مقدمه فارسی حوزه هنری بر دیوان شعر عاشیق علی علیزاده:
عاشیق علی علیزاده هنرمند متعهد مردمی
هنرمند برجسته مردمی شادروان عاشیق علی علیزاده قشلاقی (1330-1390) به حق از هنرمندان متعهد کشورمان بود که عمری را با فروتنی، سادگی و سربلندی در کنار مردمش زیست، گوهر گران ارج هنر عاشیقی خود را به شیوه عاشیقهای اصیل آذربایجان نثار غم و شادی و حماسههای تاریخی ملت سرافراز ایران کرد. او هیچگاه در سایه نام و اعتبار عاشیقی و هنر خود به دنبال منافع شخصی و مادی نگشت و به عنوان یک هنرمند مسلمان از هنر نوازندگی و شعر و خوانندگی خویش در راستای ترویج فرهنگ و آداب ملتش و غنا بخشیدن به هنرش از آرمانهای مقدس مردم افتخارآفرین این سرزمین بهره برد، از حقایق ناب دینی و قرآنی و تاریخی الهام گرفت و هرگز حدود و ثغور ملی و دینی مردم و کشورش را نادیده نگرفت و این از ویژگیهای یک هنرمند متعهد، اصیل، ملی و مردمی است که در عرصه زندگی واقعی و در صحنه هنر حرفهای مرحوم عاشیق علی علیزاده تجلی عینی یافته بود. کتاب حاضر (خاطیرلا منی: یاد کن مرا) مجموعه اشعار مرحوم عاشیق علی علیزاده، آینه اندیشه و آرزوهای بزرگ این هنرمند موسیقی اصیل آذربایجانی و بهترین گواه ادعای ماست و همانطور که اشاره شد زندهیاد عاشیق علی علاوه بر هنر و کلام عاشیقی، در هنر رفتاری و منش انسانی خود هم آنگونه بود که در این کتاب میبینیم.
اعتقاد به توحید و مبدأ و معاد در کلام او جلوهای درخشان و بنیادین دارد:
سنی نوردان خلق ائیلهییب او گؤزل پروردگار
عقل، شعور وئریب سنه، میزاندادیر هر نه وار
(ص 17)
اعتقاد به وجود مقدس پیامبر اکرم و اهل بیت آن حضرت صلواتاللَّه علیهم در اشعار عاشیق علی پرتو افکنده و عرض ارادت به اهل بیت )ع( در جای جای سرودههای عاشیق علی به چشم میخورد )ص 231 230 165 164 و ...( این عاشیق دلداده خاندان وحی در مقام توسل به ساحت قدسی امیرمؤمنان علی مرتضی )ع( میگوید:
بیر نظر قیل کیمسه سیزه مرتضی
سندن ساوای داده یئتن یوخ منه
کرم دریاسیسان، دینین ستونو
گوناهکارام، ستم اولوب چوخ منه
(ص91)
وطندوستی از موضوعات محوری است که در کلام عاشیقهای آذربایجان نمود بسیار بارزی داشته و دارد و اشعار مرحوم عاشیق علی، سرشار از حس وطنپروری است و اشعار متعددی را به این موضوع ملی و انسانی دینی اختصاص داده است:
افتخار یارادان غیرتلی وطن
باش اوجا یاشایان شهرتلی وطن
تورپاغی وقارلی، حؤرمتلی وطن
ملتیمین دوز ایمانی گؤزهلدی
(ص 40)
آنا تورپاغیما کج باخان بیلسین
بو اودلار یوردونون بیر اودویام من
چاپارام قایا تک کج خاینلاری
وطنیم شیریندیر، فرهادیام من
(ص 49)
او به عنوان یک هنرمند آگاه و متعهد کشورش، تمام ارزشهای وطنی و حافظ وطن را دوست میداشت و آنها را میستود که در این میان نقش بیبدیل نهاد انقلابی و مردمی "بسیج" را به مثابه یک واقعیت مبارک در راستای پاسداری از میهن اسلامی ایران میدید و در مقابل دشمنان خاماندیش به وجود بسیج افتخار و خود را بسیجی معرفی میکرد:
ایگید اؤلکهسیدیر بیلسین دوشمنلر
وطن قوروماغا گئییرم کفن
قوچاق اوغلانلاری دوروب کئشیکده
بسیج اؤلکهسینده بسیجم یئنه
(ص 41)
از دیدگاه اجتماعی و فرهنگی اگر به اشعار عاشیق علی علیزاده بنگریم، تنوع مضامین، غنای محتوا، تازگی موضوع و آیینه زمان بودن در سخن او بسیار چشمگیر است که کتاب "خاطیرلا منی" گواهی زنده بر این حقیقت میتواند باشد. سایر موضوعات انسانی، اخلاقی، اجتماعی، توصیف مناظر طبیعی و ... هم با دیدگاهی نو در شعر این هنرمند دیده میشود که همه آموزنده و تأثیرگذار است.
عاشیق علی علیزاده طی چندین سال متوالی با حوزه هنری و سایر نهادهای انقلابی، فرهنگی و هنری ارومیه همکاری مستمری داشت و از مهر ماه 1389 که "کانون عاشیقها" از سوی واحد موسیقی حوزه هنری استان آذربایجان غربی فعالیت هفتگی خود را بعد از ظهر دوشنبهها در ارومیه شروع کرد، حضور فعال مرحوم عاشیق علی علیزاده (اغلب به صورت شعرخوانی یا اجرای موسیقی) آن را پربارتر میساخت. حوزه هنری آذربایجان غربی با اظهار تأسف عمیق از فقدان این هنرمند بیادعا، مراتب سپاس خود را از انتشارات یاز (ناشر کتاب اشعار مرحوم عاشیق علی علیزاده) و از جناب بهرام اسدی (گردآورنده و تنظیمکننده آن) ابراز میکند و یاد و خاطره عاشیق علی علیزاده را گرامی میدارد و از خداوند متعال برای آن عزیز فقید رحمت واسعه آرزو میکند.
واحد آفرینشهای ادبی حوزه هنری آذربایجان غربی
ارومیه 15خرداد 1391
سنه سنده ن صیغیندیم
(مناجات)
شاعر: صادق بشیرلی - کرکوک عراق
اومیدلرى پیشمانلیغا
دؤند رمه یه ن تک آللهیم!
قاپیسیندان کافرى ده
أل بوش گرى دؤندرمه یه ن
پادشاهیم!
من ده سنین بیر قولونام
دیکیلیدیر ایکى گوزوم
رحمتینه!
گونلومو ده دولدورموشام آرزو ایله
باغیشلا! کى، آنجاق سنسین باغیشلایان.
طوفانداییم
یالنیز سنه صیغینیریم
سنا سنده ن صیغیندیم! سن بنى سنده ن خلاص ایله
کى، سنده ن باشقا سنده ن کیمسه قورتارماز بنى یارب!
تکه لنمه
اروجعلی شهودی
مین یول دئمه دیم من سنه اوغلان تکه لنمه
فیکر ایله مه کی اولموسان اصلان تکه لنمه
وورما سورونو بیر بیرینه ائتمه هارای داد
گل بیر اوزونه ایله مه عوصیا ن تکه لنمه
هی بوینوزونو هر گله نین بویرونه سوخما
هر بیر سوزه آخدیر ماگیلان قان تکه لنمه
آخیر بو گوزه للیگ سنه ده قالمایاجاقدیر
سالما توزاناخ گوزله ره قوربان تکه لنمه
هر پستادا چاتسان اوزونو پوسته ده ن آزبیل
اولساندا ایه ر رستم دستان تکه لنمه
ساخلا ایکی یئرده اوزونوچیخما اوزونده ن
دئینه سنه لعنت ده لی شیطان تکه لنمه
بیر یول آج....ان واختیدا بیر ده گی....نده
یعنی بو ایکی یئرده دایان یان تکه لنمه
بوغدا بازاریندا اوزونو گورمه گینن چوخ
ایچسنده ایه ر بیر قارین آیران تکه لنمه
ناشی لار
اروجعلی شهودی
ناشی لار اوستالاشینجان ده ده میز یاندی بیزیم
سورولر داغدان آشینجان ده ده میز یاندی بیزیم
گئجه لر گلدیله قوردلار ییدیلر قور - قویونی
بیزیم ایت لر اولاشینجان ده ده میز یاندی بیزیم
دئیسه ن بس کی بوراحتلیگه چاتدین بوبویا
هئچ بیلیر سن کی یاشینجان ده ده میز یاندی بیزیم
گاه اوزاتدیق باشی گاه گونبه ذه اوخشاتدیق اونی
بیزه بیر مود یاراشینجان ده ده میز یاندی بیزیم
عظیم غلامعلی پور- سحر
گؤزلرین کاساسی تورپاقلا دولو
بیرینده گول بیتیب بیرینده تیکان
سن نه قده ر درین، درین سن درین
سعادت آرزیلی آی بؤیوک انسان
کاش حیات ده یشیلیب قالخایدین بیرآن
گؤرئیدین کئچمیشین باخیملاریندا
نئجه حیات اوچون ریشه دیر آتیر
بو لیللی چایلارین آخیملاریندا
گؤرئیدین بیر تیکه چؤره یه خاطر
اوغورلوق، دوغورلوق گلیر اوز اوزه
عصمتلی آنالار، گؤزل آتالار
دؤرد دیوار ایچینده گلیر سؤز سؤزه
بودور یاشاییشین چرنگه نه سی
چکیش میخ گوجو ایله عؤمور کئچیردیر
ایشیقلار دیز کؤچور قارانلیقلارا
نه یی حقیقتدن آراییر، سئچیر
قالخ بو کؤهنه لیگین آخارین آختار
عمانا تؤکولسه عومان لیلله نر
تزه لیک یاراتماق گرکدیر بیزه
فیکیرلر آخماسا یقین اییله نر
گوناه ساییلماسین بو تزه لیکلر
حیاتا روح وئرمک خیانت دئییل
پاسلی فیکیرلرین پاسینی سیلمک
یاشاییش حکمونده جنایت دئییل
.
کاش حیات ده یشیلیب قالخایدین بیرآن
گؤرئیدین کئچمیشین نه دن جانلانیر
یئنیلیک حاققیندا سؤز آچماقدادیر
یا سهولر ایچره اود دوتوب یانیر؟!
درین سیررلی دیر حیاتین سنین
اؤزون ده قالیبسان خلق اولدوغونا
باشلانیش، قورتولوش بیر نقطه دن دیر
یانیب کول اولدوقجا چاتیبسان سونا!
سون دا اوّلین دیر یارانیشیندا
درین آرزیلارین بیلگیلرین دیر
بو تؤر-تؤکونتولر، داغینتی لیقلار
سببی فیکرین دیر، عمللرین دیر!
گؤزلرین کاساسی تورپاقلا دولو
بیرینده گول بیتیب، بیرینده تیکان
سن نه قده ر درین، درین سن درین
سعادت آرزیلی آی بؤیوک انسان.
منبع: دو هفته نامه دنیز، شماره 18، تاریخ نشر 24/4/91 - ارومیه