«علیار یوسفلو»دان بیر شعر:
قدرتلی شاعر مرحوم «علیار یوسفلو» (علی یف) 1929-جو ایلده نخجوانین شرور رایونونون پسیان کندینده آنادان اولوب. باکیدا آذربایجان دولت تربیت معلم دانشگاهینی، مسکودا ایسه ماکسیم قورکی آدینا دونیا ادبیاتی دانشکده سینی بیتیریب. نخجوان و گنجه تئاترلاریندا 5 درام اثری تماشایا قویولوب.ع. یوسفلونون باکیدا و مسکودا 6 شعر کتابی نشر اولونوب.او بیرینجی آدربایجانلی شاعر ایدی کی، سووئت دؤورنده شعر کتابی مسکودا چاپ اولدو. علیار یوسفلو 1993-جو ایلده وفات ائدیب. آشاغیداکی شعر اونون گؤزل شعرلریندن بیری دیر:
آستا سور قاتاری
نخجوان داغلاری باشلاندی آرتیق
قالدی آرخامیزدا شیش تپه لری.
لای-لای، دیدیک- دیدیک قایالار چاپیق
باخیر ذیروه لردن اوخلارین یئری.
آستا سور قاتاری قارداش بو یئردن
دؤیوش میدانینا باخماق گرکدیر.
ائله سرنشین وار بو«موزه لردن»
بلکه بیر ده گلیب کئچمه یه جکدیر.
توفانا چئوریلیب بورادا کولک
قوشلار گؤیدن یئره قاناد سالیبدیر.
داغلارین باشیندا اوینایان شیمشک
قلینجلار آغزیندان آلوو آلیبدیر.
بیر هایا مین یئردن های وئرن سسلر
نیزه لی داشلارین نعره سسی دیر!
دؤشده هیکل اولان شادارا سنگر
دؤنمز اوغوللارین تونج سینه سی دیر.
سؤنوب ظالملرین بوردا آرزوسو
گؤزونده دونیایا ظلمت چؤکوبدور
نئچه غصبکارین «غالب اوردوسو»
بوردا سیلاحینی یئره تؤکوبدور.
بورا باش قالدیران بوردا باش اگیب
آلوو سئل اولوب بو تورپاق چاغلار.
دوشمنه یانیندان جیغیر وئرمه ییب
سنه سینه سیندن یول وئرن داغلار.
آستا سور قاتاری قارداش بو یئردن
دؤیوش میدانینا باخماق گرکدیر.
ائله سرنشین وار بو موزه لردن
بلکه هئچ بیر داها کئچمه یه جکدیر.
منبع: «دنیز» هفته نامه سی، شماره 47 - نشر تاریخی 12 اسفند 1392؛ اورمیه
حاج علمدار ماهر وفات کرد
مصطفی قلیزاده علیار
سایت «دنیزنیوز»: دوست شاعرم استاد حاج علمدار ماهر ناردارانی صبح امروز (جمعه دوم اسفند 1392 برابر با 21 ربیع الثانی 1435 و 21 فوریه 2014) در 64 سالگی در باکو وفات کرد و در آرامگاه امامزاده «رحیمه خاتون» زادگاهش «نارداران» (20 کیلومتری باکو) به خاک رفت. خبر از طریق دوستان عزیزم سعیدی و حاج مصطفی مایلاوغلو به من رسید. حاج علمدار رفت، رحمه الله علیه. او از دوستان خوب و صمیمی من در باکو بود و دوستی ما درست ده سال طول کشید از مرداد 1383 (2004) که نخستین همایش شعر طنز را در تبریز (حوزه هنری) برگزار کردیم و از ایشان به واسطه مرحوم حاج علی اکرام دعوت کردیم و آمد و آشنا شدیم و از آن پس هم بسیاری از اهل ادب و هنر ایرانی با او دوست شدند. تا امروز هم دوستیمان ادامه داشت. آخرین بار امسال در روز میلاد حضرت رسول (ص) تلفنی صحبت کردم. قرار بود هوا که خوب شد به ایران بیاید و تجدید دیدار نماییم! ... او در جریان تدوین کتاب «شوق دیدار» خیلی به من کمک کرد و مقدمهای هم نوشت و من خاطرات زیادی از این انسان وارسته و فرزانه دارم که برخی را – مثل خاطرات سفر باکو، 1393) نوشته و منتشر کردهام. در جریان بزرگداشت او در باکو که کتابی منتشر شد، به پیشنهاد خودش من هم مقاله نوشتم (2010) و دیدارهای زیادی که با او در باکو و ارومیه و تبریز داشتم، همه خاطره است و خیلیها را در وبلاگم و نیز در سایت «دنیزنیوز» و نشریه «دنیز» منتشر کردهام با عکسهایی. بحث تاریخی - ادبی و سیاسی «ادبیات صندوقی آذربایجان» را برای اولین بار بنده از زبان آن مرحوم در قالب مصاحبه در ایران منتشر نمودم در هفته نامه «آراز آذربایجان» (تابستان 1387 - ارومیه). خدا رحمتش کند. به خانوادهاش و دوستان و شاگردان این شاعر اهل بیت (ع) تسلیت میگویم.
رواج فرهنگ قلیان کشی در بین زنان
رقیه پورغفار
«قلیان»؛ اولین چیزی است که با دیدن این وسیله و شنیدن کلمه ای درخصوص آن در ذهن تداعی می شود، عبارت است از دود، زغال سرخرنگ، نی قلیان و صدای قلقل آب! ... اما همه اینها چیزهایی هستند که شاید افرادی با سن و سال من در کودکی بیشتر شاهد مصرف و استعمال آن توسط افراد مسنّ در خانواده ها بوده اند. اما با توجه به اعتراضها، هشدارها و برخوردهایی که به جهت مضرات آن اتفاق افتاد، آیا اکنون نیز باید شاهد استفاده از این وسیله به قولی سنتی و زیانبار در اماکن عمومی و خانوادهها باشیم؟ مگر نه این است که کشیدن یک بار قلیان از مصرف یک پاکت سیگار مضرتر و پرخطرتر است؟ مگر نه این است که متخصصان و حتی وزارت بهداشت و علوم پزشکی بارها و بارها در باره زیانهای جبران نشدنی آن هشدارها داده اند؟ و در خصوص تصمیم گیری بارها با وزارت صنعت معدن و تجارت و نیروی انتظامی نشست هایی داشته است؟ حال نتیجه این نشستها به کجا انجامید؟ چرا بین این وزارتخانه ها جهت ممانعت از استعمال قلیان در اماکن عمومی تعاملی ایجاد نشد. چرا جلسات متعدد جهت تصویب قانون جامع مبارزه با دخانیات در مجلس شورای اسلامی نتیجهای نداده است؟
آیا جهت رسیدن به پاسخ چنین سؤالهایی باید همچنان شاهد سرو قلیانهای مختلف (خوانسار، میوهای و اسانسدار و طعمهای متعدد آن) باشیم . بی محابا باید گفت که متاسفانه گرایش جوانان (دختران و پسران) و خانواده ها به استعمال قلیان افزایش یافته است و صاحبان سفره خانه ها، قهوه خانه ها و اماکن عمومی با افتخار و غرور مشغول ارائه قلیانهای کلاسیک و مدرن (به قول خودشان) هستند که گاهی نیز عنوان می کنند که مجوز از طرف مراکزدولتی جهت ارائه قلیان دارند! اما آیا مجوز ارائه به بانوان و جوانان و نوجوانان کم سن و سال را هم در محیطی باز دارند؟! حتی اوقاتی که مسافران و گردشگران زیادی در کل کشور در حال سفر به اماکن عمومی، تفرجگاهها و ... در شهرهای مختلف هستند. با کمال تاثر هیچ حرکتی از طرف شهرداری و زیباسازی شهر نیز در نصب حداقل نماد یا بنرهایی که مضمون نوشته هایی به جهت عدم استفاده از این دخانیات مضر در محیط های سیاحتی، پارکها و ... دیده نمی شود.
سوال اینجاست که چرا مراکز مربوطه دولت گاهی به جمع آوری و پلمپ مکانهای عرضه محصولات دودی مثل قلیان اقدام میکنند و گاهی بی خیال آن می شوند؟
دوستی می گفت که با بسته شدن اینگونه اماکن بیکاری در حد گسترده ای اتفاق می افتد و شاید مسئولان میراث فرهنگی و گردشگری هم در این مورد متضرر گردند. اما برای همگان واضح است که ارائه و سرو قلیان اکثراً در ملاء عام در پارک شهر ها گاه به صورت مسابقه نیز انجام میگیرد و به وضوح میتوان در تمام طول روز و حتی سال، شاهد قلیانهای کوچک و بزرگ دست پیر و جوان حتی نوجوان و دختران و زنان در این اماکن بود.
در فضای اینترنت شاهد مطلبی بودم که نوشته بود: وزارت بهداشت اعلام نموده قهوه خانه هایی که مجوز عرضه قلیان را دارند تا سال 95 می توانند عرضه این محصول (دشمن سلامتی) را ادامه دهند. اما آیا وزارت بهداشت راهی موثرتر نمیتوانست پیشنهاد نماید تا شاید شاهد قلیانهای چاقشده با قیمت خیلی پایین (3500 تومان) سایزهای کوچک و بزرگ در دست همگان و در ملاء عام و اماکن عمومی با رنگها و اسانسهای دلفریب که خود نوعی تبلیغ فرهنگ قلیانکشی در خانوادهها و حتی بین بانوان است، نباشیم؟
وقتی خانواده هایی در پارکها می بینیم که دور چند عدد قلیان چاق شده نشسته اند و نوبتی به پک زدن نی قلیان دست رد نزده و همراه با آن به موسیقی ملایم و استفاده از تکنولوژی و موبایل و ... میپردازند، این سوال در ذهن تداعی میشود که آیا عصر ارتباطات و تکنولوژی با فرهنگ قلیان کشی کاملتر می گردد؟ دشمن سلامتی با آگاهی همگان مهمانِ خانه ها و همراه صمیمی خانواده ها شده است! چه باید کرد؟
مگر نه این است هرکدام از ما به سهم خود وظیفه ایجاد جامع های سالم را بر دوش داریم؟ پس کدام وزارتخانه، نهاد، سازمان و ... گامی مثمر ثمر در این خصوص برداشته است؟! چرا هیچ دستگاهی به آگاه سازی جوانان کشور عزیزمان در شناساندن این فرهنگ غلط و دشمن سلامتی نمی پردازد و مانع گسترش چنین فرهنگ غلطی بین خانواده ها نمی شود؟ چرا راهکارهای مناسب و موثر در برخورد با فرهنگسازی این فرهنگ غلط استعمال دخانیات و قلیان ارائه نمیگردد؟ آیا رسانه ها میتوانند نقشی در کاهش مصرف دخانیات داشته باشند؟ راستی مسئول این کژراهه ها کیست؟
منبع: نشریه «دنیز» شماره 45 - 14/11/92
تانری سئوگیسی
اکبر حمیدی علیار
شاهتختی تخلصو ایله یازیب یارادان یازیچی و شاعر صابر حبیباوغلو حاجییف 1968-نجی ایلده نخجوانین شاهتختی کندینده آنادان اولموشدور. 1993-نجو ایلده آذربایجان دولت نفت آکادئمیاسینی، 2007-نجی ایلده آذربایجان رئسپوبلیکاسینین پرئزیدئنتی یانیندا دولت ادارهچیلیک آکادئمیاسینی بیتیرمیشدیر.
2007-نجی ایلدن آذرتاج خبر آگئنتیلیگینین و آزتیوینین ایرانداکی رسمی نمایندهسیدیر. 15 کتاب، چوخسایلی علمی و یوزلرله پوبلیسیست مقالهلرین مؤلفیدیر. روسیا، اوکراینا، گورجوستان و ایراندا فارس، انگلیس و روس دیللرینده کتاب و مقالهلری درج اولونموشدور. او شعر و روماندان باشقا، تاریخی تدقیقلر و تألیفلرله ده مشغولدور؛ آذربایجان-ارمنیستان داغلیق قاراباغ مناقشهسی ایله علاقهدار ارمنیستان تاریخی، ارمنیستانین آذربایجان تورپاقلاری و خلقی علیهینه اولان تجاوزو و خوجالی سویقیریمی حاقدا آراشدیرمالاری دقته و تقدیره لایقدیر. اثرلریندن"خزل اولدو خوجالینین خزنگولو" (X?z?l oldu xocal?n?n x?z?ngülü) کتابینی آد آپارماق اولار، بو کتابین فارسجا ترجمهسی "گل خزان خوجالی پرپر شد" عنوانی ایلا 2012-نجی ایلده تهراندا صداقت نشریاتی طرفیندن نشر ائدیلمیشدیر.
آذربایجان یازیچیلار بیرلیگینین عضوو شاهتختی 2010-نجو ایل آذربایجاندا "ترقی" میدالینا لایق گؤرونموشدور. سون واختلار سیاسی علملر اوزره فلسفه دوکتورلوغونو بیتیرن شاعرین (TANRI SEVG?S?) "تانری سئوگیسی" پوئزیا توپلوسو 2013-نجو ایل باکیدا "بیلیک" نشریاتی طرفیندن نشر ائدیلمیشدیر، بو کتاب ایراندا دا اسکی الفبایا کؤچورولموش و چاپ عرفهسیندهدیر. کتابین بیرینجی حصهسینده "تورقای و گولای" سئوگی داستانی منظوم شکیلده یئرلهشیب، قالانی دا مختلف اجتماعی –عاطفی شعرلردیرلر، عمومیتده نخجوان و کند محیطینه، تاریخینه و شاعرین اوشاقلیق چاغلارینا عائددیر. کتاب آشاغیداکی بیتلرله باشلانیر:
تانری سئوگیسی
آللاهین آدی ایلا باشلارام ایشه
چالیشدیم اویمایام خراب وردیشه
حلالی ایلک اوّل سؤزده آرادیم
کؤنولده آرادیم، گؤزده آرادیم
هر شئیه شوکر ائدیب "آللاه" دئیهرم
نادانا، جاهله بئله سؤیلهرم:
حکمت اؤزوندهدیر بؤیوک آللاهین
گؤرونور هر یئرده یئری واللاهین.
سؤزون ده آخیری عملله گرک
دوز اولا، اویوشا، تام اولا گئرچک.
الیمدن دوشمهییر "قرآنی-کریم"
روحوما قاناددیر آللاها عشقیم.
قوّتیم پیغمبر کلامیندادیر
حراما ال آتماق قلبیمه یاددیر.
تبریزده وئردیلر بیر کتاب منه
تورک اوغلو یازمیشدی دفتری-سینه
اوخودوم "مکهدن دوغان گونش"ی
کتابدا توپلانیب دونیا گردیشی.
زحمتین ایتمهسین تانری یانیندا
نظامی اولاسان بهشتده باشدا.
هر آن او یانی
گؤزلهدیم حسرتله هرآن او یانی،
روحوملا گزیرم گئنیش سمانی.
یولومدان قوورام چنی، دومانی.
اوردا نئجه سئچیم یاخشی-یامانی؟
گؤزلهدیم حسرتله هرآن او یانی،
ازیرمی اوردا دا قانماز قانانی؟
نئجه یاشادارام اوردا آد، سانی؟
قویورام بورادا نالهنی، قانی!
گؤزلهدیم حسرتله هرآن او یانی.
آغ گونو تاپمادیم بوردا، او هانی؟
نئینیرم عذابلی، گوناهکار جانی؟
لنگیدین، روحوم سن، یولونو تانی.
منبع: «دنیز» نشریه سی، نؤمره 44، نشر تاریخی 30 دی آیی 1392 - اورمیه
حلقه مفقوده قطعه هنرمندان ارومیه
در کمیسیون فرهنگی
(یادداشت مدیرمسئول دوهفته نامه دنیز،
شماره 43 - تاریخ نشر 9 دی ماه 92، ارومیه)
مصطفی قلیزاده علیار
شهر ارومیه بیش از هر مشکل و معضل دیگر، از مشکلات فرهنگی رنج میبرد. سیمای نخبگان و فرهیختگان و اهل هنر و اندیشه این شهر هر چه بیشتر روشن میشود، بیشتر در هاله ابهام و مجهولیت فرو میغلتند!... تدوین نشدن دانشنامه جامع و دایرة المعارف استان و شهر ارومیه، عدم تشکیل موزه معلم، موزه شهدا، موزه اهل قلم و ...
چند سالی است که اهالی هنر و قلم و اندیشه ارومیه، شاید از روی سادهدلی و امید واهی به وعدههای سر خرمن مسئولان – مثلاً -فرهنگی و شورای اسلامی شهر و کمیسیون فرهنگی و سازمان فرهنگی و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و دانشگاه و سایر سازمانهای فرهنگی و شبه فرهنگی در این شهر- دلشان را صابون میزنند که یک روز در این شهر فرهنگی و تاریخی هم مثل سایر شهرهای مهم ایران، قطعه هنرمندان و نخبگان و اندیشمندان و نویسندگان و شاعران و مخترعان و مبتکران، ایجاد و همه این اهالی وقتی مردند، در آن قطعه زیر خاک شوند تا اگر در زندگی مورد غفلت یا تغافل مسئولان قرار گرفته و از مرکز توجه مردم دور نگه داشته شدند، لااقل بعد از مرگشان شناخته شوند و فرزندان و جوانان این شهر در مدرسه و دانشگاه و هنگام تدوین پایاننامه افتخار کنند که در شهر ایشان هم نخبه و هنرمند و فرهیختگانی بودهاند که زیر خاک شدهاند و در قطعه اختصاصی بر خاک شدهاند و الخ... اما این آرزوی اهل هنر و فرهنگ در طول سالیان دراز و متمادی نه برآورده شده و نه به خوبی روشن شده که چرا در ارومیه قطعه هنرمندان و فرهیختگان وجود ندارد؟ ... تا اینکه اخیراً توسط شهردار محترم و خدمتگزار این شهر کاشف به عمل آمد که کمیسیون محترم فرهنگی شهرداری مانع از ایجاد چنین قطعهای شدهاند!
بله جناب حضرتپور در مصاحبه مطبوعاتی خود در پاسخ خبرنگار دنیز که پرسید: چرا در ارومیه قطعه هنرمندان وجود ندارد؟ گفت: ما این موضوع را در کمیسیون فرهنگی شورای شهر مطرح کردیم، اما تصویب نشد، چون گفتند نباید در بین مردم و نخبگان فرق بگذاریم!
واقعاً جای تعجب و تأسف است!... مگر اعضای محترم شورای اسلامی شهر ارومیه آن هم کمیسیون فرهنگی - که همه از برگزیدگان فکری و مدیریتی این شهرند، نمیدانند و نمیبینند که مردم دنیا هم به زنده و هم به مرده فرهیختگان و هنرمندان و شاعران و نویسندگان و مخترعان و مکتشفان و شهیدان و مجاهدان و عالمان و دانشمندان و قهرمانان ملیشان افتخار میکنند در همه شهرهای مهم دنیا مخصوصا در شهرهای مهم و فرهنگی ایران عزیزمان قطعهای برای دفن این شخصیتهای برجسته علمی و هنری و فرهنگی و سیاسی و تأثیرگذار اختصاص دادهاند؟ هان؟ آیا مطلبی به این روشنی برای اعضای محترم شورای شهر ارومیه مبهم است؟ اصلاً مردم فهیم و شریف و فرهنگدوست خودشان هم افتخار میکنند که فرهیختگان و هنرمندانشان قطعهای مخصوص داشته باشند چرا که افتخار آن عاید همین مردم در دنیاست. چرا اعضای محترم شورای شهر نگاه نمیکنند به شهرهایی چون قم و تهران و تبریز و اصفهان و مشهد و ... هر از گاهی یکی از اهالی هنر و اندیشه در این شهر، که از افتخارات ملی به شمار میروند، از دنیا میروند و در لابلای قبور آرامگاههای عمومی گم میشوند، شاعر، نویسنده، هنرمند و ... افسوس!
مگر نه این است که یکی از مؤلفهها و معیارهای یک شهر فرهنگی، وجود اهل فرهنگ و هنر و اندیشه آن است؟ البته باید به مسئولان محترم فرهنگی و اعضای شورای شهر ما – جهت توضیح - یادآور شویم که منظور از قطعه هنرمندان، قطعه برجستگان عرصه هنر (موسیقی، شعر، تئاتر، سینما، نویسندگی، روزنامهنگاری، عکس) و دانش و اندیشه است که معیار شناخت آن هم مصوبات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و حوزه هنری و نهادهای مشابه است و اعضای محترم شورای اسلامی شهر ارومیه و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و حوزه هنری در این شهراگر نمیدانند که چگونه این افراد و اشخاص برجسته و تأثیرگذار را تشخیص دهند، میتوانند به راحتی با یک نامه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و یا از شهرهای نزدیکی مثل تبریز سؤال کنند.
دیگر اینکه ایجاد قطعه هنرمندان ارومیه هیچ منفعت مادی و دنیوی یا حتی اخروی به اهل هنر و اندیشه ندارد که کسی بخواهد به آن بخل بورزد! بلکه خدمتی تاریخی و فرهنگی به مردم این شهر تاریخی و فرهنگی است. زیاده عرضی نیست. یا علی!