قاراباغدا قاراداغ ایزلری (گرمان)
اکبر حمیدی علیار
اشاره: بوندان اول وبلاگیمیزدا آغداملی - قاراباغلی شاعر «گرمان» ایله مختصر آشنا اولدوق ( گرمان دان ایکی شعر). ایندی ایسه حؤرمتلی شاعر دوستوموز اکبر حمیدی علیارین سون گونلرده گرمان حاقدا یازیسینی اؤز وبلاگیندا بورادا درج ائدیریک:
نئجه کی بیلیرسینیز واختی ایلا قاراداغدان، خصوص ایله دیزمار ماحالیندان قاراباغا، خصوص ایله آغدام شهرینه چؤرک قازانماغا گئدیب گلنلر چوخ اولوب، بیزیم کندیمیز علیاردان دا اورایا گئدیب سرحدلرین باغلاماسی ایلا اورادا ساکنلهشنلرین سایی آز اولماییب، اؤنجه بیزیم قوهوملاردان اولان شاعیر "عاقیل زینالاوف"لا اوخوجولاری تانیش ائتمیشدیم، ایندیایسه باشقا بیر علیارلی شاعیری تقدیم ائتمک ایستهییرم، تقدیم ائدهجهییم بو شاعیرین ننه-باباسی "آلماسخان" و "سئیران" علیاردان آغدام شهرینه گئتمیش و اوردا قالماغا مجبور اولموشلار، شاعیر ایندیلیکده، ائرمنیلرین تجاوزونه معروض قالیب باکی شهرینده یاشایان مجبوری کؤچگونلردن بیری ساییلیر، او گؤزل باکیدا یاشاسادا کؤنلو-گؤزو جنت قاراباغدا قالیبدیر و گئجه-گوندوزونو اورانین عشقی و حسرتی ایله باشا وورور. یاخین گونلرده عزیز دوستلاریم مصطفی قلیزاده علیار و مجتبی قربانی علیارلا بیرگه باکی سفریمیزده، ایلک اولاراق بو علیارلی شاعیرله گؤروشوموز اولدو، اونون ایندییه قدهر 9 کتابی ایشیق اوزو گؤروب، شاعیر "غیب اولموش شهرین اویاق یادداشی" آدلی اوچ جیلدلیک کتابینین بیرینجی جیلدینده اؤزونو ماراقلی شکیلده تقدیم ائتمیشدیر، من ایسه همن تقدیماتی اولدوغو کیمی آشاغیدا گتیریرم، سوندا دا بیر شعر همن کتابدان قوللوغونوزا چاتدیراجام:
(آدی گئدن کتابین 7-نجی صحیفهسی)
"مؤلف حاققیندا معلومات" :
« آدی : گئرمان؛
سوی آدی : حسیناوف
آتاسینین آدی : علی؛
تولدو : 13/11/1962 ؛
دوغولدوغو یئر : آللاهین آغدام رایونو ؛
عنوانی : غیب اولموش شهرین عزیزبیاوف کوچهسیندهکی 57 نومرهلی ائو ؛
تحصیلی : عالی
اختصاصی : حیات صحنهسینین رئجیسورو ؛
پئشهسی : انسانلارا سئوگی پایلاماق؛
خوببیسی (باشقاتماسی) : یاخشی انسانلاری بیر-بیری ایله دوستلاشدیرماق؛
بو ایشده قازانجی : قلب راحاتلیغی؛
حیاتدان قازانجی : اوچ اولاد، اوچ نوه ؛
مشغولیتی : شعر یازماق ؛
اهیلهنجهسی : استولاوستو اویونلار، سئوگی ماجرالاری؛
انسانلاردان اوماجاغی : عدالت، دوزلوک، اعتبار، قارشیلیقلی دقت؛
حیاتدان اوماجاغی : ساکتلیک، امن-آمانلیق، ساغلاملیق؛
آللاهدان اوماجاغی : اذیتسیز اؤلوم، بیرده امکان اولسا، جنتده بیر روحلوق یئر؛
اؤزوندن اوماجاغی : ... داها گئجدیر!..
چاتیشمایان جهتی : سؤزو اوزه دئمک؛
اوستون جهتی : سؤزو اوزه دئمک؛
سئومهدیگی شئی : یالان، خیانت، غیبت؛
اییرهندیگی شئی : قان؛
نفرت ائتدیگی شئی : پول؛
هئچ کیمه باغیشلامادیغی شئی : تحقیر، سؤیوش؛
الهام منبعی : طبیعت، گؤزللر، اینتئللئکتوآل(فکری) و رئال صحبتلر؛
سئودیگی موسیقی : موغاملار و خالق ماهنیلاری؛
سئودیگی رنگ : آغ و قارا؛
سئودیگی طبیعت حادثهسی : نارین-نارین یاغان یاغیش؛
ایدهآلی : آللاهی و اؤزونو تانییان هر بیر کس؛
استناد ائده بیلهجهیی ان کامل انسان : حضرت علی علیهالسلام؛
ان چوخ سئودیگی کلام : فضلاله نعیمی : -نفسینی عقلینه تابع ائتدیرمهیی باجاران انسان کامل انساندیر؛
ان بؤیوک ایستهیی : آغداما قاییتماق!
آللاهدان دیلهیی : آغداما قاییتماق!
دوستلارا ان بؤیوک آرزوسو : آغداما قاییتماق!
اؤزونو آغداملی حساب ائدن و سندینه آغداملی یازیلان هر بیرکسه مصلحتی : آغداما قاییتماق!
نیگرانلیغی : بشریتین گلهجهیی؛
انسانلارا آرزوسو : ساغلام حیات، خوشبخت گلهجک، محاربهسیز دونیا!»
هارای، آی هارای
هارای آ چارمیخا چکیلن ائللر،
گؤزلری یوللارا دیکیلن ائللر،
قیوریلیب یای کیمی بوکولن ائللر،
یوردوندان توت کیمی تؤکولن ائللر،
قلبینه غم-کدر اکیلن ائللر،
تاریخی شوملانیب، سؤکولن ائللر،
کؤرپهسی چادیردا یئکهلن ائللر،
انتقام دمیدیر هارای، آی هارای.
نییه نصیبیمیز آه-و زار اولدو،
یوردیئری اینلهین کامان، تار اولدو،
گولوستان چمنی بوران، قار اولدو،
بولبول اسیر دوشدو، حاکم خار اولدو،
آزادلیغین یولو یامان دار اولدو،
وطنی قورویان بختیار اولدو،
شهیدلر ملته افتخار اولدو،
انتقام دمیدیر هارای، آی هارای.
باشلانیر درهدن، دوزدن بو وطن،
بویلانیر لپیردن، ایزدن بو وطن،
آیاوزلو ملکدیر اوزدن بو وطن،
محروم ائدیلیبدیر گؤزدن بو وطن،
اوسانیب "تمکین"دن، "دؤز"دن بو وطن،
مرحمت گؤزلهییر بیزدن بو وطن،
بسدیر، جانا دویوب سؤزدن بو وطن،
انتقام دمیدیر هارای، آی هارای.
منبع: وبلاگ اکبر حمیدی علیار
یاددان چیخیر قاراباغ؟ !
(یادداشتی بر آخرین سفرم به جمهوری آذربایجان)
از 28 خرداد تا سوم تیر ماه سال جاری به اتفاق دوستان عزیز آقایان اکبر حمیدی علیار و مجتبی قربانی در سفر باکو بودم. ظاهراً این هشتمین سفرم به جمهوری آذربایجان بود و خیلی خوش گذشت. چرا که سفر دل و اندیشه و سیر آفاق و انفس بود. امامزاده «بی بی هیبت» و «نارداران» و مقبره دو شاعر بزرگ تاریخ آذربایجان «حاج سید عظیم شیروانی» و میرزا علی اکبر طاهرزاده «صابر» و بازدید از موزه خانگی صابر در شهرتاریخی و زیبای شماخی و دیدار با دوستان شاعر و نویسنده و روزنامه نگار و فرهیخته و هنرمند و دیگر دوستان اهل معرفت و صمیمی از برنامه های این سفر به یادماندنی بود
اما همین جا بگویم که آذربایجان به ویژه پایتخت آن باکو - باکوی زیبا- در اثر توسعه و زیباسازی و ساخت و سازهای دو – سه سال اخیر به سبک دوبی، رفته رفته زیباتر و فریبنده تر می شود و شبهایش البته رؤیایی تر از روزهایش است. این خوب است و لازم. اما ترسم این است که از یاد رود قاراباغ!... آذری ها یک ترانه حسرت آلود حماسی و بی نظیر و افسونگر دارند که دو مصرعش این است: «عالم جنته دؤنسه/ یاددان چیخماز قاراباغ...» یعنی اگر عالم تماماً جنت هم باشد، باز هم زیبایی فسونکار و طبیعت زیبای بی نظیر قره باغ فراموش نمی شود.
امیدواریم زیبایی ساحرانه باکو، اشغال قره باغ را از یادها نبرد و ملت و دولت آذربایجان مسأله آزادی اراضی اشغال شده آذربایجان توسط ارامنه را از یاد نبرند و فراتر از شعار، در عمل کاری بکنند. اما گاهی بوی فراموشی به مشام می رسد!!
باری، دوستان ما در باکو بسیار لطفها در حق ما داشتند خدایشان خیر دهاد. در یادداشتهای آتی به آن اشاراتی خواهم داشت ان شاءالله تعالی.
مصطفی قلیزاده علیار
تانینمیش شاعر حاجی زکی اسلام
اکبر حمیدی علیار
زکی اسلام اوغلو یوسفاوف، 1939-نجو ایل آذربایجانین قدیم بؤلگهلریندن اولان گؤیچه ماحالیندا جیل کندینده، ضیالی عائیلهسینده آنادان اولموشدور. آتاسی اسلام معلم، اونون دوغولدوغوندان آز سونرا قاییتمایاجاغی ایکینجی دونیا محاربهسینه گئتدی. آتا حسرتی ایله یازیلان طالع اونون دوشونجه و حیاتیندا، سونرالارسا یارادیجیلیغیندا سیلینمز ایز بوراخدی. زکی اسلام 1957-نجی ایلده باسارکئچر رایونونون شیشقایا کندینده اورتا مکتبینی بیتیردی. 1973-نجو ایلده گنجه دولت پئداقوژی انستیتونو، 1979-نجو گنجه کند تصرفاتی انستیتونو بیتیردی. او اوزون مدت مختلف وظیفهلرده و رهبر ایشلرده چالیشمیشدیر. اونون گؤردویو ماراقلی و آلقیشا لایق ایشلردن بیری شورالار حکومتی زامانیندا، گیزلیجه اسلام تقویمینی چاپ ائدیب یاییملاماسی ایدی. او ایندیلیکده ده هر ایل 2000 نوسخه اسلام تقویمی، اؤز شخصی حسابینا چاپ ائدیر، پایلاییر. زکی اسلام 1988-نجی ایلدن باکی شهرینه کؤچموشدور. اونون نه تکجه مغنیلر و عاشیقلار طرفیندن بلکه دینخادملری طرفیندن ده عینی درجهده قارشیلانان شعرلری ، هله کتابلاری چاپ ائدیلمهمیشدن دیللر ازبری اولموشدور. زکی اسلامی سئودیرن عمده کیفیتلردن بیری اونون پوئزیاسینین معنویته بلهنمهسیدیر. اونو اسلام شاعر آدلاندیرساق بئله یانیلمامیشیق. دین اوزهرینده هله ساوئت قاداغاسی موجود اولدوغو ایللرده بئله یازمیشدیر:
من عاغلیم کسندن، گؤزوم گؤرندن
الله و محمد، علی دئمیشم
اونایکی اماما، حضرت عباسا
اوز توتوب خدایا "بلی" دئمیشم.
اونون "اسلام" تخلصونو ائشیدن هر بیر کیمسه طبیعی کی بو تخلصون اسلام دینی ایله باغلی اولدوغونو دوشونور، حتی اونون آتاسی اسلام کیشینی تانییانلار بیله بیرآنلیق آتاسینین اسلام اولدوغونو اونودورلار. او اسلام دونیاسینین بوتون مقدس شهرلرینه سفر ائدیب زیارتگاهلاری زیارت ائتمیش اصیل معنادا بیر مؤمن کیمی یاشاییر. اونون شعرلرینی اوخودوقدا بو شعاری اوزه چیخیر: آللها عبادت، وطنه محبت، آتا-آنایا حؤرمت!
او بیر انسانسئور، وطنپرور شاعردیر، تانری سئوگیسی باشدا اولماقلا بوتون سئوگیلر اونون شعرینده دالغالانیر. صمیمیلیک، سادهلیک و درین اینانج تفکرو زکی اسلامین بوتون اثرلرینی احاطه ائدیر.
حاجی زکی اسلامین بوگونه قدهر چوخلو کتابلاری ایشیق اوزو گؤروب او جملهدن:
"گؤیچه نین تونقالی سینه مده"، 1995
"الیم تانری اتهیینده" ،1995
"زیارتگاهلاریم منیم"،1996، باکو و 1997،ایران
"دونیا نورا بلهندی"،1998
"مکتوبلار-جاوابلار، یئنی شعرلر" ،2001
"سئچیلمیش اثرلر"، 2005
"قتل مرهب، فتح خیبر علیدی" و ...
کتابلاری حاقدا اؤنملی بو کی زکی اسلام – کتابلاریمدان، بیرینی ده اولسون، ساتمامیشام، هامیسینی الله یولوندا امام احسانی کیمی پایلامیشام- یازیر!
محمد (ص)
یئددی قات گؤیلرده حاق ملاکهلر
حیران قالدی کمالینا ، محمد.
آی خجالت چکدی، گونش باش اهیدی
بارک الله جمالینا، محمد.
سن نوردان یاراندین، دونیا گردشی
دوز وئریب قیمتین یارادان کیشی
آدمین گوناهی، نوحون سهو ایشی
باغیشلاندی هر حالینا، محمد.
نبیلر نبیسی، عالمین سرّی
گونو گون اورتادان قایتاران گئری
اللهین ساغ الی، معراجین شیری
جواب وئردی سؤالینا، محمد.
اؤزون یوخسان، ساییلیرسان مقدس
قوربان اوچون من حاضیرام، آپار کس
جان شیریندی، ائیلهمرم بیرجه سس
قبول اولسا آمالینا، محمد.
قدرتیندن قدرتینه یاراندیم
آلله- و محمد، علینی آندیم
بختیم دئدی، زکی اسلام، اویاندیم
شوکور اولسون جلالینا، محمد.
بیزیمکیدی
آ قاچقین، دیدرگین قارداشیم، باجیم
او چمن، او چیچک، گول بیزیمکیدی.
او داغلار، درهلر، یاشیل مئشهلر
او لوقمان بولاقلار، چؤل بیزیمکیدی.
دیواری نم، انسانی غم چورودر
بئله گئتسک بیزی بو درد اریدر
قیزیلقوش اووونو اوباشدان گودر
گودمهلیییک، گودک گل، بیزیمکیدی.
اورکدن بیر اولاق، کینسیز بیرلهشک
غیرته ال آتاق، دیدک-دیدیشک
آتا-بابا یوردوموزدا اهیلهشک
وئدی، اولوخانلی، ائل بیزیمکیدی.
بسدی دؤزوموموز، بسدی صبریمیز
یوخدو قبرستانلار، یوخدو قبریمیز
قاراباغ، زنگهزور، درهلزیمیز
گؤیچه بیزیمکیدی، گؤل بیزیمکیدی.
غربی آذربایجان، بورچالی هریان
منیم بابامیندی همده داغیستان
زکی اسلام، کیم ال چکر تورپاقدان
کولونگ بیزیمکیدی، بئل بیزیمکیدی.
قایناقلار:
زکی اسلام سئچیلمیش اثرلری، 2005، باکی
مکتوبلار-جاوابلار، یئنی شعرلر، 2001، باکی
شاعرله دانیشیق،2009، باکی (دانیشیق آپاران: ا.ح.علیار)
از میدان تحریر تا میدان تقسیم
سرگذشت دیکتاتورها یکی است!
مصطفی قلیزاده علیار
ناآرامیهای شهرهای ترکیه، نهمین روز خود را پشت سر گذاشت و امروز چهارشنبه 15 خرداد 92 / 5 ژوئن 2013 سندیکاهای کارگری ترکیه هم به امواج معترضان بر ضد دولت رجب طیب اردوغان پیوستند. اردوغان در 7، 8 سال گذشته به هر شیوهای که شده بود و البته با اغوای دول غربی توانست ابتدا خود را به شکل یکی از رهبران جهان اسلام جا بیندازد، حتی فلسطینیها را فریفت و رودست زد به کشورهای اسلامی و حتی ایران و ... تا اینکه دستش رو شد که او را آمریکا و اسرائیل با سناریویی از پیش نوشته شده جلو انداختهاند تا به جای حسنی مبارک بدبخت و قذافی بخت برگشته و ... در کنار دولتهای قطر و سعودی مأموریتهای محوله را به انجام برساند و ژاندارم منطقه شود... اما او در دو سال گذشته با جسارت تمام و کمی ناشیانه خود را افشا و رسوا کرد مخصوصاً در اوج جریان بیداری اسلامی، که امت محمدی (ص) در میدان تحریر قاهره و در یمن و مراکش و لیبی با شعار الله اکبر پرچم رژیم جعلی صهیونیستی را آتش میزدند، جناب اردوغان به این ملل مسلمان پیشنهاد کرد که به جای حکومت اسلامی، خواستار حکومت لاییک باشند! ... و این اولین رسوایی او در جهان اسلام بود، ولی او از رو نرفت و رهبری گروههای تروریستی بر ضد ملت و نظام و دولت سوریه از سوی آمریکا و اسرائیل و انگلیس بر عهده او گذاشته شد و او هم با گستاخی این مأموریت را پیگیری کرد و دستش را به خون دهها هزار سوری بی گناه آلود... و امروز به برکت بیداری ملت غیرتمند ترکیه، میدان تقسیم استانبول به میدان تحریر دیگری در جهان اسلام تبدیل میشود و این دفعه نوبت این باباست... راستی سرنوشت خدمتگزاران آمریکا یکی است. اما تعجب اینجاست که این هیچ یک از خادمان آمریکا در نیم قرن اخیر از سرگذشت یکدیگر عبرت نگرفتند و نمی گیرند از شاه ایران ما بگیر تا حسنی مبارک و زین العابدین بن علی و عبدالله صالح و قذافی و اینک نوبت رجب طیب اردوغان است و بعدش جناب محمد مُرسی و ... فقط باید کمی صبر کرد. البته معترضان را صد در صد نمی توان نمی توان گفت که اهدافی مقدس و یا ملی دارند. این هم مسأله ای مهم است که نمی توان از نظر دور داشت. اما هر جه باشد، موضوعی است که دولت اردوغان زمینه ساز آن شده است.
منبع: دنیزنیوز www.daniznews.ir
آنار – 75 ( Anar Rzayev )
مصطفی قلیزاده علیار
آذربایجان یازیچیلار بیرلیگی نین صدری، مشهور خلق یازیچیسی، متفکر عالم و اجتماعی خادم «آنار رضایف» 75 یاشینا دولدو.
آنار 1938 – جی ایلده باکی دا دونیایا گؤز آچمیشدیر. اونون آتاسی دونیا شهرتلی مدرن شاعر «رسول رضا» (1910- 1981)، آناسی ایسه تانیمیش شاعره «نگار رفیع بیگلی»دیر. او شعر و ادب عایله سینده بویا باش چاتیب، ادبیات ساحه سینده عالی تحصیل آلیب، 1991 ایلدن اعتباراً نئچه دوؤره ملی مجلسین نماینده سی سئچیلمیش، و همین ایلدن آذربایجان یازیچیلار اتفاقی نین صدر مسئولیتینده دیر.
آنار دفعه لر ملی و بین المللی جایزهلره لایق گؤرونموشدور. آناردان چوخلو اثرلر رمان، کینوفیلم، مقالات و تدقیقات ژانریندا چاپ اولوب. «آلیشقاندا ایشله ین قادینین صحبتی»، «قاراگیله»، «کئچن ایلین سون گئجه سی»، «من، سن، او و تلفن»، »آنلاماق دردی»، «ملا نصرالدین – 66»، «دده قورقود»، «غم پنجره سی»، «سیزسیز»، «مین بئش یوز ایلین اوغوز شعری» (آنتولوژی، 2 جیلید) و ...
اونون «دده قورقود» کتابیندان یازدیغی کینو- داستانلار ایراندا فارس دیلینه ترجمه و نشر ائدیلیب (آنار، حماسه ی دده قورقود، ترجمه ابراهیم دارابی، تهران، نشر نوپا، 1355).
نظامی جعفراف آنار معلمین معاصر آذربایجان مدنیتی و ادبیاتی ساحه لرینده آپاردیغی تاریخی رول حاقدا یازیر: «آنارین آذربایجان دیلی، ادبیاتی، مدنیتی، باره¬ده آراشدیمالار اونو بیر دیلچی، ادبیات شناس، مدنیت شناس، صنعت شناس کیمی سجیه لندیرمه گه امکان وئریر. آنارین علمی اثرلری آذربایجان فیلولوگیاسی نین، مدنیت شناسلیغی نین بلاواسیطه ترکیب حیصه سی دیر».
آنارین فیکیرلریندن:
تورک دوؤلتلری نین اورتاق (مشترک) تورک دیلی نین یارادیلماسی خولیادیر و بو باش توتا بیلمز. اورتاق دیلی نین یارادیلماسینا احتیاج یوخدور... من حاب ائدیرم کی، هر بیر تورک دیللی خلق اؤز دیلینی قورویوب ساخلامالی، تورک دیلینی ایسه بینالخلق دیل کیمی اؤیرهنرک قارداش خلقلرله راحات اونسیتده اولمالیدیر.
اؤلوم حقدیر ... آنجاق حقّ اولمایان اودور کی، گونوموزون انسانی اؤلومون قارشیسینا آلچادیلمیش، تحقیر اولونموش، یاخشی حالدا ایسه، آلدادیلمیش شکیلده چیخیر... حقیقتاً آغیر بیر زمان، آغیر بیر دوؤر گلمیشدیر؛ اونون ایچیندن سییریلیب چیخماق،گؤره سن ممکن اولاجاقمی؟
منبع: « دنیز» نشریه سی، نؤمره 32 – نشر تاریخی 92/2/31 – 2013/5/21 - ارومیه
سایت دنیزنیوز www.daniznews.ir