر و یکی از پهناورترین بخشهای آذربایجانشرقی بود که در دههی 60و در تقسیمات جدید کشوری تجزیه و تعداد روستاهای بخش از 300 روستای تابعه به حدود 110روستا کاهش یافت. شهرستان ورزقان با 2368 کیلومتر مربع وسعت، به دلیل قرار گرفتن در منطقهی زیبای قرهداغ، دارای مناظر بدیع و بکر طبیعی است که ویژگیهای خاصی به طبیعت ورزقان بخشیده است
آب و هوای ورزقان در تابستان معتدل تا گرم و در زمستان سرد و یخبندان و پربرف است. به عبارت سادهتر، به طور کلی ورزقان منطقهای کوهستانی است و اطراف آن را کوههای آق داغ، مشکعنبر، کامتال، جوشون، جلهداغ، ایریداغ، کیامکی، خاروانا و پیرسقا فرا گرفتهاند. همین امر سبب شده تا کشاورزی و دامداری در این شهرستان رونق بیشتری داشته باشد، به گونه ای که همه ساله ورزقان در فصل تابستان شاهد حضور دامهای عشایر قرهداغ است. شهرستان ورزقان در تولید عدس مقام اول استانی و در تولید عسل مقام سوم را به خود اختصاص داده است.
آثار تاریخی و دیدنی شهرستان ورزقان
منطقه چیچکلی: منطقه زیبای چیچکلی در 35 کیلومتری شمال غرب ورزقان قرار گرفته است. در این منطقه کوهها پوشیده از گل و درخت و چمن است و عشایر قرهداغ در فصل تابستان از آن به عنوان مراتع ییلاقی بهره میگیرند.
مسجد جامع خاروانا: این مسجد در مرکز بخش خاروانا در 60 کیلومتری شهر ورزقان واقع شده است. قدمت این مسجد به سدههای 6 و 7 هجری قمری میرسد و گویا دختر بایندرخان حاکم قرهداغ که در روستای دوزال ساکن بوده ساخته است.
خانه امیر ارشد: خانهی امیر ارشد که در 12 کیلومتری غرب ورزقان در روستای اوخارا واقع شده است. این ساختمان سنگی که به «داش عمارت» مشهور است از بناهای زیبا و منحصر به فرد شهرستان ورزقان است. خانه امیر ارشد با بهرهگیری از شیوهی معماری تاریخی منطقه و سبک ویژهی ابنیه قاجاری طراحی و ساخته شده است تا نمایانگر تفکرات و باور ها و نحوه زندگی مردم منطقه باشد.
قلعه تاریخی جوشین: قلعه تاریخی جوشین یا جوشون در 26 کیلومتری غرب ورزقان بسوی جلفا و در 6 کیلومتری روستای جوشین واقع شده و راه آن بسیار سخت و کوهستانی است. قلعه بر فراز کوهی است که سه طرف آنرا شیبهای دیوار مانند احاطه کرده است و تنها راه ارتباطی آن یک گذر کوهستانی تنگ است که فقط یک یا دو نفر میتوانند به زحمت از آن بالا روند، به این علت، نگاهبانی و دفاع از این قلعه حتی با تعدادی معدود هم ممکن بوده است. قلعهی جوشون دارای استخرهای متعدد که در دل سنگهای خارا کنده شده است، میباشد. سفالهایی که در محوطهی قلعه پیدا شده مربوط به هزاره اول قبل از اسلام و قرون اولیه اسلام تا قرن ششم هجری قمری است.
امامزاده سیدخلیل جوشین: زیارتگاه امامزاده سید ابراهیم خلیل در 35 کیلومترى راه ورزقان به خاروانا و در روى تپهاى در زیر قلعهی جوشون قرار دارد. این زیارتگاه از راه انشعابى به مناطق سر سبز و زیباى چیچکلى 10 کیلومترى فاصله دارد. امامزاده سید ابراهیم خلیل فاقد سنگ نبشته بر روى مزار شریف بوده و نسبنامهاى مشاهده نشده است ولى اهالى منطقه اعتقاد راسخ و محکمى به این امامزاده دارند و ایشان را از نوادگان حضرت امام موسى بن جعفر (ع) میدانند. در طول سال علاوه بر زائرین این مکان مقدس، هزاران نفر از گردشگران منطقه و کوهنوردان از امامزاده بهره میبرند. همچنین با توجه به قرار گرفتن آن در بین راه شهر ورزقان به شهر خاروانا و روستاهاى منطقه، از این محل به عنوان نمازخانهی بین راهى و استراحتگاه استفاده میگردد.
گنبد الله الله: گنبد الله الله در قبرستان قدیمی روستای کبودگنبد بخش خاروانا واقع شده است. پلان مقبره دایره و قطر آن 75/4 متر میباشد. بنا دارای دو طبقه شامل سردابه و طبقه اول بوده است. گنبدهای طبقه فوقانی ریخته است. ازاره بنا سنگی و ساقه بنا با آجر چهارگوش قرمز بنا شده که کلمات الله با آجرکاشی فیروزهای تزئین شده است. کتیبهها و اسلیمیهای حاشیه دربهای چهار طرف طبقه اول با کاشی معرق میباشد. تاریخ بنای برج را با توجه به رجهای آجری با تزئینات اسماء الله در آذربایجان میتوان به اواخر دوره ایلخانان مغول تا صفویه نسبت داد. خصوصیات بارز وعوامل تزئین شده بنا برج مقبره است. تاریخ و کتیبهای روی آن باقی نمانده است. ترکیب آجرکاشی فیروزهای در متن ساقه بنا که سبب شده است به کبودگنبد شهرت پیدا کند، زیبایی خاصی به آن بخشیده است. متن کلمات روی بدنه الله و محمد می باشد. شاعران و دانشمندان بلند آوازه ای از این منطقه ظهور کرده اند از جمله فقیه رجالی محقق علیار، شاعر مشهور و عارف معروف سید ابوالقاسم نباتی و ...
معادن ورزقان
شهرستان ورزقان از حیث معادن بسیار غنی است. این شهرستان با قرار گرفتن بر روی کمربند آلپ ـ هیمالیا دارای اندیسهای متعدد مس و عناصر فلزی دیگر نظیر سرب، روی و آهن میباشد. کمربند یاد شده از کوههای آلپ در اروپایغربی شروع شده و پس از عبور از کشورهای اروپایشرقی از ناحیة مرزی جلفا وارد ایران میشود و در نهایت با عبور از کشورهای پاکستان و هندوستان به کوههای هیمالیا ختم میگردد. در ناحیهی ورزقان بر روی این کمربند بیش از30 اندیس معدنی مس شناسایی شده است. کانسار مس سونگون که در شمال ورزقان قرار گرفته است، بزرگترین اندیس مس در شمالغرب ایران است.
مس سونگون: فاصله این معدن از تبریز 130 کیلومتر و از ورزقان 25 کیلومتر بوده و در مجاورت روستای سونگون واقع است. معدن مس سونگون در یک منطقه کوهستانی با متوسط ارتفاع 2000 متر بالای سطح دریا واقع شده است
زلزله مرداد ماه 91 در ورزقان
بیش از دو قرن است که زلزله ای قابل توجه در تاریخ جغرافیایی منطقه ارسباران – قره داغ که اهر و ورزقان هم در این منطقه واقع شده، به ثبت نرسیده بود تا اینکه زلزله ویرانگر اخیر در 21 مرداد 91 و پس لرزه های مخرب آن موجب تخریب 70 الی 100 در صد برخی مناطق ورزقان و دهستانهای آن و مرگ ناگوار صدها نفر از اهالی و مجروح شدن هزاران نفر دیگر گردید و این مصیبت تلخ نام ورزقان را جهانی کرد!
منبع: دو هفته نامه دنیز، شماره 20 مورخ 26/5/91